Những đồn đoán, nghi vấn, tranh cãi về người thay thế ông Trần Đại Quang ở vị trí Chủ tịch nước đã thật sự chấm dứt sau ngày thứ hai của Hội nghị trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam lần thứ 8, khóa 12 diễn ra ngày 3 tháng 10 vừa qua. Nhân vật được 100% số người tham dự giới thiệu là ông Nguyễn Phú Trọng, đương kim Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam.
Ngay sau đó mạng xã hội bùng nổ tranh luận về một nhân vật sẽ có chuyến công du Hoa Kỳ ngay trong năm nay.
Khác biệt hay không khác biệt?
Cộng đồng mạng xã hội những ngày qua không cần phải che giấu khi bày tỏ hẳn quan điểm của họ về nhân vật sẽ đường đường chính chính bước vào Nhà Trắng, bắt tay với Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump vào tháng 11 năm nay, không ai khác hơn, đó là Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng.
Luật sư Vũ Đức Khanh từ Canada vào ngày 28 tháng 9 đã từng đưa lên trang cá nhân của ông dự đoán rằng: “Cụ Trọng chuẩn bị ráo riết để kịp đi Mỹ vào tháng 11 sắp tới với tư cách Chủ tịch nước kiêm Tổng Bí thư Đảng.”
Thế nhưng, khi vẫn còn là dự đoán thì sẽ có sự phản biện. Người có ý kiến chưa đồng thuận là Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp, nhà nghiên cứu và phân tích chính trị Việt Nam thuộc Viện nghiên cứu Đông Nam Á (ISEAS) của Singapore, hiện đang ở Hà Nội:
“Chưa có lịch ấy đâu. Người ta chưa bàn cụ thể là ai đi. Chắc chắn ông ấy sẽ được bầu vào ngày 22 tháng 10, và nếu lúc đó xếp lịch thì ông ấy đi thôi.”
Chưa có lịch ấy đâu. Người ta chưa bàn cụ thể là ai đi. Chắc chắn ông ấy sẽ được bầu vào ngày 22 tháng 10, và nếu lúc đó xếp lịch thì ông ấy đi thôi. - Hà Hoàng Hợp
Ngược lại, Tiến sĩ Kinh tế, Chủ tịch Hội Nhà báo độc lập Phạm Chí Dũng lại có góc nhìn đồng thuận với Luật sư Vũ Đức Khanh về tính chất của Hội nghị Trung ương 8 ngày 3 tháng 10 vừa qua.
“Việc này (bầu Chủ tịch nước) phải làm rất gấp gáp, nếu không thì Ban Giám sát Uỷ ban Thường vụ Quốc hội phải đến tháng 3 năm sau mới họp, mà Trọng thì đang cần đi gấp.”
Có nghĩa rằng, Tổng Bí thư kiêm Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng vẫn có thể là người sẽ thay mặt nhà nước Việt Nam đến Hoa Kỳ trong tháng 11 (nếu chuyến công du diễn ra). Hoặc có thể như 1 số ý kiến khác cho rằng Trung Quốc sẽ là quốc gia đầu tiên mà ông Trọng phải thăm trong cương vị mới?
TBT Nguyễn Phú Trọng gặp cựu TT Hoa Kỳ Barack Obama trong chuyến viếng thăm Nhà Trằng năm 2015 AFP
Vấn đề lãnh đạo Việt Nam hiện nay thăm Trung Quốc được nhiều người cho là dễ hiểu. Còn nếu có chuyến đi Hoa Kỳ thì lần này có gì khác biệt so với chuyến đi năm 2015 của ông Tổng Trọng? Câu trả lời của Tiến sĩ Hà Hoàng Hợp là “không có gì khác biệt”.
“Vì trước đây khi ông ấy đi Mỹ thì cũng lại là Đảng Cộng sản Việt Nam và nhà nước Việt Nam uỷ quyền ông ấy đi, coi như quyền nguyên thủ quốc gia. Bây giờ là đi chính thức, không còn là “quyền” nữa, thì nó vẫn thế thôi. Việc này có vẻ thuận lợi hơn vì nó cắt bớt đi các thủ tục lễ tân với nước ngoài.”
Trong khi đó thì nhà báo Phạm Chí Dũng cho rằng điều này sẽ có ý nghĩa rất lớn ở chỗ Việt Nam không phải để cho Bộ Ngoại giao phải tìm cách “chạy vạy” với 1 số quốc gia khi đón tiếp ông Nguyễn Phú Trọng với tư cách là Tổng Bí thư chứ không phải Nguyên thủ quốc gia.
“Đây có lẽ là 1 trong những lý do vì sao mà chỉ có ít ngày sau khi Trần Đại Quang qua đời thì Nguyễn Phú Trọng đã chấp chính luôn ghế Chủ tịch nước, trở thành Nguyên thủ quốc gia.”
Thêm vào đó, theo ông, vấn đề thương mại Việt-Mỹ chính là sự khác biệt với chuyến đi năm 2015 của ông Nguyễn Phú Trọng.
Việc này (bầu Chủ tịch nước) phải làm rất gấp gáp, nếu không thì Ban Giám sát Uỷ ban Thường vụ Quốc hội phải đến tháng 3 năm sau mới họp, mà Trọng thì đang cần đi gấp. - Phạm Chí Dũng
Mục đích chuyến công du Hoa Kỳ
Năm 2015, cũng chính ông Nguyễn Phú Trọng đã có chuyến công du lịch sử đến Hoa Kỳ dưới nhiệm kỳ của nguyên Tổng thống Mỹ Barack Obama. Đó cũng là thời điểm Hiệp định Thương Mại Xuyên Thái Bình Dương (TPP) đang trong giai đoạn đàm phán và Việt Nam khi ấy rất kỳ vọng TPP sẽ được thông qua.
Vào năm đó, ông Nguyễn Phú Trọng với cương vị Đảng trưởng đã phải chấp nhận với nguyên Tổng thống Hoa Kỳ Obama về Công đoàn độc lập, một định chế tự do dân chủ và chính thể độc đảng ở Việt Nam không có thiện cảm từ xưa nay.
Tuy nhiên, TPP đã không thành do quyết định rút lui của đương kim Tổng thống Donald Trump ngay sau khi nhận chức. Do đó, Việt Nam cũng “được” quên luôn lời hứa về Công đoàn độc lập.
Một chi tiết khác, được Tiến sĩ Phạm Chí Dũng chia sẻ, là vào tháng 5 năm 2017, ông Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cũng đã có chuyến thăm Hoa Kỳ, hội kiến với Tổng thống Donal Trump, nhưng không mang về những hiệu quả kinh tế như mong muốn.
“Không có Hiệp định song phương thương mại Việt-Mỹ, không giải quyết vấn đề thuế quan, thậm chí bị Bộ tài chính Mỹ và Trump đe doạ là sẽ dựng lên hàng rào thuế quan, thiết lập nguyên tắc công bằng và đối ứng, và sau đó áp dụng luôn. Gần như cũng không giải quyết được những hợp đồng hàng chục tỷ đô mà Nguyễn Xuân Phúc công bố với báo chí, cho đến bây giờ cũng chưa nghe kết quả gì về những hợp đồng đó như thế nào cả.”
Từ những chi tiết trên, nhà báo độc lập Phạm Chí Dũng cho rằng theo quan sát của ông, nếu có chuyến công du Hoa Kỳ vào tháng 11 thì đích thân ông Tổng Bí thư kiêm Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng sẽ đi. Và theo ông, “chuyến đi này, nếu có sẽ mang 1 ý nghĩa rất cấp thiết và quan trọng với Việt Nam, về mặt ngân sách Đảng và ngân sách chính phủ.”
“Vấn đề lớn nhất hiện nay không phải là Hiệp định TPP, hay Hiệp định Thương mại song phương Việt-Mỹ, mà vấn đề lớn nhất hiện nay chính là nguyên tắc công bằng và đối ứng mà ông Trump đã tuyên bố và áp dụng từ tháng 3/2017.
Theo 1 nguồn tin mà tôi có được thì ông Trump đã yêu cầu Bộ thương mại công nghiệp và 1 số cơ quan kinh tế Mỹ phải đàm phán với Việt Nam để giảm rất nhiều mức xuất siêu hàng năm của Viêt Nam vào thị trường Mỹ, thậm chí giảm ở mức mỗi năm chỉ xuất vào Mỹ dưới 8 tỷ USD.”
Vấn đề lớn nhất hiện nay không phải là Hiệp định TPP, hay Hiệp định Thương mại song phương Việt-Mỹ, mà vấn đề lớn nhất hiện nay chính là nguyên tắc công bằng và đối ứng mà ông Trump đã tuyên bố và áp dụng từ tháng 3/2017. - Phạm Chí Dũng
Nếu như thế, mỗi năm, Việt Nam sẽ hụt đi 25 tỷ USD ngoại tệ. Theo Tiến sĩ Phạm Chí Dũng, đây là vấn đề rất đáng lo ngại cho Việt Nam trong bối cảnh hàng Việt Nam vào thị trường chung Liên minh Châu Âu đang bị giảm sút.
Do đó, nếu không giải quyết được chính sách “công bằng và đối ứng” thì Việt Nam sẽ đối diện với trở ngại rất lớn trong việc xuất hàng vào thị trường Mỹ. Điều này, theo ông Phạm Chí Dũng, chính là mục đích lớn nhất cho chuyến đi Hoa Kỳ của ông Nguyễn Phú Trọng.
Một vấn đề khác cũng đang dược dư luận và những nhà quan tâm dân chủ nhân quyền trong nước đề cập đến bên cạnh chuyến đi đang được bàn tán của ông Trọng đến Mỹ: đó là, liệu sẽ có một hay nhiều hơn một tù nhân lương tâm hiện đang bị án tù ở Việt Nam sẽ được tự do theo phương án “thương mại đổi nhân quyền”, một hình thức từng diễn ra nhiều lần trong chính trường Việt Nam?
