Cuộc xâm nhập nhanh chóng của Ukraine vào khu vực Kursk của Nga bắt đầu vào tuần trước là cuộc đột kích xuyên biên giới lớn nhất của lực lượng Kyiv trong cuộc chiến kéo dài gần 2 năm rưỡi nay, và đã phơi bày những điểm yếu của Nga cũng như giáng một đòn đau đớn vào Điện Kremlin.
Cho đến nay, quân đội Nga đang vật lộn để đối phó với cuộc tấn công bất ngờ này vốn đã khiến hàng chục nghìn thường dân phải di tản khỏi khu vực.
Đối với Ukraine, cuộc đột kích đã mang lại sự thúc đẩy tinh thần rất cần thiết vào thời điểm lực lượng thiếu người và thiếu vũ khí phải đối mặt với các cuộc tấn công liên tục của Nga dọc theo tuyến đầu dài hơn 1.000 km.
Cuộc tấn công diễn ra thế nào?
Quân đội Kyiv đã tràn vào vùng Kursk từ nhiều hướng hôm 6/8, nhanh chóng áp đảo một số trạm kiểm soát và công sự dã chiến được canh chừng bởi lính biên phòng vũ trang hạng nhẹ và các đơn vị bộ binh dọc theo biên giới dài 245 km của khu vực này với Ukraine.
Không giống như các cuộc đột kích trước đây do các nhóm nhỏ tình nguyện viên người Nga chống Điện Kremlin chiến đấu cùng với lực lượng Ukraine thực hiện, cuộc xâm nhập vào vùng Kursk được cho là có sự tham gia của các đơn vị từ một số lữ đoàn quân đội Ukraine dày dạn kinh nghiệm chiến đấu.
Các blogger quân sự Nga đưa tin rằng các nhóm cơ động của Ukraine gồm một số xe bọc thép, mỗi nhóm nhanh chóng tiến vào lãnh thổ Nga hàng chục km, vượt qua các công sự của Nga và gieo rắc sự hoảng loạn khắp khu vực.
Ông Matthew Savill, giám đốc khoa học quân sự tại Viện Dịch vụ Thống nhất Hoàng gia RUSI ở London, ngày 12/8 cho biết lực lượng Ukraine đã tiến tới 30 km theo một số hướng. Ông cũng cho biết tổng diện tích bị xâm nhập có vẻ là khoảng 400 km vuông mặc dù không rõ họ thực sự kiểm soát được bao nhiêu trong số lãnh thổ đó.
Ông Savill cho biết có bằng chứng cho thấy có tới 10.000 quân Ukraine từ ít nhất bốn lữ đoàn — và có thể nhiều hơn — tham gia, và họ đang sử dụng thiết bị do phương Tây cung cấp, bao gồm cả xe chiến đấu bộ binh.
Các lực lượng Ukraine đã sử dụng rộng rãi máy bay không người lái để tấn công các xe quân sự của Nga và triển khai các phương tiện tác chiến điện tử để gây nhiễu máy bay không người lái của Nga và ngăn chặn thông tin liên lạc quân sự.
Trong khi các nhóm nhỏ di động của Ukraine lang thang trong khu vực mà không cố gắng củng cố quyền kiểm soát, các nhóm quân khác được cho là đã bắt đầu đào các công sự phòng thủ ở một số khu vực nhất định, bao gồm cả phần phía tây của Sudzha, một thị trấn cách biên giới khoảng 10 km.
Quân đội Nga phản ứng như thế nào?
Bị bất ngờ, quân đội Nga đã không thể phản ứng nhanh chóng. Với phần lớn quân đội của họ tham gia vào cuộc tấn công ở khu vực Donetsk phía đông Ukraine, chỉ còn lại một số ít quân để bảo vệ khu vực biên giới Kursk. Theo các blogger quân sự Nga, các đơn vị Nga ở đó chủ yếu bao gồm những người lính nghĩa vụ được đào tạo kém, những người dễ dàng bị các đơn vị Ukraine dày dạn kinh nghiệm đánh bại. Một số người lính nghĩa vụ đã bị bắt.
Tình trạng thiếu hụt nhân lực khiến bộ chỉ huy quân sự Nga ban đầu phải dựa vào máy bay chiến đấu và trực thăng chiến đấu để cố gắng chống lại cuộc tấn công. Theo các blogger quân sự Nga, lực lượng Ukraine đang tiến lên đã bắn hạ được ít nhất một trực thăng của Nga và làm hỏng một trực thăng khác.
Lực lượng tăng viện của Nga, bao gồm các đơn vị lực lượng đặc nhiệm tinh nhuệ và lính đánh thuê Wagner dày dạn kinh nghiệm, đã bắt đầu đến khu vực Kursk, nhưng cho đến nay, họ dường như vẫn chưa thể đánh bật quân đội Ukraine khỏi Sudzha và các khu vực khác.
Một số quân mới đến dường như thiếu kỹ năng chiến đấu và bị thương vong. Trong một ví dụ, một đoàn xe tải quân sự đã bất cẩn dừng lại bên lề đường gần một khu vực chiến đấu và bị hỏa lực của Ukraine bắn phá dữ dội.
Bộ Quốc phòng Nga cho biết hôm 9/8 rằng Ukraine đã mất 945 binh sĩ trong bốn ngày giao tranh, mặc dù không nói rõ có bao nhiêu người Nga đã thiệt mạng và tuyên bố của họ không thể kiểm chứng được.
Chính quyền Ukraine nói gì?
Tổng thống Zelenskyy lần đầu tiên xác nhận rằng lực lượng của Kyiv đang hoạt động ở khu vực Kursk và cho biết cuộc xâm nhập “hoàn toàn là vấn đề an ninh đối với Ukraine”.
Trong một video được đăng tải trên kênh Telegram ngày 12/8, ông Zelenskyy cho biết quân đội Ukraine đáp trả các lực lượng Nga vốn tấn công vào Ukraine từ khu vực Kursk.
Ông Zelenskyy nói “hoàn toàn công bằng” khi tấn công các vị trí của Nga, bao gồm các sân bay và hậu cần được sử dụng để tấn công Ukraine, đồng thời nói thêm rằng mục tiêu của nhiệm vụ này là “giải phóng biên giới khỏi quân đội Nga”.
Trong video, chỉ huy quân sự hàng đầu của Ukraine, Tướng Oleksandr Syrskyi, cũng nói với tổng thống rằng lực lượng của Kyiv kiểm soát 1.000 km2 của khu vực Kursk. Tuyên bố này không thể được kiểm chứng độc lập.
Cố vấn của ông Zelenskyy, ông Mykhailo Podolyak, đã gợi ý vào tuần trước rằng một hoạt động như vậy sẽ cải thiện vị thế của Kyiv trong bất kỳ cuộc đàm phán nào trong tương lai với Moscow.
“Khi nào thì có thể tiến hành một quá trình đàm phán theo cách mà chúng ta có thể thúc đẩy họ hoặc đạt được điều gì đó từ họ? Chỉ khi chiến tranh không diễn ra theo kịch bản của họ”, ông nói.
Điện Kremlin nói gì?
Tổng thống Nga Vladimir Putin đã mô tả cuộc xâm nhập là một “hành động khiêu khích trên diện rộng”, “pháo kích bừa bãi vào các tòa nhà dân sự, nhà ở và xe cứu thương”.
Putin cho rằng cuộc tấn công của Ukraine là một nỗ lực của Kyiv nhằm ngăn chặn cuộc tấn công của Moscow tại khu vực Donbas của Ukraine và để giành được đòn bẩy trong các cuộc đàm phán hòa bình có thể diễn ra trong tương lai. Phát biểu với các quan chức cấp cao của mình vào ngày 12/8, ông tuyên bố rằng Moscow sẽ hoàn thành tất cả các mục tiêu quân sự của mình.
“Rõ ràng là kẻ thù sẽ tiếp tục cố gắng làm mất ổn định tình hình ở khu vực biên giới để cố gắng làm mất ổn định tình hình chính trị trong nước của chúng ta”, ông Putin nói. Nhiệm vụ chính của Nga là “đẩy lùi, đẩy kẻ thù ra khỏi lãnh thổ của chúng ta và cùng với lực lượng biên phòng đảm bảo bảo vệ đáng tin cậy cho biên giới nhà nước”.
Quyền thống đốc vùng Kursk, Alexei Smirnov, ngày 12/8 cho hay các lực lượng Ukraine đã kiểm soát được 28 khu định cư. Ông cho biết 12 thường dân đã thiệt mạng và 121 người khác, bao gồm 10 trẻ em, đã bị thương kể từ khi vụ việc bắt đầu. Ông nói khoảng 121.000 người đã rời đi hoặc được sơ tán khỏi các khu vực chiến sự.
Nga đã ban bố tình trạng khẩn cấp liên bang tại khu vực Kursk và tuyên bố một chiến dịch chống khủng bố tại đó và tại các khu vực lân cận Belgorod và Bryansk, trao cho chính quyền địa phương nhiều quyền hơn để nhanh chóng phối hợp ứng phó khẩn cấp và thắt chặt an ninh.
Tuyên truyền của nhà nước Nga tập trung vào những nỗ lực của Điện Kremlin nhằm cung cấp hỗ trợ cho cư dân phải di dời trong khi hạ thấp sự thiếu chuẩn bị của quân đội trước cuộc tấn công của Ukraine.
Mục tiêu của Ukraine là gì và tình hình có thể diễn biến như thế nào?
Bằng cách phát động cuộc đột kích, Kyiv có thể nhắm đến mục tiêu buộc Điện Kremlin phải chuyển hướng nguồn lực khỏi khu vực Donetsk của Ukraine, nơi các lực lượng Nga đã tiến hành các cuộc tấn công ở một số khu vực và đạt được những bước tiến chậm nhưng chắc. Nếu Ukraine giữ được một số thành quả ở Kursk, điều đó sẽ củng cố vị thế của Kyiv trong các cuộc đàm phán hòa bình trong tương lai và có thể cho phép Kyiv đổi chúng lấy các vùng lãnh thổ Ukraine bị Nga chiếm đóng.
Cuộc xâm nhập cũng giáng một đòn mạnh vào Điện Kremlin, làm nổi bật sự thất bại của điện Kremlin trong việc bảo vệ đất nước và phá vỡ tuyên bố của Putin rằng Nga vẫn phần lớn không bị tổn hại bởi các cuộc giao tranh.
Cuộc xâm nhập cũng đã gửi một tín hiệu mạnh mẽ tới các đồng minh của Kyiv rằng quân đội Ukraine có thể nắm bắt được thế chủ động trong cuộc chiến — một thông điệp đặc biệt quan trọng trước thềm cuộc bầu cử tổng thống Hoa Kỳ.
Nhưng bất chấp những thành công ban đầu, cuộc tấn công vào Nga có thể khiến một số đơn vị có năng lực nhất của Ukraine bị tiêu hao và khiến quân đội ở Donetsk không có lực lượng tăng viện quan trọng.
Việc cố gắng thiết lập sự hiện diện lâu dài ở khu vực Kursk có thể là thách thức đối với các lực lượng Ukraine, những người có tuyến tiếp tế dễ bị hỏa lực của Nga tấn công.
Ông Savill, thuộc Viện Dịch vụ Thống nhất Hoàng gia RUSI nói: “Việc duy trì một lực lượng ở bất kỳ quy mô nào ở Nga và phòng thủ trước các cuộc phản công sẽ rất khó khăn, vì Ukraine chỉ có nguồn dự trữ hạn chế”.
