“Người Bắc có lý luận” chính thức trở thành yếu tố định tính của những cá nhân thủ giữ vai trò “trụ cột quốc gia” hồi 2015 – thời điểm Đảng CSVN chuẩn bị cho Đại hội Đảng CSVN lần thứ 12 (1/2016) để bầu giới lãnh đạo Đảng nhiệm kỳ từ 2016 đến 2020.
Thân sinh của khái niệm “người Bắc có lý luận” dường như là ông Nguyễn Phú Trọng – Tổng Bí thư Đảng CSVN nhiệm kỳ 11 và sau đó, ông Trọng tiếp tục đảm nhiệm vai trò Tổng Bí thư nhiệm kỳ 12 rồi nhiệm kỳ hiện nay, bất chấp Điều lệ Đảng CSVN minh định - không chấp nhận bất kỳ ai đảm nhiệm vai trò Tổng Bí thư quá hai nhiệm kỳ liên tục (Khoản 1, Điều 17) [1]. Chuyện ông Trọng và đảng của ông bất chấp Khoản 1, Điều 17 là ví dụ cho đặc điểm đầu tiên của nhóm... “người Bắc có lý luận”: Nói một đằng, làm một nẻo. Cũng vì vậy “kỷ luật nghiêm minh” ở phần giới thiệu về “Đảng và những vấn đề cơ bản về xây dựng Đảng” trong Điều lệ Đảng CSVN chỉ để cho... vui, còn thiên hạ có... vui hay không, “người Bắc có lý luận” không bận tâm!
Đặc điểm thứ hai của nhóm... “người Bắc có lý luận” là kiểu “lý luận” bất chấp luận lý. Luận lý là một lĩnh vực khoa học (Luận lý học) được Việt hóa từ Logic học (một nhánh của triết học nhằm hỗ trợ con người tư duy và hành động hợp lý, hợp cách). Nếu đa số người Bắc bình thường tư duy và hành động theo lẽ thường dù có học luận lý hay không thì thiểu số người Bắc chịu khó... “phấn đấu” để được học “lý luận” ở mức “cao cấp” và trở thành thành viên trong nhóm “người Bắc có lý luận” lại thể hiện kiểu tư duy và hành xử theo hướng đặc biệt khác thường, mức độ khác thường vượt xa khả năng hình dung không chỉ của đồng hương, đồng bào mà ngay cả phần còn lại của đồng loại cũng không thể tưởng tượng được!
Hoạt động giải cứu người Việt ở nước ngoài khi COVID-19 trở thành đại dịch trên phạm vi toàn cầu, hay việc nghiên cứu – nghiệm thu - sản xuất – cung cấp bộ xét nghiệm COVID-19 dưới danh nghĩa Công ty Việt Á,... là một số trong vô số ví dụ cụ thể minh họa cho đặc điểm thứ hai. Chính kiểu “lý luận” bất chấp luận lý biến Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh thành nơi bị thiên hạ dè bỉu là chuyên đào tạo và cung cấp phạm nhân cho đủ loại đại án “kinh thiên, động địa”. Thực tế cho thấy, nếu chưa phải là tội phạm thì các thành viên trong nhóm “người Bắc có lý luận” cũng đã là ứng cử viên của tội nào đó vì “ăn xương, uống máu” đồng bào, đồng loại theo kiểu nào đó và chưa... đắc cử là vì chưa... thất thế và chỉ vì thế mà thôi.
Có rất nhiều ví dụ cho khía cạnh vừa đề cập, chỉ xin dẫn trường hợp mới nhất: Ông Trịnh Văn Chiến – cựu Ủy viên BCH TƯ Đảng CSVN, cựu Bí thư Thanh Hóa. Ông Chiến vốn đã là tâm của đủ thứ scandal khuấy động dư luận cách nay hàng chục năm, chẳng hạn scandal liên quan đến cô Trần Vũ Quỳnh Anh (2), song nhân vật thuộc nhóm “người Bắc có lý luận” này vẫn “bình an vô sự”. Mãi tới cuối tháng vừa rồi vì lẽ nào đó, nhóm “người Bắc có lý luận” mới chính thức xác định ông Chiến có “sai phạm”, cần “xử lý” (3). Nếu đem các sai phạm của những người như ông Chiến đặt bên cạnh “quá trình công tác” của họ ắt sẽ nhận ra đặc điểm thứ ba của nhóm “người Bắc có lý luận”. Đó là nói lấy được và làm lấy được cho chính mình!
Bởi vậy, đừng ngạc nhiên khi đã đứng trước vành móng ngựa, thành viên nào trong nhóm “người Bắc có lý luận” cũng thản nhiên biện bạch kiểu như bà Nguyễn Thị Hương Lan (Cục trưởng Cục Lãnh sự của Bộ Ngoại giao, bị truy tố do đã nhận 25 tỷ đồng khi thực hiện hoạt động “giải cứu” hàng trăm ngàn người Việt kẹt lại ở nước ngoài giữa đại dịch COVID-19) vừa... tự bào chữa: Xin Hội đồng xét xử xem xét tinh thần và thái độ trách nhiệm của bị cáo. Trong quá trình làm việc, bị cáo luôn đặt công tác bảo hộ công dân lên trên hết, đặt lợi ích của công dân lên trên tất cả. Bị cáo luôn coi công dân bị mắc kẹt hoặc gặp khó khăn ở nước ngoài như người thân của gia đình, cần phải hỗ trợ để đưa công dân về nước sớm nhất và hiệu quả nhất (4)...
Bởi nói lấy được và làm lấy được cho chính mình là đặc điểm chung nên ngoài bà Lan còn có những viên chức khác như ông Trần Việt Thái (Đại sứ Việt Nam tại Malaysia) không những không động lòng trắc ẩn trước tình trạng thê thảm của 1.900 người Việt bị Malaysia giam giữ vì đánh bắt hải sản trong lãnh hải Malaysia hay hoạt động mại dâm tại Malaysia,... rồi được Malaysia trả tự do, tống xuất vì đang có đại dịch mà còn xem đó là cơ hội để cưỡng ép đồng bào, đồng loại phải cống nạp 44 tỷ đồng (5)... Ba đặc điểm vừa kể của nhóm “người Bắc có lý luận” tạo ra đặc điểm thứ tư của nhóm này: Phi nhân, phi nghĩa, chỉ trung và hiếu với lợi ích cá nhân. Sở dĩ “người Bắc có lý luận” quần tụ thành nhóm với các đặc điểm như vừa đề cập vì đặc điểm thứ năm...
Tại Việt Nam, chỉ “người Bắc có lý luận” mới có tư cách nắm giữ công quyền và sử dụng công quyền để cưỡng đoạt, chia chác mọi thứ lợi ích chính đáng của hàng trăm triệu người Việt. Phiên xử việc tổ chức – thực hiện hoạt động giải cứu người Việt bị kẹt tại nước ngoài chính là ví dụ mới nhất về đặc điểm thứ năm và đó cũng chính là nguyên nhân của mọi nguyên nhân. Không cần tìm kiếm, chỉ nhìn quanh nơi mình sống, người Việt nào cũng có thể nhận ra thực tế: Các thành viên hoặc thân nhân, thân hữu của các thành viên trong nhóm “người Bắc có lý luận” đã cũng như đang và sẽ tiếp tục còn là chủ những bất động sản có giá trị cao nhất, những tài sản có giá trị lớn nhất, sinh hoạt xa hoa nhất và hành xử, phát ngôn trịch thượng nhất!
Bình đẳng không chỉ là tiêu chí mà còn là giá trị được tất cả các cộng đồng văn minh chung sức kiến tạo, bảo vệ bằng mọi giá, đồng thời không ngừng điều chỉnh để bình đẳng hoàn chỉnh hơn ở tất cả các khía cạnh, các đối tượng. Ở Việt Nam, xương chất thành núi, máu chảy thành sông cũng vì khát vọng đạt được sự bình đẳng về chính trị - tiền đề để có bình đẳng trong sinh hoạt kinh tế, sinh hoạt xã hội, không chỉ nhằm bảo đảm cơm no, áo ấm mà còn bảo vệ phẩm giá con người, tạo ra động lực cho phát triển. Có nên tiếp tục chấp nhận tình trạng “người Bắc có lý luận” trở thành giai tầng duy nhất được phép nắm giữ quyền lực tại Việt Nam và sử dụng quyền lực làm công cụ tước đoạt mọi thứ cả ở hiện tại lẫn tương lai?
