Nhiều tu sĩ và giáo dân Công giáo ở Việt Nam bày tỏ lo lắng việc Nhà nước Việt Nam có thể đã can thiệp vào chuyện nội bộ của người Công giáo khi một thầy bói từng bị kết án tù được thụ phong linh mục một cách chóng vánh, có dấu hiệu vi phạm Giáo luật.

Sự việc ông Hồ Hữu Hoà, 39 tuổi, được thụ phong linh mục hôm 7/12/2022 tại một buổi lễ ở Nhà thờ chính toà Maasin thuộc Giáo phận Maasin của Philippines hiện vẫn đang là chủ đề được bàn tán sôi nổi trên mạng xã hội ở Việt Nam trong cộng đồng người Công giáo và thậm chí cả người không theo Công giáo.

Điểm đầu tiên khiến những người theo dõi vụ việc lưu tâm là việc ông Hoà từng bị kết án hai năm tám tháng tù ( bằng đúng thời gian quản chế) vào năm 2021 với tội danh “Môi giới hối lộ” trong vụ án liên quan đến cựu thượng tá tình báo công an Phan Văn Anh Vũ, người đang bị ngồi tù chung thân với một loạt các cáo buộc liên quan đến làm lộ bí mật nhà nước, lợi dụng chức vụ quyền hạn.

Tuy nhiên, chỉ chín tháng sau khi bị kết án, ông Hoà được phong chức phó tế, và ba tháng sau thì được thụ phong linh mục.

Mờ ám và vi phạm Giáo luật

Linh mục Đinh Hữu Thoại thuộc Dòng Chúa Cứu thế ở Bà Rịa-Vũng Tàu, người có nhiều dòng status về vụ việc ông Hoà trên Facebook, trong tin nhắn gửi RFA cho biết giáo dân quan tâm tới vụ việc vì ơn gọi linh mục là một quà tặng thiêng liêng quý giá đối với gia đình, giáo xứ và Giáo hội. Nhưng theo ông thì điều họ quan tâm hơn cả là những điểm mờ ám trong vụ việc ông Hoà lên chức linh mục:

“Giáo dân càng quan tâm và lo lắng hơn khi nghe thông tin về vụ ông Hồ Hữu Hoà làm linh mục vì chính con người ông và cách mà ông trở thành linh mục, có những điều không bình thường, thậm chí dị thường.

Ông Hoà từng là một thầy bói, điều này là cấm kỵ đối với một giáo dân chứ chưa nói tới một linh mục.”

Theo quy định của Giáo luật Công giáo, một người muốn được phong làm linh mục phải trải qua nhiều bước về đào tạo ở chủng viện, có thư rao phong chức tại nơi ứng viên sinh sống và những nơi ứng viên thực tập mục vụ, và nếu ứng viên vì lý do chính đáng phải phong chức tại một nơi xa xôi như nước ngoài thì đấng bản quyền của ứng viên phải làm thủ tục xin Đức Giám mục nơi đó phong chức.

Tuy nhiên, trong vụ việc của ông Hồ Đức Hoà, theo linh mục Đinh Hữu Thoại, cả ba bước trên đều bị vi phạm. Ông nói:

“Ông Hồ Hữu Hoà không hề du học hay sinh sống tại Phi Luật Tân thì việc xin phong chức linh mục ở đó là điều không bình thường. Theo minh định của Đức Giám mục Giáo phận Vinh thì thư uỷ nhiệm là giả mạo. Đây là một vi phạm rất nghiêm trọng.”

Trước vụ việc gây xôn xao dư luận, vào chiều ngày 10/02, Giám mục Anphong Nguyễn Hữu Long của Giáo phận Vinh ra tuyên bố ông không có mối liên quan gì đến việc ông Hồ Hữu Hòa được thụ phong linh mục ở Philippines.

Tuy nhiên, trong lễ thụ phong được quay video và lan truyền trên YouTube cũng như Facebook, người ta thấy Chưởng ấn kiêm Chánh văn phòng của Toà giám mục Giáo phận Vinh Nguyễn Nam Việt đã đọc thư uỷ nhiệm của giáo phận. Theo Giám mục Long thì đó là thư giả.

Theo ông Nguyễn Văn Ân, người từng theo học và theo ơn gọi trong nhà dòng, thì sự việc phong chức linh mục cho ông Hoà vô cùng nghiêm trọng vì Giáo luật Công giáo có quy định rất nghiêm ngặt về điều kiện của người lãnh nhận chức thánh và việc truyền chức linh mục.

“Nếu phép truyền chức này thành sự, thì dựa trên minh định của Đức cha Long - trong tư cách giám mục bản quyền của Hồ Hữu Hoà, rằng Ngài không biết chuyện Hồ Hữu Hoà, thì Đức cha Cantillas của Giáo phận Maasin đương nhiên phạm Giáo Luật.”

Theo ông Nguyễn Văn Ân, vụ  việc đã "trở thành vấn đề to lớn giữa giáo hội Việt Nam và giáo hội Phi Luật Tân - nơi có hơn 85 triệu tín hữu, thậm chí là vấn đề của Giáo hội hoàn vũ.

Tôi tin chắc rằng sự việc này sẽ được điều tra rõ ràng. Vì đó cũng là điều kiện cần để bảo vệ một Giáo hội công giáo vẹn toàn,” ông nói tiếp

Có hay không việc Nhà nước can thiệp vào việc của Giáo hội?

Vụ việc ông Hoà được thụ phong linh mục cũng đặt ra nghi ngờ về việc Nhà nước đang can thiệp nghiêm trọng vào chuyện nội bộ của người Công giáo, điều mà theo nhiều người là không có gì mới.

Một giáo dân ở Vinh sử dụng danh tính Nam An vì lý do an toàn cho biết:

“Mặc dù từ trước đến giờ tuy vẫn có những tin đồn về chuyện linh mục quốc doanh hoặc là an ninh cài cắm, nhưng chỉ dừng lại ở mức độ bán tín bán nghi.

Tuy nhiên, đối với trường hợp Hồ Hữu Hoà, sự bất minh và gian dối diễn ra công nhiên như thách thức dư luận, thách thức niềm tin của tất cả tín hữu về chức thánh.”

Theo linh mục Đinh Hữu Thoại, việc Nhà nước Việt Nam can thiệp vào chuyện nội bộ của cộng đồng Công giáo là điều đã diễn ra từ nhiều năm và ngày càng rõ rệt.

“Bản chất của họ thì chưa bao giờ thay đổi. Chỉ thay đổi cách thức can thiệp ngày càng tinh vi hơn thôi. Chẳng hạn sự can thiệp thô thiển nhất gần 20 năm gần đây là việc bổ nhiệm các Giám mục Việt Nam phải qua sự chọn lựa của họ thì Toà Thánh mới được bổ nhiệm. Nhà cầm quyền cộng sản Việt Nam tự cho mình quyền chọn trước Toà Thánh Vatican.”

Nhà hoạt động Công giáo Nguyễn Văn Ân bày tỏ lo lắng:

“Đây là sự kiện gây không ít ảnh hướng cho giáo phận vinh cũng như GH Công giáo. Người giáo dân họ quan tâm, lo lắng bởi vì họ luôn đặt Giáo hội lên trên hết. Họ quan tâm, lo lắng chứng tỏ rằng họ đang hướng về Giáo hội, và họ muốn bảo vệ một Giáo hội công giáo vẹn toàn.

Cho nên nếu thực sự có can thiệp của nhà cầm quyền trong vụ việc này thì rất đang lo lắng cho giáo hội Công giáo Việt Nam hiện tại và trong tương lai.”

Nhưng điều khiến người Công giáo lo lắng hơn nữa chính là sự chia rẽ trong Giáo hội với khoảng sáu triệu giáo dân này vì sự can thiệp của Nhà nước. Linh mục Đinh Hữu Thoại nhận định:

“Hậu quả của scandal này chắc chắn cũng rất nghiêm trọng, đó là làm cho mọi thành phần trong Giáo hội, nhất là giáo dân vô cùng hoang mang và chắc chắn sẽ làm xói mòn niềm tin của họ đối với các vị lãnh đạo Giáo hội và sút giảm sự tương kính đối với sự thánh thiêng của chức thánh.”

Một nhà báo, giáo dân thuộc Tổng giáo phận Sài Gòn, người cũng muốn ẩn danh, thì nói trong tin nhắn gửi RFA:

“Khi nhà nước can thiệp vào Giáo hội, sẽ có những linh mục và tu sĩ biến chất như Hồ Hữu Hòa.  Mục đích của việc can thiệp là để phá Giáo hội.  

Giáo hội Công giáo Việt Nam càng nhiều linh mục thầy bói như Hồ Hữu Hòa thì giáo dân càng mau tha hóa, xa rời đạo thánh và mau bị sụp đổ.”

Vụ việc ông Hồ Hữu Hoà dù đã được Giám mục Anphong Nguyễn Hữu Long minh định là không có liên quan nhưng bức thư trả lời của Giám mục Giáo phận Vinh hiện vẫn chưa thể trả lời hết những nghi vấn của các giáo dân.

Hiện vẫn còn những câu hỏi còn chưa được trả lời về có hay không việc nguỵ tạo thư uỷ nhiệm để lừa dối đức Giám mục Maasin để ông Hoà được phong linh mục và liệu Giáo phận Vinh sẽ xử lý thế nào đối với trường hợp ông Hoà? Liệu có xảy ra việc tuyên bố huyền chức ông Hoà và trục xuất ông này khỏi hàng giáo sĩ vì các vi phạm đã nêu hay không?

Phóng viên RFA đã gọi điện cho Văn phòng Giám mục giáo phận Vinh nhưng không được kết nối. Thư gửi cho Giám mục Long và Toà Giám mục Vinh cũng chưa có phản hồi.