Joseph Bonanno sinh ngày 18/1/1905 tại Castellammare del Golfo, Sicily. Gia đình Bonanno rời Sicily đến Mỹ khi Joseph còn nhỏ nhưng họ chỉ ở Brooklyn khoảng 10 năm rồi trở về Italy.
Khi trở lại Sicily, Bonanno bắt đầu tiếp xúc với giới mafia. Thủ tướng Italy thời bấy giờ Benito Mussolinim mạnh tay với tội phạm có tổ chức nên Bonanno đã quyết định vượt biên vào Mỹ bằng cách trốn trong một tàu cá năm 1924.
 |
|
Joseph Bonanno tại New York năm 1968. Ảnh: AP. |
Bonanno gia nhập đội ngũ đàn em của Salvatore Maranzano, tay mafia cũng xuất thân từ thị trấn Castellammare del Golfo khi 19 tuổi. Khác với đồng bọn, Bonanno đọc rất nhiều thơ văn.
"Trong số những người bạn gốc Sicily của tôi ở Mỹ, tôi luôn được coi là người học rộng hiểu nhiều, vì tôi có thể ngâm một số câu trong Thần khúc (trường ca của nhà thơ kiệt xuất Italy thời Trung cổ Dante Alighieri) hay giải thích một số đoạn văn trong The Prince (chuyên luận chính trị thế kỷ 16 của nhà ngoại giao kiêm nhà triết học Italy Niccolo Machiavelli). Hầu hết những người tôi quen biết ở Mỹ đều không ham đọc sách", Bonanno nói.
Bonanno được Maranzano trọng dụng vì nhanh nhẹn và có kỹ năng tổ chức tốt. Joe Masseria, thủ lĩnh của thế giới ngầm ở New York, cũng biết đến Bonanno. Ông ta ngày càng nghi ngại về số lượng ngày càng tăng người gốc Castellammare del Golfo ở Brooklyn, cho rằng họ muốn thoát khỏi tầm ảnh hưởng của mình.
Năm 1927, bạo lực nổ ra giữa phe Maranzano với Masseria và nhanh chóng phát triển thành một cuộc chiến băng đảng đẫm máu, được gọi là Chiến tranh Castellammare. Năm 1931, phe Maranzano chiếm thế thượng phong. Đàn em của Masseria là Charles Luciano phản bội, ám sát ông ta để chấm dứt chiến tranh.
 |
|
Charles Luciano, một trong 5 trùm mafia ở New York trong thập niên 1930 - 1960. Ảnh: Commons. |
Sau cái chết của Masseria, Maranzano vạch ra kế hoạch hòa bình cho tất cả lãnh đạo băng đảng gốc Italy ở Mỹ. Theo kế hoạch này, sẽ có 24 băng đảng (được gọi là gia đình) trên khắp Mỹ, mỗi nhóm sẽ bầu ông trùm của mình. Tại New York, 5 đại gia đình mafia được thành lập, đứng đầu là Charles Luciano, Joe Profaci, Tommy Gagliano, Vincent Mangano và Maranzano, trong đó Maranzano sẽ là người đứng đầu thế giới ngầm, được gọi là "ông trùm của các ông trùm".
Kế hoạch của Maranzano không làm hài lòng nhiều người, đặc biệt là Luciano. Ông ta lập mưu ám sát Maranzano vào ngày 10/9/1931. Bonanno lên nắm quyền thay ông chủ ở tuổi 26, trở thành một trong những ông trùm gia đình tội phạm trẻ nhất.
Để thay thế cho kế hoạch Maranzano đề ra, Luciano thành lập cơ chế gọi là Ủy ban. Mỗi gia đình tội phạm có quyền tự trị trong các địa bàn riêng nhưng Ủy ban sẽ phân xử tranh chấp giữa các băng đảng. Mục đích của cơ chế này là ngăn chặn nổ ra một cuộc đổ máu như trước kia.
Gia đình tội phạm Bonanno tuy nhỏ hơn so với 4 băng đảng còn lại ở New York nhưng đoàn kết hơn. Họ phát triển mạnh trong hoạt động cho vay nặng lãi, cá cược, mại dâm và các hoạt động phi pháp khác. Năm 1938, Bonanno rời khỏi Mỹ rồi nhập cảnh hợp pháp tại Detroit để nộp đơn xin nhập tịch. Vào thời điểm Bonanno trở thành công dân Mỹ, ông ta đã là triệu phú.
Không giống hầu hết trùm mafia, Bonanno không có lối sống xa hoa. Ông thích gặp đàn em ở nhà mình tại Brooklyn hoặc khu nghỉ dưỡng ở nông thôn. Thú vui xa xỉ của ông chỉ là xì gà đắt tiền.
Bonanno không bị bắt, buộc tội hay kết án trong suốt "sự nghiệp" phạm tội của mình. Rắc rối pháp lý duy nhất ông vướng phải là một nhà máy ông góp vốn vi phạm quy định liên bang về lương tối thiểu. Công ty bị phạt 50 USD.
Giữa những năm 1950, nội bộ Ủy ban lục đục, Bonanno và Joe Magliocco, trùm gia đình Profaci, định ám sát hai thủ lĩnh mafia khác nhưng bất thành. Ủy ban đòi hai ông này ra đối chất nhưng Bonanno vắng mặt.
Không may mắn cho Bonanno, luật sư Mỹ Robert Morgenthau gửi trát yêu cầu ông ra điều trần trong một cuộc điều tra tội phạm có tổ chức. Đối mặt với hai cuộc hẹn khó xử, Bonanno bỏ trốn vào tháng 10/1964. Vị trí ông trùm gia đình Bonanno được trao lại cho đàn em Gaspar DiGregorio.
Bonanno tái xuất vào tháng 5/1966, nói rằng mình bị một gia đình mafia khác bắt cóc nhưng không ai tin điều đó. Gia đình tội phạm Bonanno chia thành hai phe: bên trung thành với Bonanno và DiGregorio. Bạo lực nổ ra, Ủy ban cố gắng can thiệp nhưng không thể giải quyết được vấn đề.
Bonanno ra một quyết định không ai ngờ tới: ông tuyên bố "rửa tay gác kiếm" vào năm 1968, thề sẽ rút hoàn toàn khỏi thế giới ngầm New York. Thông thường, việc một thành viên mafia muốn "hoàn lương" không được dễ dàng thông qua nhưng Ủy ban chấp nhận mong muốn của Bonanno, vì ông ta là "bô lão" trong giới mafia. Tuy nhiên, Ủy ban cũng cảnh cáo rằng nếu Bonanno phá vỡ lời thề, ông sẽ bị kết liễu ngay lập tức.
Ở tuổi 75, Bonanno lần đầu tiên bị kết án vào năm 1980. Ông ta bị buộc tội âm mưu cản trở công lý khi cố gắng ngăn chặn cuộc điều tra công ty của hai con trai về tội rửa tiền.
Vào giữa những năm 1970, Bonanno từng trả lời phỏng vấn của nhà văn Gay Talese, người sau đó lấy dữ liệu từ cuộc trò chuyện để viết một cuốn sách về tội phạm. Bonanno đã rất tức giận về cuốn sách nhưng cuối những năm 1970, quan điểm của ông thay đổi. Vốn là người yêu thơ văn, Bonanno nảy sinh hứng thú với việc viết tự truyện. Cuốn sách của ông được xuất bản năm 1983, trong đó có những chi tiết ám chỉ đến Ủy ban.
Chính quyền Mỹ chớp cơ hội này để thẩm vấn Bonanno về Ủy ban, với mong muốn chứng thực sự tồn tại của nó. Tuy nhiên, Bonanno giữ lời thề với giới mafia và không trả lời câu hỏi nào trong phiên điều trần. Ông bị giam 14 tháng vào năm 1985 vì không hợp tác với chính quyền.
Các thủ lĩnh gia đình mafia rất tức giận về cuốn sách của Bonanno, cho rằng ông đã vi phạm quy định giữ bí mật và coi thường tổ chức. "Ông ta đang cố chứng minh điều gì, ông ta đã thực sự thừa nhận mình từng là trùm của một gia đình tội phạm", một người nói.
Trong khi đó, Bonanno lập luận mình không vi phạm quy định giữ bí mật của mafia vì đã không trở thành nhân chứng hay người cung cấp tin cho chính phủ. Bonanno chết ngày 11/5/2002 vì suy tim ở tuổi 97.
"Trong một thế giới nơi hầu hết đồng bọn là người ít chữ, Bonanno đọc thơ, khoe kiến thức về những tác phẩm kinh điển và đưa ra lời khuyên cho đàn em bằng những trích dẫn từ sử gia Hy Lạp Thucydides hay nhà triết học Italy Machiavelli", Michael Korda, người biên tập cuốn tự truyện cho Bonanno, viết.
Phương Vũ (Theo ATI/NYTimes)
