Lời Ban Biên tập: Những diễn biến ở Venezuela trong thời gian gần đây thu hút sự quan tâm to lớn của nhiều người Việt Nam, đặc biệt sau khi lãnh đạo đối lập Juan Guaido tuyên bố trở thành tổng thống lâm thời và được Mỹ cũng như nhiều nước khác công nhận. VOA mới đây đã phỏng vấn ông Nguyễn Như Phong, đại tá công an Việt Nam đã nghỉ hưu, người trước đây từng thăm Venezuela 3 lần trên cương vị là một lãnh đạo báo chí. Ông Phong đã đưa ra những ý kiến đáng chú ý về cuộc xung đột chính trị hiện nay ở đất nước Nam Mỹ. Mời quý vị theo dõi.

Người Venezuela rất yêu Việt Nam

VOA: Trước hết, xin ông cho biết bối cảnh của những chuyến thăm hoặc công tác của ông đến Venezuela.

Ông Nguyễn Như Phong: Tôi đến Venezuela 3 lần. Tôi đi theo Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam để đàm phán về lô dầu mỏ mà Venezuela dành cho Việt Nam là lô Junin 2.

Thực sự là tôi rất yêu người dân Venezuela và các lãnh đạo Venezuela thời đấy, như là ông Hugo Chavez hay ông Ramirez, Bộ trưởng Bộ Năng lượng của Venezuela.

Tôi cũng đã được gặp một số du kích quân Caracas mà ngày xưa đã tham gia bắt thằng trung tá không quân Mỹ [nguyên văn] để đổi lấy anh Nguyễn Văn Trỗi.

Thực sự mà nói, tôi thấy người dân Venezuela họ rất yêu người Việt Nam, rất kính trọng người Việt Nam. Và đặc biệt, lãnh đạo Venezuela họ yêu quý Việt Nam có thể nói là tôi chưa từng thấy.

Thế nhưng bên cạnh đó, tôi cũng đã lờ mờ nhìn thấy những điều không ổn ở đất nước này, trong cái cung cách lãnh đạo.

VOA: Ba chuyến đi của ông diễn ra vào những năm nào? Những thời điểm đó ông thấy hoàn cảnh kinh tế và đời sống người dân như thế nào?

Ông Nguyễn Như Phong: Năm 2009, 2010, và 2011 hay 2012 gì đó. Lúc đấy kinh tế bắt đầu xuống dốc rồi, bắt đầu đã lạm phát ghê gớm rồi. Trộm cắp, cướp giật thì khủng khiếp.

Nghĩa là chúng tôi không dám đi ra khỏi khách sạn nếu như không có người bảo vệ. Và ngồi trên ô tô đi, chúng tôi không dám thò máy ảnh ra cửa sổ để chụp ảnh, đến mức như thế.

Những năm ấy, mặc dù giá xăng dầu còn rất rẻ, thực phẩm, các thứ khác còn ổn, thế nhưng tình hình kinh tế Venezuela đã bộc lộ những điều làm chúng tôi cứ tự hỏi “Đây nó là một cái đất nước gì, nó là một cái xã hội gì?” Không thể hiểu nổi nữa.

Một đất nước mà mị dân đến mức mà không cần làm cũng có ăn. Hàng ngày nghĩa là chờ đến nhận cơm với thực phẩm ở các trung tâm cứu trợ, thế thì chết.

Khắp nơi đổ dồn về thành phố, đổ dồn về thủ đô Caracas để kiếm sống, mà họ chẳng kiếm sống, cứ về đấy để được ăn.

Thế rồi có thứ lãnh đạo gì lại thuê người dân đến ngồi nghe mình diễn thuyết và trả tiền. Thì tôi thấy cái kiểu ấy không được. Khi đấy đã bộc lộ nhiều rồi. Thế nhưng vì họ dành cho mình lô Junin 2, rất là yêu quý như thế, nên là mọi thứ nó cũng lấn át đi.

Chủ nghĩa Xã hội không tưởng ở Venezuela

VOA: Lúc đó ông đang là tổng biên tập của một tờ báo ngành dầu khí phải không?

Ông Nguyễn Như Phong: Không. Hai chuyến đầu tiên tôi đi với tư cách là Phó Tổng Biên tập của báo Công An Nhân Dân. Mãi đến năm sau này tôi mới đi với tư cách Tổng Biên tập báo Năng Lượng Mới.

VOA: Xin ông nói rõ thêm về “những điều không ổn” trong việc lãnh đạo đất nước ở Venezuela mà ông đã cảm nhận được?

Ông Nguyễn Như Phong: Tôi đã viết trên Facebook cá nhân. Tôi nói là họ đã lãnh đạo đất nước theo kiểu tùy hứng, theo một kiểu là chủ nghĩa ảo tưởng, một thứ Chủ nghĩa Xã hội không tưởng. Nó chẳng ra một thứ chủ nghĩa gì cả. Nó hết sức tùy hứng theo kiểu của người dân Nam Mỹ. Nó không có bất cứ bài bản nào. Rất kỳ lạ.

Nhưng điều dở nhất là chính những nước đã phát hiện ra, như Trung Quốc, rồi thậm chí kể cả Việt Nam và Nga, họ biết rất rõ nhưng mà chả ai có cách nào khuyên can được cái ông Hugo Chavez. Thậm chí các nước lớn như Trung Quốc, họ còn lợi dụng sự mê muội của ông Chavez để họ làm ăn và họ đưa người Trung Quốc sang. Cho nên đất nước Venezuela là đất nước bi kịch.

PetroVietnam chỉ bị “chôn vốn”?

VOA: Về dự án liên doanh dầu khí giữa Venezuela và Việt Nam, xin ông cho biết thêm thông tin và hiệu quả của dự án đó đến đâu?

​Ông Nguyễn Như Phong: Việt Nam được Venezuela dành cho lô dầu mỏ Junin 2, một lô dầu khí có trữ lượng cực lớn, khoảng hơn 2 tỷ thùng, ở thung lũng dầu khí Colorado. Đây là liên doanh giữa Việt Nam và công ty dầu mỏ Venezuela PDVSA.

Hồi đấy tính theo giá dầu cỡ 100 đô la/thùng thì khai thác ở mỏ dầu này rất có lãi, mặc dù dầu đó là dầu siêu nặng.

Việc Venezuela dành cho mình lô Junin 2 [năm 2009] đầu tiên phải nói là xuất phát từ ông Hugo Chavez ông ấy yêu Việt Nam, ông kính trọng Việt Nam, ông ấy cho. Chứ còn lúc ấy mình có lobby [vận động hành lang] bằng tiền bằng bạc gì đâu.

Ký hợp đồng tất cả các thứ rồi, Việt Nam triển khai rồi, khoan lấy dầu lên rồi thì đùng một cái ông Chavez ông ấy chết [ngày 5/3/2013], rồi tiếp theo giá dầu thế giới giảm một cách thê thảm. Thế là việc khai thác dầu đấy phải dừng lại.

Thế nhưng nhiều người không hiểu cứ nói Việt Nam mất trắng hàng trăm triệu đô la ở đấy.

Mỏ dầu đấy hiện nay vẫn có quyền sở hữu của Việt Nam, và quốc hội Venezuela họ đã phê chuẩn rồi cho nên không thể thay đổi được. Chỉ có điều bao giờ khai thác được tiếp tục thì nó phụ thuộc hoàn toàn vào tình thế chính trị của Venezuela và giá dầu thế giới. Giá dầu thế giới cao lên thì khai thác ở đấy sẽ rất tốt.

Người ta cứ bảo mất trắng hàng trăm triệu đô la thế này thế khác, nói như thế là không đúng.

VOA: Vậy có thể tạm hiểu số tiền này là “chôn vốn” chứ chưa phải là mất?

Ông Nguyễn Như Phong: Chính xác. Nói chôn vốn là đúng đấy.

“Tôi ủng hộ phương Tây can thiệp”

VOA: Hiện nay đang có xung đột chính trị giữa một bên là Tổng thống tự xưng Juan Guaido được nhiều nước quan trọng ủng hộ, và một bên là Tổng thống hợp hiến trên giấy tờ, ông Nicolas Maduro. Theo ông, cuộc xung đột chính trị này sẽ có kết cục như thế nào?

​Ông Nguyễn Như Phong: Tôi thấy cuộc xung đột chính trị này sẽ dẫn đến kết quả là ông Guaido sẽ thắng.

Bởi vì nói gì thì nói, chủ nghĩa gì thì chủ nghĩa, chủ nghĩa gì thì cũng không quan trọng bằng làm cho người dân được no ấm, làm cho người dân được hạnh phúc.

Vậy thì suy xét lại là chính quyền của ông Maduro có làm cho người dân được hạnh phúc không? Ông có làm cho người dân được no ấm không? Tại sao một đất nước vốn giàu có như thế lại trở thành một đất nước của người dân chết đói? Đó là điều không chấp nhận được.

Muốn là chủ nghĩa nào tôi không cần biết. Nhưng mà điều quan trọng nhất là cái chủ nghĩa đó phải làm cho người dân được no ấm, và người dân đừng có khốn khổ như thế này.

Và tôi nghĩ rằng các nước phương Tây họ muốn can thiệp và ủng hộ chính quyền của ông Guaido, và tôi cho rằng tôi cũng ủng hộ sự can thiệp đấy. Để người dân chết đói ai mà chịu được.

VOA: Hiện nay nhiều người ở Việt Nam nhìn vào câu chuyện đang diễn ra ở Venezuela và trực tiếp hoặc gián tiếp liên hệ đến Việt Nam, cho rằng điều tương tự có thể xảy ra. Ông có suy nghĩ gì về các nhìn nhận như vậy của những người đó?

Ông Nguyễn Như Phong: Hai chính thể khác nhau hoàn toàn. Hai phong cách lãnh đạo của hai quốc gia khác nhau hoàn toàn. Cho nên không thể mang Venezuela mà so sánh với Việt Nam.

Và tôi cho rằng tất cả những ý kiến có tính chất hả hê, móc máy, dè bỉu, chê bai này khác, tôi cho là những ý kiến không công bằng, và họ không xuất phát từ thiện ý, và không có tính xây dựng. Tôi không đồng tình với các ý kiến đó.

VOA: Xin cảm ơn ông đã dành thời gian cho đài chúng tôi và đưa ra những ý kiến có nhiều giá trị!