Giữa tháng 8, đạo diễn Michael Mann tiết lộ trên tờ Deadline dự án phim tiểu sử về James Dean, đã bị lãng quên gần 30 năm trước. Ông và êkíp từng chọn Leonardo DiCaprio hóa thân tài tử quá cố. Tuy nhiên, Leo khi ấy mới 19 tuổi, trẻ so với hình ảnh của James Dean khi đã thành danh. Theo Michael Mann, cái bóng của James Dean đến nay vẫn quá lớn, khó có thể tìm được người phù hợp để tái hiện ông. Năm 2019, đoàn làm phim Finding Jack từng sử dụng công nghệ CGI để dùng hình ảnh ông trong phim.
Tờ Farout Magazine nhận định di sản James Dean để lại đứng vững trước thời gian. Sinh ra ở Indiana, Dean trải qua tuổi thơ nhiều biến cố khi mẹ qua đời năm chín tuổi. Suốt từ thơ ấu đến khi trưởng thành, không ở bên cha mà sống cùng họ hàng. Dean là học sinh xuất sắc, nhiều tài lẻ, là thành viên đội bóng chày và bóng rổ tại trường. Diễn viên từng theo học ngành luật ở Đại học California nhưng sau đó bỏ ngang để tìm kiếm cơ hội diễn xuất. Quyết định khiến mâu thuẫn của hai cha con ngày càng sâu sắc.
James Dean trong "East of Eden". Video: Rotten Tomatoes
Dean bắt đầu sự nghiệp bằng việc đóng quảng cáo, trở thành nhân viên hậu cần, diễn viên đóng thế, tham gia các vai nhỏ trên phim truyền hình. Bước ngoặt đến khi Dean được nhận vào lớp đào tạo diễn xuất của bậc thầy Lee Strasberg. Nam nghệ sĩ thể hiện nhiều sáng tạo khi diễn xuất, thường biến tấu kịch bản, khiến nhiều đồng nghiệp khó hợp tác. Trong một chương trình, Dean từng khiến bạn diễn Ronald Reagan (người sau đó trở thành tổng thống thứ 40) lúng túng vì tình huống phát sinh.
Năm 1953, tài tử được giới Hollywood chú ý, có vai đầu tiên trong East of Eden. Phân đoạn nổi tiếng nhất trong phim là khi cha của Cal (Raymond Massey thủ vai) từ chối nhận tiền từ con trai. Kịch bản yêu cầu James Dean bỏ đi nhưng diễn viên bất ngờ quay về phía bạn diễn, ôm lấy ông và khóc nức nở. Phản ứng ngỡ ngàng của Raymond, cùng những giọt nước mắt của Dean khiến cảnh phim trở nên chân thực và xúc động. Vai diễn giúp nghệ sĩ được đề cử Nam chính xuất sắc tại Oscar.
James Dean thường gắn với các kiểu trang phục đơn giản như áo phông, áo jacket cả trên phim lẫn ngoài đời. Ảnh: AP
Ngôi sao đang lên tiếp tục tham gia phim Rebel without a cause năm 1955. Hình tượng chàng thanh niên nổi loạn trong phim hút hồn các cô gái với biểu cảm bất cần, đôi mắt ướt mơ màng và gương mặt phảng phất sự cô đơn. Vai Jim Stark biểu trưng cho nỗi thất vọng của thiếu niên Mỹ với sự áp đặt của cha mẹ và xã hội. Theo tác giả David R. Shumway, Dean là nhân vật mang tính biểu tượng về sự nổi loạn của tuổi trẻ. Bất chấp mọi lời khen ngợi, Dean không muốn tiếp tục đóng vai một thiếu niên ngỗ nghịch trong các bộ phim mới.
James Dean trong trailer phim "Rebel with a cause". Video: Warner Bros
Dự án cuối cùng của tài tử, Giant, nói về tay cao bồi ở Texas, người sau này trở thành ông trùm dầu mỏ. Ngôi sao dự định tái hợp đạo diễn của Rebel without a cause, Nicholas Ray, trong bộ phim Heroic love. Nhưng cái chết của Dean đã chấm dứt tất cả.
Năm 1955, diễn viên qua đời vì tai nạn ôtô và trở thành người đầu tiên nhận giải Oscar sau khi mất. Sự ra đi của Dean là chất liệu cho nhiều nhà làm phim, soạn kịch. Trong đó, tác phẩm September 30, 1955 nói về tình cảm những người dân ở thị trấn nhỏ tại miền Nam nước Mỹ dành cho Dean. Viện Phim Mỹ từng xếp James Dean vào nhóm 20 ngôi sao vĩ đại nhất trong lịch sử Hollywood.
67 năm sau khi qua đời, James Dean vẫn là tượng đài văn hóa đại chúng. Phong cách ăn mặc giản dị với quần jeans, áo phông, kiểu tóc bồng bềnh của Dean được ưa chuộng, xuất hiện trong nhiều concept thời trang. Nhà văn Joe Hyams nói rằng cố nghệ sĩ là "một trong những ngôi sao hiếm hoi, người khiến cả nam và nữ giới đều thấy gợi cảm".
Theo tờ The Things, nhân vật của Dean trên phim ảnh hưởng nhiều nghệ sĩ rock như Elvis Presley, Eddie Cochran và Gene Vincent. Diễn viên xuất hiện trong nhiều ca khúc như A young man is gone của The beach boys, James Dean của Eagles và James Dean của Goo Goo Dolls.
Đam mê tốc độ của Dean cũng truyền cảm hứng cho các tay đua trên khắp thế giới. Những buổi biểu diễn mtor và ôtô mang tên James Dean diễn ra ở nhiều nơi. Hàng năm, người hâm mộ còn tổ chức lễ hội James Dean ở Indiana (Mỹ), nơi nhiều người chiêm ngưỡng các mẫu xe đua, thi xem ai giống cố tài tử nhất.
James Dean được nhắc đến trong ca khúc "Blue Jeans" của Lana Del Rey. Video: Youtube Lana Del Rey
James Dean cũng trở thành "chàng thơ" trong nhiều tác phẩm của các ngôi sao nhạc pop. Madonna hát trong Superstar: "Anh giống như James Dean trên chiếc xe chạy tốc độ". Taylor Swift viết về người yêu trong bài Style: "Anh là chàng trai có cái nhìn mơ màng của James Dean còn em là cô gái tô son đỏ cổ điển mà anh thích". Còn Lana Del Rey thốt lên trong Blue jeans: "Anh bước vào căn phòng và làm ánh mắt em bị thiêu đốt. Đúng rồi, giống như là James Dean vậy".
Khi còn sống, James Dean luôn nói với những người trẻ về nỗ lực theo đuổi ước mơ bằng câu chuyện đời mình. Từ chàng trai quê ở Indiana, anh theo đuổi nghiệp diễn, bắt đầu với những công việc vô danh rồi trở thành ngôi sao hàng đầu. Diễn viên để lại nhiều câu nói bất hủ: "Bạn không thể sống mãi, nếu có một ước mơ, hãy theo đuổi nó. Không ai được phép nói rằng bạn không đủ giỏi để làm điều bạn muốn", "Cứ mơ ước như thể bạn sẽ sống muôn đời. Và sống như thể bạn sẽ chết vào ngày hôm nay".
Thanh Thanh (theo Farout Magazine, The Things)
