Mỹ đang phải đối mặt với đợt tăng vọt di dân tại biên giới phía tây nam của nước này cao nhất trong 20 năm qua, Bộ trưởng An ninh Nội địa Mỹ nói vào ngày thứ Ba vào lúc chính quyền Biden đang ráo riết ứng phó với những trẻ em ồ ạt tìm cách qua biên giới giữa Mỹ và Mexico.
Số vụ di dân từ Trung Mỹ và Mexico tìm cách vượt biên tăng đều đặn kể từ tháng Tư năm 2020 và hầu hết những người trưởng thành độc thân và các gia đình không được cho vào, Bộ trưởng An ninh Nội địa Alejandro Mayorkas cho biết.
Nghèo đói, bạo lực và tham nhũng ở Mexico và vùng Tam giác Phương Bắc - Guatemala, Honduras và El Salvador - khiến người dân bỏ nước ra đi tìm kiếm một cuộc sống tốt hơn ở Mỹ trong nhiều năm qua, và trước đây đã từng có những đợt tăng vọt di dân.
Tình hình ở những nơi này tiếp tục xấu đi và hai cơn bão gần đây khiến điều kiện sống trở nên tồi tệ hơn, trong khi đại dịch virus corona làm phức tạp tình hình biên giới, ông Mayorkas nói trong một phát biểu.
“Số lượng di dân ở biên giới phía tây nam sắp sửa đạt mức cao nhất trong 20 năm qua,” ông nói.
Cảnh sát biên phòng thực hiện 100.441 vụ bắt giữ hoặc trục xuất di dân tại biên giới với Mexico vào tháng Hai, Cục Hải quan và Bảo vệ Biên giới Hoa Kỳ cho biết vào tuần trước. Đây là tổng số hàng tháng cao nhất kể từ cuộc khủng hoảng biên giới năm 2019.
Người trưởng thành độc thân chiếm phần lớn trong số những người bị trục xuất, ông Mayorkas nói. Trẻ em đi một mình, một số em chỉ mới 6 tuổi, được cho phép vào Mỹ.
Gần 4.300 trẻ em không có người đi kèm đã bị nhân viên Tuần tra Biên giới giữ lại tính đến Chủ nhật, Reuters dẫn lời một quan chức của cơ quan này cho biết với điều kiện ẩn danh. Theo luật, những trẻ em này phải được chuyển ra khỏi các cơ sở câu lưu của Cục Hải quan và Bảo vệ Biên giới tới các nơi tạm trú do Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh điều hành trong vòng 72 giờ.
Jennifer Hà, một luật sư chuyên về di trú ở thành phố Salt Lake City bang Utah, nhận định tình hình ở biên giới “chắc chắn là một cuộc khủng hoảng” vì số lượng di dân tăng vọt gợi nhớ tới cuộc khủng hoảng năm 2019 khi mà di dân từ Trung Mỹ ồ ạt kéo tới biên giới gây quá tải cho các cơ quan chấp pháp và các cơ sở xử lý di dân. Bà nói tình hình năm nay đặc biệt đáng lo ngại vì đa số di dân hiện đang bị câu lưu là trẻ em.
“Vào thời điểm 2019 chúng ta thấy rất nhiều trẻ em đi cùng cha mẹ, nhưng mà bây giờ theo những thống kê đọc được thì gần 3.000 trẻ em không có cha mẹ nào cả,” bà cho biết. “Trẻ em thì không biết gì cả. Và trước đây khi trẻ em bị nhốt trong những trại như vậy và thiếu đầy đủ tiện nghi, có rất nhiều em qua đời, và bị thất lạc nữa.”
Những người di cư dưới 18 tuổi được phép ở lại Mỹ trong khi chính phủ quyết định xem họ có yêu cầu xin cư trú hợp pháp hay không, theo luật bảo hộ tị nạn hoặc vì một số lý do khác.
Ông Mayorkas lưu ý rằng 80% trẻ em, hầu hết đến từ ba quốc gia Tam giác Phương Bắc của Trung Mỹ, có họ hàng ở Mỹ và 40% có cha hoặc mẹ.
Chính quyền Biden tuần trước đã chấm dứt một chính sách của chính quyền Trump khiến người thân không muốn liên lạc với Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh để nhận lại những trẻ em vì lo sợ bản thân họ sẽ bị trục xuất.
Chính quyền Biden cũng đề nghị Cơ quan Quản lý Tình trạng Khẩn cấp Liên bang (FEMA) thiết lập các cơ sở tạm thời mới để cung cấp nơi tạm trú cho trẻ em nhập cư ở hai bang Texas và Arizona. Một nơi sẽ là Trung tâm Hội nghị Kay Bailey Hutchison ở Dallas, có thể chứa 3.000 nam thiếu niên di dân, NBC đưa tin.
Luật sư Jennifer Hà nói việc mở thêm các cơ sở này là một “sự tiến bộ” và cho thấy phương sách của chính quyền Biden có trật tự hơn trong việc xử lý và theo dõi những di dân, điều mà bà nói là thiếu trong cách ứng phó của chính quyền Trump vào năm 2019.
“Một điều mà mình thấy [chính quyền Trump] làm sai lầm là họ tách rời trẻ em với cha mẹ và họ không có hệ thống để lưu lại thông tin của cha mẹ và con cái. Cuối cùng đọc thông tin thấy vẫn còn 500 trẻ em bị thất lạc không có cha mẹ,” bà giải thích.
“Thành ra nếu họ mở ra một hệ thống, một trung tâm nào đó để đón nhận, ghi chép thông tin của những trẻ em này, mặc dù có thể là không cho họ vào để lấy thẻ xanh hay nhập tịch, ít ra chúng ta biết các trẻ em này ở đâu, chúng ta có thể đưa các trẻ em này trở lại hoặc mình có thể theo dõi các em.”
Mỹ đang tiếp tục trục xuất hầu hết những người trưởng thành độc thân và các gia đình sang Mexico hoặc về quốc gia sinh quán của họ. Bộ trưởng Mayorkas cho biết các ngoại lệ được áp dụng cho những người trưởng thành có “một số tổn hại nguy cấp nhất định” mà ông không nêu rõ, hoặc cho các gia đình khi nhà chức trách Mexico không có khả năng nhận họ tạm trú.
“Tình hình mà chúng ta đang đối mặt hiện nay ở biên giới tây nam là một tình hình khó khăn,” ông Mayorkas nói. “Chúng tôi đang giải quyết nó.”
