Gan giúp chuyển hóa chất béo thành năng lượng, vận chuyển hormone, thuốc và axit béo đi khắp cơ thể. Cơ quan này giúp cơ thể chống lại nhiễm trùng, loại bỏ các chất độc hại, duy trì lượng đường trong máu ở mức khỏe mạnh.
Ngoài rượu, bia tác động xấu đến sức khỏe gan, ăn một số loại thực phẩm cũng không có lợi cho cơ quan này. Mỗi người nên lựa chọn thực phẩm thân thiện với gan trong chế độ ăn uống để bảo vệ sức khỏe tổng thể.
Thực phẩm giàu chất béo bão hòa
Thực phẩm giàu chất béo bão hòa như thịt đỏ, xúc xích có thể làm tăng mức cholesterol và dẫn đến bệnh gan nhiễm mỡ. Sự tích tụ chất béo trong gan làm tăng nguy cơ tiến triển thành tình trạng viêm, các bệnh nghiêm trọng như xơ gan.
Món ăn nhiều đường bổ sung
Các món chứa nhiều đường bổ sung thường là đồ ngọt, đồ uống có đường có thể dẫn đến bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD). Gan chuyển hóa đường, khi quá tải, sẽ chuyển hóa lượng đường dư thừa thành chất béo, gây tổn thương gan.
Nước ngọt thường chứa hàm lượng đường bổ sung và axit photphoric cao. Dùng những loại đồ uống này thường xuyên có liên quan đến nguy cơ kháng insulin, viêm nhiễm tăng cao, tất cả đều có hại cho sức khỏe gan.
Người thường xuyên uống soda, chứa nhiều đường bổ sung và thành phần nhân tạo khác có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh NAFLD. Sự kết hợp giữa đường, các chất phụ gia khác làm giảm khả năng xử lý các chất này của gan, gây ra tổn thương lâu dài.
Đường fructose cao thường có trong thực phẩm chế biến, đồ uống có đường, được chuyển hóa bởi gan, góp phần gây ra bệnh gan nhiễm mỡ. Nạp quá nhiều đường có liên quan đến viêm gan, kháng insulin.
Ngũ cốc tinh chế
Trái ngược với ngũ cốc nguyên hạt, ngũ cốc tinh chế được xay xát, tức là trải qua một quá trình loại bỏ cả cám, mầm để tạo kết cấu mịn, thời hạn sử dụng lâu. Cụ thể như bánh mì trắng và gạo trắng, có thể làm tăng lượng đường trong máu, dẫn đến tăng nguy cơ kháng insulin. Rối loạn chuyển hóa này dễ gây tổn thương gan theo thời gian.
Thức ăn nhanh nhiều calo
Thức ăn nhanh thường chứa nhiều chất béo không lành mạnh, natri và calo. Ăn thường xuyên nhóm thực phẩm có thể dẫn đến béo phì, tích tụ mỡ trong gan, cuối cùng biểu hiện thành nhiều chứng rối loạn gan khác nhau.
Chất béo chuyển hóa
Chất béo chuyển hóa, thường có trong dầu hydro hóa một phần, làm tăng mức cholesterol xấu. Trong tất cả các chế độ ăn nhiều chất béo, chế độ ăn trans góp phần rất lớn vào sự phát triển của gan nhiễm mỡ, giai đoạn đầu của NAFLD. Những chất béo này có thể dẫn đến viêm gan, thúc đẩy sự tiến triển các bệnh về gan.
Lê Nguyễn (Theo Only My Health)
Gan là cơ quan quan trọng trong cơ thể, thực hiện nhiều chức năng sống còn như chuyển hóa chất dinh dưỡng, giải độc, sản xuất mật và điều hòa đường huyết. Tuy nhiên, chế độ ăn không lành mạnh – đặc biệt là thực phẩm giàu đường, chất béo bão hòa, chất béo chuyển hóa và tinh bột tinh chế – có thể ảnh hưởng tiêu cực đến gan theo thời gian.
1. Chất béo bão hòa
Các thực phẩm giàu chất béo bão hòa như thịt đỏ, xúc xích, đồ chiên rán có thể làm tăng mức cholesterol xấu (LDL) trong máu và góp phần vào tình trạng kháng insulin. Đây là những yếu tố nguy cơ quan trọng dẫn đến gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD). Nếu chất béo tích tụ trong gan kéo dài, có thể gây viêm gan, xơ gan và các biến chứng nguy hiểm khác.
2. Đường bổ sung và đồ uống có đường
Tiêu thụ nhiều thực phẩm chứa đường bổ sung – như bánh kẹo, nước ngọt, soda – khiến gan phải làm việc quá tải để chuyển hóa lượng đường dư thừa thành chất béo. Theo thời gian, điều này dẫn đến sự tích tụ mỡ trong gan, góp phần gây ra NAFLD.
Đặc biệt, đường fructose – thường có trong siro bắp và thực phẩm chế biến – được gan chuyển hóa gần như hoàn toàn. Nạp quá nhiều fructose liên quan đến viêm gan, kháng insulin và tăng nguy cơ rối loạn chuyển hóa.
3. Ngũ cốc tinh chế
Khác với ngũ cốc nguyên hạt, ngũ cốc tinh chế như gạo trắng, bánh mì trắng đã loại bỏ lớp cám và mầm – phần giàu chất xơ và dinh dưỡng. Những thực phẩm này khiến đường huyết tăng nhanh, làm tăng nguy cơ kháng insulin, từ đó ảnh hưởng đến chức năng gan nếu tiêu thụ thường xuyên.
4. Thức ăn nhanh và thực phẩm chế biến sẵn
Thức ăn nhanh thường chứa lượng lớn calo rỗng, chất béo không lành mạnh, natri và đường. Dùng thường xuyên có thể dẫn đến thừa cân, béo phì – nguyên nhân hàng đầu của gan nhiễm mỡ và các bệnh chuyển hóa liên quan đến gan.
5. Chất béo chuyển hóa (trans fat)
Chất béo chuyển hóa thường có trong các sản phẩm chứa dầu hydro hóa một phần như đồ chiên, bánh quy, thực phẩm đóng gói sẵn. Những chất béo này không chỉ làm tăng cholesterol xấu mà còn góp phần trực tiếp vào tình trạng viêm gan và thúc đẩy tiến triển của bệnh gan nhiễm mỡ.
Lời khuyên
Để bảo vệ sức khỏe gan, nên hạn chế tiêu thụ các thực phẩm trên, đồng thời tăng cường rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt, chất béo không bão hòa (như dầu olive, cá béo), và uống đủ nước. Việc duy trì lối sống lành mạnh, bao gồm cả chế độ ăn và vận động hợp lý, là cách hiệu quả để giữ cho gan luôn khỏe mạnh.