Bản quyền hình ảnh iStock Cách tốt nhất để khử mùi tỏi hoàn toàn không rõ ràng, và cần một chút khéo léo để điều chỉnh các phản ứng hóa học trong cơ thể chúng ta.
Mùi tỏi, như những người ghiền bánh mì tỏi biết rõ, đeo bám dai dẳng một cách đáng kinh ngạc. 24 giờ sau khi ăn, mùi khó chịu vẫn còn ám trong hơi thở và thậm chí cả trong mồ hôi. Trong thực tế, mọi người thậm chí chẳng cần phải ngậm tỏi vào miệng mới bị dính hơi thở mùi hành tỏi.
Vào năm 1936, các bác sĩ đăng bài trên Tạp chí Hiệp hội Y học Hoa Kỳ cho thấy một bệnh nhân được cho ăn súp tỏi bằng ống truyền dẫn thức ăn sau đó cũng bị hơi thở mùi tỏi chỉ vài giờ sau.
Một bác sĩ khác viết ông đã có trải nghiệm tương tự khi trao một em bé cho bà mẹ với "mùi tỏi rõ ràng khó chịu trong hơi thở". Ngay sau khi sinh, "tôi ngạc nhiên và khá thích thú khi nhận thấy em bé cũng có hơi thở mùi tỏi khá nồng," ông viết. "Một lần tôi đề cập điều này với những người khác và họ thường nghĩ là tôi đang nói đùa."
Nguyên do khiến hơi thở mùi tỏi có thể xảy ra với bất cứ ai dù người đó thậm chí không nhai tỏi, như em bé và những bệnh nhân phải ăn qua ống truyền dịch kia, là vì tỏi có chứa hợp chất sulphur được phóng thích vào máu sau khi tiêu hóa.
Di chuyển theo máu, mùi này thấm vào phổi, đi lên cổ họng và thoát ra đường miệng.
Dù bạn có đánh răng bao nhiêu lần cũng không hết được mùi tỏi, bởi mùi này không đến từ bất cứ miếng tỏi nào trong miệng bạn mà là từ các chất đang lưu thông trong cơ thể bạn.
Dùng hóa chất tác động tới hóa chất hóa ra lại là cách hay hơn.
Vài năm trước, Sheryl Barringer, một nhà nghiên cứu tại Đại học bang Ohio, nghiên cứu về cách các phân tử dễ bay hơi gây ảnh hưởng đến mùi vị, có một sinh viên hỏi bà về ý định thực hiện một dự án về hơi thở có mùi tỏi.
Có một số nghiên cứu về một số loại thực phẩm nếu ăn cùng với tỏi, có vẻ như sẽ khử được mùi này: các loại tốt nhất trong số đó gồm có rau diếp, rau diếp xoăn, cần tây, khoai tây, rau mùi tây, lá bạc hà, rau húng quế và nấm.
Nhưng vẫn chưa có nhiều hiểu biết lý giải vấn đề này. Barringer và một số sinh viên từ đó đã xem xét cách thức một số loại thực phẩm có thể khử mùi tỏi và chính xác cơ chế khử mùi ra sao.
Cho tới giờ, rau diếp, lá bạc hà và một loại khá là đáng ngạc nhiên khác là táo đang được tập trung tìm hiểu.
"Táo là một trong những loại chúng tôi tình cờ phát hiện ra," Barringer cho biết. Một sinh viên đã ăn tỏi và uống nước, với thí nghiệm có kiểm soát, và nhận thấy lượng phân tử mùi giảm xuống thấp đáng kinh ngạc. Khi nhớ lại đã ăn những gì ngày hôm đó, sinh viên này nhớ ra mình đã ăn một quả táo vài giờ trước. Ngạc nhiên và quan sát, khi họ thử nhai một ít táo sau khi ăn tỏi, mùi đã giảm hẳn xuống.
Nghiên cứu mới nhất của nhóm này, được công bố vào tháng 9/2016, đã theo dõi khả năng khử mùi liên quan đến phản ứng hóa học giữa bốn hợp chất sulphur của tỏi và một nhóm các phân tử phenol khác.
Các tình nguyện viên nhai tỏi cùng với hỗn hợp các loại thực phẩm khác, và thở vào một máy quang phổ kế có thể nhận biết được các phân tử trong hơi thở của họ. Các nhà nghiên cứu cũng trộn lẫn tỏi nghiền, nước và một loại enzyme thuần nào đó hoặc một chất phenol, gồm có acid rosmarinic có trong lá bạc hà và cho máy quang phổ kế đo hỗn hợp này.
Kết quả cho thấy rõ ràng ngay lập tức là táo tươi, rau diếp và lá bạc hà tươi có tác dụng tốt hơn so với khi nấu chín. Điều này cho thấy những enzyme có thể đã có tác dụng. Nhưng những enzyme làm chất xúc tác cho các phản ứng hóa học đã bị phân rã khi bị nấu ở nhiệt độ cao.
Trong tất cả các lựa chọn, bạc hà có vẻ hợp lý nhất, Barringer cho biết. Trước hết, bạc hà có hàm lượng phenol rất cao.
Với một nhà hóa học, rất dễ khi nhìn vào hợp chất acid rosmarinic và hợp chất sulphur trong tỏi và thấy rất rõ lượng chất này sẽ kết hợp với chất kia ra sao và sản sinh ra một phân tử không mùi.
Táo có lượng phenol thấp hơn, mặc dù chỉ một lượng nhỏ thôi đã có tác dụng. Nhưng rau diếp có lượng phenol thấp nhất trong tất cả các loại được thử nghiệm, thậm chí còn thấp hơn trà xanh, dù trà xanh không có chút tác dụng khử mùi nào.
"Đó là điểm mà tôi nói chúng tôi không hoàn toàn hiểu được điều gì đang diễn ra," Barringer cho biết. Nhóm nghiên cứu phát hiện ra enzyme thuần túy tự nó không có tác dụng giảm hợp chất sulphur tốt lắm. Nhưng sự kết hợp với các phenol, enzyme có lẽ là nguyên nhân gây ra phản ứng kỳ lạ của rau diếp.
Khi tận dụng những phối ngẫu hóa học chưa hoàn toàn được hiểu rõ này, bạn có thể điều khiển được hơi thở nặng mùi hành tỏi.
Nhưng ít nhất chúng ta không nên quên rằng không có một chất khử mùi nào có thể thay đổi sự thật là con người là cả một cỗ máy với những phản ứng hóa học sống. Những gì chúng ta thở ra hay vã mồ hôi không chỉ cho biết ta đã ăn gì trong ngày mà còn cho thấy sự hiện diện của một số vi khuẩn cư trú trong miệng, và thậm chí cho biết liệu ta có mắc bệnh gì không.
Các nhà khoa học đang tìm hiểu từ các tế bào trong hơi thở ra liệu có thể chẩn đoán được ung thư phổi và liệu việc sử dụng các thiết bị ngửi điện tử để phân tích các mẫu máu, nước tiểu hay các mẫu mô có thể tiết lộ những dấu hiệu khó chịu của mọi thứ từ ung thư buồng trứng đến tổn thương não.
Dù rằng kiểm soát mùi cơ thể xuống mức tối thiểu vẫn là phép lịch sự chung, nhưng thật thú vị khi giờ đây ta có thể giải mã ra điều gì đó có giá trị từ những mùi đó.
Bài tiếng Anh đã đăng trên BBC Future.
