Thức uống horchata, siêu phẩm 'vàng trắng' của Tây Ban Nha

Thứ Tư, 03 Tháng Tám 20227:00 CH(Xem: 1401)
Thức uống horchata, siêu phẩm 'vàng trắng' của Tây Ban Nha
bbc.com

Thức uống horchata, siêu phẩm 'vàng trắng' của Tây Ban Nha -

Getty Images

Nguồn hình ảnh, Getty Images

Không chứa gluten, ngọt ngào và bổ dưỡng, hạt hổ được coi là một loại "siêu thực phẩm" mới mẻ. Nhưng ở Valencia, Tây Ban Nha, loại củ này đã phổ biến suốt hàng thế kỷ nay.

Tôi đến Valencia vào cuối mùa thu hoạch và được tận mắt ngắm nhìn một khối lượng lớn hàng trăm, hàng ngàn, có lẽ phải đến cả triệu triệu hạt hổ trải khắp phòng sấy trông như những đụn cát gợn sóng - một hình ảnh quá đỗi ấn tượng.

Nhặt một hạt lên, tôi rất ngạc nhiên khi nhận ra nó chỉ là một hạt nhỏ với lớp vỏ nhăn nhúm, trông kém hấp dẫn đi nhiều phần. Cái tên hạt hổ đường như chỉ là do vẻ bề ngoài kì dị mà thôi.

Thứ nhất, đây thật ra không hẳn là một loại hạt, dù nó cứng cứng và có màu nâu. Hạt hổ thực ra là phần củ của cây cói có tên khoa học Cyperus esculentus, tức cỏ gấu tàu.

Bất chấp vẻ ngoài kỳ dị, hạt hổ được coi là thực phẩm cực tốt cho sức khỏe. "Hạt hổ chứa nhiều chất dinh dưỡng như chất xơ và sắt, không chứa gluten và lactose, rất tốt cho đường ruột," Ani de la Prida, đồng sáng lập The Tiger Nut Company hồi năm 2016, nói. Người ta còn kháo nhau rằng hạt hổ giúp tăng ham muốn tình dục.

Uống rất ngon (theo cảm nhận của tôi), có vị kem béo và để lại dư vị ngọt ngọt bùi bùi, hạt hổ được ca ngợi là "siêu thực phẩm" bởi tạp chí Good Housekeeping ở Mỹ.

Vậy nhưng ở Tây Ban Nha, nơi hạt hổ được gọi là "chufas", loại củ đầy dưỡng chất này đã phổ biến suốt hàng thế kỷ - đặc biệt ở Valencia, nơi mà món thức uống horchata làm từ chufa đã có từ thế kỷ 13. Là một phần không thể tách rời của văn hóa Valencia, bên cạnh các quán café và hàng kem, thức uống mịn như sữa này cũng được phục vụ trong các quán dành riêng có tên gọi là horchaterías.

Horchata có mối liên hệ không thể chối cãi với thành công của Valencia trong việc canh tác hạt hổ, tập tục đã có từ thời Ai Cập cổ đại (loại củ này thậm chí còn được tìm thấy cả trong lăng mộ pharaoh) trước khi lan rộng khắp Bắc Phi rộng lớn; từ đó hạt hổ được đưa vào Valencia sau cuộc chinh phạt vùng Bán đảo Iberia của người Hồi giáo vào năm 711.

Việc canh tác được thực hiện ở L'Horta Nord, một phần của khu vực nông nghiệp rộng lớn nơi rìa thành phố, được gọi là "The Orchard" trong tiếng Anh.

Ngày nay, hạt hổ được trồng khắp 19 thị trấn trong khu vực, nơi đất cát kết hợp với khí hậu ôn hòa của Valencia là điều kiện lý tưởng cho việc phát triển giống cây này. Khoảng 5,3 triệu ký hạt hổ được sản xuất ở đây, 90% được chứng nhận xuất xứ bởi Denomination of Origin được thiết kế nhằm quản lý chất lượng các sản phẩm thuộc Liên minh Châu Âu.

Truyền thuyết kể rằng James Đệ Nhất của Aragon, Vua xứ Valencia từ năm 1238 đến 1276, được một thiếu nữ đến từ thị trấn L'Horta Nord thuộc vùng Alboraya dâng lên món horchata.

Nàng giới thiệu đó là món "llet de xufa" ("sữa chufa" theo tiếng Valencia). Vua nói với nàng rằng "Llet no, això és or xata!" ("Đây không phải sữa, đây là vàng!")

Nghe có vẻ ấn tượng, nhưng từ "horchata" thực chất bắt nguồn từ tiếng Latin hordeata, có nghĩa là "từ lúa mạch": từ này ban đầu để chỉ các loại đồ uống từ lúa mạch nhưng nay dùng để chỉ các loại "sữa thực vật" khắp thế giới, bao gồm cả horchata de arroz (sữa gạo) của Mexico.

Bất kể thế nào, bắt nguồn từ câu chuyện về vua xứ Valencia, horchata de chufa vẫn được ưu ái mệnh danh là "vàng trắng" cho đến tận ngày nay.

Tôi thử nếm ly horchata đầu tiên ở Chợ Colón của thành phố, một dinh thự theo trường phái Tân Nghệ thuật nổi bật, gợi nhớ đến kiến trúc sư nổi tiếng người Catalonia Antoni Gaudí, và ngay lập tức cảm nhận được sự hấp dẫn của thức uống này.

Ngọt ngào, thơm mát tỉnh cả người, về cơ bản nó giống như uống hạt hổ - bởi rốt cuộc nguyên liệu chính chỉ có hạt hổ pha nước - và chứa toàn bộ dưỡng chất của hạt hổ trong đó. Điều khác biệt duy nhất là nó có pha thêm đường, thứ mà tôi cho rằng không thật sự cần thiết nhưng vẫn mọi người vẫn khá ưa dùng.

Nguồn hình ảnh, Alquería El Machistre

Chụp lại hình ảnh,

Bao quanh bởi ruộng trồng hạt hổ, Alquería El Machistre là nơi đặt Bảo tàng Horchata và Hạt Hổ

"Người dân Valencia rất hảo ngọt," Toni Peinado cười lớn. Cô là đồng sở hữu Horchatería Daniel và nơi tôi đang ngồi là chi nhánh thứ hai.

Nó được coi là cửa hàng horchatería nổi tiếng nhất của Valencia, do Daniel Tortajada, người sinh ra ở Alboraya và là một trong những người đầu tiên bán horchata vào năm 1949, thành lập. Trước kia thì có lẽ bởi vì việc trồng hạt hổ quá nặng nhọc do máy móc chưa phổ biến, thức uống này chủ yếu được pha chế tại gia cho các sự kiện gia đình hoặc vào dịp lễ hội.

Sau khi bán horchata tại nhà và trong chợ địa phương, Tortajada khai trương cửa hàng đầu tiên vào năm 1979 tại nơi mà sau này được biết đến với tên gọi Avenida de la Horchata (Đại lộ Horchata), con đường kết nối Valencia với thị trấn Alboraya kế bên.

Ông cũng đóng vai trò kiến tạo trong việc thành lập Hiệp hội Nghệ nhân Horchata, trở thành chủ tịch đầu tiên của hiệp hội và vận động thành công cho việc gắn nhãn xuất xứ Denomination of Origin cho hạt hổ trong vùng.

Kể từ đó, hai thế hệ kế tiếp nhà Tortajadas tiếp quản việc kinh doanh của gia đình, đón nhiều vị khách nổi tiếng xuyên suốt lịch sử huy hoàng của thương hiệu, từ nghệ sỹ siêu thực Salvador Dalí đến diễn viên Vigo Mortensen.

Giờ đây, với hai cơ sở tại Valencia bên cạnh cửa hàng đầu tiên ở Alboraya, thương hiệu tiếp tục mở rộng kinh doanh với nhiều sản phẩm hạt hổ khác nhau, từ mỹ phẩm cho đến bánh ngọt.

Peinado nói với tôi bánh ngọt là một lựa chọn thích hợp, vì Daniel, người sáng lập công ty, là người đã nghĩ ra ý tưởng dùng horchata kèm với fartons - một loại bánh xốp hình que, rất hợp để nhúng vào thức uống.

"Thưởng thức một ly horchata với fartons là một trong những cách tiếp đãi khách mà chúng tôi ưa dùng," ông nói, "tương tự như người Anh dùng trà chiều."

Nguồn hình ảnh, Getty Images

Chụp lại hình ảnh,

Horchata và fartons là một sự kết hợp hoàn hảo, fartons là loại bánh xốp hình que rất hợp để nhúng vào đồ uống

Dù không rõ ai là người sáng tạo ra thức uống horchata de chufa, các ghi chép từ thế kỷ 13 cho thấy một thức uống tương tự được tạo ra gần Valencia: rõ ràng nó đã hòa quyện vào lịch sử và truyền thống, và ta có thể nói điều tương tự về vùng L'Horta chuyên trồng hạt hổ.

Được đưa vào danh sách Hệ thống Di sản Nông nghiệp Quan trọng Toàn cầu (GIAHS), "The Orchard" nổi tiếng bởi hệ thống thủy lợi Ả Rập cổ xưa - với những người nông dân mặc trang phục đen và tụ tập hàng tuần ở Sân Nước, tập tục được Unesco ghi nhận và đã có từ hơn 1.000 năm trước - và cũng là nơi khai sinh ra esmorzaret, trong tiếng Valencia có nghĩa là "bữa ăn nhẹ giữa buổi sáng".

Các cánh đồng và nông trại bên ngoài Valencia cũng là nơi có nền nông nghiệp độc đáo của vùng, từ các nông trại barraca khiêm tốn với mái dốc cho tới alquerías, khu dân cư ngoại ô rộng lớn chủ yếu là các chủ đất giàu có cư trú.

Alquería El Machistre, nơi đặt Bảo tàng Horchata và Hạt Hổ, cũng nằm trong khu vực này: được đặt gần thị trấn Alboraya ở vùng L'Horta Nord nổi tiếng về chufa, nơi đây mở cửa vào năm 2007 và khách có thể đặt trước lịch tới tham quan.

Trong những chuyến đi đến đây có một tour tham quan alquería có từ thế kỷ 11, một trang viên rộng lớn được quét vôi trắng với phần nội thất chủ yếu từ thế kỷ 18, mang dấu ấn thương mại địa phương như lụa và gốm sứ.

Khi tôi đến vào một ngày u ám bất thường, tôi được hướng dẫn viên Victoria Buzón niềm nở đón tiếp trước khi đến bảo tàng horchata nằm trong một căn phòng nhỏ nhưng đầy ắp thông tin với sân trong kế bên.

Ở đây, tôi được biết hạt hổ nhiều khả năng có nguồn gốc Tây Phi, nơi nó được dùng làm thảo dược chữa bệnh. "Ngày nay, Tây Phi có phiên bản horchata de chufa của riêng họ," Buzón nói, "có điều chufa của họ tuy to hơn nhưng lại nhạt vị hơn."

Buzón cũng giải thích cho tôi hạt hổ được trồng ở L'Horta Nord như thế nào.

Đây là một quá trình chậm rãi và tỉ mỉ bắt đầu bằng việc gieo trồng vào giữa tháng Ba và tháng Năm, khi nhiệt độ dễ chịu và độ ẩm cao.

Củ hạt hổ sau đó được thu hoạch từ tháng Mười một đến tháng Giêng bằng máy, sau đó mặt đất được đốt để ngăn rễ cây mọc lan ra: Cyperus esculentus (cỏ gấu tàu) được coi là thực vật xâm lấn và cần được xử lý cẩn thận.

Sau khi được rửa sạch, hạt hổ được phơi trong khoảng ba tháng trong các tòa nhà thông gió đặc biệt gọi là "cambras" trước khi được phân loại bằng tay để loại bỏ tạp chất hoặc hạt hư.

Nguồn hình ảnh, Alquería El Machistre

Chụp lại hình ảnh,

Trước khi máy móc nông nghiệp trở nên phổ biến, việc trồng và thu hoạch hạt hổ đòi hỏi nhiều công sức lao động thủ công

Khác hẳn với công đoạn thu hoạch, sang khâu pha chế horchata thì mọi thứ khá đơn giản: hạt hổ đã làm sạch được ngâm nước từ 8 đến 12 tiếng rồi đem nghiền nát, hòa lẫn vào nước. Sau đó, hỗn hợp này được ép và lọc để ra thành phẩm cuối cùng. Lúc này, người ta thường cho thêm đường vào để tạo độ ngọt ngào hơn cho thức uống.

Vậy mà công đoạn pha chế tưởng như đơn giản này lại chứa đựng trong nó hàng thiên niên kỷ sức lao động cần mẫn và những truyền kỳ về hoàng gia, về nghi lễ chôn cất Pharaon và những tập quán lâu đời.

Khuấy đều các chất dinh dưỡng có tác dụng bồi bổ sức khỏe đặc biệt của hạt hổ trong ly horchata, nếm thử và ta sẽ hiểu ngay tại sao siêu đồ uống từ Valencia này lại được coi là "vàng trắng"
Gửi ý kiến của bạn
Tên của bạn
Email của bạn