• Ruth Clegg và Dominic Hughes
  • BBC News

Jen has been in constant pain for years
Chụp lại hình ảnh,

Jen Proudler sống trong cơn đau thường trực và tuyệt vọng tìm cách tốt hơn để kiểm soát tình trạng của mình.

Tàn bạo. Không kham nổi. Quá sức.

Đây chỉ là một vài từ ngữ mà hàng ngàn người dùng để lột tả cuộc chiến của họ với cơn đau dài, dai dẳng.

Và các chuyên gia về đau cảnh báo rằng dịch vụ chăm sóc sức khoẻ không được thiết lập để ứng phó với những tình trạng phức tạp như vậy. Họ nói các phương pháp điều trị được khuyến nghị đang đi sau hàng thập niên so với khoa học, khiến hàng triệu bệnh nhân không nhận được hỗ trợ họ cần để chế ngự cơn đau của mình.

Đau mãn tính - được định nghĩa là cơn đau kéo dài hơn ba tháng - có thể làm thay đổi cuộc sống một người. Nó có thể bắt nguồn từ một vấn đề về thể chất - chẳng hạn như trượt đĩa đệm, nhưng cũng có thể xảy ra mà không có nguyên nhân rõ ràng - được gọi là đau nguyên phát.

Short presentational grey line

Jen Proudler nói rằng cơn đau mãn tính đã khiến cô thương tiếc cho "con người mình ngày xưa".

Cơn đau ập đến vào bốn năm trước với các đợt đau lưng lắc nhắc mà cô đã xoay sở được nhờ vào tắm nước nóng và paracetamol. Bây giờ thì cô phụ thuộc vào miếng dán giảm đau có chứa opioid, thuốc chống viêm, thuốc giảm đau thần kinh và thuốc ức chế beta (thuốc có tác dụng giãn mạch) để có thể sống qua ngày.

"Nó đã làm đảo lộn mọi thứ," cô nói. "Tôi cảm thấy mình đã đánh mất mọi thứ trong đời. Tôi đánh mất bản thân mình."

Jen, 38 tuổi, sống cùng bạn đời ở Farsley gần Leeds, đang là chuyên viên vệ sinh răng miệng và có đời sống xã hội bận rộn khi cô bắt đầu bị đau vào tháng 2 năm 2018.

Nguồn hình ảnh, Jen Proudler

Chụp lại hình ảnh,

Jen Proudler là một chuyên viên về vệ sinh răng miệng - một công việc cô yêu thích

Bác sĩ của cô nói vấn đề nằm ở đĩa đệm ở lưng và khuyên cô nên nghỉ ngơi một thời gian. Jen nghỉ khoảng tám tuần, sau đó trở lại làm việc.

"Có những ngày thực sự rất đau đớn, nhưng tôi giữ thái độ phải chiến đấu với nó, vì đó là những gì bạn làm," cô nói.

Chín tháng sau cơn đau đầu tiên, Jen đang lái xe đi làm thì cô cảm nhận một cơn đau dữ dội nhất trước giờ ập đến.

"Tôi cảm tưởng như bị một con ngựa đá thẳng vào lưng." Sau hôm đó, cô mất hết cảm giác ở chân phải.

Đó cũng là lần cuối cùng chân phải cô hoạt động.

Sau nhiều lần chẩn đoán không chính xác, Jen cuối cùng được một bác sĩ ngoại thần kinh nói rằng cô bị thoát vị đĩa đệm "rất nghiêm trọng" ở một bên cột sống - một đĩa đệm bị trượt đã chèn ép các dây thần kinh xung quanh.

Nhưng sau đó, hệ thống bảo vệ cơ thể của cô hoạt động quá mức để phản ứng lại với cơn đau mà cô phải chịu. Cơn đau bây giờ đã lan khắp cơ thể - Jen có cảm giác bỏng rát và kim châm ở chân, đau buốt như dao cắt. Đôi khi đau đớn tới mức cô không chịu nổi các mảnh vải cạ vào người.

Tiến sĩ Chris Barker, giám đốc của một dịch vụ giảm đau cộng đồng NHS ở Ainsdale, Merseyside, giải thích: "Hệ thống thần kinh của chúng ta ngày càng trở nên phòng vệ hơn, nó cảm nhận được nguy hiểm và gửi tín hiệu cảnh báo - và những tín hiệu cảnh báo đó góp phần gây ra cơn đau".

Ông cho hay, những cơn đau như vậy có vẻ khó chẩn đoán và trở ngại trong việc điều trị đúng cách có thể khiến mọi thứ tệ hơn.

"Chẩn đoán không chuẩn, chẩn đoán chậm trễ, kinh nghiệm nghèo nàn trong và ngoài hệ thống y tế, - tất cả những điều này có thể góp phần làm cho việc trải qua đau đớn dữ dội hơn."

Chụp lại hình ảnh,

Tiến sĩ Chris Barker dẫn đầu một nhóm các nhà tâm lý học, dược sĩ và vật lý trị liệu

Nghiên cứu của BBC là lát cắt gần đây nhất - các nghiên cứu trước đây đã phát hiện ra chứng đau mãn tính ảnh hưởng từ 20-50% dân số Anh - và tỷ lệ hiện mắc có thể còn cao hơn ở các nhóm cao tuổi hơn.

Chứng đau mãn tính là gì

  • Đau dai dẳng kéo dài hơn ba tháng, bất kể có dùng thuốc hay các hình thức điều trị khác
  • Đau mãn tính thứ phát là cơn đau có xu hướng do một bệnh lý khác gây ra, chẳng hạn như viêm khớp, lạc nội mạc tử cung, đau do ung thư
  • Đau mãn tính nguyên phát là tình trạng không có bệnh lý nào được biết đến ngoài bản thân cơn đau - điều này có thể bao gồm các tình trạng như đau cơ xơ hóa hoặc hội chứng đau cục bộ phức hợp
  • Đau mãn tính thường bị nhầm lẫn với đau cấp tính vốn là cơn đau ngắn hạn như gãy xương hoặc rách cơ

Tuy nhiên, kết quả từ cuộc khảo sát Ipsos của BBC cho thấy gần một phần tư những người sống với chứng đau kinh niên hiện đang sử dụng opioid - từ thuốc như codeine đến thuốc giảm đau mạnh hơn như morphine và fentanyl.

Opioids rất hữu hiệu cho các cơn đau cấp tính, ngắn hạn, nhưng có rất ít bằng chứng chỉ ra chúng giúp giảm những cơn đau dai dẳng và âm ỉ. Dù vậy, việc kê toa dùng opioid đã tăng hơn gấp đôi từ năm 1998 đến năm 2018. Nó đã khiến MHRA, cơ quan quản lý y tế của Vương quốc Anh, đưa ra những cảnh báo mạnh mẽ hơn về nguy cơ bị nghiện và quá liều.

Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy rằng hơn 40% những người hiện đang sử dụng opioid đã bắt đầu dùng chúng cách đây hơn 5 năm, trước khi những cảnh báo này được đưa ra.

Ngồi bên bàn ăn với những gói thuốc chất thành đống gần đó, Jen cho biết mỗi ngày của cô đều xoay quanh việc chế ngự cơn đau của mình. Bất chấp sự hỗ trợ của bác sĩ gia đình, cô vẫn đang vật lộn để tìm hướng đi tới. Cô lo lắng rằng mình sẽ không còn lựa chọn trong dài hạn.

Các chuyên gia trong lĩnh vực đau tin rằng nên có một cách tiếp cận khác bao gồm nhiều hỗ trợ hơn, chăm sóc phù hợp hơn và quan trọng nhất là có nhiều lựa chọn hơn về cách đối phó với tình trạng có thể đảo lộn cuộc sống này.

Bác sĩ Cathy Stannard, trưởng nhóm lâm sàng về cơn đau dai dẳng của NICE, cho biết thuốc như opioid có rất ít hiệu quả đối với những người bị một số loại đau mãn tính.

Cô lo ngại hàng triệu bệnh nhân không nhận được phương pháp điều trị riêng biệt cần thiết cho một tình trạng phức tạp như vậy.

Nhưng các lựa chọn khác là khó thuyết phục đối với một bệnh nhân đang khổ sở - đặc biệt là trong một dịch vụ y tế đầy áp lực.

"Chúng tôi kê đơn thuốc luôn với mục đích tốt nhất, nhưng thông thường, đó là cách phản ứng với sự khổ sở của bệnh nhân hơn là một quyết định lâm sàng hợp lý."

Chế ngự các cơn đau mãn tính

Bệnh nhân có xu hướng cần sự hỗ trợ của bác sĩ gia đình, bác sĩ vật lý trị liệu, bác sĩ tâm lý và dược sĩ. Tùy thuộc vào tình trạng bệnh, thuốc có thể hữu ích nhưng có thể chỉ là một phần của việc điều trị - các yếu tố khác giúp bao gồm:

  • Tập thể dục
  • Các liệu pháp vật lý (chườm nóng hoặc lạnh, mát-xa, liệu pháp thuỷ sinh)
  • Vật lý trị liệu
  • Châm cứu
  • Liệu pháp tâm lý (liệu pháp chấn thương, liệu pháp hành vi nhận thức, thiền định)
  • Các nhóm hỗ trợ cộng đồng

Bác sĩ Stannard nhấn mạnh rằng các hướng dẫn của NICE không phải để bỏ việc dùng thuốc đối với những người cảm thấy thuốc đang giúp ích cho họ. Cô nói, vấn đề là thiếu các lựa chọn hoặc phương pháp điều trị phù hợp cho một tình trạng phức tạp như vậy - và thuốc thường xuyên trở thành đáp án duy nhất, thay vì một phần của việc chữa trị.

Và không ai nên ngưng hoặc thay đổi thuốc mà không tham vấn bác sĩ của họ.

Benjamin Ellis, một nhà tư vấn về bệnh thấp khớp và cố vấn chính sách cấp cao cho tổ chức từ thiện Versus Aretes, đồng tình và nói rằng dù opioid có thể giúp bệnh nhân xoay sở với một số tình trạng như viêm xương khớp, nhưng chúng thường được coi là câu trả lời dài hạn.

"Hệ thống y tế được thiết lập để giúp kê đơn thuốc hơn là hỗ trợ bệnh nhân tiếp cận các phương pháp điều trị khác - hoạt động thể chất, các chương trình giúp mọi người có vấn đề sức khỏe tâm thần, hỗ trợ cộng đồng, hỗ trợ từ đồng nghiệp - chúng không sẵn có và thậm chí nếu có, chúng cũng không được kết nối tốt với các dịch vụ y tế. "

Câu chuyện của Lorraine English minh họa cho những nguy cơ tiềm ẩn của việc được kê thuốc opioid trong thời gian dài.

Cô là một bà mẹ đơn thân tất bật với 4 đứa con, làm nghề trợ giảng khi cô bắt đầu nhận thấy cơn đau bắt đầu ở cổ và lan tới đầu và xuống lưng.

Nó dẫn đến việc cô sử dụng opioid liều cao, bao gồm cả morphin, trong 12 năm trời opioid - có lúc cô nói rằng cô cảm thấy như cuộc đời mình đã kết thúc. "Thật là đáng sợ, thật là đơn độc".

Chụp lại hình ảnh,

Với sự giúp đỡ của bác sĩ gia đình, Lorraine đã cai được thuốc opioid

Lorraine, từ Burnage, nam Manchester, cuối cùng được chẩn đoán mắc bệnh thoái hóa đĩa đệm, viêm xương khớp và đau cơ xơ hóa - một tình trạng gây đau toàn thân và cực kỳ mệt mỏi.

"Tôi sẽ hứng một cơn đau thần kinh xuyên qua đầu và nó sẽ gây ra chứng đau nửa đầu, nhạy cảm với ánh sáng - chỉ cần gót chân chạm sàn thôi cũng đủ ập cơn đau nhức lên đầu."

Khi cơn đau kéo dài, liều opioid của cô càng tăng trong khi khả năng chống chọi của cô càng giảm.

Cuối cùng, cô phải bỏ việc, uống hết thuốc này đến thuốc khác để đánh bại thứ được gọi là "đau xuyên thủng" - cơn đau bùng phát dù đang sử dụng liều lượng lớn thuốc giảm đau.

Trong ba năm sử dụng morphin, Lorraine đã không thể hoạt động - nằm liệt trên giường, tồn tại trong màn sương của thuốc men, cuộc sống của cô bị cơn đau thống trị.

"Nó giống bị hôn mê thuốc và bạn không thể với tay đến được ai, bởi bạn thậm chí không biết có ai ngoài đó không. Tôi đã cảm thấy như vậy trong nhiều năm, chỉ nằm trên giường với việc các con tôi đến kiểm tra và hỏi han "Mẹ ổn không?".

Chụp lại hình ảnh,

Lorraine đã giữ một cuốn nhật ký về nỗi đau vào năm 2017 mà cô hy vọng sẽ vực dậy được nhưng chỉ để nhắc nhở cô về cuộc sống khó khăn như thế nào.

Lorraine nói rằng cô nhận ra mình ấy cần phải giảm liều lượng thuốc - không chỉ khiến cô ấy gặp khó khăn để hoạt động mà còn khiến cơn đau tồi tệ hơn.

Phải mất gần một năm, nhưng với sự giúp đỡ của bác sĩ gia đình, Lorraine đã dần dần cai được thuốc opioid và cơn đau đã giảm hẳn.

Giờ đây, cô không dùng opioid nữa, cô nói rằng đã học cách "đón nhận" nỗi đau mà cô hằng cảm thấy và hiểu được giới hạn của cơ thể mình.

"Dù tôi có đau đớn đến mấy, tôi vẫn muốn có thể chế ngự để có thể ôm các cháu của mình", cô nói.

Nghĩ khác đi về sự đau đớn

Những người sống chung với chứng đau kinh niên nói với chúng tôi khó khăn ra sao trong việc tiếp cận với bất kỳ dịch vụ chuyên khoa nào.

Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy rằng gần một phần tư (23%) những người sống với chứng đau mãn tính nằm trong danh sách chờ phẫu thuật hoặc một chương trình kiểm soát cơn đau.

Người phát ngôn của NHS cho biết thêm nhiều dược sĩ lâm sàng và nhân viên có tay nghề đang được tuyển dụng và sẽ làm việc tại các cơ sở phẫu thuật bác sĩ gia đình để bệnh nhân có thể tiếp cận với dịch vụ chăm sóc chuyên khoa và "được cung cấp các lựa chọn thay thế thuốc khi thích hợp".

Có những khu vực ở Vương quốc Anh đang cung cấp phương pháp tiếp cận toàn diện cho bệnh nhân, như tại phòng khám của bác sĩ Barker ở Ainsdale, Merseyside, nơi ông dẫn dắt một nhóm dược sĩ, nhà vật lý trị liệu và nhà tâm lý học.

Ông nói, trong 20 năm qua, sự hiểu biết của khoa học về nỗi đau - cách bộ não của chúng ta phản ứng, cách chúng ta xử lý nó - đã được biến đổi.

Ông giải thích rằng sự tổn thương không phải lúc nào cũng gây hại như nhau, và ai đó có thể đang đau đớn mà không có bất kỳ thương tổn nào về thể chất.

Chụp lại hình ảnh,

Kev, người điều hành một nhóm hỗ trợ về bệnh đau mãn tính ở Merseyside, nói: "Khi bạn cười, bạn sẽ không khóc"

Đau mãn tính phức tạp hơn nhiều - một hệ thống thần kinh quá nhạy cảm có thể làm thay đổi tín hiệu bình thường của một trong các cảm biến của cơ thể thành tín hiệu đe dọa mà não của chúng ta sau đó diễn dịch thành cơn đau.

Ông nói, có thể có nhiều lý do phức tạp khiến hệ thần kinh bị đặt trong tình trạng "báo động đỏ". Nếu mọi người đang đối mặt với chấn thương, căng thẳng hoặc đau buồn, điều đó có thể góp phần gây ra chứng đau kinh niên.

Cuộc điều tra của BBC News đã khám phá ra một số lớn những người sống với chứng đau mãn tính. Trong một bộ phim tài liệu độc quyền, Dominic Hughes nghe những câu chuyện từ những người đang mắc chứng đau kinh niên trên khắp Vương quốc Anh.

Bác sĩ Barker nói, đây là lý do vì sao, chia sẻ kinh nghiệm có thể đóng một vai trò sống còn khi sống với cơn đau. Nhiều bệnh nhân của ông tham gia Pain Clinic Plus, một nhóm các bệnh nhân hỗ trợ nhau tại phòng khám của ông.

Kev Howard, một trong những người tổ chức, đã sống với cơn đau trong nhiều năm sau chấn thương vai, cho biết: "Mọi người có xu hướng trở nên biệt lập vì họ không thể làm những gì họ từng làm, vì vậy mọi người ngừng gọi điện cho họ".

"Thật dễ dàng khi ngồi ở nhà uống thuốc và chìm vào giấc ngủ. Một hướng khác là ghé vào các nhóm tương tự thế này, và đơn giản là cười vui - bởi vì khi bạn đang cười thì bạn không khóc."

Chụp lại hình ảnh,

Pain Clinic Plus là nơi để gặp gỡ và chia sẻ kinh nghiệm