• Kate Morgan
  • BBC Worklife

Getty Images

Nguồn hình ảnh, Getty Images

Cuối mùa hè vừa rồi, tác giả người Anh Kate Lister được hưởng cảm giác mình đã gây tiếng vang.

Trên Twitter, bà viết: "Bạn bao nhiêu tuổi khi nhận ra ý định ban đầu của mình là sống thật tốt, làm việc thật chăm chỉ và làm nhiều hơn điều nên làm, mong rằng mình đương nhiên được đền đáp mà không cần đòi hỏi - hóa ra lại là ý tưởng hoàn toàn tầm bậy?"

Dù bạn bi quan hay không, suy nghĩ này đã gây tiếng vang: nội dung này đã nhận được hơn 400.000 lượt thích và chia sẻ.

Mặc dù ngạn ngữ và lời khuyên dạy người ta từ khi còn nhỏ rằng nỗ lực sẽ giúp họ đạt được mọi thứ, nhưng sự thực không như vậy, Jeff Shannon, nhà hướng dẫn điều hành và tác giả cuốn 'Nỗ lực là không đủ: Sự thật đáng ngạc nhiên về việc được tin tưởng nơi công sở', nói.

Ông tin "nỗ lực làm việc chăm chỉ là sự khởi đầu tốt" và ngay từ khi mới bắt đầu sự nghiệp, việc nỗ lực chắc chắn có thể giúp bạn khẳng định bản thân trong công việc. Thế nhưng nó không đủ đưa bạn lên cao.

"Vào lúc nào đó, bạn nhìn quanh và nhận ra, ồ, ai cũng làm việc chăm chỉ ở mức độ này. Chuyên môn và cần cù chỉ là kỳ vọng, và nó sẽ không đưa bạn lên cao."

Do đó, đúng là thật không công bằng khi nếu chỉ nhờ vào nỗ lực làm việc thì bạn sẽ không đánh giá cao - nhưng đó là thực tế quan trọng mà những ai đi làm phải đối mặt, nhất là với những người đang phấn đấu để được đi lên trong bậc thang sự nghiệp.

Để thực sự thăng tiến, bạn phải làm nhiều hơn thay vì chỉ chú tâm làm công việc của mình.

Nhận thức như bà Lister thường xảy ra sau khi thấy các đồng nghiệp có cùng năng lực (hoặc dở hơn) vươn cao, trong khi bạn dậm chân tại chỗ.

Điều thường xảy ra hơn nữa, đó là người leo cao là những người sẵn sàng chơi chính trị để vươn lên, trong khi bạn túi bụi làm việc chăm chỉ nên không nhận thấy cần phải tranh thủ mọi người.

Nỗ lực của bạn, Shannon nói, sẽ hầu như không có ý nghĩa gì nếu không ai nhận ra.

Để biến nỗ lực đó thành sự cất nhắc và thăng tiến, nhất là trong thế giới công việc đã thay đổi, bạn phải làm cho mọi người chú ý đến nó - và đến chính bản thân bạn.

Nguồn hình ảnh, Getty Images

Bẫy 'hiệu ứng vương miện'

Nỗ lực vẫn là điều quan trọng, Carol Frohlinger, chủ tịch hãng tư vấn Negotiation Women có trụ sở ở Mỹ, cho biết. Nhưng việc bạn chỉ chờ đợi cho đến khi có ai đó nhận ra sự nỗ lực của bạn lại là điều rất dở.

Frohlinger gọi xu hướng này là 'hiệu ứng vương miện' (thuật ngữ mà Sheryl Sandberg cũng dùng trong 'Lean In').

"Mọi người làm việc siêng năng, đem lại kết quả tuyệt vời và hy vọng sẽ được chú ý đúng chỗ và được đặt vương miện lên đầu. Nhưng điều đó thường không xảy ra," bà nói.

"Một trong những điều có thể xảy ra với những ai làm việc tốt và chỉ có thế mà thôi, đó là họ không được chú ý. Vì vậy, khi có cơ hội thăng tiến, không ai nghĩ đến họ. Họ bị lãng quên một cách hiền hòa."

Điều này là một cú đánh vào giáo dục xã hội, vốn bắt đầu ngay ở cấp tiểu học, khi học sinh được dạy rằng những người làm việc hăng say thầm lặng là những người có khả năng thành đạt nhất.

Do những phẩm chất như vậy được thầy cô tưởng thưởng trong giai đoạn đầu đời, chúng ta nghĩ rằng sếp của mình cũng sẽ làm như vậy. Do đó, thật bất mãn khi bước vào thế giới làm việc chỉ để nhận ra bài học khắc sâu này thường không đúng.

Trên thực tế, như Shannon lưu ý, chỉ nỗ lực thôi thường không được chú ý sau một lúc nào đó, vì mọi người xung quanh cũng làm việc cùng mức độ. Nếu bạn không có cách khác làm người khác chú ý, bạn sẽ dễ dàng trở nên mờ nhạt.

Mặc dù cả nam lẫn nữ đều dễ bị sếp ngó lơ nỗ lực, nhưng Frohlinger nói phụ nữ thường bị ảnh hưởng tiêu cực hơn, bởi vì tâm lý chung trong xã hội là dễ dàng chấp nhận hơn với việc đàn ông nói về thành tích của họ. "Đối với phụ nữ, việc đó có thể được coi là ba hoa, và phụ nữ khoe khoang có thể bị trừng phạt," bà nói.

Vậy làm sao vượt qua định kiến này?

Câu trả lời - đối với nam lẫn nữ - là tìm cách thu hút sự chú ý đến nỗ lực của bạn mà không cần chờ đợi những thứ như đánh giá hàng năm hay tự đánh giá thành tích, là thứ không xảy ra thường xuyên

"Điều xảy ra trong nhiều công ty và cơ quan là chờ đến cuối năm, khi bạn làm bản tự đánh giá đề cao mình," Frohlinger nói. "Nhưng bạn không thể đợi một năm."

Bà đề xuất cập nhật cho sếp thường xuyên hơn, dù ngắn gọn, và nhất định phải đặt thành tích trong bối cảnh.

"Có thể đó chỉ là email nhanh với một số chấm đầu dòng: đây là thành tích của tôi, và đây là những gì họ làm cho chúng ta," bà nói. "Đây là lý do nó hữu ích cho nhóm chúng tôi, hay làm sao nó tiết kiệm tiền cho công ty."

Tần suất và cách dùng từ là quan trọng, Frohlinger nói thêm. "Không ai muốn nghe mỗi ngày. Dùng từ ngữ như 'nhóm tôi và tôi' giúp tạo cho bạn hình ảnh tốt trong khi cũng chia sẻ vinh quang."

Tạo bối cảnh cũng rất quan trọng. Sếp có thể thấy lạ khi nhận được bản cập nhật ca tụng thành tích của bạn mặc dù không hề hỏi, nhưng sẽ tốt hơn nếu bạn gửi nó như cách hỏi thăm hoặc cách "giúp sếp nắm thông tin", Frohlinger nói.

Giá trị của chính trị

Tuy nhiên, trong hầu hết công sở và ngành nghề, việc đã chứng tỏ được khả năng thì vẫn là chưa đủ để giúp bạn thăng tiến, bởi vì bạn cũng cần phải đáng mến và đáng nhớ.

"Nếu bạn muốn có tác động và ảnh hưởng, mọi người cần tín nhiệm và tin tưởng bạn," Shannon nói, cũng như đối với ứng cử viên họ ủng hộ.

Nguồn hình ảnh, Getty Images

Về cơ bản, để leo cao, điều cần thiết là không chỉ làm việc tốt mà bạn còn cần có một chút phẩm chất của chính trị gia.

"Bạn cần được xem là nhà lãnh đạo," Frohlinger nói. "Bạn cần được những người ngang hàng, những người ở trên và ở dưới bạn yêu mến. Khi đánh giá công việc, nghiên cứu cho thấy khá rõ - những ai được yêu mến được đánh giá cao hơn, ngay cả khi công việc của họ từa tựa nhau."

Và ở đây là sự thật bất công: bạn bè và đồng nghiệp có thể có khả năng và đạo đức làm việc như nhau, nhưng nếu họ bỏ nhiều thời gian hơn để kết bạn và gây ảnh hưởng, họ sẽ được nhìn nhận tốt hơn trong công việc. Sếp cũng là con người, việc họ ủng hộ người mà họ có cảm tình chỉ đơn giản là bản năng cơ bản.

Tuy nhiên, việc nâng cao khả năng chính trị nơi công sở là điều khả thi.

Có những chiến thuật cơ bản giúp bạn trở thành người được đồng nghiệp yêu mến, chỉ đơn giản là chú ý đến đồng nghiệp.

"Bạn cần nghĩ làm sao kết nối với người khác hơn là chỉ trong công việc," Frohlinger nói. "Chúng ta có cùng sở thích hay quan tâm không? Tỉ dụ tôi biết bạn thích làm vườn, và tôi thấy bài viết về làm vườn và gửi nó cho bạn. Việc đó khá đơn giản, nhưng bạn sẽ mến tôi hơn."

Mặc dù trông có vẻ là hơi lợi dụng, nhưng kiểu mua vui cho ai đó không thật sự làm hại ai, và đó có thể là điều cần thiết để tiến thân.

Đối với những ai tập trung vào công việc hơn là giao lưu, bạn có thể cần sắp xếp lại các ưu tiên.

"Nếu bạn không lo cho sự nghiệp của mình," bà nói, "thì sẽ không có ai làm điều đó cho bạn."