Loài Thìa là hóa gỗ mới được các nhà khoa học của Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật, thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam phát hiện và ghi nhận tại Hà Giang, dù loài cây dại này được người dân địa phương sử dụng nhiều năm nay. Thìa là hóa gỗ là một chi nhỏ với 3 loài, trong đó có 2 loài ở Việt Nam gồm Thìa là hóa gỗ việt và Thìa là hóa gỗ leonid và một loài ở Lào. Loài này được biết đến với phân bố rất rải rác, rất hạn chế ở một số nơi, nguồn gen của chúng đã và đang bị đe dọa nghiêm trọng.
Tại Việt Nam, hai loài này các nhà khoa học ghi nhận ở khu Bảo tồn Thiên nhiên Bát Đại Sơn, huyện Quản Bạ, và vùng núi đá vôi thuộc xã Sính Lủng, huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang.
Để tìm hiểu rõ hơn về đặc điểm sinh học, hóa học và hoạt tính sinh học từ 2 loài này, các nhà khoa học của Viện Sinh thái và Tài nguyên Sinh vật do TS Nguyễn Phương Hạnh chủ trì đã thực hiện đề tài nghiên cứu “Điều tra, nghiên cứu đặc điểm sinh học, hóa học và hoạt tính sinh học từ hai loài của chi Thìa là hóa gỗ (XyloselinumPimenov & Kljuykov) ở tỉnh Hà Giang”.
Nhà khoa học của Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật điều tra tại hiện trường. Nghiên cứu đặt mục tiêu xây dựng cơ sở dữ liệu đầy đủ nhất về mặt sinh học, thành phần hóa học và đánh giá tiềm năng các hoạt chất sinh học của hai loài đồng thời đề xuất các biện pháp bảo tồn và sử dụng bền vững.
Sau 2 năm thực hiện, đề tài đã xây dựng dữ liệu về mặt sinh học, sinh thái hai loài tại khu Bảo tồn Thiên nhiên Bát Đại Sơn, huyện Quản Bạ và vùng núi đá vôi thuộc xã Sính Lủng, huyện Đồng Văn, tỉnh Hà Giang. Thử nghiệm nhân giống bằng phương phám giâm cành (hom) loài Thìa là hóa gỗ việt và đề xuất một số biện pháp bảo tồn hiệu quả hai loài Thìa là hóa gỗ.
Đặc biệt, các nhà khoa học đã phân lập và xác định được 11 chất từ loài Thìa là hóa gỗ việt và 08 chất từ loài loài Thìa là hóa gỗ leonid. Trong đó phát hiện, hợp chất falcarindiol phân lập từ loài Thìa là hóa gỗ việt có tác dụng gây độc cho cả 4 dòng tế bào ung thư phổi A549, ung thư vú MCF-7, ung thư gan Hep3B và ung thư tiền liệt tuyến PC3, đồng thời thể hiện tác dụng kháng viêm mạnh của in vitro. Đây được coi là phát hiện có giá trị khoa học cao, mở ra cơ hội điều chế những dược phẩm có khả năng ngăn ngừa ung thư.
