Bản quyền hình ảnh Getty Images Ngày càng có nhiều bệnh nhân cắt bỏ các loại thực phẩm nhằm khỏi mụn trứng cá. Nhưng liệu điều này có thể có hại nhiều hơn có lợi?
Là một chuyên gia tư vấn da liễu có trụ sở tại London, tôi đã khám xét những người bị bệnh về da trong hơn một thập kỷ. Mụn trứng cá là một trong những lĩnh vực quan tâm chính của tôi. Trong vài năm qua, một số quan sát khiến tôi thấy lo lắng: với sự gia tăng về 'sức khỏe nói chung' và sự bền vững của nó, tôi ngày càng quan tâm đến việc nó ảnh hưởng thế nào đến mối quan hệ của chúng ta với thực phẩm trong bối cảnh xử lý các vấn đề về da.
Xin được nói một chút về hoàn cảnh làm việc cá nhân. Tôi nhận xét thấy có một nhóm tự chọn bệnh nhân trong các phòng khám tư của tôi. Nhiều người bị mụn trứng cá đã rất lâu, hầu hết là nữ và có điều kiện kinh tế khá giả- đó là bản chất của làm việc trong các khu vực giàu sang ở London. Giống như nhiều người trong chúng ta, họ là những người phụ nữ thông minh và rất hiểu biết mà họ không những quan tâm chăm sóc da mà cả sức khỏe nói chung nữa.
Khi mà nhiều người trong số họ tới ngồi trước tôi ở phòng khám về bệnh trứng cá thì họ đã qua rất nhiều cách điều trị nhưng không xong. Họ đã thay đổi thuốc da, chi hàng ngàn bảng để cố tìm được sản phẩm thích ứng, cũng như điều chỉnh chế độ ăn uống.
Khía cạnh dinh dưỡng là một xu hướng mà tôi thấy khó bỏ qua. Các bệnh nhân nói với tôi về cách họ cắt bỏ sữa, gluten và đường nhằm khử mụn trứng cá. Nhiều người đang chủ động hạn chế thức ăn đến mức theo tôi rõ ràng nó đã trở thành nỗi ám ảnh không lành mạnh: như là tìm cớ để không đi ăn tối với bạn bè, từ chối ăn một miếng bánh sinh nhật do người trong gia đình làm rất ngon, bỏ không ăn khi ra ngoài vì không tìm được quán nào 'sạch' với thức ăn 'chấp nhận được' và 'được phép' ăn. Điều mà tôi phải giải quyết không chỉ là vấn đề mụn trứng cá, mà cả chính nỗi sợ một số thực phẩm nhất định.
Nhưng hãy nhìn vào bằng chứng. Mối quan hệ giữa mụn trứng cá và chế độ ăn uống là gì?
Liên quan này đã được bàn luận trong nhiều thập kỷ và vẫn còn đang tranh cãi. Làm tốt các nghiên cứu chế độ ăn uống là khó khăn và nhiều người phải dựa vào trí nhớ của người ta về những thứ họ đã ăn trong quá khứ. Liệu bạn có thể nhớ được chính xác bạn ăn gì tuần trước không, nói gì đến 10 năm trước?
Điều chúng ta thực sự biết là mối quan hệ ngày càng tăng giữa sự phát triển trứng cá với thức ăn gây chỉ số cao về gluco trong máu (GI) - vì vậy, đường có thể có một phần vai trò trong chuyện này. Tuy nhiên tôi hiểu điều này là không nên cắt bỏ đường hoàn toàn mà nên lưu ý khi dùng nó. Điều này không chỉ tốt cho làn da, mà còn tốt cho sức khỏe nói chung của bạn.
Mối liên quan đến sữa thực tế là ít hơn nhiều. Tuy nhiên, nó có thể có một vai trò gây mụn trứng cá trong một nhóm nhỏ người chọn lọc- không phải với mọi người! Vì những lý do chưa được hiểu rõ hoàn toàn, sữa ít chất béo có vẻ gây mụn nhiều hơn sữa béo. Không có hướng dẫn nào chống mụn trứng cá ở Anh hay Mỹ lại khuyên cắt bỏ sữa để điều trị trứng cá. Tôi thấy có rất nhiều người theo chế độ ăn chay thuần nhưng vẫn bị mụn trứng cá.
Tương tự như vậy, tôi có rất nhiều bệnh nhân đã cắt bỏ toàn bộ các nhóm thực phẩm, nhưng mụn trứng cá vẫn tồn tại. Vi quy kết cho thức ăn là nguyên nhân là quá đơn giản và không tính đến bản chất đa sắc thái của mụn trứng cá, mà nó bao gồm cả các biến thể về hoóc môn và sự di truyền.
Nếu việc hạn chế thức ăn chưa đủ tệ, thì điều thứ hai tôi không thể bỏ qua là nỗi nhục về ăn. Đây là điều mà người ta nghĩ rằng có thể chấp nhận được trong xã hội là đưa ra lời khuyên không yêu cầu hoặc đánh giá thói quen ăn uống của ai đó, coi đó là nguyên nhân của bệnh da. Điều này cũng đã xảy ra với tôi. Người lạ mặt ngoài đường nói với bạn rằng bạn bị mụn trứng cá vì bạn ăn kem vào giữa ngày hè nóng bức. Người họ hàng quan tâm nói với bạn hãy bỏ miếng sô cô la xuống vì rõ ràng nó gây mụn trứng cá. Kẻ xấu thói trên mạng nói với bạn rằng da bạn xấu chẳng có gì đáng ngạc nhiên vì bạn đăng hình một miếng pizza.
Chúng ta đang sống trong một thế giới quá tải thông tin. Mọi người đều có một tiếng nói và một chỗ đứng và truyền thông xã hội cho phép ta tiếp cận một lượng khán giả rộng lớn hơn mà 20 năm trước không thể có được. Nhưng làm thế nào để lọc ra những tiếng nói đáng tin cậy về khoa học từ những lang băm?
Nếu bạn đang tuyệt vọng vì mụn trứng cá và bạn nén lòng tự trọng xuống thì hoàn toàn dễ hiểu lý do tại sao bạn chuyển sang internet để được tư vấn. Khó khăn là không phải tất cả lời khuyên đều được tạo ra bình đẳng, và có rất nhiều thông tin mâu thuẫn - đôi khi ngay cả thông tin từ chính các chuyên gia y tế. Và chỉ vì một điều nào đó thích hợp với một người không có nghĩa là nó thích hợp với bạn. Tất cả chúng ta là cá nhân riêng rẽ, với DNA độc nhất, với môi trường và ruột và vi khuẩn da riêng biệt.
Mụn trứng cá được biết có liên quan với một số vấn đề sức khỏe tâm thần như lo lắng, trầm cảm, cô lập xã hội và hình ảnh cơ thể kém hấp dẫn. Việc nói cho những người đã dễ bị tổn thương về sức khỏe tâm thần để hạn chế trong độ ăn uống là điều phiền toái. Nhưng điều này đang xảy ra trên khắp truyền thông xã hội, nơi mà người ta - các blogger, thông qua liệu pháp thiên nhiên và y học chức năng - hứa sẽ giải quyết đến tận 'gốc rễ của vấn đề'.
Không ai phủ nhận rằng dinh dưỡng tốt là quan trọng cho làn da. Thực phẩm có nhiều vai trò đối với sự lành mạnh và bệnh của da. Nhưng sẽ không phải vậy nếu nó làm cho người ta cảm thấy buồn khổ vì chế độ ăn uống mà họ đã chọn và đưa ra các lời khuyên vô căn cứ khoa học. Điều này tạo ra một nền văn hóa đổ lỗi không công bằng, chỉ trích những người đang phải vật lộn. Bệnh nhân nói với tôi rằng những nhận xét như vậy đang ảnh hưởng đến tinh thần của họ hoặc tạo ra các mẫu ăn uống rối loạn. Nhiều người lo lắng nhiều hơn về những thứ họ ăn, hoặc phải suy nghĩ rất kỹ khi ăn thức ăn ngọt nơi công cộng. Các bạn tôi trong dinh dưỡng học và tâm lý học bảo rằng tôi không phải là người duy nhất, và họ cũng thấy như vậy trong các phòng khám của họ.
Vậy giải pháp là gì? Nếu bạn đang bị mụn trứng cá và mọi điều nói trên đều không có tác dụng, thì điều quan trọng là nên tìm sự trợ giúp y tế. Tương tự như vậy, nếu bạn thấy một người thân yêu trở nên cảnh giác với thức ăn vì bị mụn trứng cá, hãy khuyến khích người đó nói với ai đó. Hãy cởi mở với bác sĩ đa khoa hoặc bác sĩ da liễu về mối lo của mình về thức ăn. Có thể sẽ thực sự hữu ích nếu làm việc với một nhóm người, như một chuyên gia dinh dưỡng và nhà tâm lý học, đồng thời với việc điều trị da.
Thực phẩm không phải là 'tốt' hoặc 'xấu'. Ăn uống tốt cho làn da của bạn là một thói quen ăn uống lâu dài theo thời gian, không phải chỉ là cái gói kẹo mà bạn vừa ăn hôm nay.
Bài tiếng Anh trên BBC Future
