Điều gì xảy ra khi làm việc không ngừng nghỉ

Chủ Nhật, 16 Tháng Chín 20183:00 CH(Xem: 7216)
Điều gì xảy ra khi làm việc không ngừng nghỉ
bbc.com
José Luis Peñarredonda BBC Capital

Một nghiên cứu năm 2016 cho thấy mức cortisol của những người 'trực điện thoại' tăng nhanh hơn vào buổi sáng so với những người không bắt buộc phải sẵn sàng làm việc Bản quyền hình ảnh Getty Images
Image caption Một nghiên cứu năm 2016 cho thấy mức cortisol của những người 'trực điện thoại' tăng nhanh hơn vào buổi sáng so với những người không bắt buộc phải sẵn sàng làm việc

Điều gì thực sự đằng sau sự gia tăng toàn cầu về làm việc dài giờ.

Nó làm cho dễ xảy ra tai nạn, làm tăng mức độ căng thẳng, và thậm chí gây đau nhức về thể chất. Nhưng vấn đề thực sự là nhiều người không thể không làm việc đó.

Theo thống kê mới nhất của Tổ Chức Lao Động Quốc Tế, hơn 400 triệu người làm thuê trên toàn thế giới làm việc từ 49 giờ trở lên mỗi tuần, chiếm một tỷ lệ khá lớn trong tổng số 1,8 tỷ người làm thuê trên toàn thế giới.

Trong một cuộc phỏng vấn gần đây với tờ The New York Times, ngay cả doanh nhân Elon Musk cũng thấy xúc động khi miêu tả sinh nhật lần thứ 47 của ông phải ở lại nhà máy làm việc suốt đêm. "Không bạn bè, không có gì cả," ông nói. Đó có thể chỉ là một ngày đã trôi qua trong một tuần trôi qua với 120 giờ làm việc. "Để gặp được con cái, bạn bè, thực sự phải mất chi phí," ông nói thêm.

Đối với một số người hâm mộ ông, đây chỉ là cái giá phải trả để là vị đương kim 'Nửa Chúa' của Thung Lũng Silicon, người tiên phong đồng thời theo đuổi việc chiếm lĩnh sao Hỏa và tạo ra một chiếc xe ô tô điện giá rẻ và sản xuất hàng loạt.

Nhưng đeo sự kiệt sức như một huy hiệu danh dự sẽ đặt ra một tiền lệ nguy hiểm. Hăng say làm việc lâu hơn thường lệ và cả cuối tuần đã trở thành yếu tố cần thiết của văn hóa khởi nghiệp ở Thung Lũng Silicon- do đó, nó cũng đã ngấm ra nhiều nơi trên thế giới. Trong khi viết bài này, một bài đăng xuất hiện trên Facebook của tôi từ một nhóm khởi nghiệp ở Colombia: 'Hãy giơ tay nếu bạn, ngay lúc này, đang làm việc cho công ty bạn, cho ý tưởng hoặc cho doanh nghiệp của bạn!,' bên cạnh là biểu tượng của nắm tay. Có 160 lượt thích, thậm chí một vài trái tim. Có bình luận của 38 doanh nhân tự hào, kèm địa chỉ mạng URL của dự án của họ. Khi đó là thứ Bảy; 9 giờ 56' tối.

Vấn đề là văn hóa 'làm quá giờ' này có thể đánh bại mục đích của việc làm ra nhiều thứ hơn, hoặc ít nhất là đặt một mức giá rất cao để thực hiện nó. Có rất nhiều bằng chứng rằng làm thêm giờ sẽ làm giảm năng suất của bạn, và làm cho bạn cảm thấy và thực sự bị yếu đi. Nó cũng làm cho bạn có nhiều khả năng phát triển một loạt bệnh.

Tuy nhiên, hàng triệu lao động dường như không thể chống lại được, từ y sĩ cho đến người lao động trong 'nên kinh tế tạm thời' và người làm nghề tự do. Chuyện gì xảy ra vậy? Và, chúng ta, những người không thể không làm việc tối thứ bảy, có thể làm gì được không?

Điều này sẽ gây tổn thương

Điều này có vẻ là rõ ràng: một người làm việc quá sức sẽ mệt mỏi; do đó nhiều khả năng bị tai nạn khi làm việc. Nhưng chứng minh điều này lại khó một cách đáng ngạc nhiên. Có thể là những công việc có rủi ro hơn lại cần nhiều thời gian hơn, hoặc đơn giản là người làm quá giờ phải bị nhiều thời gian rủi ro hơn, ngay cả nếu họ không làm thêm giờ. Nhưng một nghiên cứu phân tích số liệu về việc làm trong 13 năm ở Mỹ phát hiện ra rằng "làm việc trong các công việc có lịch làm thêm giờ có liên quan đến tỷ lệ nguy cơ chấn thương cao hơn 61% so với công việc không làm thêm giờ".

Bản quyền hình ảnh Getty Images
Image caption Hơn 400 triệu người làm thuê trên toàn thế giới làm việc từ 49 giờ trở lên mỗi tuần theo tổ chức ILO

Nghiên cứu cụ thể này chưa đủ để nói rằng sự mệt mỏi là nguyên nhân chính gây ra nguy cơ này, nhưng có nhiều bằng chứng cho thấy có thể đúng là như vậy.

Ví dụ, nếu bạn thức dậy lúc 8 giờ sáng và vẫn thức vào lúc 1 giờ sáng ngày hôm sau (nghĩa là, nếu bạn không nghỉ 17 giờ liền), hoạt động thể chất của bạn có thể sẽ tồi tệ hơn là bạn có nồng độ cồn trong máu 0,05%. Đây là mức độ mà một nam giới trung bình 73 kg sẽ có nếu anh ta uống hai lon bia 355ml. Đúng vậy, bạn say rượu khi làm thêm giờ.

Nếu bạn thức đến 5 giờ sáng, sự suy yếu sẽ tương tự như có 0,1% lượng cồn trong máu- nhiều hơn 0,08% mức được coi là giới hạn hợp pháp để lái xe ở hầu hết các quốc gia trên thế giới.

Vì vậy, một người thức trắng đêm sẽ làm cho hiệu suất thể chất của mình (như thời gian phản ứng hoặc sự phối hợp công việc) bị suy yếu như thể bị quá say rượu để có thể lái xe. Và nếu bạn không thể lái xe, liệu bạn sẽ có thể làm việc một cách an toàn và thành thạo? Có thể gõ máy tính không phải là rất nguy hiểm, nhưng đây là điều chắc chắn phải xem xét khi làm việc chân tay, hoặc nếu công việc đòi hỏi phải chú ý kỹ càng.


Đòn của thuật toán

Tuy nhiên, rất nhiều người cảm thấy bị cuốn vào vòng xoáy này- họ làm việc quá sức để kiếm đủ sống và trả tiền các hóa đơn. Họ bị mắc kẹt trong một hệ thống khuyến khích họ làm việc nhiều, hoặc làm việc qua đêm nếu khách hàng của họ sống ở một múi giờ khác.

Ví dụ, đây thường là trường hợp của những người làm việc trong 'kinh tế tạm thời' ở Đông Nam Á và Châu Phi, do được các công ty hoặc doanh nhân ở Mỹ, Anh hoặc Châu Âu thuê ở dạng tự do để làm những việc như viết mã, đăng blog, xây dựng trang web hoặc quản lý truyền thông xã hội.

Một số nghiên cứu gần đây chỉ đạo bởi Alex J Wood, của Viện Internet Oxford, tiết lộ rằng các thuật toán theo dõi việc làm của những người này là một yếu tố mạnh mẽ để buộc phải hoạt động quá sức.

Về cơ bản, nếu bạn được xếp hạng càng cao thì bạn càng dễ được tuyển dụng. Nhưng để được những đánh giá tốt, người lao động phải đáp ứng tất cả mọi thứ mà khách hàng muốn, với ít điều kiện để thương lượng: "Họ phải sẵn sàng giao tiếp bất cứ khi nào cần đến họ. Nếu khách hàng yêu cầu thời hạn rất gấp, họ phải chấp nhận. Nếu không, họ sẽ bị đánh giá thấp ", Wood nói trong một cuộc phỏng vấn.

Nếu người lao động không được xếp hạng cao, áp lực này chỉ tăng lên. Một số người cố gắng thu hút thêm nhiều công việc với giá cực thấp và phải làm việc rất nhiều. Hơn nữa, hầu hết đưa vào một số lượng đáng kể lao động công không nữa, cho việc quản trị như thiết lập hồ sơ, tuyển chọn người làm việc tạm thời, và tìm các kỹ năng để tạo ra một hồ sơ hấp dẫn hơn. Tất cả điều này làm tăng thêm công việc thường lệ kéo dài và mệt mỏi.

Như lời của một người được phỏng vấn trong nghiên cứu của Wood: "Tôi quá túng quẫn, có người sẵn sàng cho tôi tiền, vậy tại sao mà không nhận làm việc 18 giờ một ngày?"

Những mô hình này dường như lặp lại ở nhiều lĩnh vực của nền kinh tế tạm thời. Đã có báo cáo ở Mỹ rằng một số lái xe làm việc cho các công ty dịch vụ chia sẻ đã lái đến 20 tiếng một ca để được hưởng ưu đãi giá. Và ở Anh, Uber đã giới hạn tài xế không được dùng ứng dụng liên tục 10 tiếng, sau một cuộc điều tra của nghị viện.

Theo Wood, "tác động rõ ràng nhất là sự thiếu ngủ", mà nó làm mạnh thêm chu kỳ luẩn quẩn của việc ít nghỉ và làm nhiều. "Người ta sẽ có năng suất cao hơn nếu họ không bị làm việc lâu thái quá. Nhưng cách thức các doanh nghiệp đặt ra làm cho người ta không thể tối đa hóa năng suất vì họ phải làm về đêm khuya để đáp ứng đúng thời hạn." Thể thức làm việc tự do đã bị phê phán nặng nề vì ca ngợi lối sống không lành mạnh đó, việc phê phán là đúng.

Nghiên cứu của ông không cho biết bao nhiêu người làm việc tự do thực tế bị làm quá giờ, và ông giải thích rằng tình trạng này đã khá hơn nhiều đối với lao động tự do ở Châu Âu, Anh và Mỹ, họ có nhiều kỹ năng chuyên môn hơn và nhiều quyền thương lượng hơn. Tuy nhiên, ở Thế Giới Thứ Ba, có những dấu hiệu cho thấy chu kỳ làm việc quá sức đã ăn sâu bám rễ. Hơn một nửa số lao động được Wood và nhóm của ông phỏng vấn cho biết họ phải làm việc với tốc độ rất cao, 60% đã làm việc với thời hạn sát sao và 22% bị đau đớn về thể chất vì công việc của họ.


Luôn trực điện thoại

Thời đại mà khi công việc kết thúc là mọi người rời văn phòng đã qua lâu rồi. Việc kiểm tra và trả lời tin nhắn công việc dường như không thể tránh khỏi- và thậm chí là mong muốn đối với một số người, vì họ cảm thấy nó cho phép họ vượt trội hơn đối thủ cạnh tranh hoặc dành nhiều thời gian hơn cho gia đình mà vẫn theo dõi được công việc. Như được nêu trong một bài nghiên cứu năm 2006 của Ian Towers, một nhà nghiên cứu của hãng SRH Hochschule ở Berlin, công nghệ di động "làm tăng kỳ vọng: các nhà quản lý và đồng nghiệp đều mong đợi đội ngũ nhân viên gần như luôn sẵn sàng để làm việc".

Bản quyền hình ảnh Getty Images
Image caption Một nghiên cứu của Mỹ trên những số liệu về việc làm trong 13 năm cho thấy "làm việc với công việc có lịch làm thêm giờ có liên quan đến tỷ lệ nguy cơ bị tai nạn cao hơn 61%"

Nhưng việc 'trực điện thoại' để đáp ứng không giống như nghỉ ngơi, và cách cơ thể phản ứng với cả hai tình huống trên là rất khác nhau. Một nghiên cứu năm 2016 phát hiện mức cortisol (hormon điều hòa phản ứng 'chiến đấu hoặc bỏ chạy' và đóng một vai trò trong việc làm tăng mức căng thẳng) ở những người 'trực điện thoại' tăng nhanh hơn vào buổi sáng so với những người không cần phải sẵn sàng, ngay cả khi rút cục là họ không phải làm gì hôm đó.

Hormon này thường ở mức tột đỉnh khi ta ngủ dậy, và nó giảm đi vào thời gian còn lại trong ngày. Nhưng các nhà khoa học tin rằng các yếu tố căng thẳng hàng ngày sẽ làm xáo trộn chu kỳ của nó theo nhiều cách: nó tăng nhanh hơn khi bạn chờ đợi một ngày căng thẳng (các nhà nghiên cứu tin rằng đây chính là trường hợp đang bàn), mức độ của nó giữ ở mức cao nếu bạn bị căng thẳng kinh niên, và nó sẽ không tăng nếu bạn đang bị 'hội chứng kiệt sức'- một thứ thường xảy ra trước giai đoạn căng thẳng mãn tính.

Kết quả là, người ta cũng cảm thấy khó khăn hơn "để tách biệt (về tinh thần) giữa công việc và nghỉ ngơi" khi họ ở trạng thái 'trực điện thoại', cũng như việc lựa chọn thực hiện các hoạt động mà họ thực sự muốn- một đặc điểm mà nhà nghiên cứu gọi là 'sự kiểm soát'. Nói cách khác: người lao động không cảm thấy thời gian mà họ phải 'trực điện thoại' là thực sự của mình, và vì vậy mức căng thẳng tăng. Từ đó, các nhà nghiên cứu kết luận rằng những ngày yêu cầu phải sẵn sàng "không thể coi là thời gian nghỉ rỗi, bởi vì sự phục hồi- một chức năng quan trọng của thời gian nghỉ rỗi- bị hạn chế trong những hoàn cảnh như vậy".

Phải làm gì?

Làm việc liên tục trong một thời gian dài không phải là sáng suốt, ngay cả bạn là Elon Musk. Tin tức về thói quen làm việc không lành mạnh của ông không được các nhà đầu tư hoan nghênh, và cổ phiếu của Tesla giảm 8,8% ngay sau cuộc phỏng vấn của NYT, vì sự nghi ngờ về sức khỏe tinh thần kém của ông. Hãy coi đây là việc nghiêm túc: nếu bạn có thể tránh làm việc liên tục trong một thời gian dài, thì hãy tránh đi, vì nó không có tác động tích cực cho sức khỏe bạn, cho hạnh phúc, hoặc cho năng suất làm việc của bạn. Ngay cả khi bạn nghĩ mình là một ngoại lệ, gần như chắc chắn bạn không phải vậy đâu.

Vấn đề lớn đối với những người lao động tự do dễ tổn thương nhất, họ có vẻ như không có cơ hội để dừng cái chu kỳ làm việc quá tải và giảm năng suất. Vấn đề cơ bản, như Wood nói, là "khách hàng có thể làm hại thu nhập trong tương lai của người lao động", trong khi người lao động tự do có ít quyền thương lượng.

Có vẻ như các diễn đàn này khó gây được sự thay đổi, đặc biệt khi mô hình kinh doanh này cho phép họ lưu chuyển hàng tỷ đô la mỗi năm. Trong khi chờ đơi, nếu bạn tình cờ thuê một lao động tự do trực tuyến, có lẽ tốt hơn là nên cho con người này thêm chút thời gian: người đó có thể, không những làm việc tốt hơn, mà cuộc sống của người đó vì thế mà có thể tốt hơn nhiều.

Bài tiếng Anh trên BBC Capital

Gửi ý kiến của bạn
Tên của bạn
Email của bạn