21 tháng 1 2020

Ngay cả những người hướng ngoại nhất trong số những người đi mở rộng mạng lưới kết nối làm ăn cũng sẽ có lúc thấy lòng bàn tay sũng nước, hoặc nhịp tim đập nhanh hơn khi lần đầu tiên gặp gỡ những đối tác kinh doanh tiềm năng.

Nhưng hãy tưởng tượng là ta có cuộc gặp gỡ đó trong cảnh vã mồ hôi toàn thân trong phòng xông hơi (sauna), chỉ mặc đồ bơi hoặc quấn khăn tắm quanh mình.

Tại bán đảo Scandinavia, đây là một tập tục giao tiếp trong kinh doanh khá phổ biến.

Trong những năm gần đây, các buổi xông hơi với sự tham dự của cả nam lẫn nữ đã trở thành sự kiện thường xuyên được tổ chức trong các lễ hội, hội nghị, và trong các dịp gặp gỡ cả công ty đối với các công ty khởi nghiệp, các cộng đồng hoạt động trong lĩnh vực sáng tạo.

Các buổi xông hơi như thế được thiết kế nhằm khuyến khích thành phần tham dự, cả dân địa phương lẫn từ các nơi khác trên thế giới, chuyện trò trong khung cảnh thoải mái, không mang tính ràng buộc lễ nghi trong một căn phòng hoặc buồng gỗ được sưởi hơi nóng đến 80 độ C.

"Đó là một cách phá băng rất tốt," Inna-Pirjetta Lahti, giám đốc điều hành của Ping Helsinki, một công ty truyền thông và quản lý những người có nhiều ảnh hưởng, nói. Hãng của bà thường xuyên tổ chức các buổi xông hơi, nhất là khi bắt đầu các hội thảo kinh doanh.

"Tại Phần Lan, việc chia sẻ những khoảnh khắc xông hơi là dấu hiệu cho thấy các bên có sự tin cậy đối với nhau... và chúng tôi muốn xây dựng nền tảng để mở ra những đối thoại trong phần còn lại của cuộc hội thảo."

Tuy nhiên, ngay cả ở vùng Bắc Âu, nơi nghi lễ rang mình trong phòng xông hơi diễn ra trong đời sống thường nhật, thì hiện đang có những lời lên tiếng ngày càng tăng về việc phản tác dụng khi đưa truyền thống này vào bối cảnh khởi nghiệp, khi mà sự thiếu đa dạng về giới tính đã đang bị đưa vào tâm điểm đánh giá.

"Tôi thực sự thích xông hơi, nhưng tôi không muốn đi xông hơi trong môi trường đó," Henna Keränen, 32 tuổi, người đứng đầu bộ phận hợp tác và tiếp thị kỹ thuật số của Sting, nơi ươm mầm khởi nghiệp lớn đóng tại Stockholm, nói.

Bà nói bà đã từ chối nhiều lời mời tham dự các cuộc xông hơi trong vùng. "Với tôi, là một phụ nữ, thì tôi không cảm thấy phù hợp khi ngồi đó, hở hang nửa người... xông hơi nên là một hoạt động mang tính riêng tư, không nên dính dáng đến việc làm ăn."

'Câu lạc bộ của giới mày râu'

Tuy bán đảo Scandinavia thường được thế giới coi như ngọn hải đăng về bình đẳng giới, nhưng phụ nữ vẫn bị bỏ lại đằng sau trong các vấn đề lương bổng, nắm quyền quản lý hay sở hữu doanh nghiệp.

Trong bối cảnh khởi nghiệp, chỉ có 1% các khoản đầu tư của Bắc Âu được đăng ký trong năm 2018 là từ các công ty có sáng lập viên hoàn toàn là phụ nữ, theo số liệu mà trang tin kinh doanh DI Digital phân tích.

Trong khi nhiều sự kiện thuộc mảng công nghệ trong vùng đã tích cực hướng tới việc thu hút thêm các nữ diễn giả trong những năm gần đây, thì thành tích đạt được trong vấn đề bình đẳng giới hầu như không đáng kể nếu nhìn vào doanh số vé bán ra.

Tại Stockholm, nỗ lực gần đây nhằm phá kỷ lục hackathon (sự kiện tranh tài trong lĩnh vực lập trình) lớn nhất thế giới dành cho phụ nữ đã thất bại, dẫu cho các nhà tổ chức chào mời vé miễn phí tại một trong các sự kiện khởi nghiệp được tổ chức thường niên trong khu vực, STHLM Tech Fest, cho toàn bộ các hacker nữ và một khách mời có thể là nam hay nữ đều được mà người đó chọn.

"Xông hơi không giúp chúng tôi biến ngành công nghiệp này trở nên rộng mở cho nhiều phụ nữ hơn," Jenny Ruth Hrafnsdottir, kỹ sư và là thành viên trong hãng đầu tư mạo hiểm Crowberry đóng tại Iceland, nói. Bà là một trong những người chỉ trích mạnh mẽ nhất về các buổi xông hơi trong những tháng gần đây.

Bà cho rằng các sự kiện công nghệ cần "tránh xa việc xông hơi" trong khi vấn đề đa dạng giới tính vẫn là chủ đề nóng trong bối cảnh khởi nghiệp.

Lập luận của bà là bởi số lượng nhỏ phụ nữ làm việc trong "thế giới mà đàn ông thống trị" - mảng công nghệ - đã ít một cách không tương xứng, cho nên các buổi xông hơi lại càng cổ suý cho ý tưởng về một "câu lạc bộ dành cho giới mày râu" qua việc vô tình tạo không gian độc quyền cho nam giới tại các sự kiện khởi nghiệp.

Khi bước vào một môi trường đóng kín cửa chỉ toàn đàn ông, mọi người không ai mặc gì ngoài bộ đồ bơi hay cái khăn quấn quanh người, thì không phải ai cũng sẽ cảm thấy được chào đón - dẫn đến việc tạo ra tình huống là chỉ có nam giới hiện diện đầy đủ trong mọi mạng lưới kết mối làm ăn.

Henna Keränen, chuyên viên tiếp thị ở Stockholm, tuy không đồng ý với ý tưởng dừng luôn các buổi xông hơi tại các sự kiện công nghệ nhưng cũng cảnh báo về rủi ro tạo ra "những vòng quan hệ hoặc những câu lạc bộ nhỏ" gồm những người đàn ông yêu thích xông hơi, những người có xu hướng ở gần với nhau trong suốt thời gian còn lại của cuộc hội thảo, hoặc lại gặp nhau trong các sự kiện xông hơi tương tự trong tương lai.

"Khá thường xuyên, những người bạn bắt đầu đối thoại với... bạn sẽ nói chuyện tiếp trong buổi tối hoặc trong sự kiện mà bạn tham gia. Cho nên những ai bỏ lỡ các buổi xông hơi có thể sẽ có cảm giác rằng những người khác đã có thiện cảm với nhau, thân thiết gắn bó với nhau vào thời điểm tất cả mọi người cùng có mặt."

Bà nói rằng thậm chí cả với những người phụ nữ thấy thoải mái ngồi chung trong môi trường xông hơi với nam giới để bàn chuyện làm ăn thì việc lên lịch cho những loại sự kiện như thế này đôi khi cũng khiến các vị khách nữ cảm thấy 'phiền toái'.

"Quý vị phải tẩy sạch hết mỹ phẩm, rồi lại phải trang điểm lại sau khi xông hơi, rồi phải chỉnh sửa tóc tai," bà nói. "Nếu tôi thấy sự kiện xông hơi được lên lịch vào lúc 17:00, tôi sẽ nghĩ rằng đó là sự kiện do một người đàn ông sắp xếp."

Trong lúc đó, tuy các báo cáo về tình trạng ứng xử thiếu chừng mực liên quan tới tình dục tại các sự kiện xông hơi ở vùng Bắc Âu hiếm khi xảy ra, nhưng một số phụ nữ tham dự các buổi xông hơi của ngành công nghệ nói họ đã chứng kiến thái độ kỳ thị phụ nữ.

Rianne Vogels, nhà tư vấn khởi nghiệp đóng tại Bergen, Na Uy, người đã tới một sự kiện xông hơi trong ngày họp xa của công ty khi bà còn đang làm việc cho một quỹ đầu tư mạo hiểm, nói rằng một thành viên công ty đã nhận xét về trọng lượng cơ thể bà, trong lúc một người khác "làm rớt chiếc khăn tắm của anh ta cách đó hai bước chân". Không rõ đó có phải là sự cố hay không, nhưng "tôi không cảm thấy thoải mái một chút nào", bà nhớ lại.

Bà cũng nhớ là có chuyện một nam đồng nghiệp vài ba lần chớt nhả với bà về cuộc đàm phán ở phòng xông hơi, nơi nữ giám đốc tài chính của ông ta không tham dự mà "từ bên ngoài ghi chép nội dung". "Anh ta nghĩ rằng chuyện đó thật buồn cười. Buồn cười từ ai?"

Vui vẻ cho mọi người?

Những người khác cảnh báo rằng tuy xông hơi là hoạt động bình thường đối với nhiều người lớn lên ở Bắc Âu, nhưng những người tổ chức sự kiện cần phải tinh ý, nhạy cảm đối với người nước ngoài, người nhập cư và khách quốc tế, những người tới tham dự các cuộc hội thảo khởi nghiệp.

"Tôi không muốn để ngực trần trước mặt những người đàn ông hay phụ nữ khác," Dee Johnson, 44 tuổi, người Mỹ sống tại Stockholm và làm việc trong lĩnh vực phát triển các công ty chuyên về game và video tại Bắc Âu đồng thời có công ty của riêng mình, nói.

"Khi tôi bắt đầu hoạt động khởi nghiệp của mình, đã có những cuộc hội thảo chú trọng vào khởi nghiệp, và những người tổ chức sự kiện cùng những tổ chức mà tôi có làm việc với đều khuyên tôi rất nên đi. Đó là một thứ áp lực từ phía những người có các hoạt động tương tự như mình," ông nhớ lại.

'Muốn được là một phần trong đó'

Các nhà tổ chức những buổi xông hơi lớn, trong đó có công ty truyền thông và quản lý những người có nhiều ảnh hưởng Ping và Mạng lưới Các Thiên thần Kinh doanh Phần Lan (một mạng lưới trên toàn quốc hoạt động phi lợi nhuận, gồm các nhà đầu tư tư nhân), vốn đã đề cao các sự kiện xông hơi tại các hội thảo công nghệ lớn như festival Slush tại Helsinki với 20 ngàn người tham dự, nói rằng họ chưa hề nhận được những lời than phiền trực tiếp nào từ những người tham dự các sự kiện xông hơi trong những năm gần đây.

Tuy nhiên, cuộc tranh luận công khai gần đây về các buổi xông hơi tại Bắc Âu rõ ràng là đang khiến cho họ phải nghĩ lại cách tiếp cận của mình.

Mạng lưới Các Thiên thần Kinh doanh Phần Lan gần đây tuyên bố rằng họ tổ chức một buổi karaoke cho lễ hội Slush năm nay, thay cho sự kiện xông hơi truyền thống như những năm trước.

"Chúng tôi nhận ra vấn đề là để hướng tới tương lai, bởi chúng tôi muốn là một phần trong đó, chúng tôi cần cân nhắc cẩn thận những loại sự kiện nào chúng tôi sẽ tổ chức," giám đốc điều hành Amel Gaily nói. "Trong tương lai, chúng tôi sẽ cân nhắc cẩn thận và sẽ đánh giá từng sự kiện xem mình sẽ tổ chức buổi xông hơi hay không."

Slush vẫn có 'Làng Sauna' thường có tại sự kiện diễn ra vào tháng Mười Một, nơi có thể phục cùng lúc tới 70 vị khách với truyền thống Bắc Âu - nơi những người tham dự vã mồ hôi trong một loạt các cabin khác nhau trước khi nhảy xuống nước lạnh. Nhưng, theo CEO Andreas Saari của Slush thì "khu vực này hoàn toàn nhằm phục vụ việc thư giãn chứ không phải để bàn công việc" .

Lễ hội công nghệ hàng năm này, vốn đã được tổ chức từ lâu và có khoảng một phần ba những người tham dự hồi năm ngoái là phụ nữ, cũng đưa ra các chỉ dẫn để giúp các nhà tổ chức sự kiện bên lề "đáp ứng tốt hơn khía cạnh đa dạng về giới tính và thu hút mọi người cùng tham gia".

"Những hướng dẫn này được phân phát hồi năm ngoái, nhưng năm nay chúng tôi sẽ khiến các tờ in đó được nhận biết dễ dàng hơn," Saari nói.

Nhưng nhiều nhà tổ chức sự kiện nói họ không có ý định bỏ xông hơi khỏi các chương trình hoạt động chính thức. "Hội thảo thường gây căng thẳng và khiến bạn thấy mệt mỏi, và buồng xông hơi là nơi tuyệt vời để bạn có thể thư giãn thực sự... và bạn luôn có thể quấn khăn tắm quanh người," CEO của Ping, Inna-Pirjetta Lahti nói.

Tuy nhiên, bà nói rằng nhóm của bà rất nhạy cảm trước việc không phải vị khách nào cũng sẽ muốn tham dự.

"Chúng tôi đem đến cơ hội cho những người tham dự tới các buổi tối xông hơi mà không cần phải thực sự bước vào phòng xông hơi. Quý vị ngồi bên ngoài, cạnh đống lửa ở một khu vực khác, vẫn mặc quần, áo phông."

'Nhiều cơ hội gặp gỡ'

Kristin Heinonen, nhà hoạch định chiến lược kỹ thuật số và là chuyên gia phân tích các xu hướng thịnh hành ở Malmö, người đã từng là một phần trong nhóm tổ chức các sự kiện công nghệ có kèm hoạt động xông hơi tại Bắc Âu, cũng phản đối việc bỏ xông hơi khỏi chương trình tổ chức hội thảo.

Nhưng bà nói rằng "tâm lý chung" trong mỗi sự kiện sẽ là yếu tố then chốt nhất cần để ý tới khi cân nhắc việc có nên đưa các hoạt động giao lưu trong tình trạng chỉ quấn khăn tắm quanh người vào hay không.

"Nếu như hầu hết các nhà đầu tư đều là đàn ông và có thêm nhiều phái nam [tham dự], quý vị đã ở trong một tình thế rõ rệt," bà nói, và giải thích thêm rằng tổ chức xông hơi trong những kiểu sự kiện như thế sẽ làm tăng thêm cảm giác không thoải mái cho các đối tượng tham dự là phụ nữ.

Ngược lại, bà nói rằng "nếu quý vị có một sự kiện nhằm chăm sóc chu đáo những người tham dự, và là sự kiện mà quý vị tính tới việc thể hiện nét đặc trưng, đồng thời muốn thu hút sự tham dự của nhiều nhóm cử toạ phong phú, thì cử toạ có lẽ sẽ cảm thấy thoải mái bất kể các hoạt động được tổ chức là gì."

Bà nhắc tới cuộc hội thảo The Conference ở Malmö, là một trong các sự kiện mà bà có tham gia tổ chức, vốn đã thành công trong việc đạt được mức độ bình đẳng giới trong số những người tham gia và các diễn giả.

Trong hội thảo này, bà nói, nhiều vị khách "yêu thích cơ hội" được vã mồ hôi tại Ribersborgs Kallbadhus, một nhà tắm công cộng ngay trước biển, có từ Thế kỷ 19, nơi mà bà nói rằng các buồng xông hơi truyền thống được phân ra theo giới tính, đã giúp mọi người cảm thấy thoải mái hơn.

Những người khác tin rằng các nhà tổ chức sự kiện đang ngày càng trở nên quá nhạy cảm đối với vấn đề xông hơi.

"Đây không phải là vấn đề đa dạng đối tượng tham dự mà là sự riêng tư, bởi vì mọi người đều được mời cả," một nam cố vấn về cách thức lãnh đạo làm việc tại Stockholm giấu tên nói. "Sự đúng đắn chính trị đang khiến cho thế giới này trở nên vô cùng ngu ngốc."

Naureen Nayyar, ngoài 30 tuổi, nhà tư vấn công nghệ làm việc tại Stockholm, nói cô đã có những kết nối với các nhà đầu tư, cả nam lẫn nữ, nhờ các buổi xông hơi, và hy vọng rằng các tranh luận hiện nay sẽ không dẫn tới việc sẽ có thêm nhiều sự kiện bỏ xông hơi khỏi nghị trình hoạt động.

"Tôi nghĩ đó là một cách để mọi người có thể lựa chọn tham dự các buổi tụ tập. Ví dụ như tôi cảm thấy thoải mái hơn nhiều trong phòng xông hơi, nơi ai cũng quấn khăn tắm và ngồi xuống, so với việc có mặt ở những nơi ồn ào náo nhiệt như phòng karaoke," cô nói.

"Sẽ là không công bằng khi cho rằng bởi quý vị thấy không thoải mái cho nên cần phải dẹp bỏ, trong khi người khác thực ra lại thấy điều đó rất an toàn... Tôi chưa bao giờ gặp phải chuyện gì trừ những chuyện mang ý nghĩa tích cực ở phòng xông hơi."