Động vật cũng suy nghĩ, nhưng theo cách khác người

Thứ Bảy, 17 Tháng Ba 20181:00 CH(Xem: 6078)
Động vật cũng suy nghĩ, nhưng theo cách khác người

Chú chó thân yêu của bạn có biết bạn đang trải qua một ngày tồi tệ? Có thể, nhưng đừng hy vọng điều đó ở con mèo. Dơi quỷ có khả năng thực hiện những hành động trả nghĩa? Bạn sẽ ngạc nhiên khi biết rằng có đấy!

Câu trả lời của tất cả những nghi ngờ trên đây phụ thuộc vào định nghĩa của từ "suy nghĩ", giáo sư tâm lý Clive Wynne, Đại học Florida, tác giả cuốn sách "Động vật có thực sự suy nghĩ?" cho biết.

Trong khi động vật có thể làm được nhiều điều thông minh, chúng lại không có khả năng ngẫm nghĩ về những điều chúng đang làm - một yếu tố cơ bản của quá trình suy nghĩ, Wynne, người đã nghiên cứu hành vi động vật trong 20 năm qua trên nhiều loài khác nhau, từ chim bồ câu tới thú có túi, nhận xét.

"Động vật có thể học hỏi, nhưng hành động này không phải lúc nào cũng dẫn đến suy nghĩ. Có lẽ thông điệp ở đây là mỗi loài nghĩ theo cách riêng của chúng - cách được chúng lựa chọn để thích nghi với môi trường", ông nói.

Wynne cho biết ông quyết định viết cuốn sách này sau khi nhận thấy một loạt "sự thật" về động vật thể hiện trên truyền hình không phù hợp với các quan sát sâu hơn. Dựa trên một nghiên cứu kỹ lưỡng các công trình đã xuất bản trong lĩnh vực này, ông đã làm sáng tỏ một vài chuyện hoang đường, như tinh tinh hiểu được ngôn ngữ và cá heo sử dụng một ngôn ngữ phức tạp dựa trên sự xướng âm dưới nước.

Cuốn sách cũng phê phán quan điểm của nhiều nhà động vật học cho rằng con người có rất ít trạng thái tâm lý độc lập với động vật. "Những người này khẳng định vì tinh tinh có chung 98% bộ gene với người, nên tâm lý của chúng hẳn phải giống chúng ta tới 98%. Nhưng thực tế, tinh tinh (dù có thể học cách bấm đúng nút trên một máy tính), vẫn không thể học được bất cứ thứ gì tương tự như sự giao tiếp của người. Trong khi một em bé 2 tuổi tiếp thu với tốc độ trung bình 300 từ mới mỗi tháng", ông nói.

Một ví dụ nữa là cá heo. Loài này tuy biết sử dụng hệ thống định vị bằng âm thanh (sonar) để xác định vật thể dưới nước, cũng như có khả năng "đáng kinh ngạc" trong việc xác định nhất quán loại vật liệu làm nên vật thể đó, chúng lại không giao tiếp như cách mà con người vẫn làm trong việc trao đổi thông tin.

Ngay cả thói quen giao phối của cá heo cũng hay bị hiểu lầm: "Bạn có bao giờ nghe nói rằng cá heo là loài duy nhất ngoài con người thực hiện giao phối để thỏa mãn mà không phải để sinh sản?", Wynne hỏi. "Tôi đã từng nghe điều này nhiều lần và tôi luôn luôn tự hỏi "Vậy điều đó có nghĩa là các loài khác biết rằng khi chúng giao phối là chúng đang thực hiện thiên chức sinh con?". Nhưng bạn cần nhớ rằng ít nhất việc làm tình ở cá heo Australia là rất thô bạo, và hầu hết các con cái bị ép buộc làm việc này. Rõ ràng, chẳng có sự thỏa mãn nào ở đây cả.

Một sự hiểu lầm khác là về loài dơi quỷ ở Trung Mỹ, tương phản với cái tên quái gở của nó, tình cờ là loài duy nhất không phải là con người biết đền đáp lại sự thiện chí. Dơi quỷ không được hút máu sau 3 đêm sẽ chết, vì thế khi một con dơi về tổ với cái bụng đói meo, nó sẽ xin ăn của một con khác và con này sẵn sàng ợ ra một ít những gì nó có.

"Những nghiên cứu chi tiết đã cho thấy dơi quỷ có thể nhớ được đồng loại nào đã giúp nó trong quá khứ, và sẵn lòng chia sẻ thức ăn với con từng hỗ trợ nó".

Gần với chúng ta hơn, chó và mèo thể hiện rất khác nhau trong hành vi đối với môi trường, đặc biệt là với người. Từng là những kẻ đi săn theo đàn, con chó sẽ tìm mọi cách để ở lại với chủ của nó, kể cả khi bị ngược đãi. Nhưng mèo, những kẻ đi săn cô độc, lại khá tự lập và thờ ơ với con người.

Một con chó sẽ không phí thời gian để xin thức ăn từ một người không nhìn thấy nó, thí nghiệm của một nhóm nghiên cứu Hungary cho thấy. Nếu được chọn lựa giữa 2 người ngồi trên một cái ghế của công viên đều cầm một miếng sandwich, con chó sẽ luôn tìm đến với người có thể nhìn thấy nó mà bỏ qua người đang hướng mắt về chỗ khác. Tuy nhiên, một thí nghiệm tương tự trên tinh tinh lại cho thấy chúng thích xin của người đội một cái xô trên đầu hoặc bịt mắt và nhìn thẳng vào chúng.

"Đọc được suy nghĩ của con người không nhất thiết phải là họ hàng gần gũi của người, mà là sản phẩm của hàng nghìn năm làm quen với sự thể hiện của con người và học được điều gì mà họ sẽ làm. Chó đã sống với người từ lâu, thậm chí có thể từ hàng trăm nghìn năm nay, và nó hiểu được nên xin ai là hiệu quả nhất".

B.H. (theo Newswise)

Gửi ý kiến của bạn
Tên của bạn
Email của bạn