Trong lúc Tổng thống Mỹ Joe Biden đối mặt với Tổng thống Nga Vladimir Putin quanh khủng hoảng biên giới Ukraine, có thể lãnh tụ Trung Quốc Tập Cận Bình thuộc số chính khách đang theo dõi sát sao nhất.

Giống như Putin, người mong muốn đưa Ukraine trở lại vòng ảnh hưởng của Moscow, ông Tập lo lắng hòn đảo Đài Loan, mà Bắc Kinh xem là tỉnh phản loạn, đang muốn gần gũi hơn với Hoa Kỳ và phương Tây.

Chuyên gia Michael Schuman, viết trên The Atlantic ngày 13/1/2022, nói: "Cách ông Tập giải thích (hoặc tệ hơn là diễn giải sai) kết quả của cuộc bế tắc ở Ukraine có thể ảnh hưởng đến việc liệu Trung Quốc cố gắng thống nhất với Đài Loan, và theo cách gì, và do đó có tác động đối với an ninh và ổn định của Đông Á."

Ông nói: "Khi Tập, Putin và những lãnh đạo chuyên quyền khác tăng cường nỗ lực nhằm giảm quyền lực của Mỹ, Mỹ đang đối mặt với thách thức gay gắt nhất đối với vị thế thống trị toàn cầu của mình kể từ khi Liên Xô sụp đổ."

Nhưng tác giả này cho rằng tình hình Ukraine và Đài Loan sẽ khác trong tính toàn của Mỹ.

"Việc giả sử rằng phản ứng của Hoa Kỳ đối với các cuộc khủng hoảng ở Đài Loan và Ukraine có thể so sánh giống nhau, sẽ là sai - và thậm chí còn nguy hiểm."

Michael Schuman nhận định Hoa Kỳ sẽ có nhiều khả năng bảo vệ Đài Loan hơn là đánh nhau vì Ukraine.

"Mặc dù một cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine có thể không được đảm bảo là một thành công, nhưng Putin có thể đã tính toán rằng ông có thểc vượt qua nước láng giềng của mình. Ngược lại, một cuộc tấn công quân sự của Trung Quốc qua eo biển Đài Loan kiên cố có thể dễ dàng đẫm máu, kéo dài và do đó đáng xấu hổ - và có thể là mối đe dọa đối với vị thế của ông Tập và chế độ Cộng sản."

Nhưng dĩ nhiên đồn đoán suy nghĩ của lãnh tụ Trung Quốc là điều bất khả.

"Ông Tập có thể tính toán rằng việc cố gắng thống nhất Đài Loan một cách cưỡng bức sẽ phục vụ lợi ích chính trị cá nhân của ông ta; nếu thành công, ông sẽ củng cố vị trí của mình và khắc tên mình vào biên niên sử của Cộng sản Trung Quốc. Hoặc ông có thể tính toán sai và cho rằng các cuộc đấu tranh của Biden sẽ khiến Hoa Kỳ đứng ngoài cuộc — một nhận định tai hại tiềm ẩn nhiều khả năng được đưa ra bởi môi trường chính trị ngày càng chuyên quyền ở Bắc Kinh, có thể dễ dàng khiến các cố vấn của ông Tập nói với ông những gì họ nghĩ ông muốn nghe."

Còn Chris Miller, Giám đốc chương trình Á Âu của Foreign Policy Research Institute, nhận định:

"Nếu Mỹ áp đặt các biện pháp trừng phạt cứng rắn với Nga, Trung Quốc sẽ không thể tránh những lựa chọn khó khăn."

Nếu Trung Quốc quyết định đứng về phía Nga trong lúc Mỹ trừng phạt Nga, "Nga sẽ tìm thấy một người bạn giữa cuộc khủng hoảng - và phương Tây có thể bị cuốn vào chiến tranh tài chính hai mặt trận."

Viết trên Bloomberg ngày 22/1, Alberto Nardelli và Evgenia Pismennaya cho rằng Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình có thể có ảnh hưởng lớn nhất đến Vladimir Putin.

Tổng thống Nga cho biết ông sẽ tham dự lễ khai mạc Thế vận hội mùa đông Bắc Kinh vào ngày 4 tháng 2.

Bài báo đặt giả thiết liệu ông Tập có đề nghị Putin không đánh Ukraine trong thời gian diễn ra Olympics.

Điều chắc chắn hơn là Bắc Kinh sẽ theo dõi cuộc khủng hoảng Ukraine đi đến đâu để đánh giá quyết tâm và sức mạnh của Hoa Kỳ.