Tại sao Trung Quốc không đặt nhiều kỳ vọng vào kết quả bầu cử tổng thống Mỹ sắp tới?

Các nhà quan sát Trung Quốc nhận định, theo lập trường của Bắc Kinh, kết quả của cuộc bầu cử tổng thống Mỹ vào tháng 11 sắp tới gần như chắc chắn sẽ không tạo ra nhiều khác biệt và Washington sẽ tiếp gia tăng áp lực lên Bắc Kinh cho dù người thắng cuộc là ai.

"Ông Biden chưa bao giờ là một người thân thiện với Bắc Kinh và Trung Quốc hiểu điều đó, nhưng ít nhất ông Biden cởi mở với việc thương lượng", tờ SCMP dẫn lời phó giám đốc tổ chức tư vấn chính sách Viện Lian An tại Bắc Kinh, Yu Wanli chỉ ra.

Tuy nhiên, điều này không có nghĩa Trung Quốc sẽ đối mặt với ít căng thẳng hơn trên chính trường quốc tế. Là một người theo chủ nghĩa quốc tế, gần như chắc chắn ông Biden sẽ cải thiện quan hệ với các đồng minh truyền thống của Mỹ, trong đó có nhiều nước đã bị tổng thống đương nhiệm Donald Trump "bỏ rơi".

"Ông Biden sẽ đoàn kết các đồng minh của Mỹ để đối phó với Trung Quốc vì vậy những khó khăn đa phương sẽ tăng thêm", ông Yu dự đoán.

"Đối với Trung Quốc, ông Biden sẽ tương tự như một người cứng rắn chống Trung Quốc ngay cả khi ông thắng cử, chỉ là theo các cách khác biệt so với ông Trump", chuyên gia về quan hệ quốc tế từ Đại học Nhân dân Trung Quốc Wang Yiwei đánh giá. "Ông Biden sẽ đẩy mạnh chủ nghĩa đa phương và chủ nghĩa quốc tế, đồng thời tập trung hơn vào quyền lao động, thương mại cân bằng và bảo hộ cá nhân – những điều gia tăng áp lực lên Trung Quốc".

Theo ông Wang, quan hệ đối thủ Trung-Mỹ rõ ràng sẽ kéo dài hàng thập kỷ, tuy nhiên Bắc Kinh sẽ không thách thức Washington. Thay vào đó, họ nên tập trung vào các lĩnh vực như các biện pháp hợp tác mới và thay đổi khung chính trị.

Quan hệ giữa Washington và Bắc Kinh đang không ngừng tuột dốc trong thời gian gần đây xung quanh nhiều vấn đề bao gồm thương mại, công nghệ và kinh tế… với các điểm nóng trải rộng từ Huawei tới Hong Kong, thậm chí là "trò chơi" đổ lỗi cho nhau liên quan tới đại dịch COVID-19.

Trong khi đó, cựu phó tổng thống Biden từng nhiều lần cam kết sẽ lựa chọn cách tiếp cận cứng rắn đối với Bắc Kinh. Bà Susan Shirk, một cựu phó trợ lý ngoại trưởng dưới thời chính quyền Bill Clinton cho rằng, ông Biden sẽ cố gắng sửa chữa quan hệ với các đồng minh và bạn bè của Mỹ. Tuy nhiên, cũng rất khó để biết quá trình này sẽ diễn ra nhanh tới mức nào.

Phát biểu tại một cuộc hội thảo trực tuyến do Đại học Hong Kong chủ trì hôm thứ 6 (5/6), bà nói: "Đối với ông Biden, bạn sẽ chứng kiến sự tái thiết lập các mối quan hệ với bạn bè và đồng minh [của Mỹ] và câu hỏi là, liệu họ có tha thứ cho nước Mỹ sau những năm dưới thời Trump và quay trở lại một mối quan hệ hợp tác hơn không?"

Mặc dù vậy, bà Shirk tỏ ra không chắc chắn về tình trạng quan hệ Mỹ-Trung trong tương lai.

"Về Trung Quốc, tôi không rõ được. Tôi nghĩ những hành động của chính quyền Trump đã làm tổn hại một số thiện chí trong công luận hướng về Mỹ cũng như làm giảm những tiếng nói không thành kiến tại Trung Quốc, không chỉ trong chính sách đối ngoại mà đặc biệt còn cả đối nội", bà Shirk nhận xét.

Theo một cuộc thăm dò ý kiến của Trung tâm nghiên cứu Pew, thái độ ủng hộ của người Mỹ đối với Trung Quốc đang ở mức thấp nhất kể từ năm 2005. Khoảng 2/3 người trả lời cho hay họ không có cái nhìn tích cực về Trung Quốc – tăng gần 20% kể từ khi ông Trump bắt đầu nhiệm kỳ tổng thống của mình.

Tuần trước, Nhà Trắng công bố chiến lược mới nhất đối với Trung Quốc, trong đó miêu tả quốc gia châu Á là "một thế lực cạnh tranh lớn" – điều mà Trung Quốc chưa bao giờ chính thức đề cập tới.

Mặc dù vậy, hiện tại giới phân tích Trung Quốc đánh giá, vẫn còn quá sớm để dự đoán kết quả."Nhiều cuộc thăm dò ý kiến chỉ ra ông Biden được ủng hộ nhiều hơn so với ông Trump, nhưng hệ thống bầu cử cử tri đoàn của Mỹ lại ủng hộ ít cho Đảng Dân chủ ít hơn, vì vậy cần phải quan sát các bang dao động (swing state) một cách kỹ càng", ông Liu Weidong, một chuyên gia về Mỹ từ Học viện Khoa học Xã hội Trung Quốc cảnh báo. "Cho dù ai là tổng thống Mỹ tiếp theo, một điều rõ ràng là – nước Mỹ sẽ triển khai một lập trường trước Trung Quốc cứng rắn hơn so với quá khứ".

Còn chuyên gia quan hệ quốc tế từ Đại học Bắc Kinh Lian Yunxiang phân tích: "Tôi không thể dự đoán ai sẽ thắng. Bầu cử tổng thống phụ thuộc vào chiến dịch của mỗi ứng cử viên cũng như dịch bệnh COVID-19 và tình hình kinh tế tại Mỹ. Ông Trump sẽ thua nếu đại dịch và nền kinh tế tồi đi gây thiệt hại".

Tuy nhiên, theo ông Liang, điều tốt nhất mà Bắc Kinh có thể làm là duy trì mối quan hệ để tránh một sự sụp đổ hoàn toàn. "Cho dù ai là người chiến thắng cuối cùng, mối quan hệ Trung Quốc và Mỹ cũng sẽ rất khó để trở lại tình trạng hợp tác song phương như trong quá khứ", ông Liang kết luận.