Thứ Sáu (8/5), chính quyền Trung Quốc tuyên bố Đài Loan sẽ không thể tham gia cuộc họp quan trọng sắp tới Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) về vấn đề kiềm chế sự lây lan của virus corona. Bắc Kinh nói lý do là vì động cơ của Đài Loan là chính trị chứ không phải quan tâm đến y tế.
Đài Loan, một trong những nước ngăn chặn virus thành công nhất hiện nay đã cố gắng vận động để được tham gia vào cuộc họp Đại Hội đồng Y tế Thế giới (WHA), cơ quan ra quyết sách của WHO, được tổ chức vào ngày 18-19 tháng Năm này. Nỗ lực này của Đài Loan hiện được Mỹ và nhiều đồng minh ủng hộ mạnh mẽ. Tuần trước, phái bộ Mỹ tại Liên Hiệp Quốc phát động phong trào ủng hộ Đài Loan gia nhập Liên Hiệp Quốc và được tham dự cuộc họp WHA. Hôm nay (8/5 theo giờ Mỹ), lãnh đạo các ủy ban đối ngoại trong Quốc hội Mỹ lại gửi thư tới gần 60 quốc gia thúc giục họ ủng hộ Đài Loan tham gia vào WHO.
Trung Quốc luôn coi Đài Loan là một tỉnh tự trị và kiên quyết phản đối Đài Loan được độc lập tham gia bất kỳ một diễn đàn thế giới nào.
Khi Đài Loan tỏ ý muốn tham gia vào hội nghị của WHO, người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh thẳng thừng chỉ trích Đảng Dân tiến cầm quyền Đài Loan đang cố gắng lợi dụng đại dịch cho mục đích chính trị. Bà này nói: “Cái gọi là nỗ lực để tham gia vào WHO hay Hội đồng Y tế Thế giới (WHA – một cơ quan của WHO) hoàn toàn không phải vì sức khỏe và hạnh phúc của người Đài Loan mà là một hoạt động thao túng chính trị, và điều này sẽ không thành công”.
Tuy nhiên, giám đốc pháp lý của WHO Steven Solomon hôm thứ Sáu nói 6 trong số 194 thành viên của WHO đã đề nghị mời Đài Loan vào làm quan sát viên của cuộc họp WHA.
Kể từ năm 1972, WHA công nhận Bắc Kinh là đại diện hợp pháp duy nhất của Trung Quốc và “quyết định đó vẫn còn hiệu lực”, ông Solomon nói. Tuy vậy, cũng theo ông này Tổng giám đốc WHO Tedros vẫn có quyền “tự đưa ra lời mời theo điều kiện”, miễn là chúng phù hợp với điều lệ của WHO và chính sách của WHA.
Đài Loan nói rằng việc họ bị gạt ra khỏi WHO đã tạo ra một lỗ hổng nguy hiểm trong cuộc chiến của toàn cầu chống lại COVID-19.
Cũng hôm thứ Sáu, Phó Thủ tướng Đài Loan Chen Chi-mai có cuộc họp trực tuyến với Trung Tâm Nghiên cứu Quốc tế và Chiến lược tại Washington, cùng với các quan chức cấp cao của Mỹ. Ông nói: “Chúng tôi tin rằng Đài Loan có khả năng đóng góp nhiều cho WHO về nỗ lực phản ứng chống đại dịch virus corona”. Ông Chen cũng khẳng định rằng Đài Bắc sẽ tiếp tục làm việc với Washington để được tham gia WHO.
Cũng tại cuộc họp này, Thứ trưởng Y tế Mỹ Eric Hargan ca ngợi công tác kiềm chế dịch bệnh của Đài Loan, ông nói:
“Thật đáng thất vọng khi WHO không cho phép Đài Loan tham gia vào tổ chức này và các cuộc họp chuyên gia mang tính kỹ thuật khác. Chúng tôi hy vọng rằng họ sẽ khôi phục lại việc mời Đài Loan tới làm quan sát viên trong cuộc họp WHA năm nay”.
Đài Bắc và Washington cho biết Tổng giám đốc WHO có đủ quyền lực để mời Đài Loan nếu ông ấy thực sự muốn. Nhưng các nguồn tin ngoại giao ở Đài Loan tiết lộ ông này khó có thể làm điều đó nếu Trung Quốc không chấp thuận.
Hội đồng sự vụ Đại lục của Đài Loan hôm thứ Năm buộc tội Trung Quốc “dùng chiêu bài chính trị để làm tổn hại quyền con người và y tế”, và nói WHO không nên bị thao túng bởi lập trường chính trị của một quốc gia đơn lẻ.
Giai đoạn 2009-2016, Đài Loan được phép tham dự WHO với tư cách Quan sát viên, khi đó chính phủ Đài Bắc có quan hệ thân thiện hơn với Bắc Kinh.
Sau khi bà Thái Anh Văn, một người bị Bắc Kinh coi là có chủ trương ly khai đắc cử Tổng thống, Trung Quốc lập tức chặn quyền đặt chân tới các cuộc họp WHO của Đài Loan.
Trọng Đức
