Các hội đoàn luôn bị kẹp chặt, dán băng keo, bởi những ban bệ đầy quyền lực, cả nổi cả chìm. Có những việc bé tẹo nhưng họ cũng không được tự ý hành động.
Điều này đôi khi ngoài sức tưởng tượng của bạn và tôi, nhưng đó đang là sự thật.
Tóm lại, trông có vẻ cũng ghê gớm, cũng hội đồng này nọ, cũng tuyên ngôn này kia, cũng hùng hồn khí khái, khí phách...nhưng nhất nhất họ phải làm theo chỉ đạo. Cấp trên ho một tiếng là tất cả phải im re, kể cả biết sai lòi ra cũng không được cãi.
Năm 2000 tôi xin về làm biên tập viên tại Nhà xuất bản Hội Nhà văn, mà ngài chủ tịch phải báo cáo cấp trên, để nghe ngóng phản ứng. May cho tôi, khi lãnh đạo nghe báo cáo hồi đó là nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm, khá thiện cảm với tôi.
Giờ đây, để trở thành giám đốc hoặc tổng biên tập phụ trách nội dung Nhà xuất bản Hội Nhà văn, dù ứng viên do Chủ tịch Hội Nhà văn ký quyết định, nhưng trước đó phải được sự đồng ý của Ban Tuyên giáo, An ninh và Cục Xuất bản. Chỉ cần lãnh đạo một trong ba cơ quan ấy "có ý kiến..." là việc bổ nhiệm phải dừng lại.
Người ta gọi đó là nguyên tắc lãnh đạo.
Vì thế một số bạn bức xúc đòi hỏi các hội đoàn và những người lãnh đạo của nó lên tiếng về cuộc xâm lược Ukraina của Putin, rồi tiện thể mắng chửi họ hèn, là điều không nên.
Chúng ta bất cứ ai đều có những giới hạn không dám, không thể vượt qua.
Chính vì điều đó mà tôi muốn đặc biệt cảm ơn nhà thơ Trần Đăng Khoa, khi vào ngày 01 tháng Ba, tức là sau một tuần Putin xua quân hủy diệt Ucraina, ông đã comment vào bài viết: BẠN ỦNG HỘ AI, của tôi, như sau:
"Đồng ý với ông (tức ủng hộ Ukraina). Tôi là người học ở Nga và cũng đã từng yêu Putin. Nhưng giờ thì tôi ghê tởm lão. Một thằng sát nhân và phát xít".
Hành động của nhà thơ Trần Đăng Khoa là vô cùng hiếm hoi, thậm chí vượt qua mọi khuôn khổ.
Hóa ra khi lương tâm nghệ sĩ lên tiếng, thì mọi thứ khác như danh vị, bổng lộc, nỗi sợ hãi...đều đáng ném vào thùng rác.
Cảm ơn Trần Đăng Khoa, tôi hãnh diện được là bạn của ông.
TẠ DUYANH 24.03.2022
