bbc.com

Khi 'tam đại đồng đường' trở thành xu thế ở phương Tây - BBC News Tiếng Việt

Lối sống chung đa thế hệ đã là chuẩn mực xuyên suốt lịch sử, nhưng với sự phát triển của các thành phố, sự ngăn cách thế hệ trong cách xây nhà ở đã len lỏi qua lối cửa sau.

Theo thời gian, xu hướng này đã bắt đầu định hình ngày càng nhiều loại nhà ở chúng ta xây dựng - do đó dẫn đến sự gia tăng số lượng của một mặt là các căn hộ studio và căn hộ một phòng ngủ, một mặt là các làng hưu trí và trại dưỡng lão.

Khó mua nổi nhà

Giờ đây, vì nhiều lý do, thói quen sống chung nhiều thế hệ đã trở nên thời thượng trở lại. Nhưng ở Anh và những nơi khác, chúng tôi nhận thấy rằng những ngôi nhà mà chúng ta đang xây còn lâu mới thích hợp với lối sống này: thiết kế không linh hoạt và quá nhỏ, chúng hầu như không đủ chỗ cho một, chứ đừng nói đến hai hay ba gia đình.

Vấn đề đặc biệt nghiêm trọng ở Anh khi giá nhà leo thang đã dẫn đến sự nở rộ của thế hệ boomerang - những cô cậu trở về tổ ấm gia đình vì lý do kinh tế.

Ngoài các cô cậu boomerang - nhiều người trong số họ đã tốt nghiệp và đã trả xong các khoản vay học đại học, còn có các cô cậu ở bám - tức là những con cái vẫn tiếp tục sống chung với bố mẹ cho đến 30 tuổi - vì đó là cơ hội duy nhất để họ có thể tích góp một khoản tiền để đặt cọc mua nhà riêng.

Và trên hết là những cặp vợ chồng ly thân hoặc ly dị, cũng như ngày càng nhiều những ông bà lớn tuổi. Nghiên cứu mới từ nhà môi giới đầu tư Charles Stanley cho thấy chính mong muốn tránh chi phí leo thang khi về hưu hoặc vào viện dưỡng lão đang thúc đẩy xu hướng này.

Tuy nhiên thì trong các căn nhà, bên dưới cầu thang và phần áp mái của mỗi căn nhà thường có những khoảng không gian rộng lớn, có thể tạo chỗ ở cho tất cả những thành phần này.

Vì vậy, không có gì ngạc nhiên khi một cuộc khảo sát của trang rao bán bất động sản Propertyheads.com cho thấy sự quan tâm đến kiểu nhà có thêm phần xây phụ dành cho người già đã tăng lên.

Trang này ghi: "Sau khi phân tích kết quả của hơn 3.000 lượt tìm kiếm được thực hiện trong tháng 3 và tháng 4 của năm 2020, một xu hướng thú vị nổi lên cho thấy hành vi của người mua nhà đã bắt đầu thay đổi như thế nào trước khi các giới hạn phong tỏa được nới lỏng.

"Kết quả cho thấy việc gõ lệnh tìm kiếm nhà có phần xây thêm cho người già đã tăng 16%. Điều này thể hiện rằng việc buộc phải sống xa cha mẹ cao tuổi đã khiến nhiều người nhận ra rằng họ nên đưa cha mẹ về sống gần bên mình, mà lý tưởng nhất là trong phần xây thêm bên hông nhà; đây hiện là yếu tố then chốt trong hành vi mua bán bất động sản trong tương lai."

Nhưng điều thực sự cần thiết không phải là các chái nhà xây thêm mà là suy nghĩ lại một cách cơ bản về nhà ở và quy hoạch, và điều này đã và đang xảy ra trên khắp châu Âu và Mỹ.

Ở Đức, có các dự án như chương trình Mehrgenerationhaus (nhà đa thế hệ), trong khi chính phủ Hà Lan đặt mục tiêu xây 500.000 ngôi nhà đa thế hệ cho đến năm 2040.

Các sáng kiến ở Anh bao gồm kế hoạch 'Không dọn đi mà hãy nâng cấp' và Superbia, một chiến lược nhằm tăng diện tích ở bằng cách sử dụng các không gian nhỏ bị bỏ qua như vườn và phần áp mái ở các khu vực ngoại ô của London. Ước tính chỉ riêng ở London đã có khoảng bốn triệu khoảng trống (tức là khoảng không gian hiện có nằm giữa trần nhà và mái nhà, hoặc ở trong vườn nhà).

Quy hoạch lại

Mới đây, Thủ tướng Anh Boris Johnson cam kết rằng nước ông sẽ tìm kiếm con đường thoát khỏi suy thoái do đại dịch gây ra.

Ông đã công bố một số cách trong đó hệ thống quy hoạch sẽ được đại tu để giúp việc chuyển đổi, thêm không gian và xây dựng lên cao trở nên dễ dàng hơn.

Nhưng liệu những ngôi nhà mới này có đáp ứng được nhu cầu của ngày nay?

Một cuốn sách mới của Caroline Dove, thành viên trong hãng HTA Design, có tựa đề là 'Radical Housing: Thiết kế nhà ở đa thế hệ và nhà ở chung sống cho mọi người', đưa ra câu trả lời là 'Không'.

"Ở Anh, nhà ở là do các công ty xây dựng tung ra thị trường như một loại hàng hóa thiết yếu chứ không phải là những căn nhà mà khách hàng có quyền kiểm soát," Dove nói.

Chính vì vậy, bà đồng ý với nhu cầu cấp thiết để tái khởi động nền kinh tế. Trong sách, bà lập luận rằng việc áp dụng cuộc sống đa thế hệ trong các thành phố, với tiêu chuẩn phù hợp về không gian, có thể giải quyết nhiều vấn đề mà khủng hoảng nhà ở và dân số lão hóa đang đặt ra.

'Radical Housing', do RIBA (Viện Kiến trúc Hoàng gia Anh) xuất bản, mang đến một cái nhìn kích thích về một thế giới nơi các công ty xây nhà ở không đơn độc trong việc xác định kiểu dáng nhà ở của chúng ta.

Thay vào đó, những ngôi nhà và cộng đồng được giới thiệu trong sách, dù là sở hữu riêng hay sở hữu chung, đều là sự sáng tạo do các kiến trúc sư đứng đầu vốn được thiết kế một cách khéo léo và nhạy bén để ứng phó với những thách thức mà chúng ta phải đối mặt trong Thế kỷ 21.

"Lên kế hoạch để ở cùng nhau thì tốt hơn là bị ép phải ở bên nhau," Dove nói.

'Radical Housing' tìm hiểu làm sao mà thiết kế tốt có thể giải quyết nhu cầu nhà thúc đẩy sự hòa đồng và cho phép cộng đồng lớn mạnh; làm sao mà các kiến trúc sư và nhà thiết kế có thể gia tăng giá trị; làm sao mà thiết kế có thể giải quyết các vấn đề về quyền riêng tư và tiếng ồn, đồng thời mang lại sự linh hoạt; và làm sao các nhà thiết kế có thể tương tác với cư dân và các nhóm khác trong cộng đồng.

Một ví dụ nổi bật về cuộc sống đa thế hệ trong sách là nhà Caring Wood ở Kent, vốn được RIBA tôn vinh là Ngôi nhà của Năm vào năm 2017, lấy cảm hứng từ những ngôi nhà nằm bên Bờ biển Kent và nhà nguyện Ý.

Sản phẩm hợp tác này giữa James Macdonald Wright và Niall Maxwell không phát thải carbon và là ngôi nhà bền vững cho gia đình, bao gồm bốn khối kết nối với một khoảng sân mở ở giữa.

Tất cả mọi thứ bao gồm cả thiết kế âm thanh đã được xem xét để một số gia đình có thể sống thoải mái và hòa thuận với nhau. Được xây dựng trên diện tích 20 mẫu, với vườn cây ăn trái và dây leo, Caring Wood là dự án chỉ làm một lần, đẹp nhưng tất nhiên là ngoài khả năng của đại đa số mọi người.

Chi phí thấp

Nhà 'Bridge House', tọa lạc ở bang Virginia của Mỹ và là dự án của hãng kiến trúc Höweler + Yoon, cũng tương tự như vậy nhưng với tư duy thẩm mỹ rất khác biệt.

Nằm giữa một khu vực ngoại ô và một khe núi có nhiều cây cối được bảo vệ, ngôi nhà này, vốn nhìn từ phía trước trông giống như căn nhà gia đình đơn lẻ, được thiết kế để có chỗ ở cho ba thế hệ trong một gia đình với mỗi gia đình có không gian sống riêng.

Nó là một bộ ba khối nhà, hai trong số đó nằm trên mặt đất do địa hình dốc. Khối thứ ba nằm bên trên hai khối này - hai khối nhà tạo thành bệ đỡ.

Căn nhà sử dụng lượng lớn kính để cho ở đâu trong nhà cũng có tầm nhìn lý thú ra khu vực rừng cây.

Khối nhà nhỏ hơn ở mặt đất là phòng riêng cho ông bà, còn khối nhà lớn được sử dụng làm khu vực sinh hoạt chung với nhà bếp, phòng khách, phòng ăn và nhà để xe.

Một khoảng trống được lắp kính giữa hai khối nhà ở tầng trệt định hình tầm nhìn ra khu rừng và được bao bởi hai sân trong mang lại nhiều không gian hơn cho gia đình. Khối trên có bốn phòng ngủ riêng cho cha mẹ và con cái.

Một loạt các yêu cầu khác là trọng tâm của việc thiết kế lại dự án 'Nhà cho Bốn Thế hệ' ở Tokyo của công ty kiến trúc Tomomi Kito.

Căn nhà trong nội thành này đã được điều chỉnh lại để phù hợp với sinh hoạt của một cặp vợ chồng trẻ với đứa con trai nhỏ, bố mẹ vợ và một người bà chuyển từ dưới quê lên.

Mặc dù ngôi nhà chỉ mới 40 năm tuổi và chỉ có hai tầng, thiết kế thông minh đã tạo ra không gian riêng tư cho mỗi người mà vẫn giữ được cảm giác sống chung.

Không phải ai cũng có đủ khả năng mua các tòa nhà do kiến trúc sư thiết kế và chuyển đổi, nhưng những gì mà 'Radical Housing' cho chúng ta biết là các giải pháp thiết kế cho ngôi nhà đa thế hệ đều có chung một số chủ đề nhất định, gần như bất kể chi phí.

Ngôn ngữ của các kiến trúc sư liên tục xuất hiện các câu đề cập đến 'sử dụng thông minh không gian và ánh sáng'. "Không phải lúc nào cũng phải bỏ ra nhiều tiền," Dove nói.

Bà dẫn ra ví dụ là nhà 'Hundred House', đề án do hãng kiến trúc HTA gửi đến một cuộc thi tìm kiếm thiết kế một xưởng sản xuất nghệ thuật linh hoạt, có thể được điều chỉnh, giá cả vừa phải và nằm xa trụ sở. 'Hundred House được thiết kế với chi phí dưới 100.000 bảng Anh, được xây dựng trong vòng chưa đầy 100 giờ và tồn tại hàng trăm năm.

Tận dụng những đặc điểm tốt nhất của sân hiên kiểu thời Georgia và Victoria, nó giúp phát huy những thiết kế cổ điển này. Trong số các cải tiến là lượng ánh sáng tăng gấp đôi. Các đơn vị lắp ghép cũng có thể được thêm vào nhờ vào thiết kế độc đáo.

Không gian tất nhiên là trọng tâm của vấn đề. Những ngôi nhà đa thế hệ đang ngày càng phổ biến nhanh chóng ở những quốc gia đất đai bạt ngàn và tương đối rẻ.

Tại Mỹ, nơi các ngôi nhà cho gia đình hạt nhân là chuẩn mực trong 50 năm qua, cứ 10 người mua nhà thì có tới bốn người muốn có chỗ cho cha mẹ hoặc con cái trưởng thành, theo một cuộc khảo sát của công ty bất động sản John Burns, trong khi Canada đã chứng kiến sự gia tăng 40% của các hộ gia đình 'đa thế hệ'.

Ngay cả ở Anh, bất chấp những hạn chế về không gian, số lượng hộ gia đình đa thế hệ dự đoán sẽ tăng gấp ba vào năm 2040, mà con số này có thể còn là mức ước đoán khiêm tốn.

Theo hầu hết các đại lý bất động sản, bao gồm Yopa, vốn đã khảo sát 2.000 người mua nhà ở Anh, đại dịch đã thúc đẩy thị trường nhà đa thế hệ.

"Đại dịch đã thúc đẩy xu hướng sống chung," Stephanie McMahon từ hãng Strutt & Parker nói. "Một số thanh niên thành thị đã rời khỏi thành phố trước khi có lệnh phong tỏa và chuyển đến sống với họ hàng. Chi phí giảm, không gian sống rộng rãi hơn và có sẵn người giữ trẻ có nghĩa là một số người trong số họ có thể không muốn vội trở lại với cuộc sống cũ."

Hãy hy vọng rằng làn sóng dữ liệu cho thấy mức độ gia tăng của lối sống đa thế hệ sẽ được xem xét trong bất kỳ cải cách luật nào về nhà ở.

Như cách nói của Jonathan Manns từ hãng bất động sản Rockwell Property: "Nếu như phong tỏa gần đây dạy chúng ta điều gì, thì đó là tầm quan trọng của không gian sống được thiết kế tốt và có thể thích nghi."