9 tháng 6 2022

Dù chỉ là đảo quốc có chưa tới 20.000 dân, Cộng hòa Palau đang tạo ra ảnh hưởng lớn về cách thức bảo tồn hành tinh của chúng ta.

Quốc gia có hơn 300 hòn đảo ở Tây Thái Bình Dương không chỉ nằm trong số những nước đầu tiên theo đuổi chính sách phi hạt nhân từ năm 1979, mà còn áp dụng Cam kết Palau từ tháng 12/2017, yêu cầu du khách quốc tế ký vào phiếu cam kết trên hộ chiếu hứa với trẻ em Palau sẽ "bước đi nhẹ nhàng" và "bảo tồn và bảo vệ" quần đảo.

Giờ đây, khi quần đảo mở cửa lại cho du khách sau hai năm dài phong toả, một chương trình mới có tên là Ol'au Palau, áp dụng sáng kiến đầu tiên được đưa ra trên thế giới, biến phong cách du lịch có trách nhiệm thành trò chơi, đem lại cho du khách trải nghiệm 'đỉnh' dựa trên ứng xử của họ với môi trường và văn hóa, thay vì dựa trên số tiền họ chịu chi.

Chương trình này thực hiện qua một ứng dụng chuẩn bị được tung ra trong vài tháng tới, theo đó tặng điểm những du khách cư xử lịch sự và tôn trọng đảo quốc bằng những quyết định có tính bền vững như sử dụng kem chống nắng an toàn cho san hô, ghé thăm những địa điểm văn hóa quan trọng (như Bảo tàng Quốc gia Belau và Bai, bảo tàng cổ xưa nhất ở Micronesia), và ăn những món ăn bản địa với thực phẩm bền vững từ địa phương.

Du khách có thể số điểm nhận được để tiếp tục khám phá những trải nghiệm văn hóa và thiên nhiên, vốn chỉ dành cho người dân Palau và bạn bè thân thiết, ví dụ như đi bộ trên những hành trình không có trên bản đồ, bơi ở hang động bí mật, ăn cùng người dân địa phương và những bô lão, hoặc câu cá ở điểm câu cá bí mật. Nơi này cũng hứa hẹn những trải nghiệm mới trước đây từng hiếm khi dành cho du khách, như dự lễ mừng sinh con đầu lòng, vốn là sự kiện văn hóa quan trọng.

Ý tưởng về Cam kết Palau có từ năm 2015, vào thời điểm đảo quốc đón khoảng 150.000 du khách mỗi năm - nhiều gấp bảy lần dân số quốc gia - trong đó có rất nhiều người không hiểu hệ sinh thái mong manh hoặc sự bền vững có ý nghĩa quan trọng với cư dân nơi đây đến mức nào.

Dù văn hóa của người Palau coi trọng sự hiếu khách và rất tôn trọng du khách, nhưng dân địa phương vẫn thấy những du khách thiếu ý thức đang hủy hoại môi trường của họ ra sao.

Để chống lại điều đó, Palau tìm cách giáo dục du khách và giúp họ có quyền trở thành người bạn đáng tin cậy, Laura Clarke, người dân địa phương và là đồng sáng lập Dự án Di sản Palau (Palau Legacy Project) năm 2020 cùng với Jennifer Koskelin-Gibbons, một người dân Palau, để thúc đẩy sáng kiến bảo tồn.

Clarke có nền tảng kiến thức trong lĩnh vực marketing và quảng cáo, còn công việc của Koskelin-Gibbons thì liên quan tới nỗ lực bảo tồn quốc gia, và từ đó, dự án Ol'au Palau ra đời.

"Ol'au là cách thân quen chúng tôi gọi bạn bè hay thân hữu để thu hút sự chú ý của họ," Koskelin-Gibbons giải thích. "Chúng tôi có thể dùng từ này để gọi bạn để mời bạn cùng vào ăn tiệc thịt nướng, hay nếu chúng tôi đang chơi ngoài bãi biển và bạn đi thuyền ngang qua, chúng tôi dùng nó để gọi mời bạn ghé vào chung vui với gia đình chúng tôi."

Vì kinh tế phụ thuộc nhiều vào du lịch, Palau bị ảnh hưởng nặng nề vì tình trạng phong toả phòng chống Covid.

Quốc gia này mở cửa lại vào tháng 4/2022 chào đón những du khách đã chích ngừa đầy đủ, và cư dân đang nóng lòng giới thiệu trở lại với thế giới những bãi tắm cát trắng hoang sơ và những khu lặn biển đầy sinh vật nổi danh với tên gọi "Serengeti dưới biển".

Từng là chiến trường trong Thế Chiến II, Palau có đầy xác tàu chiến và máy bay của Nhật, thu hút những thợ lặn đam mê lịch sử.

Thêm vào đó, quốc gia này gần đây vừa thiết lập Khu bảo tồn Biển Quốc gia đầu tiên trên thế giới, cấm tất cả mọi hành vi đánh bắt (bao gồm đánh cá thương mại) ở vùng biển rộng 500.000 km2, khiến nơi đây trở thành địa điểm hoàn hảo để xem một trong 135 loài cá mập và cá đuối sinh sôi ở đây.

"Năm nay đang rất tốt. San hô bừng nở và rặng san hô tuyệt đẹp," Scott Arni, thuyền trưởng tàu Palau Aggressor II và hướng dẫn lặn biển ở Palau 10 năm qua cho biết. "Lặn biển cực kỳ tuyệt vời khi gặp nhiều cá mập và cá đuối manta lớn ở German Channel [một con kênh đào nhân tạo ở rặng san hô tây nam của Palau]."

Điểm thưởng Ol'au Palau có thể được dùng để đổi lấy những hoạt động từng du khách yêu thích, như lặn biển, đi bộ hay gặp gỡ cộng đồng dân địa phương.

Clarke đề xuất một chuyến đi từ khoảng 10 ngày đến hai tuần để thực sự có thể trải nghiệm được tối đa chương trình, đặc biệt vì thời gian di chuyển đến những quần đảo xa xôi - cách 890km nếu từ miền đông Philippines và 1.330km từ tây nam đảo Guam - có thể khiến thời gian lưu trú của bạn ngắn lại.

"Bạn muốn dành 5 ngày đầu tiên để thu thập điểm, và bạn muốn có một khoảng thời gian như 5 hay 6 ngày để sử dụng điểm," bà chia sẻ.

Du lịch không để lại dấu vết

Cũng không ngạc nhiên gì khi bền vững là giá trị cốt lõi của nhiều doanh nghiệp trên đảo, và việc Palau cam kết hướng đến du lịch có trách nhiệm cũng khiến người ta có thể dễ dàng tìm ra những công ty tuân thủ cách sống xanh, thân thiện với môi trường ở bất cứ mức chi tiêu nào. Thêm vào đó, lưu trú và ăn uống tại những điểm đến này cũng khiến du khách có thêm điểm từ chương trình Ol'au Palau.

Với những du khách tìm kiếm sự xa xỉ, Koskelin-Gibbons khuyên hãy thử dịch vụ của khu nghỉ dưỡng Palau Royal Resort trên Đảo Malakal.

Còn chọn lựa dành cho du khách tiết kiệm là khách sạn gia đình VIP Hotel, nằm ở trung tâm khu thương mại của đảo ở Koror.

Cả hai đều tham gia vào Cam kết Doanh nghiệp Palau (một nhánh con của Cam kết Palau), nghĩa là họ chủ động giảm thiểu tác động môi trường trong khi giáo dục du khách cùng làm theo bằng biển hiệu và giáo dục về tầm quan trọng của môi trường.

Ăn hải sản và thực phẩm trồng từ địa phương là một trong những cách dễ nhất hỗ trợ kinh tế bền vững. Món ăn gần đây được nêu danh là "món súp quốc gia" gọi là demok, là súp làm từ lá khoai môn, nước dừa và cua cạn, một món ăn được cả dân địa phương và du khách yêu thích.

"Món ăn này không chỉ lành mạnh, mà còn khiến người ăn ấm bụng sau một ngày dài trên biển," Koskelin-Gibbons chia sẻ. "Nhà hàng Penthouse Hotel Restaurant do một gia đình làm chủ có thể nấu món này chỉ trong một phút với nguyên liệu do người thân họ cung cấp."

Tương tự, nhà hàng hải sản tên là Drop Off ở Đảo Malakal thường trưng ảnh của ngư dân đánh cá đem bữa ăn đến cho bạn (bạn có thể tìm xem những bức ảnh của chủ nhà hàng, ông là người câu cá thể thao và thường đem về mẻ đánh bắt ngày Chủ Nhật).

Để khám phá hòn đảo cả trên bờ lẫn dưới biển, Clarke đề xuất Sam's Tours có 100% vốn sở hữu của người Palau. Họ không chỉ thuê hướng dẫn viên địa phương cho các chuyến lặn biển, đi hiking hay chèo thuyền kayak, mà họ còn kết hợp thực hành những thói quen bền vững trong chương trình du lịch (như tránh sử dụng nhựa xài một lần và phục vụ các món ăn trưa do dân địa phương nấu), áp dụng những quy định về môi trường và hoạt động theo chính sách không để lại dấu vết.

Hiểu biết trước khi du lịch

Cùng với việc tiêm ngừa đầy đủ, Palau hiện yêu cầu du khách nộp phiếu xét nghiệm PCR hoặc antigen có kết quả âm tính vài ngày trước khi khởi hành, và xét nghiệm một lần nữa khi đến đảo.

Palau là một trong những quốc gia mới đây nhất bị ảnh hưởng bởi dịch Covid, với ca bệnh đầu tiên xuất hiện vào tháng 8/2021. Đặc biệt du khách cũng cần nhớ quốc gia này vẫn chưa áp dụng cách sống "bình thường mới", và cũng dễ hiểu là cộng đồng nhỏ vẫn lo lắng bị phơi nhiễm trước dịch bệnh.

Gần 5.000 người dân (25% dân số) đã nhiễm bệnh và sáu người thiệt mạng. Trong cộng đồng nhỏ như vậy, tác động của bệnh vẫn còn thấy rõ.

"Chúng tôi vẫn đau buồn vì những người qua đời là người chúng tôi biết và quan tâm. Đặc biệt trong cộng đồng nhỏ, mọi người ai cũng biết nhau," Koskelin-Gibbons cho biết. "Vì vậy hãy đeo khẩu trang và sát khuẩn. Điều đó sẽ cho thấy bạn tôn trọng cộng đồng và đang thực hiện bổn phận của bạn."