Ông vua Bình Nhưỡng

Thứ Ba, 05 Tháng Năm 20205:00 SA(Xem: 6348)
Ông vua Bình Nhưỡng
bbc.com

Ông vua Bình Nhưỡng


Đám tang

kimcar-l-mr_gaxyguk

Kim Jong-un cùng ông chú, Chang Song-thaek, trong đám tang ông Kim Jong-il, 12/2011.

Hai năm sau, ông Chang bị xử tử.

uncle-p-mr

Tiệc trà trên cầu

bridge-reuters-l-mr

Vào một buổi chiều ấm áp tháng Tư 2018, Kim Jong-un ngồi trên cây cầu gỗ trong khu rừng thưa nằm trong khu phi quân sự (DMZ) phân chia hai miền Triều Tiên.

Sáu năm đã trôi qua kể từ cái hôm lạnh giá ở Bình Nhưỡng.

Kim vừa nhâm nhi trà vừa lắng nghe chăm chú Tổng thống Nam Hàn Moon Jae-in. Cuộc gặp được truyền hình trực tiếp trên khắp thế giới. Nhưng không ai nghe được họ nói một tiếng nào.

Trong nửa giờ đồng hồ, nhiều người trên khắp thế giới xem như bị thôi miên đoạn hội thoại ‘câm’ này, cố đọc vị từng cử chỉ.

Chỉ mới vài tháng trước, Kim đã cho bắn thử tên lửa bay qua Nhật Bản và đe dọa bắn vào Seoul và Mỹ.

Nay thì ông ta ngồi đây, mỉm cười, chìm đắm trong cuộc đối thoại với kẻ thù của mình.

Làm sao người ta có thể kết nối hình ảnh này với hình ảnh một kẻ sẵn sàng tước đoạt mạng sống của chú mình?

Có rất nhiều câu hỏi được đặt ra. Kim thực sự muốn gì? Có phải đó là một trò bịp bợm, một chính sách gây cảm tình? Hay có phải Kim Jong-un bây giờ đã đi con đường khác con đường do ông mình, Kim Nhật Thành vạch ra và bố ông là Kim Jong-il tiếp nối?

Tiểu tướng quân

flag2-l-mr

Vài năm sau, Ko Yong-sok được cử đi cùng Kim Jong-un khi ông Kim Jong-il gửi con trai sang học một trường tư tại Thụy Sỹ.

Bà mô tả một thiếu niên Kim Jong-un nóng tính và ngạo mạn.

“Ông ấy không phải là kẻ gây chuyện nhưng nóng tính và thiếu lòng vị tha. Khi bị mẹ mắng vì mải chơi không lo học, Kim thường không nói lại nhưng phản kháng bằng cách khác, như tuyệt thực chẳng hạn.”

Những thông tin cóp nhặt như thế này thật ra là tất cả những điều chúng ta biết về thời thơ ấu của Kim Jong-un. Không có nhiều để dựng lên bức chân dung đầy đủ về con người Kim và vì sao ông được lựa chọn để kế vị cha mình thay vì Kim Jong-chol hay người anh cùng cha khác mẹ Kim Jong-nam.

Những cuộc chiến trong vương triều

guard-l-mr

“Với gia tộc họ Kim, ai cũng là kẻ thù tiềm ẩn. Quân đội Bắc Hàn, Bộ Tổng tham mưu, các lực lượng có vũ trang và toàn thể nhân dân Bắc Hàn, tất cả đều có thể trở thành kẻ thù.”

salute-l-mr

Choi sinh ra trong một gia đình nông dân – không theo, cũng không chống người Nhật. Và vì vậy Choi bị gửi vào đơn vị chiến đấu. Vào thời điểm đó, ‘vị thế’ của Choi không làm giảm bớt lòng trung thành của ông.

“Ở Bắc Hàn, mọi người bị ‘tẩy não’ từ khi còn bé tí”, ông nói. “Tôi từng được dạy rằng gia đình Kim là thượng đế, và tôi đã tin như vậy.”

“Khi Kim Nhật Thành có bài phát biểu dịp năm mới và nói năm nay chúng ta phải khai thác mỏ nhiều hơn, tôi đã xung phong: ‘Tôi sẽ đi đến các mỏ!’ Tôi đã ngây thơ và trung thành như thế đấy!”

Choi nhanh chóng nhận ra rằng Bộ Tư lệnh Cảnh vệ Tối cao không phải ở đó để bảo vệ gia đình Kim khỏi các kẻ thù ngoại bang mà khỏi chính nhân dân mình.

“Với gia tộc họ Kim, ai cũng là kẻ thù tiềm ẩn. Quân đội Bắc Hàn, Bộ Tổng tham mưu, các lực lượng có vũ trang và cả toàn bộ nhân dân Bắc Hàn, tất cả đều có thể trở thành kẻ thù,” Choi nói với tôi.

Choi được đào tạo để không tin bất cứ ai, kể cả cha mẹ ông.
Khi sự hoang tưởng của gia đình Kim lớn dần, lực lượng bảo vệ này cũng đông thêm.

“Khi gia đình Kim chứng kiến sự sụp đổ của khối Đông Âu và Liên Xô, họ bị sốc. Họ ngay lập tức tăng số lượng binh lính của Bộ Tư lệnh Cảnh vệ Tối cao. Hiện nay lực lượng này có khoảng gần 120.000 quân nhân.”

Giống như một hoàng gia thời trung cổ, chế độ nhà Kim tìm mọi cách để bảo vệ quyền lực của mình và thấy kẻ thù ở khắp mọi nơi.

Và cũng như nhiều vương triều khác nhau trong lịch sử, gia tộc nhà Kim đôi khi giết người để bảo vệ địa vị của mình.

Anh trai

jongnam-l-mr_uaqi71o

Kim Jong-nam đã bị đầu độc bằng một loại chất độc thần kinh cực mạnh, VX. Nhỏ một giọt bằng hạt cát là đủ để giết người.

Đây là một vụ giết người trơ tráo – tuy Bắc Hàn bác bỏ việc có liên quan - mọi chứng cứ đều đổ dồn về phía em trai ông ở Bình Nhưỡng. Nhưng động cơ là gì?

Cha họ, ông Kim Jong-il có một đời sống tình cảm phức tạp. Ông có hai vợ chính thức, ít nhất ba nhân tình, và có năm người con với họ. Kim Jong-nam là con của nhân tình đầu tiên, bà Song Hye-rim. Kim Jong-un là con trai thứ của ông với nhân tình thứ hai, bà Ko Yong-hui – từng là một diễn viên sinh ra tại Nhật Bản. Nhà độc tài giữ bí mật về các nhân tình và con riêng. Họ sống trong một biệt thự riêng, tách biệt lẫn nhau. Mặc dù cùng cha, Kim Jong-nam và Kim Jong-un chưa bao giờ gặp nhau.

Vì là con trai cả, Kim Jong-nam từ lâu đã được coi là người có khả năng kế vị nhất. Nhưng vào năm 2001, ông bị bắt khi đang cố vào Nhật Bản bằng hộ chiếu giả. Ông dự định đi thăm Disneyland ở Tokyo.

Hoàng tử kế vị của Bắc Hàn bị quay phim ghi lại cảnh ông ta đang tiến tới một máy bay và bị trục xuất. Đối với cha ông ở Bình Nhưỡng, đó là một sự sỉ nhục không thể tha thứ. Kim Jong-nam bị tước quyền kế vị và bị lưu đày tới Trung Quốc.

Nhưng đó không phải là toàn bộ câu chuyện.

nk_family_tree_shorthand_landscape_2560-2464_v2_vietnamese

Tiến lên

Một bức tượng đồng cố lãnh đạo Bắc Hàn Kim Nhật Thành.

a_bronze_statue_of_former_north_korean_president_kim_il-sung_-_getty-mr

Mùa hè năm 1998, Kim Jong-un từ trường học ở Thụy Sỹ trở về Bắc Hàn trong kỳ nghỉ hè. Cậu đi nghỉ cùng gia đình tại khu nghỉ dưỡng mùa hè rộng lớn cạnh biển tại Wonsan.

Bây giờ thì Kim đang trên chuyến tàu trở lại thủ đô Bình Nhưỡng. Ngồi cạnh Kim, nhìn qua cửa sổ những làng mạc và đồng lúa, là đầu bếp người Nhật Kenji Fujimoto.

Trong cuốn sách của ông năm 2003, Fujimoto kể Kim Jong-un nói với ông: “Fujimoto, đất nước chúng tôi còn đi sau cả các nước châu Á khác về kỹ thuật công nghiệp. Chúng tôi vẫn còn bị mất điện.”

Ông nói Kim sau đó so sánh tình hình Bắc Hàn với Trung Quốc.

“Tôi nghe nói rằng Trung Quốc thành công theo nhiều cách. Chúng tôi có dân số 23 triệu người.Trung Quốc có hơn một tỷ người. Làm thế nào họ có thể cung cấp đủ điện? Hẳn phải rất khó khăn để sản xuất đủ lương thực cho một tỷ người. Chúng tôi cần học theo các hình mẫu mà họ đã đặt ra.”

Nếu câu chuyện của Fujimoto là thực, hẳn Kim Jong-un trẻ tuổi đã bày tỏ những suy nghĩ mang tính báng bổ.

Sau đó vào ngày 20/4 năm nay, tại kỳ họp của Đảng Lao động Triều Tiên, Kim Jong-un có bài phát biểu:

“Tăng cường hơn nữa công tác xây dựng chủ nghĩa xã hội như đòi hỏi của một giai đoạn cao trào trong công cuộc đổi mới.”

Trong đó ông Kim tuyên bố việc đóng băng mọi thử nghiệm vũ khí hạt nhân và tên lửa tầm xa, và một ‘giai đoạn chiến lược mới’ tập trung vào xây dựng kinh tế Bắc Hàn. Bài phát biểu này được nhiều nhà quan sát cho là dấu hiệu Kim Jong-un sẵn sàng giữ lời hứa trên chuyến tàu năm nào – học theo mô hình Trung Quốc.

Một trong những nhà quan sát là John Delury từ Đại học Yonsei tại Seoul.

“Chiến lược mới là kinh tế được đặt lên hàng đầu – 100% tập trung vào kinh tế,” ông nói. “Ông Kim đang nói rằng, ‘Tôi thực sự đang cải thiện nền kinh tế. Mọi người sẽ không còn phải thắt lưng buộc bụng nữa.”

“Trong suốt năm, sáu năm qua, mức độ cải thiện đạt được là vô cùng khiêm tốn, không hề có đột phá nào. Thay vì thế, ông ấy rõ ràng chỉ tập trung vào các chương trình hạt nhân. Và vì vậy bây giờ chúng ta đang chứng kiến một sự xoay trục.”
Những nhà quan sát khác, như Bradley K Martin, còn tỏ ‎nghi ngờ nhiều hơn nữa.

“Ông ta có thực sự nghĩ rằng ông ta có thể làm đất nước này chuyển biến? Tôi không biết. Nó không hợp với những điều chúng ta biết về ông ta. Ông ta đã có bao nhiêu năm để làm điều đó nếu ông ta thực sự muốn vậy. Ông ta chỉ phô diễn giống bố và ông mình: ‘Hãy xây các đài tưởng niệm.’ Họ đều làm những việc giống nhau.

“Tôi không hề nhìn thấy bằng chứng nào cho thấy nền kinh tế đang thực sự cải tổ trừ việc thừa nhận là có một nền kinh tế khác – cái mà nó phải có. Mọi người sẽ chết nếu không có ‘nền kinh tế khác’ này.”

Nếu Kim Jong-un có ý định phát triển đất nước, ông ta cần các lệnh trừng phạt được dỡ bỏ. Ông ta cần thương mại và đầu tư lớn. Để đạt được điều đó, Mỹ và các đồng minh sẽ yêu cầu ông ta từ bỏ ‘thanh bảo kiếm’, vũ khí hạt nhân. Đó có phải là điều ông ta định làm?

Gã 'rocket man' phì phèo khói thuốc

rocketman-mr

Sỉ nhục nguyên soái

eyes-l-mr_7jellxs

“Kim mang bản tính của một ông vua. Cảm giác tự tôn của ông ta không cho phép bất cứ chỉ trích hay chống đối nào từ người khác. Bất cứ ai hoặc nước nào thách thức hoặc chống đối ông ta, họ sẽ đối mặt với sự trả đũa.”

car-l-mr

Đối với Bình Nhưỡng, những tù nhân người Mỹ là con tốt trong trò chơi ngoại giao đầy nghi kỵ. Họ buộc chính phủ Mỹ bước vào các cuộc đàm phán kéo dài, và cuối cùng gửi một phái viên cao cấp tới để đạt được việc trả tự do. Cựu Tổng thống Mỹ Jimmy Carter từng là người như vậy. Năm 2009, cựu Tổng thống Bill Clinton tới Bình Nhưỡng để mang hai nhà báo Mỹ bị cầm tù trở về.

David Straub là một nhà ngoại giao Mỹ về hưu, người đi cùng Bill Clinton chuyến đi đó.

“Bắc Hàn về cơ bản yêu cầu Bill Clinton tới và đó là cách duy nhất để họ thả hai nhà báo,” ông nói. “Rõ ràng Bắc Hàn chỉ muốn có một bức ảnh Kim Jong-il chụp cùng Bill Clinton, để họ có thể trưng ra cho người dân và thế giới thấy, và để cảm thấy hài lòng về việc buộc được Mỹ khom lưng trước ý chí của mình.”

Nhưng cái mà Kim Jong-un thực sự muốn không phải là một cựu tổng thống Mỹ. Ông ta muốn một thứ có thật, một cuộc đàm phán mặt đối mặt với đương kim tổng thống Mỹ.

Vào 9/5, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo tới Bình Nhưỡng, chuyến đi thứ hai trong vòng hơn một tháng. Ông gặp Kim Jong-un, và được trao trả ba công dân Mỹ bị Bắc Hàn giam giữ.

Người bị giam lâu nhất là Kim Dong-chul, 65 tuổi, doanh nhân người Mỹ gốc Hàn, bị Bắc Hàn bỏ tù 952 ngày. Tổng thống Donald Trump đòi cả ba phải được trả tự do, và lấy đó làm một trong các điều kiện để cuộc gặp thượng đỉnh với ông Kim có thể diễn ra.

Khi đón ba tù nhân trở về tại Căn cứ Không quân Andrews, Tổng thống Mỹ tuyên bố: “Chúng tôi muốn cảm ơn Kim Jong-un, người thực sự tuyệt vời đối với ba con người đáng quí này.”

Sự cường điệu này cho thấy Tổng thống Trump háo hức thế nào trước hội nghị thượng đỉnh đầu tiên với lãnh đạo Bắc Hàn. Kim Jong-un đã tiến rất gần tới việc đạt được mục đích của mình.

CREDITS

Tác giả: Rupert Wingfield-Hayes
Sản xuất bản online: Ben Milne
Minh họa: Joy Roxas
Bản quyền hình ảnh: EPA; Getty Images; Reuters
Chủ biên: Finlo Rohrer

Ngày đăng: 22/05/2018

Thiết kế bằng Shorthand

Gửi ý kiến của bạn
Tên của bạn
Email của bạn