Bản quyền hình ảnh Getty Images

Molise, một vùng đất nhỏ ở miền đông nam nước Ý, nổi tiếng về một điều: đó là vùng đất không tồn tại.

Về mặt kỹ thuật mà nói thì nó có tồn tại. Là một trong 20 vùng chính thức của Ý, Molise có vị thế ngang với Tuscany, Lombardy hoặc Piedmont.

Nơi này tổ chức các cuộc bầu cử cấp khu vực và cấp quốc gia. Nó giáp với các vùng Abruzzo, Puglia, Lazio và Campania, tất cả đều là những địa điểm thực sự tồn tại, không ai có thể bác bỏ điều đó.

Vậy tại sao người Ý thích vờ rằng Molise không tồn tại?

Bản quyền hình ảnh Getty Images

"Lần đầu tiên tôi bắt gặp chuyện này là trên internet cách đây vài năm," Enzo Luongo, nhà báo và là tác giả cuốn Il Molise Non Esiste (Molise Không Tồn Tại), nói.

"Người dân bắt đầu đăng tải hashtag #ilmolisenonesiste như một trò đùa, bỡn cợt về chuyện nơi này có kích thước nhỏ xíu cũng như sự tương đối yếm thế của chúng tôi ở Ý."

Tuy nhiên, điều làm Luo ngạc nhiên là sự sáng tạo của những bình luận được lấy cảm hứng từ hashtag này, từ việc tỏ thái độ thú vị ("Tôi để 'Molise Không Tồn Tại' thành dòng trạng thái trên Facebook của mình. Giáo viên địa lý của tôi thích thế.") cho đến việc coi đó là điều ngớ ngẩn ("Tôi đã gặp một anh chàng đến từ Molise, người đang theo kỳ học Erasmus ở Ý (Erasmus là chương trình không hoạt động ở Ý).")

Dường như khu vực, cho đến nay vốn bị bỏ qua, đột nhiên đánh thức sự sáng tạo tiềm ẩn trong người Ý.

"Âm mưu Molise" đã trở thành một hiện tượng văn hóa ở Ý, được thể hiện trong sách báo, trong các ca khúc, video, độc thoại sân khấu, tin tức và nhiều hình thức khác nữa.

Nó đã được tất cả mọi người nhắc đến, từ diễn viên hài Capppe Grillo cho đến cựu thủ tướng Matteo Renzi.

Một trang Facebook nổi tiếng có tên là Molis't - lo non credo nell'esistenza del Molise (Molisn't - Tôi Không Tin Vào Sự Tồn Tại Của Molise) thì bán các thứ sản in chữ "Molisn't" như áo phông như áo phông và cốc uống nước.

Các bài báo khoa học giả được xuất bản, theo đó đồn đoán về sự tồn tại của vùng này, còn trên internet thì xuất hiện các thứ đồ lưu niệm (memes) so sánh Molise với Narnia (một miền đất giả tưởng trong bộ phim cùng tên, Narnia) và miêu tả bản đồ nước Ý với một lỗ đen thể hiện cho vị trí của vùng này.

Một video đăng tải trên YouTube từ năm 2015 - có tiêu đề IL MOLISE NON ESISTE!! - đã đạt hơn 1,6 triệu lượt xem, cao gấp hơn năm lần so với tổng dân số 305.000 người của Molise.

Chỉ trong có vài năm, Molise đã từ góc khuất mờ nhạt trở thành chuyện hài của cả nước Ý.

Chuyến tàu của tôi lăn bánh vào thị trấn nghỉ mát Termoli nằm trải dài trên 35km đường bờ biển.

Thị trấn chài lưới đẹp như tranh vẽ nằm trên khu vực có tường bao quanh, nhô ra Biển Adriatic và được bảo hộ bởi toà lâu đài uy nghi có từ Thế kỷ 11.

Đối với hầu hết mọi người, nét hấp dẫn chính của Termoli là bãi biển dài đầy cát và trabucchi, những túp lều câu cá truyền thống được dựng phía trên mặt nước.

Thị trấn cũng là nơi có A Rejecelle - con đường hẹp nhất Ý - chỉ rộng có 34cm, tôi chỉ có thể đi qua con phố này bằng cách đi nghiêng người và hóp bụng vào.

"Mười năm trước, khi tôi nói với những người Ý khác rằng tôi đến từ Molise, họ sẽ nhìn tôi một cách vô cùng thờ ơ. Họ thực sự chưa bao giờ nghe nói về chúng tôi cả," Maria Laura Pace nói khi tôi gặp cô ở quảng trường chính Termoli.

"Nay, khi tôi nhắc đến Molise thì họ phá lên cười và nói Molise không tồn tại. Theo một cách nào đó thì như thế là có sự tiến bộ."

Vậy thì cô cảm giác thế nào khi có người nói với cô rằng cô không tồn tại, tôi hỏi.

"Lúc đầu, mọi người ở đây có chút bối rối, nhưng bây giờ tôi nghĩ rằng chúng tôi đã đến để đón nhận sự vô lý của tất cả," cô cười. "Ý tôi là, tất nhiên chúng tôi có tồn tại!"

Xuyên suốt lịch sử nước Ý, Molise luôn ở vị thế ngoại vi.

Vào thời cổ đại, khu vực này là quê hương của người Samnites, một bộ tộc bí ẩn đã giao tranh nhiều lần với người La Mã cho tới khi bị khuất phục, hồi Thế kỷ thứ 3 trước Công nguyên.

Là nơi núi non cằn cỗi, vùng đất này hầu như đã bị người La Mã bỏ qua, và một lần nữa lại bị bỏ qua bởi người Oliver, người Norman, người Bourbons và những người khác.

Là ngoại vi của tân Vương quốc Ý vào năm 1861, nó trở thành một phần của vùng Abruzzo e Molise được tạo ra sau Thế Chiến Thứ Hai, nhưng tách ra khỏi Abruzzo vào năm 1963 để trở thành khu vực non trẻ nhất - và ít được biết đến nhất của nước Ý.

Những lý do khiến cho Molise tách khỏi Abruzzo thì khá phức tạp, và nhiều cư dân sẽ cho rằng có lẽ đó là một sai lầm và họ nên hợp nhất trở lại với Abruzzo, nơi họ có những mối quan hệ văn hóa rất gắn bó.

Những người khác, như Pace, lại vô cùng tự hào về vùng đất của họ.

Vài năm trước, cô từ nước ngoài trở về để tham gia Moleasy, một mạng lưới molisani tìm cách khởi động ngành du lịch trong khu vực.

"Chúng tôi muốn dành tình yêu cho vùng đất của mình," cô nói với tôi. "Chúng tôi có núi, có biển, có những ngôi làng cổ đáng kinh ngạc, những lễ hội cổ xưa, có những món ăn ngon - tất cả nằm trong một khu vực địa lý nhỏ bé. Không giống như hầu hết các vùng khác của Ý, ở đây bạn vẫn có thể tìm thấy cuộc sống như nó vốn đã từng diễn ra trước đây, không thay đổi gì trong nhiều thế kỷ."

Moleasy tập trung vào phát triển du lịch chậm - khách sạn nằm rải rác, tour du lịch ẩm thực, ở nông trại, tham quan văn hóa.

"Chúng tôi đang cố gắng thu hút những người đã từng đến thăm Rome, Venice, Florence, v.v... và nay đang tìm kiếm thứ gì đó hoàn toàn không nằm trong bản đồ du lịch," cô nói. "Theo một cách nào đó, chúng tôi là thứ vĩ đại cuối cùng chưa được biết đến tại Ý."

Pace coi hiện tượng "Molise Không Tồn Tại" là một cơ hội để mang đến cho vùng này một thương hiệu độc đáo. "Chúng tôi sẽ không bao giờ trở thành người Tuscany, nhưng mà vấn đề là chúng tôi không muốn trở thành người Tuscany. Chúng tôi muốn là người Molise," cô nói.

Chúng tôi lang thang vào nhà thờ chính của Termoli.

Tòa nhà Romanesque thanh nhã được xây dựng vào Thế kỷ 12 và 13, đã sống sót qua thời thị trấn bị cướp biển Ottoman tới cướp bóc vào giữa thập niên 1500. Ngày nay, nó là một địa điểm nổi tiếng cho các đám cưới và các buổi hòa nhạc.

"Bên trong nhà thờ có thánh tích của Thánh Timothy, nhà truyền giáo Ki-tô giáo đầu tiên đi cùng với Thánh Paul và được nhắc đến trong Kinh Tân Ước," Pace thì thầm. "Thật là kỳ diệu, vùng đất nhỏ bé của chúng tôi lại có được những thứ quan trọng như vậy. Nếu đây là một nơi nào khác thì hẳn nó sẽ là điểm thu hút khách du lịch chính. Giá như mọi người biết rằng nơi đây là ..."

Tôi bắt xe buýt từ Termoli, đi về phía sâu bên trong Molise.

Leo lên cao hơn vào trung tâm khu vực, tôi nhìn những ngọn đồi xanh nhường chỗ cho những ngọn núi to lớn, còn những ngôi làng nằm rải rác với những tháp chuông mỏng như bút chì và những ngôi nhà nằm sát sạt bên nhau trông như mờ dần nơi rìa núi.

Nhiều ngôi làng trong khu vực vẫn còn được kết nối bởi tratturi - những lối đi chăn cừu cổ xưa đang dần được khám phá lại như những con đường mòn đi bộ đường dài.

Một trong những ngôi làng như vậy là Agnone, quê nhà của Marinelli Bell Foundry.

Được thành lập vào năm 1339, nó là một xưởng đúc chuông hoạt động liên tục lâu đời nhất trên thế giới, cũng như là doanh nghiệp gia đình lâu đời nhất của Ý và là nhà cung cấp chuông chính thức cho Vatican.

Marinelli đã trở thành một biểu tượng của tinh thần Molise: không bị du lịch gây gián đoạn cuộc sống, cho nên ở nơi đây, các tập tục truyền thống đóng vai trò tối thượng.

"Molise là một trong những nơi đích thực cuối cùng ở Ý. Trên thực tế, tôi có thể nói rằng đó là một nơi thực sự vượt thời gian," Simone Cretella, chính trị gia địa phương, nói.

"Thật không may, nhà nước chưa bao giờ tin rằng chúng ta có thể thu hút khách du lịch. Họ nghĩ rằng cách duy nhất để cải thiện sự phát triển của chúng tôi là thông qua ngành công nghiệp, cho nên họ đã xây dựng tất cả các nhà máy ở đây," ông nói thêm.

"Bây giờ thì các nhà máy đã đóng cửa và tất cả những người trẻ tuổi lại đang rời đi."

Trong một khu vực có lịch sử phải vật lộn với cảnh nghèo đói, bị cô lập và động đất, vấn đề suy thoái luôn tồn tại - và nó tồn tại rõ rệt đến nỗi, theo The Guardian, chủ tịch của khu vực này đang đề nghị trả tiền cho mọi người để họ chuyển đến Molise.

Đầu tư tư nhân trong khu vực vẫn còn thấp, cơ sở hạ tầng thì nghèo nàn, tỷ lệ thất nghiệp cao, buộc nhiều người trẻ tuổi phải bỏ đi nơi khác tìm việc làm.

Đối với một số người, thì "Molise Không Tồn Tại" không phải là một trò đùa khôi hài, mà nặng tính dự đoán về tương lai khu vực.

"Không ai muốn rời khỏi Molise. Chúng tôi có rất nhiều vẻ đẹp và văn hóa ở đây. Tôi cảm thấy rất tự hào khi sống ở một nơi mà đâu đâu cũng đẹp," Cretella nói.

"Những gì chúng ta cần là ngành du lịch. Chúng tôi cần cung cấp dịch vụ mời du khách ở lại nông trại, cần những tuyến đường mòn đi bộ hiking, những con đường dành cho xe đạp. Chúng tôi cần những người trẻ ở lại và phát triển khu vực thông qua du lịch bền vững. Tôi cảm thấy loại hình du lịch này thực sự có thể cứu Molise."

Giống như Pace, Cretella coi "Molise Không Tồn Tại" là một cơ hội không tiền khoáng hậu để quảng bá khu vực cả trong và ngoài nước.

"Nói cách khác, 'Molise Không Tồn Tại' là một thương hiệu hoàn hảo," ông nói. "Nó thể hiện các thế mạnh của chúng tôi: sự bí ẩn, sự khó hiểu của chúng tôi, và thực tế rằng đây là một nơi không bị ảnh hưởng bởi du lịch. Nó tạo ra sự tò mò khiến mọi người muốn khám phá, và khi họ làm điều đó, họ luôn rất ngạc nhiên khi thấy Molise đẹp đẽ, đa dạng như thế nào. Không ai thấy thất vọng khi đến với Molise. Chúng ta chỉ cần đưa ra được thông điệp đó."

Cretella đã dành phần lớn nhiệm kỳ chính trị của mình để cố gắng thuyết phục các cơ quan quản lý du lịch áp dụng chiến lược tiếp thị dựa ngay trên ý tưởng nơi đây là một nơi được cho là không tồn tại, nhưng ông không mấy thành công.

Một trong những nhược điểm của việc sống trong một khu vực "phi thời gian tính", ông giải thích, là rất khó để thay đổi tâm lý của người khác.

Mặc dù vậy, Cretella vẫn tin rằng du lịch là tương lai của Molise, và việc cho rằng nơi này là một nơi không tồn tại sẽ nằm ở tâm điểm.

"Rốt cuộc," ông nói, "người nào lại không muốn đến thăm một khu vực không tồn tại kia chứ?"

Bài tiếng Anh đã đăng trên BBC Travel.