Người anh hùng giúp nước Việt đời đời bền vững

Thứ Sáu, 10 Tháng Năm 201911:00 SA(Xem: 5058)
Người anh hùng giúp nước Việt đời đời bền vững

Trong lịch sử Việt Nam thì việc Ngô Quyền đánh bại quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng năm 938 được xem là một chiến thắng đánh dấu mốc quan trọng, chấm dứt thời kỳ ngàn năm Bắc thuộc, mở ra thời kỳ tự chủ tự cường cho dân tộc Việt. Nhưng những chi tiết ly kỳ trong cuộc đời của vị Tiền Ngô Vương này thì không phải ai cũng biết.

ADVERTISEMENT

Trong dân gian còn lưu truyền những câu chuyện khá ly kỳ về cuộc đời của Ngô Quyền, như chuyện Dương Đình Nghệ kén rể, chuyện Kiều Công Tiễn vì ghen tức Ngô Quyền mà giết cha nuôi rồi rước giặc vào nhà, v.v. Nhưng dù là vai phản diện hay vai chính diện, những nhân vật lịch sử đó đã nêu bật được chữ “Nhân”, cũng như nghĩa khí của một thời oanh liệt trong lịch sử dân tộc.

Ngô Quyền
Ngô Quyền và chiến thắng Bạch Đằng. (Ảnh tổng hợp: Trí Thức VN)

Nhân tài xuất hiện

Năm 923, Dương Đình Nghệ được nhà Nam Hán cho giữ chức Thứ sử Giao Châu, nhưng ông vẫn muốn khởi nghĩa nhằm giữ quyền tự chủ cho dân tộc mình. Ông chọn tìm được 3.000 hào trưởng cũng như các bậc tuấn kiệt đứng dưới cờ nghĩa của mình và gọi họ là giả tử (con nuôi). Trong những người dưới trướng Dương Đình Nghệ có thể kể đến Đinh Công Trứ, Kiều Công Tiễn và Ngô Quyền.

Đinh Công Trứ là thân phụ của Đinh Bộ Lĩnh, người có công dẹp loạn 12 sứ quân và lập nên nhà Đinh. Kiều Công Tiễn là hào trưởng đất Phong Châu, tức Phú Thọ ngày nay. Còn Ngô Quyền thì là con của ông Ngô Mân – Hào Trưởng đất Đường Lâm, tức Ba Vì ngày nay.

Ngô Quyền
Tương truyền rằng mẹ Ngô Quyền nằm mơ thấy một con đại bàng khác lạ sà xuống khi mang thai ông. (Tranh qua Ybook.vn, sách “Lịch sử Việt Nam bằng tranh”)

Đại Việt sử ký toàn thư có chép về Ngô Quyền như sau:

Khi vua mới sinh có ánh sáng lạ đầy nhà, trạng mạo khác thường, có 3 nốt ruồi ở lưng, thầy tướng cho là lạ, bảo có thể làm chủ một phương, nên mới đặt tên là Quyền. Đến khi lớn lên, khôi ngô, mắt sáng như chớp, dáng đi thong thả như hổ, có trí dũng, sức có thể nâng được vạc…

Năm 917 khi Ngô Quyền 20 tuổi, ông Ngô Mân đã tiến cử con trai mình cho Dương Đình Nghệ. Trong số 3.000 con nuôi của Dương Đình Nghệ thì nổi bật nhất là Kiều Công Tiễn và Ngô Quyền. Dù cả hai người này cùng là nhân tài, nhưng tính cách của họ lại rất trái ngược nhau. Trong khi Ngô Quyền là người hiền, thì Kiều Công Tiễn lại thiếu lòng nhân, cũng có tâm đố kỵ mạnh mẽ. Dù không được ghi chép trong chính sử, nhưng câu chuyện về cuộc thi kén rể của Dương Đình Nghệ lưu truyền trong dân gian mang tên “Thi tài kén rể” cũng cho thấy rõ điểm này.

Cuộc thi tài kén rể hào hứng sử Việt

Dương Đình Nghệ có người con gái là Dương Như Ngọc tuổi vừa đôi mươi, tài sắc vẹn toàn. Nói về tài năng của Như Ngọc thì sau này trong gia phả họ Dương có ghi bà là tướng của nhà Ngô. Như vậy là Như Ngọc thực sự có tài cầm quân chứ không chỉ là phận nữ nhi mềm yếu.

Nhiều trang tuấn kiệt trong số các giả tử đều để mắt đến Như Ngọc. Vì vậy khi con gái đến tuổi lấy chồng, để tỏ sự công bằng và chọn người tài ba, Dương Đình Nghệ đã tổ chức một cuộc thi tài kén rể để tất cả nha tướng có cơ hội thi thố tài năng. Nếu thực sự có việc này, thì hẳn nó phải là cuộc thi tài kén rể hào hứng nhất sử Việt, vì trong số 3.000 giả tử của Dương Đình Nghệ thì hầu hết đều muốn trở thành con rể ông. Hơn nữa, nhiều nhân tài khác cũng tham gia cuộc thi này.

Ngô Quyền
Cuộc thi tài kén rể hào hứng. (Tranh minh họa qua Ybook.vn, sách “Lịch sử Việt Nam bằng tranh”)

Trải qua thi thố, cuối cùng chỉ còn có Ngô Quyền và Kiều Công Tiễn được lọt vào vòng chung kết. Thể lệ vòng thi cuối cùng này là hai người phải vừa cưỡi ngựa vừa ném lao vào mục tiêu, ai ném lao trúng mục tiêu trước thì thắng cuộc.

Hồi trống vang lên, hai con ngựa nhanh chóng đưa chủ nhân lao vút về phía trước. Và chỉ thoáng chốc, con bạch mã của Ngô Quyền đã bỏ rơi con hắc mã của Kiều Công Tiễn. Biết chuyện chẳng thành, trong cơn tức giận, Kiều Công Tiễn đã rút tên bắn vào chân con bạch mã khiến nó bị thương.

Nhưng dù ngựa mình đang cưỡi đột ngột giảm tốc, ngọn lao từ trong tay Ngô Quyền vẫn bình tĩnh xé gió lao tới, cắm thẳng vào mục tiêu. Ngô Quyền thắng cuộc, chiếm được trái tim Như Ngọc giữa ba quân.

Ngô Quyền
Dương Đình Nghệ thu nhận Ngô Quyền. (Tranh qua Ybook.vn, sách “Lịch sử Việt Nam bằng tranh”)

Trong số 3.000 giả tử, Ngô Quyền được coi là người Dương Đình Nghệ tin yêu nhất. Chẳng thế mà dù biết Ngô Quyền đã có vợ, Dương Đình Nghệ vẫn để Ngô Quyền thi tài, và gả con gái yêu cho Ngô Quyền. Sau này Dương Như Ngọc cũng tham gia vào các trận đánh lớn cùng chồng như trận tiễu trừ Kiều Công Tiễn, hay trận Bạch Đằng.

Còn về người vợ đầu của Ngô Quyền thì có rất ít thông tin về bà. Theo bài “Đi tìm dấu tích Hoàng Hậu Dương Phương Lan” đăng trên website của họ Ngô Việt Nam, thì bà tên là Dương Phương Lan, là vợ đồng thời là nữ danh tướng của Ngô Quyền. Tuy nhiên trong trận đánh trên sông Bạch Đằng năm 938, bà đã trúng tên độc và hy sinh trước khi Ngô Quyền lên ngôi vua.

Cũng chính bởi vậy mà sau này khi Ngô Quyền lên làm vua, Dương Như Ngọc đã trở thành vương hậu đầu tiên được chép vào sử sách trong lịch sử Việt Nam. Trước Ngô Quyền, đã có nhiều vua Việt Nam xưng hiệu nhưng không thấy sử sách chép vợ của các vua này (An Dương Vương, Lý Nam Đế, Triệu Việt Vương, Hậu Lý Nam Đế, Mai Hắc Đế).

Mù quáng phản bội giang sơn xã tắc

Năm 931, Dương Đình Nghệ từ Ái Châu (tức Thanh Hóa ngày nay) kéo quân tiến đánh thành Đại La, quân Nam Hán thua to phải chạy về nước. Dương Đình Nghệ xưng là Tiết độ sứ, ông giao cho các tướng lĩnh trấn giữ cai quản các nơi. Ngô Quyền được giao cai quản Ái Châu, còn Kiều Công Tiễn ở lại bên Dương Đình Nghệ.

Kiều Công Tiễn cảm thấy mình không được tin dùng bằng Ngô Quyền, tâm đố kỵ và ghen ghét nổi lên. Vào tháng 3/937 đã ra tay sát hại bố nuôi Dương Đình Nghệ nhằm cướp đoạt quyền lực. Kiều Công Tiển chiếm thành Đại La, nhiều công thần phản đối liền bị Công Tiễn giết hại.

(Ảnh qua Nghiencuulichsu.com)
Đường tiến quân của Ngô Quyền. (Ảnh qua Nghiencuulichsu.com)

Từ Ái Châu, Ngô Quyền cùng vợ để tang cha, rồi cùng em vợ là Dương Tam Kha tiến quân đến Đại La hỏi tội nghịch tặc Công Tiễn. Quân đi đến đâu hào trưởng ở các nơi đều ủng hộ đến đó, khiến quân của Ngô Quyền ngày càng đông và mạnh hơn.

Sách Thiên Nam Ngữ Lục ghi lại câu thơ về sự việc này như sau:

Bảo nhau dắt trẻ, phù già
Bỏ chưng Công Tiễn, về nhà Ngô Vương

Kiều Công Tiễn ở Đại La nghe tin thì vô cùng hoảng sợ, biết mình không thể chống được Ngô Quyền, y bèn sai người mang vàng bạc, châu báu sang nhờ quân Nam Hán cứu viện. Hành động giết chủ rồi “rước giặc vào nhà” của Công Tiễn khiến đất nước đứng trước nguy cơ tiếp tục bị phương Bắc xâm chiếm.

Người anh hùng giúp nước Việt đời đời bền vững

Vua Nam Hán là Lưu Cung nhận lời cầu cứu của Công Tiễn mà như mở cờ trong bụng. Với ông ta đây là cơ hội rất tốt để đem quân chinh phục xứ Giao Châu. Cuối năm 938, Lưu Cung sai hoàng tử Hoằng Thao đem 200 chiến thuyền tiến đánh Giao Châu, còn mình thì đóng binh tại Hải Môn (tỉnh Quảng Đông ngày nay) sẵn sàng tiến quân tiếp ứng.

Sách Đại Việt sử ký toàn thư có ghi chép như sau:

Mậu Tuất, [938], (Tấn Thiên Phúc năm thứ 3). Mùa đông, tháng 12, nha tướng của Đình Nghệ là Ngô Quyền từ Ái Châu cất quân đánh Công Tiễn. Công Tiễn sai sứ sang đút lót để cầu cứu với nhà Hán. Vua Hán là Cung muốn nhân khi nước ta có loạn chiếm lấy nước, bèn cho con là Vạn vương Hoằng Thao làm Tĩnh Hải quân tiết độ sứ, đổi tước phong là Giao vương, đem quân sang cứu Công Tiễn. Vua Hán tự làm tướng, đóng ở Hải Môn để làm thanh viện.

Đứng trước nguy cơ vừa phải đối phó phản loạn trong nước lẫn giặc ngoại xâm, Ngô Quyền hiểu rằng chỉ đi sai một nước cờ thì sẽ mất nước. Sau khi suy nghĩ kỹ càng, ông quyết định phải nhanh chóng ra tay trước nhằm tiêu diệt phản loạn Công Tiễn để rảnh tay đối phó quân Nam Hán.

Tháng 11 năm 938, Ngô Quyền tập hợp quân các nơi được 5 vạn binh, thần tốc tiến đến bao vây thành Đại La, cho người kêu gọi Kiều Công Tiễn đầu hàng. Nhận được tin tức tiếp ứng, nhiều võ quan và binh sĩ nổi loạn, Ngô Quyền đột phá cổng thành, bắt Kiều Công Tiễn. Quân Nam Hán chưa kịp tới thì Công Tiễn đã bị xử tử, kết thúc số phận của kẻ luôn ganh tỵ với người khác, dùng thủ đoạn để chiếm đoạt quyền lực.

Ngô Quyền
Tranh dân gian: chiến thắng sông Bạch Đằng lần thứ nhất.

Dẹp xong phản loạn, Ngô Quyền lãnh đạo ba quân đón đánh quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng. Ngô Quyền cho quân tiếp chiến với quân Nam Hán rồi giả thua rút chạy. Quân Nam Hán thừa thắng đuổi theo rồi rơi vào bãi cọc nhọn cắm sẵn trên sông, các thuyền lớn bị đâm vào cọc nhọn đều tan vỡ. Lúc này phục binh của quân Việt cũng tiến đánh khiến quân Nam Hán thiệt hại vô số, hoàng tử Hoằng Thao cũng bị chết trong trận này.

Nghe tin thất bại và con trai tử trận, vua Nam Hán là Lưu Cung thất vọng não nề, không còn tâm trạng kéo quân sang, thậm chí cho rằng tên Lưu Cung là xấu và xui xẻo nên sau đó đã đổi tên thành Lưu Yểm.

Ngô Quyền
Chiến thắng Bạch Đằng. (Tranh sưu tầm)

Nói về chiến thắng Bạch Đằng, trong bài viết “Bàn thêm về quê hương của Ngô Quyền” của tác giả Đặng Thanh Bình đăng trên nghiencuulichsu.com có chỉ ra một số nghi vấn:

  • Vì sao Kiều Công Tiễn dám giết chết Dương Đình Nghệ trong khi y biết sẽ không nhận được sự ủng hộ?
  • Vì sao sau khi Kiều Công Tiễn giết Dương Đình Nghệ không chủ động tiến đánh Ngô Quyền?
  • Vì sao quân Nam Hán lại lựa chọn đường biển vốn mất nhiều công sức chuẩn bị và xa xôi hơn?
  • Vì sao khi nhận được tin cầu viện, thì Hoằng Tháo phải mất tới hơn 15 tháng mới tiến quân tới Bạch Đằng?

Từ đó, tác giả Đặng Thanh Bình kết luận:

Sau khi thua trận năm 931, nhà Nam Hán chắc chắn vẫn muốn thâu tóm Tĩnh Hải quân, nhưng nếu dùng binh thì chưa chắc đã đạt được mục đích. Vì vậy Lưu Cung đã mua chuộc lấy Kiều Công Tiễn, để y giết Dương Đình Nghệ, rồi xưng thần với nhà Nam Hán. Có quân Nam Hán làm chống lưng nên Kiều Công Tiễn mới dám làm càn.

Khi nghe tin quân Ngô Quyền tiến đánh Kiều Công Tiễn, quân Nam Hán không chủ động xuất binh ngay lập tức là để các thế lực ở Tĩnh Hải quân (chỉ Ngô Quyền và Công Tiễn) đánh lẫn nhau, tất sẽ có kẻ bị chết, người bị thương. Kẻ bị thương thì quân cũng mỏi mệt không thể trụ vững trước quân Nam Hán.

Nếu kế ấy mà thực hiện được thì quân Nam Hán chỉ cần đánh một trận là lấy được đất Giao Châu. Thế nhưng điều quân Nam Hán không đánh giá được chính là tài năng của Ngô Quyền và sự đồng lòng của người Việt.

Chiến thắng trên sông Bạch Đằng lần thứ nhất đã chấm dứt ngàn năm đô hộ Bắc thuộc, mở ra thời kỳ tự chủ của dân tộc. Sau này phương Bắc nhiều lần mang quân sang đánh nhưng đều bị quân Việt đánh bại.

Lý Thường Kiệt: Từ hoạn quan đến vị tướng tài lừng danh sử Việt
Một nhân vật mang họ Ngô nổi tiếng mà không phải ai cũng biết tường tận… (Bìa sách NXB Kim Đồng)

Dòng họ Ngô cũng góp phần vào những chiến thắng lừng lẫy của người Việt. Đặc biệt cháu sáu đời của Ngô Quyền chính là người đã phá tan gọng kìm liên minh Tống – Chiêm; bắt sống vua Chiêm khiến Chiêm quy phục; đánh vào đến tận đất Ung Châu để trì hoãn âm mưu tiến đánh Đại Việt của nhà Tống; đồng thời chỉ huy quân Đại Việt đánh bại cuộc xâm lược của 30 vạn quân Tống. Vị anh hùng này tên là Ngô Tuấn, hay còn được biết đến với cái tên: Lý Thường Kiệt.

Trần Hưng

Gửi ý kiến của bạn
Tên của bạn
Email của bạn