Tú Lê
8-6-2025
Người ta thường nói: Dân chủ là ánh sáng. Nhưng ánh sáng ấy không đến một lần rồi ở mãi. Nó là ngọn đèn cần được thắp lên mỗi ngày, bằng trí tuệ và can đảm của những con người còn biết sợ bóng tối.
Tôi sinh ra ở một nơi mà tự do là điều xa xỉ, và lớn lên trong những câu chuyện kể thầm về công lý. Bởi vậy, tôi từng nghĩ nước Mỹ là nơi giấc mơ được sinh sống bằng sự thật. Một thể chế xây bằng pháp quyền, đặt trên nền móng của nhân phẩm và lương tri, thì không thể bị lật nhào bởi một cá nhân. Tôi đã lầm.
Nền dân chủ Hoa Kỳ, thứ tưởng như vững chắc như đá granite, đang bị xói mòn từng ngày — không phải bởi bom đạn, mà bởi những lời dối trá lặp đi lặp lại, bởi sự im lặng của người tử tế, và bởi đám đông ngỡ rằng mình yêu nước, trong khi chỉ đang sùng bái một cái bóng được phóng chiếu lên vách tường.
Phong trào MAGA không đơn thuần là chính trị. Nó là một cơn sốt, một thứ ảo giác tập thể. Nó len lỏi từ hội đồng học khu cho đến phòng xử án, cả trong buổi cơm gia đình. Nó làm người ta tin rằng luật pháp có thể bị uốn cong theo ý chí một người, và sự thật có thể dẹp bỏ nếu bất tiện.
Donald Trump không tạo ra căn bệnh này. Nhưng ông ta biết cách nuôi nó, thổi phồng nó, rồi cưỡi lên nó như người ta cưỡi một con sóng hung hãn, chẳng màng đến những gì bị cuốn đi phía sau.
Tôi không có lá phiếu trong tay. Tôi không mang quốc tịch Hoa Kỳ. Nhưng tôi còn tiếng nói. Và tôi tin rằng điều nguy hiểm nhất không phải là cái ác, mà là sự im lặng của những người biết điều thiện.
Dân chủ không tự tồn tại. Tự do không tự đến. Chúng là kết quả của một cuộc rèn luyện tập thể lâu dài, của bao thế hệ can đảm dám nói “không” khi lẽ phải bị lấn át. Nước Mỹ không vĩ đại vì chưa từng sai lầm, mà vì đã từng biết sửa sai.
Nhưng hôm nay, những giá trị ấy đang bị thách thức. Một nền cộng hòa xây trên tam quyền phân lập đang bị uốn cong trước sức mạnh cá nhân hóa của một người đàn ông. Sự hoài nghi có lý trí đang bị thay bằng đức tin mù quáng. Và những tiếng nói ôn hòa đang bị nhấn chìm giữa sóng gió phẫn nộ.
Nếu bạn còn tin vào pháp quyền, vào xã hội công bằng, thì hôm nay là lúc để lên tiếng.
Bạn không cần là nhà hoạt động. Không cần là người diễn thuyết. Chỉ cần bạn là một người công chính, dám mở lời.
Hãy đọc. Hãy viết. Hãy đối thoại – với người khác và với chính mình. Hãy gia nhập những tổ chức còn giữ được tinh thần dân chủ. Hãy nắm tay nhau trước khi mọi thứ quá muộn.
Vì nếu người chính trực không lên tiếng hôm nay, thì ngày mai – con cháu chúng ta sẽ không hỏi vì sao nền dân chủ sụp đổ, mà sẽ hỏi: Tại sao những người biết nó đang sụp lại không làm gì cả?
