• Kayleen Devlin và Maria Korenyuk
  • BBC News

Girl in Ukraine with flowers in her braided hair

Nguồn hình ảnh, Getty Images

Chụp lại hình ảnh,

Trẻ em đến trường ở các khu vực bị chiếm đóng của Ukraine sẽ được dạy theo chương trình giảng dạy của Nga

Khi trẻ em Ukraine ở các khu vực bị chiếm đóng trở lại trường học vào ngày 1/9, các bài học lịch sử sẽ được dạy rất khác. BBC đã phát hiện ra rằng các giáo viên Ukraine đang bị ép phải dạy theo chương trình của Nga, nghĩa là nhìn thế giới theo cách của Điện Kremlin.

Hầu hết các tên trong bài báo này đã được thay đổi.

Tại các khu vực bị chiếm đóng ở phía nam Ukraine, các tòa nhà hành chính và giáo dục - bao gồm trường học - đã được gắn cờ Nga. Tại Melitopol do Nga kiểm soát, đứa con 13 tuổi của Iryna chuẩn bị bắt đầu vào lớp Tám. Iryna lo lắng.

"Điều thực sự làm tôi khó chịu [về chương trình giảng dạy của Nga] là những gì các con sẽ được dạy trong lịch sử. Nó sẽ được dạy từ 'phía bên kia'", cô nói. Cô cũng tức giận vì các bài học được dạy bằng tiếng Nga chứ không phải tiếng Ukraina: "Đó là sự áp đặt truyền thống và văn hóa của họ - tôi không muốn bọn trẻ trở thành con tin trong hoàn cảnh này," cô nói.

Nỗ lực xóa bỏ lịch sử Ukraine tại các khu vực bị chiếm đóng đã được 'khoe' trên các kênh truyền thông xã hội thân Nga.

Người ta thường xuyên thấy các hình ảnh quân đội Nga loại bỏ các cuốn sách lịch sử của Ukraine khỏi các thư viện. Cái gọi là Bộ Khai sáng của Nga đã tuyên bố sẽ cung cấp sách giáo khoa tiếng Nga cho một số khu vực bị chiếm đóng của Ukraine.

BBC đã phân tích nội dung của sách giáo khoa phổ thông được Bộ Khai sáng phê duyệt và sự khác biệt với các ấn bản năm 2016 và 2022, xuất bản trước chiến tranh.

Hầu hết các thông tin liên quan đến Ukraine và Kyiv đã bị xóa. Ngay cả "Kyivan Rus" - tên của một quốc gia Đông Âu thời trung cổ với thủ đô là Kyiv - đã được thay thế bằng tên "Rus" hoặc chỉ là "Old Rus".

Các cuốn sách bao gồm những tuyên bố sai sự thật rằng trong thời gian Nga sáp nhập Crimea vào năm 2014, người dân đã đứng ra "bảo vệ quyền lợi của họ" sau khi "những người theo chủ nghĩa dân tộc cực đoan ... lên nắm quyền [ở Kyiv] với sự hỗ trợ của phương Tây".

Trong khi đó, trong phiên bản sách giáo khoa hiện tại, số lượng tài liệu tham khảo về Putin và những thành tựu của ông đã tăng lên.

Chụp lại hình ảnh,

Sách giáo khoa của Nga gọi việc sáp nhập Crimea là "sự thống nhất với Nga" và nói rằng Ukraine được điều hành bởi "những người theo chủ nghĩa dân tộc cực đoan"

BBC đã liên hệ với Bộ Khai sáng nhưng không nhận được phản hồi.

Iryna đã xem xét chuyển đến các khu vực do Ukraine kiểm soát nhưng không muốn bỏ nhà của mình. Cô không muốn con mình học theo chương trình giảng dạy của Nga, nhưng lo ngại để con ở nhà. Về nguyên tắc, trẻ em có thể học trực tuyến chương trình giảng dạy của Ukraine, nhưng các bậc cha mẹ lo ngại về hậu quả.

"Điều gì sẽ xảy ra nếu ai đó báo cáo về chúng tôi với chính quyền mới [do Nga bổ nhiệm] hoặc nếu họ bắt đầu bức hại tôi và con tôi vì không học chương trình của Nga?" cô nói.

Vào ngày 19/8, một bài đăng trên Telegram từ một trang web thân Ukraine trích một tin nhắn được cho là được gửi đến phụ huynh từ một giáo viên thân Nga tại một trường học ngay ngoại ô Melitopol. Bài này nói rằng sẽ không có "học tập từ xa trên lãnh thổ được giải phóng của chúng tôi" [đó là cách Điện Kremlin mô tả các khu vực bị chiếm đóng]. Cha mẹ nào từ chối gửi con đến các lớp học trực tiếp sẽ bị "tước quyền làm cha mẹ" nếu vi phạm nhiều lần.

Giáo viên bị theo dõi và trục xuất

Các giáo viên thân Ukraine cũng bị ảnh hưởng nặng nề bởi chiến tranh, với một số người buộc phải đi ẩn náu, hoặc bị đưa đi 'đào tạo lại' và bị đe dọa trục xuất.

Dmytro, một hiệu trưởng ở Melitopol, có một ngôi trường nhộn nhịp với hơn 500 học sinh trước cuộc xâm lược. Hiện ông đang lẩn trốn sau khi bị giới chức Nga truy lùng vì cố gắng tổ chức cho sinh viên học trực tuyến chương trình giảng dạy của Ukraine.

Ông nói rằng ông biết những giáo viên bị ép buộc hoặc tự quyết định hợp tác với các quan chức Nga và được gửi đến Crimea hoặc tới Nga để được đào tạo lại theo một cách phù hợp với hệ tư tưởng của Điện Kremlin.

"Họ được cho biết "chúng ta là người Nga, chúng ta là một dân tộc. Chúng ta nên đoàn kết "và những câu chuyện này nên được dạy cho trẻ em," ông nói.

Trong khi Dmytro chọn ở lại các khu vực do Nga kiểm soát, nhiều giáo viên và phụ huynh đã quyết định rời đi.

Nguồn hình ảnh, Getty Images

Chụp lại hình ảnh,

Quân đội Nga bị cáo buộc đe dọa trục xuất các giáo viên thân Ukraine

Marina, một giáo viên đến từ Nova Kakhovka ở vùng Kherson, đã bỏ trốn vào cuối tháng Bảy. Quyết định của cô được đưa ra vài tuần sau khi những người lính Nga có vũ trang và một người đứng đầu bộ phận giáo dục do Nga cài cắm thông báo rằng họ sẽ đóng cửa trường học của cô vì hiệu trưởng không muốn hợp tác.

Cô nói rằng cô đã nghe nói về tình trạng thiếu nhân viên ở Nova Kakhovka, rằng một số giáo viên phải dạy nhiều môn không liên quan. Cô lo lắng rằng hệ thống giáo dục do Nga cài đặt sẽ gây hại cho cách trẻ em xác định bản thân.

"Nhiệm vụ chính của họ là tẩy não và đưa những câu chuyện của chính họ vào tâm trí của một đứa trẻ. Họ muốn con cái chúng ta quên đi đất nước mà chúng đang sống, để quên đi chúng là ai."

Chủ nghĩa xét lại lịch sử

Leonid Katsva là một tác giả người Nga đã dạy lịch sử cho học sinh ở Moscow trong 42 năm.

Ông đã thấy lịch sử đã bị xuyên tạc trong sách giáo khoa của Nga như thế nào. Về việc sáp nhập Crimea năm 2014, ông cho hay sách "không có đề cập gì đến các hoạt động của bất kỳ lực lượng Nga nào ở bán đảo."

Trong năm học mới, ông Katsva tin rằng sách có thể sẽ đưa ra những đánh giá khắc nghiệt về các hoạt động của phương Tây. Ông nói: "Sách giáo khoa đang được kiểm duyệt nghiêm ngặt hiện nay sẽ hoàn toàn theo quan điểm của Channel One (kênh truyền hình nhà nước Nga).

Dmytro từ Melitopol nói: "Đây là bằng chứng rõ ràng cho thấy Điện Kremlin sử dụng giáo dục học đường như một công cụ tuyên truyền". Tuy nhiên, ông hy vọng rằng ngay cả khi bị hạn chế truy cập vào chương trình giảng dạy trực tuyến của Ukraine, trẻ em từ khu vực của ông vẫn có thể tìm hiểu diễn biến thực sự của các sự kiện và hiểu rõ hơn về lịch sử gần đây của Ukraine.

"Con tôi cứ hỏi tại sao trường học của con lại gắn cờ của một nước khác. Tôi có thể nói gì ... Ngay cả những đứa trẻ sáu tuổi cũng hiểu điều này là không bình thường."

Bài nguyên gốc của Yana Lyushnevskaya