Giáo sư Gordon Chang, một học giả Hoa Kỳ gốc Hoa nhận định trên Fox News rằng, trong bài phát biểu chưa đầy 9 phút hôm thứ Sáu (29/5), Tổng thống Trump thông báo một loạt quyết sách chưa từng có nhắm vào các tham vọng của Bắc Kinh trên thế giới, báo hiệu chính quyền của ông đã từ bỏ chính sách nhún nhường của Mỹ với Trung Quốc trong gần 5 thập niên.

“Hiện tại đã đến lúc. Trung Quốc từng thách thức Hoa Kỳ trong nhiều lĩnh vực, và Tổng thống Trump – với những bình luận toàn diện vào thứ Sáu – báo hiệu Hoa Kỳ sẽ tự bảo vệ mình”, ông Chang bình luận.

Phát biểu trước báo giới ngày 29/5, Tổng Trump công bố một loạt các hành động, bao gồm:

  • Chấm dứt mối quan hệ giữa Mỹ và WHO.
  • Đình chỉ nhập cảnh vào Mỹ đối với các công dân Trung Quốc có nguy cơ đe dọa bảo mật quốc gia. 
  • Thông báo loại bỏ những đãi ngộ đặc biệt dành cho Hồng Kông và trừng phạt các quan chức Trung Quốc làm xói mòn tự do của Hồng Kông.
  • Nghiên cứu các phương án bảo vệ người Mỹ khỏi những rủi ro khi đầu tư vào các công ty Trung Quốc.
  • Đình chỉ nhập cảnh đối với một số sinh viên và nhà nghiên cứu đến từ Trung Quốc có mối quan hệ với quân đội nước họ.

Trong bài phát biểu ngắn gọn của mình, ông Trump cũng bình luận về các vấn đề khác, trong đó có dịch Covid-19. Ông lên án Trung Quốc đã chủ mưu gây ra “đại dịch toàn cầu COVID-19″ bằng việc cho phép virus corona lây lan khắp thế giới. “Thế giới hiện đang tổn thất vì hành động bất lương của chính phủ Trung Quốc”, ông Trump nói.

Theo giáo sư Chang, về vấn đề Hồng Kông, các nhà lãnh đạo Trung Quốc chắc chắn đang chờ đợi xem liệu ông Trump có tước quy chế đặc biệt của Hồng Kông về thương mại và các vấn đề khác hay không. Một số người suy đoán rằng ông Trump sẽ không làm vậy, khiến vấn đề này trở thành một phép thử đối với quyết tâm của ông. Trong cuộc họp hôm 29/5, tổng thống đã thể hiện ý chí chính trị hiếm thấy đối với các nhà lãnh đạo ở Mỹ.

Hơn nữa, giọng điệu của Tổng thống Trump thể hiện cả sự tức giận, điều này đã phá vỡ tiền lệ của hàng chục năm trước. Các nhà lãnh đạo Trung Quốc chưa từng nghe thấy một nhà lãnh đạo Mỹ nào nói chuyện về họ theo cách này trước công chúng.

Giáo sư Chang nhận định, phạm vi các quyết sách của Tổng thống Trump có lẽ sẽ khiến các nhà lãnh đạo Trung Quốc phải lo ngại. Các quyết sách cho thấy ông Trump đang sử dụng một loại sức mạnh tổng lực toàn chính phủ để tấn công Trung Quốc.

Không phải ai cũng nghĩ ông Trump kiên quyết như vậy. Ví dụ như tờ Thời báo Tài chính nói rằng ông Trump đã “không mạnh tay”, khi không áp dụng những biện pháp mà các thị trường phải lo ngại. Chẳng hạn, ông không chấm dứt thỏa thuận thương mại Giai đoạn 1 với Trung Quốc được  ký vào ngày 15/1.

Tuy nhiên, thỏa thuận thương mại hiện khó nói trước được – chấm dứt hoặc không chấm dứt. Có những dấu hiệu cho thấy Trung Quốc sẽ không đáp ứng được cam kết mua thêm 200 tỷ USD hàng hóa và dịch vụ của Mỹ trong thời gian 2 năm. Như vậy, thỏa thuận thương mại có thể bị hủy bỏ.

Thời báo Tài chính cũng cho biết các thị trường đã bớt lo ngại vì ông Trump không áp dụng thuế quan mới hoặc đóng băng tài sản của các công dân Trung Quốc.

Tuy nhiên, các thị trường không nên mừng sớm. Chính quyền Tổng thống Trump tuyên bố sẽ có nhiều hành động hơn trong những tuần tới, có thể bao gồm việc trả mọi phí tổn để các công ty Mỹ rút chuỗi cung ứng từ Trung Quốc và Hồng Kông về Mỹ.

Hơn nữa, việc ông Trump nói về các hành vi của các công ty Trung Quốc là một cảnh báo cho thấy đầu tư là lĩnh vực lớn tiếp theo có nguy cơ bị xử lý.

Trung Quốc trong nhiều tháng đã nói rằng việc cắt đứt quan hệ Mỹ – Trung là không thể. Tuy nhiên, vào ngày 29/5, ông Trump đã khiến cho điều này trở thành có thể.

Theo ông Chang, Tổng thống Trump cho biết ông muốn có “một mối quan hệ cởi mở và mang tính xây dựng với Trung Quốc” – nhưng cuối cùng, tình trạng mối quan hệ không phụ thuộc vào ông.

Bắc Kinh đã thể hiện chính sách “ngoại giao chiến lang” của mình bằng một loạt các hành động hung hăng kể từ tháng 2, bao gồm: ẩu đả với quân đội Ấn Độ; va chạm tàu và có động thái khiêu khích chống lại 6 nước láng giềng ở Biển Đông và Biển Hoa Đông; đe dọa xâm chiếm Đài Loan; thất hứa về Hồng Kông; và thúc đẩy hành vi đe dọa Hải quân Hoa Kỳ tại các vùng biển và không phận ngoại vi của Trung Quốc.

Giáo sư Chang bình luận, không rõ tại sao Trung Quốc lại gây hấn vào thời điểm này. Một số người cho rằng đó là biểu hiện của sức mạnh. Những người khác nói đó là biểu hiện của sự yếu kém. Nhưng theo ông Chang, một điều rõ ràng là các thỏa thuận mà Mỹ tham gia liên quan tới Trung Quốc đã thất bại.

Các thỏa thuận mà Mỹ tham gia thường bỏ qua hoặc phớt lờ hành vi không thể chấp nhận của Trung Quốc. Chính sách của các tổng thống Hoa Kỳ trước đây chỉ khuyến khích các yếu tố xấu tệ nhất ở Bắc Kinh và hành động gây hấn của Trung Quốc đã phát huy tác dụng.

Kết quả là, hiện tại có một nhận thức rằng chủ nghĩa cộng sản Trung Quốc không thể được cải cách – có nghĩa là điều duy nhất mà chính quyền Trump có thể làm để bảo vệ nước Mỹ là hạn chế quan hệ với Trung Quốc.

Chủ đề cơ bản của các quyết sách mà Tổng thống Trump thông báo hôm 29/5 cho thấy chính quyền của ông đang cắt đứt quan hệ với ĐCSTQ. Và theo ông Chang, đó là cách tiếp cận đúng.

Theo giáo sư Chang, ĐCSTQ không chỉ là một kẻ địch. Một năm trước, ĐCSTQ đã tuyên bố một “chiến tranh nhân dân” chống lại nước Mỹ. Sự hiếu chiến đó hàm nghĩa là ngoài lựa chọn đầu hàng Bắc Kinh, ĐCSTQ chẳng cho ông Trump lựa chọn nào khác trong mối quan hệ với Trung Quốc. Đây không phải là vấn đề của Tổng thống Trump; đây là vấn đề của Trung Quốc.

Sẽ có tổn thất trong việc gỡ bỏ các chính sách sai lầm của Hoa Kỳ đối với Trung Quốc trong hàng thập niên qua. Nhưng Bắc Kinh đang khiến Tổng thống Trump có rất ít lựa chọn.

Đã đến lúc một nhà lãnh đạo Mỹ làm những gì cần thiết: tấn công Trung Quốc trên tất cả các mặt trận. Và đó là những gì thế giới đã nghe được từ Tổng thống Trump hôm 29/5, giáo sư Chang kết luận.

Theo Gordon G. Chang, Fox News
Hải Lam dịch và biên tập