Trung Quốc đang vươn vòi trên nam Thái Bình Dương

Thứ Ba, 31 Tháng Năm 20222:00 CH(Xem: 1942)
Trung Quốc đang vươn vòi trên nam Thái Bình Dương
rfa.org

Trung Quốc đang vươn vòi trên nam Thái Bình Dương

Bình luận của Trần Văn Bảy

Chiến địa mới trên Nam Thái Bình Dương

Nam Thái Bình Dương (thường gọi là châu Đại Dương), điểm nút giao thông kết nối châu Á với Bắc và Nam Mỹ, tổng cộng có 27 quốc gia và vùng lãnh thổ, mặc dù có ít quốc gia và dân số không đông, nhưng khu vực này không chỉ là nơi xung yếu trong cuộc chiến ngoại giao giữa hai bờ eo biển Đài Loan, mà còn là tuyến đầu trong cuộc đọ sức chiến lược Mỹ-Trung.

Trung Quốc đang cố ve vãn các nước Nam Thái Bình Dương qua việc đề nghị một hiệp định mở rộng hợp tác an ninh và thương mại tự do với khu vực này (1). Theo dự thảo đề xuất được gửi tới các nhà lãnh đạo quốc đảo Thái Bình Dương, Trung Quốc đặt mục tiêu xây dựng một thỏa thuận an ninh bao gồm quần đảo khu vực với nền tảng hiệp ước song phương đã ký với Quần đảo Solomon hồi tháng 4/2022.

Hơn 10 năm qua, Trung Quốc sử dụng phương thức viện trợ tài chính để thao túng các nước Nam Thái Bình Dương, thúc đẩy thực hiện rộng rãi Sáng kiến Vành đai và Con đường” (BRI) ở khu vực này. Theo thống kê của Viện nghiên cứu chính sách quốc tế Lowy của Australia, từ năm 2006 đến tháng 6/2016, Trung Quốc đã cung cấp khoảng 1,781 tỷ USD viện trợ cho các đảo quốc Thái Bình Dương, đầu tư vào 218 chương trình viện trợ. Mặc dù tổng kinh phí viện trợ của Trung Quốc trong giai đoạn này vẫn không bằng Australia (7,703 tỷ USD), nhưng đã gần bằng mức viện trợ của Mỹ (1,89 tỷ USD) (2).

Kể từ sau khi Papua New Guinea đi đầu ký các thỏa thuận hợp tác liên quan với Trung Quốc vào giữa năm 2018, các đảo quốc Nam Thái Bình Dương (trừ bốn nước có quan hệ ngoại giao với Đài Loan) đều bày tỏ sự hoan nghênh, điều này cho thấy sự đầu tư” của Trung Quốc ở Nam Thái Bình Dương đã giành được "thành quả”. Đến nay đã có tám nước cắt đứt quan hệ với Đài Loan, trong đó có hai nước ở Nam Thái Bình Dương, lần lượt là Quần đảo Solomon và Kiribati.

Nhiều quốc gia Phương Tây đã chỉ trích viện trợ của Trung Quốc biến thành bẫy nợ”. Điển hình là Tonga, có mức nợ công là 2,3 tỷ USD, trong đó 60% là của Trung Quốc. Thủ tướng Tonga Akilisi Pohiva từng yêu cầu Trung Quốc xóa nợ. (3

Chuyến đi của Vương Nghị

Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đã đến thăm Quần đảo Solomon hôm 26/5 trong khuôn khổ chuyến công du kéo dài 10 ngày với các chặng dừng chân ở sáu quốc đảo Thái Bình Dương là Kiribati, Samoa, Fiji, Tonga, Vanuatu, Papua New Guinea và và Timor Leste từ ngày 26/5-4/6. Có nguồn tin tiết lộ Trung Quốc sẽ công bố cái gọi là Tầm nhìn Phát triển Chung, bao gồm 10 trong số 14 quốc đảo Thái Bình Dương có quan hệ ngoại giao với Bắc Kinh, tại một cuộc họp chung của các ngoại trưởng ở Fiji trong ngày 30/5. (4)

Theo dự thảo hiệp ước này, Trung Quốc kêu gọi "hợp tác trong các lĩnh vực an ninh truyền thống và phi truyền thống" với các quốc đảo Thái Bình Dương. Tài liệu đề cập đến khả năng thành lập một khu vực thương mại tự do chung, cho phép các nước này tiếp cận thị trường khổng lồ 1,4 tỷ dân của Trung Quốc, cũng như kế hoạch để “Trung Quốc tổ chức đào tạo cảnh sát trung cấp và cao cấp cho các quốc đảo Thái Bình Dương thông qua các biện pháp song phương và đa phương”. Ngoài ra, Bắc Kinh cũng có thể thực hiện các cuộc khảo sát lập bản đồ địa hình đáy biển và tiếp cận dễ dàng hơn các nguồn tài nguyên thiên nhiên trong khu vực.

Nếu kế hoạch hợp tác của Trung Quốc được các nước trong khu vực chấp nhận, đây sẽ là một bước ngoặt quan trọng, vì như vậy Bắc Kinh có thể tham gia vào nhiều chiến dịch của cảnh sát và chiến dịch quân sự tại đây. Thêm vào đó, các chuyến bay giữa Trung Quốc với các đảo quốc Thái Bình Dương sẽ gia tăng. Bắc Kinh cũng sẽ bổ nhiệm một đặc sứ cho khu vực này, đảm nhận việc đào tạo các nhà ngoại giao trẻ của vùng Nam Thái Bình Dương và cấp 2.500 học bổng” của chính phủ cho các nước này.

Tân Thủ tướng Australia Antony Albanese cảnh báo Bắc Kinh “đang tìm cách gia tăng ảnh hưởng tại một khu vực mà nước Australia vẫn là đối tác hàng đầu về an ninh từ Chiến tranh Thế giới thứ hai tới nay”. (5)

Trong một bức thư gởi đến những người đồng cấp ở Nam Thái Bình Dương, Tổng thống Liên bang Micronesia David Panuelo đã cảnh báo về một hiệp định mà theo ông, mới nhìn có vẻ rất hấp dẫn, nhưng trên thực tế có thể giúp Trung Quốc tiếp cận và kiểm soát khu vực này. David Panuelo viết: Bất chấp những lời cảnh báo liên tục và không thể phủ nhận của chúng ta rằng biến đổi khí hậu là mối đe dọa an ninh hiện hữu nhất đối với các hòn đảo của chúng ta, Tầm nhìn Phát triển Chung có nguy cơ kéo theo một kỷ nguyên Chiến tranh Lạnh mới và tồi tệ hơn là một cuộc chiến tranh thế giới.” (6)

Lợi ích của Trung Quốc ở Nam Thái Bình Dương

Trung Quốc tìm thấy nhiều lợi ích ở các đảo quốc Thái Bình Dương. Đầu tiên là lợi ích kinh tế. Các đảo trong khu vực này có quy mô thị trường rất nhỏ với sức mua hoặc vốn đầu tư thấp, nhưng lại kiểm soát các vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) lớn. Các EEZ của 23 đảo quốc Thái Bình Dương có diện tích lên tới 25,9 triệu km2, chiếm tới 10% diện tích đại dương trên trái đất. Trong khu vực thềm lục địa của các EEZ này là các nguồn tài nguyên quý giá bao gồm dầu mỏ, khí đốt tự nhiên và khoáng sản. Nhiều vùng có lượng thủy sản đáng kể, bao gồm cả vùng biển tập trung trữ lượng cá ngừ được ước tính là lớn nhất thế giới.

Trong bối cảnh nguồn cá gần bờ biển Trung Quốc hầu hết đã cạn kiệt, đội tàu đánh cá của Trung Quốc, với số lượng đã tăng gấp năm lần trong thập kỷ qua, đang điều động ngày càng nhiều tàu thuyền đến các vùng biển xa xôi, bao gồm cả những khu vực nằm trong EEZ của các đảo Thái Bình Dương. Các tàu Trung Quốc đã mua được giấy phép đánh bắt từ chính quyền một số đảo ở Thái Bình Dương, nhưng phạm vi đánh bắt trên thực tế còn rộng hơn, vì ngư dân Trung Quốc cũng khét tiếng” về việc khai thác hải sản bất hợp pháp và không báo cáo.

Thứ hai, các đảo ở Thái Bình Dương còn có ý nghĩa lớn về chiến lược. Các căn cứ của Trung Quốc trong khu vực sẽ mở rộng đáng kể phạm vi hoạt động của Hải quân Quân giải phóng nhân dân Trung Quốc (PLAN), khi các tàu này có thể được tiếp tế” ở xa bên ngoài lãnh thổ Trung Quốc. Các căn cứ này sẽ giúp Trung Quốc tạo lợi thế, gây sức ép đối với Australia bằng cách đưa sự hiện diện quân sự lâu dài của Trung Quốc tới gần các tuyến đường kết nối Australia với đồng minh Mỹ, cũng như với các thị trường quan trọng ở châu Á.

Các cơ sở của Trung Quốc ở Thái Bình Dương cũng sẽ hữu ích cho việc theo dõi hoạt động quân sự của Mỹ. Trung Quốc từng vận hành một trạm theo dõi tàu vũ trụ ở Cộng hòa Kiribati cho đến năm 2003, thời điểm Kiribati thay đổi công nhận ngoại giao” đối với Đài Loan. Trạm theo dõi này có thể đã theo dõi tầm bắn tên lửa của Mỹ tại đảo san hô Kwajalein thuộc quần đảo Marshall. Vào năm 2017, Trung Quốc đã lắp đặt các cảm biến âm thanh gần đảo Guam, một căn cứ quân sự của Mỹ, có thể là để theo dõi hoạt động của các tàu ngầm của Hải quân Mỹ. Trung Quốc gần đây đã cố gắng có sự hiện diện tại các cảng ở Vanuatu, đảo Manus của Papua New Guinea và đảo Tulagi thuộc quần đảo Solomon.

Sự hiện diện quân sự của Trung Quốc tại Nam Thái Bình Dương sẽ chấm dứt nhiều thập niên nỗ lực ngăn chặn Trung Quốc vượt khỏi khu vực bên trong Chuỗi đảo thứ nhất”, bao gồm đảo Đài Loan, Okinawa, Philippines, nơi Trung Quốc vẫn coi là tuyến phòng thủ đầu tiên. Nói cách khác, kế hoạch mở rộng hợp tác” mà Bắc Kinh đề nghị với các nước Nam Thái Bình Dương chẳng khác nào một phát súng khai hỏa cho trận chiến” mới giữa Trung Quốc với Mỹ và các đồng minh ở khu vực.

_____________

Tham khảo:

1. https://www.aljazeera.com/news/2022/5/30/china-eyes-security-pact-in-talks-with-pacific-islands-in-fiji

2. https://www.lowyinstitute.org/publications/risks-china-s-ambitions-south-pacific

3. https://www.reuters.com/article/us-pacific-tonga-debt-idUSKCN24O0IF

4. https://www.silkroadbriefing.com/news/2022/05/26/the-china-pacific-island-countries-common-development-initiative-content-analysis/

5. https://www.skynews.com.au/australia-news/politics/anthony-albanese-speaks-exclusively-to-kieran-gilbert-on-china-in-the-pacific-region-boat-turnbacks-and-kristina-keneally/news-story/a2fd198926744eb53e1ed3d1eaff9633

6. https://www.rnz.co.nz/international/pacific-news/467955/fsm-president-warns-pacific-leaders-over-china-documents

Gửi ý kiến của bạn
Tên của bạn
Email của bạn
Chủ Nhật, 28 Tháng Giêng 201810:00 SA
Nếu bạn là người thích truyện chưởng hay phim bộ kiếm hiệp hẳn bạn nhớ nhân vật nữ phụ của nhà văn Kim Dung có tên Tiểu Siêu (Tiểu Chiêu)
Chủ Nhật, 28 Tháng Giêng 20184:00 SA
Saigon những ngày đầu năm Tây lịch, nắng ôm siết từng con hẻm từ sáng đến chiều. Mưa như đã chán mảnh đất này sau một năm làm hùng làm hổ.
Thứ Bảy, 27 Tháng Giêng 201810:00 CH
Bên trong một nhà thờ ở Đông London, một chú hề tên là Mattie Faint đang giữ một quả trứng rất đặc biệt - trên bề mặt quả trứng vẽ hình mặt anh hề.
Thứ Năm, 25 Tháng Giêng 20188:22 SA
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis đã dành riêng thời gian trong chuyến thăm chính thức 2 ngày tới Hà Nội để thăm viếng ngôi chùa cổ nhất tại thủ đô của Việt Nam.
Thứ Năm, 25 Tháng Giêng 20185:00 SA
Không người Việt Nam nào có thể phủ nhận chiến thắng của đội bóng U23 qua những trận đấu vừa rồi, nhưng cái gì cũng phải có mức độ của nó.
Thứ Năm, 25 Tháng Giêng 20183:30 SA
Tối nay đi dự tiệc cưới của con trai bác sĩ Hồ Hải, lòng thấy bùi ngùi nhớ anh. Nhìn lên khán đài nơi lẽ ra anh đứng đó trong ngày trọng đại của con trai mình, mắt cứ cay cay.
Thứ Tư, 24 Tháng Giêng 20189:00 SA
Ông lớn công nghệ không sử dụng quy trình tuyển dụng thông thường để tuyển người. Và cũng không có gì khó hiểu khi người ta nhận xét việc trở thành nhân viên của Google
Thứ Tư, 24 Tháng Giêng 20184:00 SA
Ngôi sao điện ảnh người Pháp Catherine Deneuve tuyên bố nam giới nên được "tự do động chạm" nữ giới - một bình luận đã gây tranh cãi.
Thứ Tư, 24 Tháng Giêng 20183:30 SA
1. Nhà văn Ngô Tất Tố có lẽ là người tả về cái đói giỏi nhất ở dòng văn học hiện thực. Cái đói trong chữ của Ngô Tất Tố, là cái đói của sự cùng
Thứ Ba, 23 Tháng Giêng 201811:59 SA
Colombia vừa được xếp hạng hai trong tốp các nước hạnh phúc nhất, sau nhà vô địch là quần đảo Fidji. T