Đài quan sát Square Kilometer Array Observatory (SKO) có thể nhìn sâu vào vũ trụ hơn bất kỳ kính viễn vọng vô tuyến nào trước đây, cho ảnh chụp nét hơn kính Hubble.
Hai tổ hợp của kính viễn vọng vô tuyến SKA sẽ năm ở Australia và Nam Phi. Ảnh: SKAO.
Công tác xây dựng Đài quan sát Square Kilometer Array (SKA), kính viễn vọng vô tuyến lớn nhất từ trước tới nay, bắt đầu sau gần 30 năm chuẩn bị. Việc thi công tại hai địa điểm ở Australia và Nam Phi, nơi đặt hai phần riêng biệt của mạng lưới kính viễn vọng vô tuyến, sẽ diễn ra từ ngày 1/7, theo thông báo hôm 29/6 của Hiệp hội Thiên văn học châu Âu (EAS).
Kính viễn vọng SKA chuyên nghe tín hiệu vô tuyến ở dải tần số lớn từ 70 MHz tới ít nhất 25 GHz với tổng diện tích khu vực thu thập dữ liệu là một kilomet vuông. Thay vì dựa vào đĩa tròn cực lớn, công trình sẽ bao gồm mạng lưới đĩa và ăngten thiết kế chuẩn xác, phân bố ở hai địa điểm. Tổ hợp SKA-Mid nằm trên sa mạc Karoo ở Nam Phi, sẽ sử dụng 197 đĩa, mỗi đĩa có đường kính 15 m, để nghe dải tần số trung. Tổ hợp SKA-Low tập trung vào dải tần số thấp hơn, sẽ bao gồm 131.072 ăngten nằm ở phía bắc thành phố Perth, bang Tây Australia.
SKA sẽ cung cấp ảnh chụp chất lượng cao hơn kính viễn vọng Hubble. Công trình được đề xuất lần đầu tiên năm 1993 bởi Liên đoàn quốc tế khoa học vô tuyết. Các nước ủng hộ dự án thành lập Tổ chức điều hành kính viễn vọng SKA Organization (SKAO) hồi tháng 2 năm nay. 16 quốc gia thành viên của dự án SKAO đóng góp tổng cộng 1,55 tỷ USD chi phí xây dựng và 0,83 tỷ USD cho 10 năm vận hành đầu tiên.
Kính viễn vọng sẽ thu thập khoảng 13 terabit dữ liệu mỗi giây, tương đương tải 300 film độ nét cao mỗi giây, theo Philipa Hartley, nghiên cứu sinh sau tiến sĩ ở dự án SKA. "Dữ liệu sẽ rất phức tạp so với dữ liệu vô tuyến và ảnh vô tuyến mà chúng tôi từng thấy trong quá khứ. Đó là vì kính viễn vọng mới có thể nhìn xa hơn trong không gian so với những kính viễn vọng trước đây. Vì vậy, ảnh chụp sẽ chứa đầy thiên hà chồng lên nhau", Hartley cho biết.
Theo lịch trình, đài quan sát sẽ bắt đầu tiến hành các phép đo khoa học vào năm 2024 sau khi hoàn thành hai tổ hợp nhỏ. SKAO hy vọng có thể mở rộng mạng lưới kính viễn vọng để bao gồm thêm hàng trăm đĩa và hàng nghìn ăngten.
An Khang (Theo Space
