Những núi rác tại Deonar được tạo nên từ hơn 16 triệu tấn rác

Nguồn hình ảnh, AFP

Chụp lại hình ảnh,

Những núi rác tại Deonar được tạo nên từ hơn 16 triệu tấn rác

"Những núi rác" rải rác khắp các thành phố ở Ấn Độ sẽ sớm được thay thế bằng những nhà máy xử lý rác, Thủ tướng Narendra Modi đã hứa hồi đầu tháng 10.

Nhà báo Saumya Roy kể về núi rác cao và lâu đời nhất tại Ấn Độ - cao khoảng bằng một tòa nhà 18 tầng - ở thành phố ven biển Mumbai, miền đông nước này.

Mỗi buổi sáng, Farha Shaikh đứng trên đỉnh núi rác có "tuổi đời" lên đến hơn 100 năm ở Mumbai, chờ xe lấy rác đến.

Cô gái nhặt rác 19 tuổi đã lang thang ở những đống rác tại ngoại ô Deonar đã từ lâu, như theo trí nhớ của mình.

Từ đống rác dày và dính vào nhau, cô thường nhặt chai nhựa, thủy tinh và dây để bán trong các chợ ve chai đang nở rộ tại thành phố. Nhưng thứ cô lại muốn tìm nhất là những chiếc điện thoại bị hỏng.

Cứ mỗi vài tuần, Farha lại tìm thấy một chiếc điện thoại "chết" trong đống rác. Cô lục lọi trong đống tiền tiết kiệm ít ỏi của mình để sửa điện thoại. Và khi chiếc điện thoại sống lại thì cô dùng nó để xem phim vào buổi tối, chơi games, nhắn tin và gọi điện thoại cho bạn bè.

Khi chiếc điện thoại ngưng hoạt động vài ngày hoặc vài tuần sau đó, sự kết nối của Farha với thế giới bên ngoài lại bị đứt đoạn. Cô lại trở lại những ngày làm việc dài, nhặt rác để bán - và tìm một chiếc điện thoại khác để mang đi sửa.

Núi rác cao nhất và lâu đời nhất tại thành phố Mumbai có chiều cao bằng một tòa nhà 18 tầng.Nguồn hình ảnh, Saumya Roy

Chụp lại hình ảnh,

Núi rác cao nhất và lâu đời nhất tại thành phố Mumbai có chiều cao bằng một tòa nhà 18 tầng

Những núi rác tại Deonar được tạo nên từ hơn 16 triệu tấn rác - 8 núi rác trải dài trên diện tích hơn 121 hecta, được cho là những núi rác lớn nhất và lâu đời nhất. Rác chất đống cao đến 36,5 mét. Biển đã hình thành phần rìa bên ngoài của núi rác và các khu ổ chuột đã mọc lên trên những đống rác lớn cứng cáp.

Rác phân hủy thải ra khí độc như methane, hydrogen sulfide (H2S), carbon monoxide (CO). Vào năm 2016, bãi rác cháy trong vài tháng khiến khói bao trùm ở hầu hết khu vực ở Mumbai. Các vụ cháy tại bãi rác chiếm đến 11% số hợp chất độc hại, là nguyên nhân chính gây ra ô nhiễm không khí trong thành phố, theo một nghiên cứu từ cơ quan quản lý vấn đề ô nhiễm của Ấn Độ.

Một nghiên cứu từ Centre for Science and Environment (CSE) vào năm 2020, có trụ sở tại Delhi, phát hiện rằng có đến 3.159 núi rác nặng đến 800 triệu tấn rác trên khắp Ấn Độ.

Tại Mumbai, một vụ kiện tụng đã kéo dài trong 26 năm nhằm đóng cửa bãi rác tại Deonar thế nhưng việc đổ rác vẫn diễn ra.

Các núi rác tại Ấn Độ đã từ lâu gây khó chịu cho giới chức ở nước này. Vào hôm 1/10, ông Modi đã tuyên bố một chương trình vệ sinh toàn quốc, bao gồm việc xây dựng một số nhà máy xử lý nước thải để dần thay thế những bãi rác lớn ngoài trời như tại Deonar.

Nhưng các chuyên gia thì hoài nghi. "Điều này đã được thực hiện tại các thành phố nhỏ hơn nhưng thật khó để đưa ra giải pháp cho những núi rác quy mô như thế này," Siddharth Ghanshyam Singh, phó quản lý chương trình tại CSE cho biết.

"Đây là vấn đề, và điều này đã được xác nhận, nhưng chúng ta đã phải chấp nhận rằng nếu sống trong những thành phố lớn như Mumbai hoặc Delhi thì có những núi rác thế này," Dharmesh Shah, đồng điều phối viên quốc gia của Global Alliance for Incinerator Alternatives, một liên minh các nhóm ủng hộ giảm rác thải cho biết.

Kể từ năm 2000, thì Ấn Độ đã thông qua các điều luật yêu cầu các chính quyền thành phố xử lý rác thải. Thế nhưng hầu hết các bang đều báo cáo là chỉ tuân theo một phần, và không đủ nhà máy xử lý rác thải.

Mumbai, thủ phủ thương mại và giải trí của Ấn Độ, nơi có khoảng 20 triệu dân chỉ có một nhà máy xử lý rác như vậy. Và hiện nay đang có các kế hoạch về một nhà máy xử lý rác thải để chuyển sang năng lượng tại Deonar.

Ông Modi cho biết ông kỳ vọng kế hoạch này sẽ tạo nên những việc làm mới và 'xanh". Thế nhưng kế hoạch này cũng khiến những người nhặt rác như Farha lo lắng, họ vốn đã làm công việc này cả đời mình.

Việc đi nhặt rác tại những núi rác kể từ sau vụ cháy hồi năm 2006 đã trở nên khó nhọc hơn. Các chính quyền thành phố đã tăng cường an ninh để ngăn chặn những người nhặt rác đến và cấm việc đốt lửa - nhằm để làm tan chảy những loại rác nhẹ, giúp họ lấy được kim loại về bán với giá cao hơn.

Những người lén vào nhặt rác thì thường bị đánh, bắt giữ rồi trả về nhà. Thế nhưng một số người lại hối lộ cho những người canh gác và vào nhặt rác trước khi lực lượng an ninh bắt đầu đi tuần tra vào ban ngày. Vì vậy, hiện ít có việc phân loại rác tại bãi rác ở Denoar - thay vào đó, nhiều loại rác được phân loại tại chính thành phố, và số lượng rác đến Deonar đã giảm đi theo thời gian.

Farha không có điện thoại trong vài tháng qua. Cô đã hối lộ cho những người canh gác ít nhất 50 rupee (khoảng 0,67 đôla) mỗi ngày để được vào bãi rác Deonar làm việc. Để lấy lại vốn, cô thậm chí đã nghĩ đến chuyện nhặt rác từ các bệnh viện chữa trị Covid ở thành phố hồi năm ngoái.

Thế nhưng gia đình nói cô đừng nhặt rác "độc hại" từ Covid. Vì vậy cô tiếp cận những người nhặt rác mang đồ bảo hộ trong trời mưa để lấy rác nhựa về bán lại kiếm lời.

Thành phố hiện đang chuyển đến loại rác mới, và như trong nhiều năm qua, những núi rác này là nơi chốn cho những người nhặt rác và bán kiếm sống.

"Chúng tôi sẽ chết vì đói, không phải vì bệnh tật," Farha nói.

Saumya Roy là một nhà báo và nhà văn, tác giả của Mountain Tales: Love and Loss in the Municipality of Castaway Belonging (Profile Books/ Hachette India)