Một tân binh tử vong chỉ sau 10 ngày nhập ngũ. Cơ quan chức năng thông báo nạn nhân chết do nhảy từ trụ ăng-ten cao 20 mét xuống và có dấu hiệu hoang tưởng. Gia đình phản đối kết luận đó với lập luận rằng trước khi nhập ngũ người thân của họ hoàn toàn khỏe mạnh.
Chiến sỹ L.T.M., sinh năm 2004, chết sau 10 ngày nhập ngũ tại Tiểu đoàn Cảnh sát cơ động số 3 (tại Yên Bái). Thi thể của M. được tìm thấy vào khoảng 13 giờ chiều ngày 15/2, tại quả đồi cách đơn vị chừng 2km, gần một cột ăng-ten thu phát sóng.
Thông báo kết quả giám định do Cơ quan Cảnh sát Điều tra thuộc Công an tỉnh Yên Bái gửi cho gia đình M. hôm 19/2 cho rằng nguyên nhân chết là do đa chấn thương. Cụ thể, nạn nhân bị gãy đốt sống cổ, xương vỡ thành nhiều mảnh, đầu xương ức vỡ toác, gãy xương lồng ngực, xương cổ chân phải, phổi, tim và gan đều bị dập nát.
Mạng báo Dân Việt dẫn lời ông Lê Việt Thắng, Giám đốc Công an tỉnh Yên Bái nói không tìm thấy rượu, bia, chất kích thích... trong máu của anh M. Đồng thời, ruột của chiến sĩ này cũng không có chất độc.
Kết luận điều tra chính thức sẽ được công bố trong thời gian tới.
Tuy nhiên, ông Thắng cho biết, theo kết quả điều tra ban đầu, vào đêm 15/2, anh M. đã trốn khỏi doanh trại, tự trèo lên cột ăng-ten cao khoảng 20m, sau đó nhảy xuống và tử vong ngay lập tức. Không có dấu hiệu cho thấy M. đã bị đánh đập, hành hung hay bị sát hại.
Ngoài ra, anh M. còn bị cho là có tiểu sử tâm thần, hoang tưởng từ bảy năm trước, trong thời gian gần đây thì trở nặng hơn. Điều này được ông Thắng khẳng định qua một cuốn sổ nhật ký được nói là của anh M. Nội dung nhật ký thể hiện ý định tự tử của chiến sỹ M. Cơ quan chức năng không công khai hình ảnh và nội dung cụ thể của cuốn sổ này.
Ông Ngọc Ánh, anh rể của nạn nhân, nhiều lần khẳng định chắc nịch với phóng viên rằng cái chết của M. không phải là tự tử. Bốn ngày trước khi mất, tân binh M. vẫn nhắn tin với gia đình vui vẻ bình thường, M. còn dặn gia đình rằng vài bữa nữa em ổn định rồi thì gia đình lên đơn vị thăm:
“Chưa có kết quả điều tra thì làm sao nói là em trai của mình tự tử được! Em trai của mình không phải tự tử, bởi vì em trai mình rất yêu đời.
Em trai của mình rất khỏe mạnh, trước khi đi nghĩa vụ em trai của mình được kiểm tra rất kỹ càng và em rất ngoan, khỏe mạnh và em cũng yêu thể thao.
“Mong muốn của gia đình mình là phải điều tra cho rõ ngọn ngành. Em mình không phải là tự tử, chắc chắn luôn là không phải tự tử. Nếu mà nó muốn tự tử thì đã tự tử ở nhà nhà chứ làm sao mà đi (nghĩa vụ - PV) 10 ngày thì gia đình lại mất con.”
Chúng tôi liên hệ với Công an tỉnh Yên Bái và được cán bộ trực ở đó cho biết không có thẩm quyền trả lời nhưng vụ việc đang được điều tra để làm rõ.
Về thông tin M. có dấu hiệu bị hoang tưởng từ bảy năm nay, Luật Nghĩa vụ Quân sự năm 2015 có quy định, ở vòng khám sức khoẻ chi tiết có quy định về Khám tâm thần và thần kinh. Người có bệnh về tâm thần thuộc diện được miễn nghĩa vụ quân sự.
Một bác sỹ hiện đang ở TPHCM, không muốn nêu danh tính, nói với RFA rằng thực tế khi khám tuyển nghĩa vụ, người ta chỉ kiểm tra các chỉ số thông thường của cơ thể, ít khi khám sức khoẻ tâm thần:
“Khám tuyển nghĩa vụ quân sự là chỉ khám các chỉ số sinh học bình thường, chứ còn về mặt sức khỏe tinh thần thì nó là chuyên khoa sâu.
Muốn kết luận anh ấy có hoang tưởng thật hay không thì phải có căn cứ, ví dụ như anh ấy lúc ở nhà đã bao giờ điều trị bệnh tâm thần chưa. Nếu đã có thì phải có hồ sơ.
Thông tin về vụ việc này đều là thông tin một phía cơ quan Nhà nước đưa ra nên mình cũng không có cái gì để kiểm tra cả.”
Những cái chết bất minh của các chiến chiến sỹ trong thời gian tại ngũ từng xảy ra ở nhiều địa phương trên cả nước. Trong năm 2022, RFA ghi nhận được hai vụ án điển hình sau:
Vào tháng 12/2022, một quân nhân tên Hoàng Bá Mạnh ở Hải Dương nghi bị đánh đến chết trong doanh trại. Phía quân đội khi đó nói rằng sẽ điều tra, nhưng đến nay chưa thấy kết quả được công bố trên các phương tiện truyền thông Nhà nước.
Tháng 6/2022, một quân nhân trên là Lý Văn Phương, sinh năm 2000, là một người thuộc sắc tộc H’mong, thực hiện nghĩa vụ quân sự tại Trường Sĩ quan Lục quân ở Hà Nội. Mặc dù phía gia đình nhận thấy nhiều thương tích trên thi thể của quân nhân này, nhưng sau cùng phía quân đội kết luận rằng nguyên nhân tử vong là do đuối nước.
