Mạng lưới giao đồ ăn 125 năm tuổi ở Mumbai

Thứ Sáu, 05 Tháng Sáu 20203:00 CH(Xem: 4060)
Mạng lưới giao đồ ăn 125 năm tuổi ở Mumbai
bbc.com

Mạng lưới giao đồ ăn 125 năm tuổi ở Mumbai

Edd Gent BBC Future

Hầu hết các dabbawalas đều loại bỏ nhanh chóng các đối thủ kỹ thuật số mới của họ: “Họ sẽ không thể theo kịp dịch vụ mà chúng tôi cung cấp” Bản quyền hình ảnh Getty Images
Image caption Hầu hết các dabbawalas đều loại bỏ nhanh chóng các đối thủ kỹ thuật số mới của họ: “Họ sẽ không thể theo kịp dịch vụ mà chúng tôi cung cấp”

Hàng ngày các dabbawalas (người giao hàng) cung cấp hàng trăm ngàn bữa ăn bằng cách đi bộ và xe đạp tại một trong những thành phố nhộn nhịp nhất Ấn Độ. Làn sóng mới của các công ty khởi nghiệp giao đồ ăn trưa muốn biết về cách làm của họ.

Mỗi sáng, 6 ngày một tuần, Kiran Gavande đi quanh khu phố Lower Parel của Mumbai bằng xe đạp để thu thập những hộp cơm trưa từ khách hàng của mình. Trong vài giờ tới, Gavande và những người bạn dabbawalas, tức người giao hộp thức ăn trưa, sẽ đi khắp thành phố nhộn nhịp này để giao hàng trăm ngàn bữa ăn nấu tại nhà cho những người làm công vào thời gian ăn trưa.

Trong vài năm gần đây, các công ty giao thức ăn trực tuyến như Deliveroo và Uber Eats đã khiến việc có thức ăn được nấu đặc biệt mang tới bàn của bạn có vẻ như đỉnh cao sang trọng của ứng dụng app. Các công ty khởi nghiệp tương tự cũng đang trở nên phổ biến ở Ấn Độ. Nhưng các dabbawalas đã làm điều đó từ 125 năm nay- và những công ty mới thành lập cần học hỏi nhiều điều.

Mặc dù dựa vào lực lượng lao động không có kỹ năng, hệ thống quản lý hai tầng và không có công nghệ gì cao hơn mạng lưới xe lửa Mumbai, nhưng hợp tác xã 5.000 người này được công nhận là một trong những hệ thống hậu cần hiệu quả nhất thế giới. Nó tạo ra bộ phận phụ gọn gàng gồm các nhà điều hành từ các công ty khổng lồ giao hàng như FedEx và Amazon. Ngay cả Richard Branson cũng đã dành hẳn một ngày để tìm hiểu những bí mật của nó.

Không giống như công ty Deliveroo và Uber Eats - hoặc công ty Ấn Độ tương đương như Swiggy và Runnr - các dabbawalas không giao thức ăn của nhà hàng. Thay vào đó, họ đến lấy các bữa ăn nấu ở nhà - chủ yếu là từ nhà của khách hàng - và giao đến nơi làm việc của họ để họ ăn trưa.


"Chúng tôi không thích các ứng dụng (app)," nhà tổ chức sự kiện Rashmika Shah, người thuê Shivaji Sawant để giao một hộp ăn trưa cho chồng tại sàn giao dịch chứng khoán Mumbai, nói. "Tôi đã biết người này lâu lắm rồi và biết anh ấy sẽ làm tốt công việc."

Dịch vụ này không chỉ đáng tin cậy, mà còn rẻ - khoảng 800 rupee mỗi tháng (dưới 10 bảng Anh). "Mọi người nghĩ bữa trưa được đưa tới văn phòng là điều sang trọng," Subodh Sangle, điều phối viên các dabbawalas ở Mumbai, nói. "Nhưng chúng tôi phục vụ mọi người, từ người bảo vệ tới ông giám đốc."

Hầu hết các dabbawalas đều nhanh chóng loại bỏ các đối thủ mới kỹ thuật số của họ. "Không có sự cạnh tranh. Họ sẽ không theo kịp dịch vụ mà chúng tôi cung cấp," Gavande nói. Chỉ có một dịch vụ dabbawala ở Mumbai."

Vấn đề này khó tranh luận. Tổ chức này điều hành dịch vụ rẻ tiền của mình với hiệu suất rất cao. Một nghiên cứu năm 2010 của Trường Kinh Doanh Harvard đã xếp loại nó "6 Sigma", nghĩa là dabbawalas vi phạm ít hơn 3,4 lỗi trên một triệu giao dịch. Với việc nhận và giao hàng khoảng 200.000 khách hàng mỗi ngày, thì nghĩa là có ít hơn 400 hộp bữa trưa bị giao trễ hoặc không tới trong cả một năm.

Giao đúng giờ là rất quan trọng. Hộp bữa trưa phải tới được khách hàng trước 13:00 giờ mỗi ngày và có thể mất đến 3 giờ để giao hàng. Toàn bộ thành phố có thể bị ảnh hưởng bởi việc giao hàng trễ, Sangle nói. Các dabbawalas được công chúng và cảnh sát giao thông vẫy cho đi qua. "Nếu bạn trông thấy một dabbawalas trên phố, bạn sẽ nhường đường," ông nói.


Lịch trình giao hàng phải có thời gian đệm an toàn. Nếu hàng phải tới lúc 13:00, thì dabbawalas sẽ cố giao khoảng 12:00 - ngay cả khi điểm đến chỉ cách 15', Sangle nói. "Điều đó cho phép anh ta ứng biến nếu có sai sót." Cứ mỗi tốp từ 15 đến 20 dabbawalas, luôn có một người chờ dự phòng, phòng trường hợp một người trong số họ bị chậm trễ.

Mặc dù lịch trình chặt chẽ, nhưng phần lớn thời gian dabbawalas xuất hiện trông thoải mái đáng ngạc nhiên, đùa giỡn và trò chuyện khi họ lấy hộp thức ăn ra. Nhưng khi giai đoạn tiếp theo của quá trình tới gần, sẽ có 5 phút hoạt động căng thẳng đột ngột.

Lúc 12:45, một dabbawalas đạp vội xe quanh góc phố, lao vào và gọi to lên một tòa nhà văn phòng. Bạn muốn nhìn thấy một dabbawala hoảng loạn, thì đấy!" Sangle nói. Người đưa hàng bị trễ theo tiêu chuẩn của riêng họ, nhưng khách hàng có lẽ không bao giờ biết sai sót này, ông nói.

Đi theo họ trong một ngày là công việc vất vả. Đôi khi tôi bị phân tâm và khi quay lại, thì nhóm mà tôi đang bám theo đã biến đâu mất. Việc đảm bảo đúng giờ cũng mở rộng tới khách hàng - nếu hộp thức ăn bị lấy trễ vào buổi sáng từ 2 hoặc 3 lần, chúng sẽ bị bỏ qua.Mỗi dabbawalas có một khu vực thu gom và giao hàng duy nhất. Vào giữa buổi sáng, họ đi bộ hoặc xe đạp quanh khu phố của mình thu thập trung bình 30 hộp thức ăn. Chúng được chọn lọc ở một văn phòng địa phương hoặc ở ga đường sắt và mỗi dabbawalas sẽ lên một chuyến tàu với những hộp thức ăn hướng đến khu vực giao hàng của mình. Khi các hộp thức ăn tới từ khắp nơi trong thành phố, chúng được chọn lọc lại trước khi được đưa lên xe đạp và xe kéo tay cho chặng đi cuối cùng.

Chuỗi trao đổi phức tạp này dựa trên một mã chữ và số bí mật được viết nguệch ngoạc trên mỗi hộp thức ăn trưa - không thể giải đoán với người không quen nhưng được thiết kế để dễ hiểu với tất cả các dabbawalas.


Sự cam kết của dabbawalas với công việc một phần vì tiền trả lương là cao - khoảng 12.000 rupee (140 bảng Anh) mỗi tháng, một mức lương tốt ở Ấn Độ với người chủ yếu là lao động phổ thông. Sự nổi tiếng của dabbawalas cũng mang lại cho công việc một uy tín nhất định. Điều này có thể dẫn đến các đặc quyền như giảm giá thuê bao điện thoại di động và học bổng cho các con của dabbawalas, được tài trợ bởi các tổ chức muốn liên kết với mạng lưới được tôn trọng này.

Và như một hợp tác xã, tất cả các dabbawalas là đối tác bình đẳng với các giám sát viên (gọi là mukadam) được bầu lên. "Bạn không phải nói 'Xin chào ngài' hay 'Vâng, thưa ngài' với bất cứ ai, dabbawalas Anil Bhawagat nói.

Nhưng cũng có những lý do sâu sắc hơn cho sự cống hiến của họ. Dịch vụ dabbawalas hầu như chỉ thuộc về cộng đồng Vakari, nơi họ tôn thờ vị thần Vithala của đạo Hindu. Thần Vithala dạy rằng đưa thực phẩm là một trong những đóng góp lớn nhất bạn có thể thực hiện. "Các dabbawala nói rằng chúng tôi đang có cơ hội vàng để đi trên con đường tâm linh trong khi đi kiếm bánh mì," Sangle nói.

Mặc dù vậy, khi sự tiện lợi của các dịch vụ giao hàng dựa trên ứng dụng (app) bắt kịp, liệu các dabbawala có tiếp tục duy trì được không? Việc giao thực phẩm đã nằm chắc chắn trong tầm ngắm của các doanh nghiệp kỹ thuật mới của Ấn Độ, Pankaj Jain, một đối tác tại công ty tăng tốc khởi nghiệp Mỹ 500 Start Ups, nói.

Nhưng ông nghĩ rằng mọi mối đe dọa hãy còn xa. Ngành này còn phải khởi động, ông nói. Một phần của vấn đề là các công ty đó chỉ mới nghĩ rằng họ có thể ghép mô hình kinh doanh từ Thung Lũng Silicon vào Ấn Độ.

Nhiều công ty đã đốt tiền của nhà đầu tư để tạo ra ứng dụng đẹp đẽ và giảm giá để cố dành thị phần thay vì xây dựng các chuỗi cung ứng đáng tin cậy và kế hoạch kinh doanh vững chắc, Jain nói. Ông nghĩ rằng các doanh nghiệp công nghệ thực phẩm có thể học hỏi từ các "nền tảng mạnh mẽ" của dịch vụ dabbawalas. "Tôi nghĩ việc cung cấp thức ăn 2.0 ở Ấn Độ sẽ là dabbawalas trên nền công nghệ," ông nói.

Ông không phải là người duy nhất nghĩ vậy. Cả Swiggy và Runnr, 2 công ty cung cấp thực phẩm công nghệ hàng đầu, đã khai thác những hiểu biết chuyên môn của các dabbawalas. Runnr có trụ sở tại Bangalore đã xây dựng dịch vụ giao hàng của mình bằng việc sử dụng mô hình nguồn cung ứng đám đông tương tự các công ty như Uber.

Người đồng sáng lập và Giám đốc điều hành Mohit Kumar nói rằng họ đã liên lạc với dabbawala để có được một số gợi ý khi họ mở rộng hoạt động tới Mumbai một năm trước. Công ty này cũng đã ký với khoảng 200 dabbawalas để làm việc bán thời gian sau khi họ hoàn thành việc giao hàng vào giờ ăn trưa.

Một trong những bài học mà công ty Runnr học được là cách di chuyển ở Mumbai. Cách Google Maps phân chia thành phố thành các khu vực là không tính đến lưu lượng giai thông, kinh nghiệm nhiều năm đã dạy cho các dabbawala nơi tắc nghẽn là ở đâu. "Không có hệ thống nào khác có mức dữ liệu này cho từng nơi," Kumar nói. "Điều đó thực sự giúp chúng tôi giảm được thời gian giao hàng."

Cũng như dịch vụ theo yêu cầu của mình, công ty Runnr hiện đang thử nghiệm việc giao hàng thường xuyên vào giờ ăn trưa cho các văn phòng lớn ở Bangalore - nên nó cạnh tranh trực tiếp hơn với dịch vụ dabbawalas.

Tuy nhiên, việc giao hàng được đặt hàng trước phải đến đúng giờ. "Việc này thiết yếu hơn," Kumar nói. "Giống như dabbawalas, chúng tôi đang cố gắng xây dựng một hệ thống chống sai sót mạnh mẽ." Điều đó bao gồm đào tạo tăng cường cho tài xế, một lịch trình cứng nhắc và có các ưu đãi thưởng cho tài xế khi giao hàng đúng giờ hơn là khi giao được nhiều hàng.


Kumar nghĩ rằng việc áp dụng thêm công nghệ có thể giúp ích cho dabbawalas. Kết hợp với kiến thức địa phương, công nghệ bản đồ có thể giúp tạo ra các tuyến giao hàng tốt hơn có thể được thích nghi nhanh chóng khi khách hàng đến rồi đi. Nếu công ty Runnr quyết định triển khai việc giao hàng vào giờ ăn trưa theo lịch trình tại Mumbai, Kumar nói anh ta sẽ xem xét việc hợp tác với dabbawala.

Tuy nhiên Pawan Agrawal không chắc chắn rằng các dabbawala sẽ nhanh chóng áp dụng công nghệ mới. Là một diễn giả về các chủ đề quản lý, Agrawal đã làm luận án tiến sĩ về mạng lưới dabbawala và hiện đang giảng bài cho các doanh nghiệp trên khắp thế giới về cách áp dụng một số quy trình của tổ chức này. Agrawal chỉ ra rằng nhiều dabbawala là trên 50 tuổi và không có tuổi nghỉ hưu. "Tôi nghĩ rằng việc này sẽ mất nhiều thời gian," ông nói.

Nhưng phương pháp công nghệ thấp của họ có thể là một thế mạnh. Các dabbawala cung cấp một dịch vụ khác cho các công ty khởi nghiệp kỹ thuật số. "Bạn không thể đặt trực tuyến món ăn nấu tại nhà," ông nói. Và trên đường phố đông đúc ở Mumbai, xe lửa và xe đạp nhanh hơn ô tô và xe máy. Dabbawalas Gangaram Hemade đồng ý: "Nếu bạn đi xe máy, bạn phải tuân thủ tất cả các quy tắc và việc đỗ xe là một vấn đề. Bằng cách này, chúng tôi có thể di chuyển đến bất cứ đâu, ngay cả khi giao thông đông đúc."

Tuy nhiên dabbawalas không ngại nắm bắt cơ hội mới. Họ đang bàn với công ty khổng lồ thương mại điện tử Ấn Độ Flipkart về việc thực hiện giao hàng ở dặm cuối. Và một nhóm đang hợp tác với công ty khởi nghiệp Raw Pressery để cung cấp nước ép theo yêu cầu.

Theo Sangle, cơn sốt ăn uống lành mạnh ở Ấn Độ là rất tốt cho các dabbawala khi các công ty thực phẩm đang dùng họ để giao hàng. Lợi nhuận từ các liên doanh mới này đang làm tăng mức lương của dabbawalas, từ 12.000 đến 20.000 rupee mỗi tháng, ông nói.

Tuy nhiên, Sangle không muốn việc kinh doanh cốt lõi sẽ thay đổi. Một lẽ là vì ông nghĩ rằng mối liên hệ tâm linh của các dabbawalas đối với công việc sẽ luôn mang lại cho họ một lợi thế. "Các công ty mới cung cấp cho khách hàng của họ những ưu đãi tốt nhưng họ chỉ quan tâm đến việc chiếm lĩnh thị trường," ông nói. "Các dabbawalas có những lý do sâu sắc hơn để làm điều đó. Phục vụ khách hàng của mình giống như phục vụ thượng đế."

Bài tiếng Anh trên BBC Future

Gửi ý kiến của bạn
Tên của bạn
Email của bạn