Dòng sông trốn từ thiên đường xuống

Mỗi năm, Caño Cristales ở miền trung Colombia lại hiện lên với những gam màu khác, mới mẻ, rực rỡ và khó tin như tác phẩm của đấng siêu nhiên.

Dòng nước kỳ diệu

Ở cách Bogotá 170km về phía nam, ba hệ sinh thái khác nhau - dãy núi đá Andes, bình nguyên Llanos trải rộng, và rừng Amazon xanh tốt - tụ hội về một chỗ, tại khu vực hoang dã xa xôi ở Rừng Quốc gia Sierra de La Macarena, miền trung Colombia.

Đây là nơi có sự đa dạng sinh học và vẻ đẹp khiến ta phải sững sờ.

Nếu đi dọc theo dòng sông Guayabero uốn lượn tới nơi nó phân nhánh ở bìa rừng phía nam, bạn sẽ bắt gặp một trong những kỳ quan thiên nhiên ngoạn mục nhất thế giới: Caño Cristales, kéo dài 100km, gồm một loạt các thác nước trong vắt, các dòng sông, dòng suối, các khe nước bùng nổ thành một dải màu sắc cầu vồng rực rỡ trong vài tháng mỗi năm.

Kính vạn hoa

Caño Cristales thường được gọi là "dòng sông ngũ sắc" hay "cầu vồng nước". Theo huyền thoại địa phương thì nó đã trốn khỏi thiên đường để chảy xuống hạ giới.

Sắc màu kính vạn hoa của dòng sông trông như thể là sản phẩm của đấng quyền năng siêu nhiên, hay của chủ nghĩa hiện thực thần bí Colombia. Thế nhưng thật ra nó là kết quả của một hiện tượng sinh học độc đáo, thường xảy ra từ tháng Sáu đến tháng Mười Một.

Theo Javier Francisco Parra, điều phối viên địa phương của cơ quan quản lý môi trường Cormacarena của Colombia tại khu vực La Macarena, thì có một loại cây thuỷ sinh hiếm, đặc hữu của địa phương, được gọi là macarenia clavigera, nằm dưới lòng sông đầy đá của Caño Cristales.

Các hướng dẫn viên giới thiệu về công viên này giải thích rằng hầu hết thời gian trong năm, loại cây giống như rêu này mọc với màu sắc giống như xanh sẫm. Nhưng khi mùa mưa tới, mực nước dâng lên và khi có vừa đủ lượng tia sáng mặt trời chiếu tới được tầng đáy sông thì loại cây này bừng nở thành một dải sắc màu sặc sỡ từ tím tới hồng, vàng, xanh lá ở các mức độ đậm nhạt khác nhau phủ kín lòng sông.

"Hệ sinh thái này là thứ độc đáo trên thế giới... thứ cây đặc hữu của địa phương tạo nên vẻ đẹp và màu sắc rực rỡ như trong phim cho Caño Cristales," Parra nói.

Thay đổi

Một trong những điều kỳ diệu của hệ sinh thái mong manh và kiểu cách này là với mỗi một mùa mới, dòng sông dường như lại trông khác so với chính nó trong năm trước.

Giống như lá mùa thu trên cây, sự phát triển và màu sắc của cây macarenia clavigera được định đoạt bởi mức độ mưa, nhiệt độ và ánh sáng mặt trời trong năm.

Cho nên năm này trải dài khắp dòng sông có thể là màu đỏ thắm, nhưng sang năm khác có thể lại là màu xanh sáng hoặc màu vàng.

Khởi đầu từ những tảng đá

Tuy cây macarenia clavigera khiến cho dòng sông sắc màu cầu vồng, nhưng những tảng đá mà cây mọc bên trên mới là thứ khiến loài cây này sống được.

Caño Cristales chảy bên trên Guiana Shield, hệ kiến tạo đá 1,7 tỷ năm tuổi trải dài trên hầu hết phần đông bắc của Nam Mỹ và thuộc các hệ kiến tạo địa chất già nhất hành tinh. Theo hướng dẫn viên Walther Ramos, các nhà địa chất học từ khắp nơi trên thế giới đã tới nghiên cứu về những sự kỳ bí của công viên này.

Ramos nói rằng Guiana Shield có lẽ đã được hình thành từ trầm tích của một loạt các dòng sông cổ, và ngày nay nó rất giàu chất phosphorous, sắt, thạch anh, và các khoáng chất khác. Phần lớp đá giàu khoáng chất này nằm sâu dưới lòng đất và nổi lên tại đây, miền trung Colombia, để tạo nên địa điểm hoàn hảo (và duy nhất) trên Trái Đất để cây macarenia clavigera có thể sống.

Khám phá táo bạo

Đáng chú ý là dải màu sặc sỡ của Caño Cristales lại là thứ mà hầu hết người Colombia lại không biết đến cho tới tận gần đây.

Trong hầu hết Thế kỷ 20, cuộc chiến vẫn đang tiếp diễn của chính phủ chống lại bọn buôn ma tuý và lực lượng phiến quân Farc khiến dải đất hoang dã bị cô lập này trở thành nơi vô cùng nguy hiểm để tới thăm - nguy hiểm tới mức trên thực tế từ 1989 cho tới 2009, khu vực này không mở cửa cho công chúng.

Nhưng vào năm 1989, một phóng viên táo bạo người Colombia là Andrés Hurtado García đã đi bộ leo núi trong vài giờ đồng hồ qua khu rừng do phiến quân kiểm soát với một chiếc máy ảnh.

Sau khi được cho là ẩn trốn khỏi sự phát hiện của các lực lượng phiến quân trong một căn nhà nông dân, ông đã tới được dòng nước sặc sỡ sắc màu, chụp được một tấm ảnh và giới thiệu kỳ quan tự nhiên này của Colombia trên tờ báo El Tiempo của Colombia, và gọi nó là "dòng sông đẹp nhất thế giới".

Sau khi quân đội Colombia thiết lập hiện diện tại khu vực vào giữa thập niên 2000, lẻ tẻ một số các du khách can đảm bắt đầu tìm tới.

Nhưng mãi cho tới khi phía chính quyền đạt được thoả thuận hoà bình với các phiến quân vào 2016 thì dòng du khách lẻ tẻ này mới bắt đầu trở thành làn sóng đều đặn kéo đến.

Tới bằng cách nào

Bởi Caño Cristales nằm ở nơi xa xôi hẻo lánh, cho nên để tới được đây, ta sẽ phải làm một hành trình đi sâu vào thế giới hoang dã của Colombia.

Hầu hết các du khách bắt đầu từ Villavicencio, một thành phố có 430 ngàn dân nằm giữa điểm giao nhau của dãy nói Andes và bình nguyên Llanos, nơi nổi tiếng về văn hoá chăn bò cực nhọc.

Tuy chỉ cách Caño Cristales có 210km đường chim bay, nhưng ta sẽ phải trải qua chuyến đi bằng ô tô xóc nảy người suốt 26 giờ đồng hồ, lái qua các con đường ngập nước, cho nên đa số mọi người sẽ chọn đi máy bay cánh quạt một động cơ, bay mất một tiếng bên trên rừng xanh, có nhiều chuyến mỗi ngày.

La Macarena

Phi cơ đáp xuống một cộng đồng chăn nuôi gia súc nhỏ ở La Macarena nằm bên bờ sông Guayabero đục bùn.

Từ đây, những chiếc xuồng máy hẹp chở khách đi ngược dòng sông lên vài km, lướt qua đám khỉ ngồi vắt vẻo trên những cành cây và lũ cá sấu nằm phơi nắng bên bờ sông, tới phần đầu chỏm của công viên quốc gia, nơi một đoàn các xe tải thô sơ đã chờ sẵn.

Trong nhiều thập niên, La Macarena vẫn là một vùng đất nhô lên do các lực lượng Farc bao vây và kiểm soát.

Nhưng do cuộc nội chiến Colombia đi tới hồi ngưng chiến, nơi này bắt đầu kết nối ngày càng nhiều hơn với thế giới bên ngoài. Và bởi Caño Cristales chỉ mở trong ngày, khi đêm xuống, hầu hết các du khách sẽ tới La Macarena trú chân.

"Chúng tôi đã xoá bỏ được vết nhơ của vùng," Raul Moreno, một giáo viên phổ thông ở địa phương, người giới thiệu cho du khác về văn hoá của La Macarena, nói.

"Dòng sông này từng là con đường cao tốc cho hoạt động buôn ma tuý. Các điều kiện sống quanh đây đã được cải thiện."

Tương lai tươi sáng

Theo Moreno, trong 2008, có khoảng 780 du khách, trong đó chỉ có 16 người nước ngoài, đã tới La Macarena. Nhưng Moreno nói rằng trong 2016, cộng đồng địa phương đã đón tiếp 16.500 du khách và 4.200 khách nước ngoài đến từ 75 quốc gia. Trước kia, mọi người chỉ có thể tới nơi bằng đường bộ hoặc bằng một máy bay ba chỗ ngồi, thì nay các phi cơ lớn hơn, có thể chở được 50 hành khách bay trực tiếp từ Bogotá tới, mỗi tuần vài chuyến.

Để giúp bảo tồn được loài cây macarenia clavigera, giới chức quản lý công viên hiện đang cấm các du khách mang vào bất kỳ sản phẩm hoá chất, có thể làm ô nhiễm nước, bao gồm cả kem chống nắng, hộp xịt chống côn trùng, chất khử mùi cơ thể, kem dưỡng da, và trang điểm.

Nếu như bạn hỏi Moreno, thì ông sẽ giải thích rằng các nỗ lực này đang đóng vai trò nâng cao nhận thức trong khu vực cũng như để bảo vệ loài cây này.

"Colombia có toàn là vẻ đẹp tự nhiên mà nay quý vị đã có thể tới tham quan," ông nói. "Hy vọng là thế giới sẽ bắt đầu nhìn vào Colombia với các con mắt khác."

Bài tiếng Anh đã đăng trên BBC Travel.