Những suy đoán ban đầu về nguyên nhân vụ tai nạn 

Hai nhật báo Pháp là Les Echos và Libération đều tập trung phân tích vụ tai nạn máy bay Boeing 787 Dreamliner của hãng hàng không Air India hôm thứ Năm, 12/06, khiến hơn 260 người thiệt mạng. Theo các phương tiện truyền thông Ấn Độ, chỉ có một người duy nhất may mắn sống sót, đó là một công dân Anh 40 tuổi, ngồi ở ghế 11A. 

Nguyên nhân vụ tai nạn vẫn đang được các cơ quan chức năng tiến hành làm rõ. Trong lúc chờ kết quả, tờ Libération đưa ra một vài giả thuyết cho vụ rơi máy bay kinh hoàng này. Tờ báo dẫn lời cơ quan quản lý hàng không Ấn Độ, cho biết chiếc máy bay đã rơi vào trạng thái mất lực nâng ngay sau khi cất cánh, bên ngoài phạm vi của sân bay. Máy bay có vẻ như không thể lấy độ cao, mà không hề có dấu hiệu bên ngoài nào (như khói hay nổ) cho thấy có sự cố kỹ thuật. Tín hiệu cấp cứu Mayday đã được tổ bay gửi đi ngay trước khi xảy ra thảm kịch. 

Boeing 787 : Niềm tự hào của Boeing 

Trong khi đó nhật báo kinh tế Les Echos lại tập trung phân tích về dòng máy bay 787 Dreamliner của gã khổng lồ Boeing. Trong bài viết mang tựa đề “Tai nạn máy bay Air India: Boeing 787, chiếc máy bay biểu tượng với hành trình hỗn loạn”, tờ báo cho biết kể từ khi được đưa vào hoạt động từ năm 2011, Boeing 787 đã làm thay đổi thị trường máy bay đường dài khi có thể chở từ 248 đến 330 hành khách. Boeing đã nhận được tổng cộng 2.598 đơn đặt hàng – một con số ấn tượng. Trong số đó, hiện có 1.148 chiếc Boeing 787 đang hoạt động trên toàn thế giới và còn 889 chiếc đang chờ được bàn giao – cho thấy sức hút ban đầu mạnh mẽ của dòng máy bay này. Nhà sản xuất Mỹ thậm chí còn gọi chương trình này là “dòng máy bay thân rộng bán chạy nhất trong lịch sử hàng không”.

Chiếc Boeing 787 đã góp phần mở ra gần 180 đường bay thẳng mới giữa những thành phố trước đây chưa từng được kết nối, qua đó tái định hình mạng lưới hàng không toàn cầu, vượt xa con số 80 tuyến bay được dự kiến ban đầu. Thiết kế của Boeing 787, với kết cấu bao gồm 50% vật liệu composite, tức là vật liệu tổng hợp được tạo ra từ việc kết hợp hai hay nhiều vật liệu khác nhau, mang tới tính chất và ứng dụng vượt trội hơn so với vật liệu ban đầu. Đây được xem là một bước tiến lớn vì theo quảng cáo của Boeing, điều này giúp giảm tới 20% mức tiêu thụ nhiên liệu so với các mẫu máy bay cũ.

Tuy vậy nhưng chương trình Dreamliner đã gặp phải nhiều trục trặc trong quá trình sản xuất. Vào cuối năm 2020, việc phát hiện ra các lỗi trên thân máy bay của một số chiếc 787 đã buộc Boeing phải tạm ngừng việc giao hàng dòng “Dreamliner”. Ngoài các lỗi về thân máy bay, còn phát hiện thêm một số khuyết điểm khác, kéo theo cuộc điều tra của Cơ quan Hàng không Liên bang Mỹ (FAA), buộc Boeing phải kéo dài thời gian ngừng giao hàng cho đến khi được chính phủ Mỹ bật đèn xanh vào mùa hè năm 2022.

Ngày tàn của Boeing liệu đã đến ? 

Mục xã luận của tờ Les Echos đặt câu hỏi liệu vụ rơi máy bay này có đánh dấu sự sụp đổ của đế chế Boeing ? Tờ báo nhắc lại, kể từ sau các vụ rơi máy bay của Lion Air và Ethiopian Airlines vào năm 2018 và 2019, vốn đã làm tổn hại nghiêm trọng đến danh tiếng của dòng 737 MAX mới, cùng với vụ bật tung cửa thoát hiểm giữa không trung trên một máy bay của Alaska Airlines, gã khổng lồ ngành hàng không Boeing đã rơi vào tâm bão chỉ trích. Mặc dù Boeing chịu trách nhiệm trực tiếp trong hai vụ tai nạn đầu tiên, hãng có thể sẽ không bị quy kết trách nhiệm trong vụ tai nạn của Air India lần này, bởi nguyên nhân vẫn chưa được xác định. 

Tuy vậy, cú sốc này vẫn là một đòn giáng mạnh đối với tập đoàn Mỹ, đến mức khiến một số người bắt đầu tự hỏi: liệu vụ rơi máy bay lần này có phải là “giọt nước tràn ly” ? Theo Les Echos, vẫn còn quá sớm để khẳng định rằng gã khổng lồ này sẽ bị kéo xuống vực thẳm.

Trước hết, là vì các hãng hàng không hiện nay đang thiếu máy bay và trong những thập kỷ tới, nhu cầu về máy bay sẽ tiếp tục tăng mạnh. Theo Airbus, đội bay toàn cầu dự kiến sẽ tăng gấp đôi trong vòng hai mươi năm tới. 

Thứ hai, nước Mỹ không thể thiếu Boeing. Boeing thường xuyên là nhà xuất khẩu tư nhân lớn nhất của Mỹ, tạo ra hơn 80 tỷ đô la doanh thu kinh tế trong nước. Đây cũng là tập đoàn trực tiếp thuê hơn 150.000 nhân viên và gián tiếp tạo việc làm cho khoảng 1,5 đến 2 triệu người tại Mỹ. Với khoản đầu tư hơn 2,5 tỷ đô la mỗi năm cho nghiên cứu và phát triển, hoạt động trong các lĩnh vực hàng không dân dụng, quân sự và không gian, Boeing là một công cụ thể hiện chủ quyền và sức mạnh của nước Mỹ. Les Echos kết luận dù tập đoàn này không có lợi nhuận kể từ năm 2018 và vốn hóa thị trường đã giảm hơn một nửa kể từ tháng 03/2019, thì đối thủ lớn của Airbus vẫn có thể được xem là bất tử.

Lính đánh thuê Nga và những tội ác tại Mali 

Nhật báo Le Monde hôm nay chạy tựa trang nhất “Tiết lộ về những tội ác của Wagner tại Mali”. Theo kết quả điều tra của Le Monde, Forbidden Stories và các hãng truyền thông đối tác, trong suốt ba năm rưỡi hiện diện tại Mali, từ tháng 12/2021 đến ngày 06/06/2025, nhóm lính đánh thuê Wagner của Ngađã gây ra vô số hành động tàn bạo và giết chóc, từ bắt cóc, thiêu sống, tới chặt đầu, v.v. Rất khó để đưa ra con số thương vong chính xác, nhưng ít nhất hàng trăm người dân Mali, đặc biệt là các thành viên của cộng đồng Peul và Touareg – thường bị gắn với các nhóm thánh chiến Hồi giáo và phong trào ly khai – đã bị lực lượng Wagner sát hại.

Còn khi không bị xử tử, một số người bị bắt giữ và giam cầm bởi các lính đánh thuê của Nga mà không qua bất kỳ thủ tục pháp lý nào và ngoài tầm kiểm soát của chính quyền Mali, trong nhiều ngày, nhiều tuần, thậm chí nhiều tháng. Theo điều tra, ít nhất sáu căn cứ của quân đội Mali đã được xác định là nơi giam giữ dân thường kể từ đầu năm 2022. Một số địa điểm khác cũng có thể đã được sử dụng làm nơi giam giữ, tùy theo khu vực hoạt động của lính đánh thuê Nga.

Ngoài ra, kết quả cuộc điều tra của Le Monde còn cho những tháng đầu năm 2022, khi mới đến Mali, nhóm Wagner gặp nhiều khó khăn khi chính quyền quân sự của tướng Assimi Goïta không thanh toán tiền cho họ, vì vậy họ đã tự kiếm tiền. Họ cướp tiền và trang sức của người dân mà họ gặp, như ghi nhận ở khu vực Simaye, miền trung Mali. Không chỉ vậy, họ còn bắt cóc dân thường và đòi tiền chuộc để thả người. Theo nhiều nguồn tin ở miền bắc Mali, nhóm Wagner có thể yêu cầu gia đình của nạn nhân phải trả tới khoảng 7.600 euro để chuộc lại người thân. Le Monde kết luận rằng họ hành động chẳng khác nào các nhóm thánh chiến mà họ tuyên bố đang chiến đấu chống lại.

Có nên cấm trẻ dưới 15 tuổi sử dụng mạng xã hội ? 

Về thời sự nước Pháp, tờ Le Monde, Le Figaro và Libération hôm nay đều có bài viết về dự luật cấm trẻ em dưới 15 tuổi sử dụng mạng xã hội. Trong bối cảnh dư luận trong nước đang bàng hoàng vì vụ đâm dao tại trường trung học ở thành phố Nogent, tổng thống Pháp đã tuyên bố nếu châu Âu không thực hiện luật này trong vài tháng tới thì “chúng ta sẽ tự bắt đầu thực hiện tại Pháp” bằng phương pháp phân tích khuôn mặt để xác định tuổi. Trước phát biểu của tổng thống, các tờ báo lại đưa ra những quan điểm trái chiều. 

Về phần mình, Le Monde thể hiện rõ quan điểm phản đối trong bài “Nữ giám thị bị đâm ở Nogent: Những câu hỏi được đặt ra về lệnh cấm mạng xã hội đối với người dưới 15 tuổi”. Luận điểm đầu tiên được tờ báo đưa ra là phía cơ quan điều tra vẫn chưa chứng minh được mối liên hệ trực tiếp nào giữa vụ án mới đây tại Nogent với vấn đề nghiện mạng xã hội. Công tố viên trong vụ án này cho biết dù nghi phạm giết người “có vẻ bị ám ảnh bởi bạo lực và cái chết”, nhưng cậu ta “ít sử dụng mạng xã hội”. Thủ tướng François Bayrou cũng đã thông báo rằng ông muốn thực hiện các biện pháp kiểm soát danh tính khi bán vũ khí trên Internet, nhưng cuộc điều tra đã xác định rằng vũ khí được sử dụng là một con dao làm bếp được lấy trộm từ nhà của nghi phạm. 

Luận điểm thứ hai là tính chính xác của biện pháp phân tích khuôn mặt mà tổng thống Pháp đề xuất. Le Monde cho rằng công nghệ này từ lâu đã bị chỉ trích vì hoạt động kém hiệu quả trên các đối tượng không phải da trắng và có tỷ lệ sai số quá cao. Ngoài ra, một biện pháp khác là yêu cầu xác nhận thông tin người dùng qua App Store hay Google cũng gây ra nhiều tranh cãi. Còn theo Le Figaro trong bài “Giới hành pháp đau đầu với lệnh cấm trẻ vị thành niên dùng mạng xã hội”, thì điều này sẽ có nguy cơ làm lộ các thông tin nhạy cảm của người dùng.

Luận điểm thứ ba là những luật hạn chế quyền truy cập của trẻ vào mạng xã hội hay trò chơi điện tử trực tuyến đã được nhiều quốc gia thử nghiệm và gây ra không ít các tranh cãi. Một vài trong số đó vẫn đang được thực hiện như ở nhiều tiểu bang của Hoa Kỳ, ở Úc và Anh. Trong khi đó, một số thì đã bị huỷ bỏ, như các biện pháp về giờ giới nghiêm kỹ thuật số nhằm giới hạn thời gian sử dụng thiết bị điện tử ở trẻ em ở Hàn Quốc và Trung Quốc. Ngoài ra theo Le Figaro, việc ra lệnh cấm như vậy cũng khó có thể hạn chế được hoàn toàn việc trẻ em sử dụng mạng xã hội vì chúng chắc chắn sẽ tìm ra được những cách khác để lách luật. Minh chứng là mới đây, khi ba trang web phim khiêu dâm lớn của Pháp ngưng hoạt động, số lượng người tìm đến mạng cá nhân ảo VPN đã tăng vọt. Trong khi đó, tờ Libération lại đưa ra quan điểm ngược lại. Tờ báo cho rằng đạo luật này dù không thể hoàn toàn ngăn cản trẻ dưới 15 tuổi truy cập vào mạng xã hội nhưng chí ít vẫn có thể hạn chế được việc truy cập đó, tương tự như các luật cấm trẻ vị thành niên mua rượu và thuốc lá. 

Tình báo Israel dành nhiều năm để xây dựng căn cứ drone bí mật ở ngay cạnh Tehran, sử dụng số drone này để vô hiệu hóa lực lượng phòng không Iran.

"Chiến dịch đáp trả kiên quyết đối với cuộc tấn công tàn bạo của đối phương đã bắt đầu với việc phóng hàng trăm tên lửa đạn đạo khác nhau về phía Israel", hãng thông tấn Iran IRNA tối 13/6 cho biết.

Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) thông báo đã nhắm tới hàng chục mục tiêu, trong đó có các trung tâm quân sự và căn cứ không quân của Israel, trong chiến dịch mang tên "Lời hứa Đích thực 3". IRGC tuyên bố đã đánh trúng những cơ sở công nghiệp quốc phòng được Tel Aviv sử dụng để sản xuất tên lửa và các thiết bị quân sự khác.

"Báo cáo thực địa, ảnh vệ tinh và thông tin tình báo thu được cho thấy hàng chục tên lửa đạn đạo đã đánh trúng các mục tiêu chiến lược. Dù tuyên bố đánh chặn được, kẻ thù đã không thể chống lại những đợt tấn công bằng tên lửa của Iran", IRGC cho hay.

Giao tranh bùng phát sau khi IDF rạng sáng 13/6 triển khai hơn 200 máy bay tiến hành chiến dịch không kích phủ đầu Iran, hạ sát nhiều quan chức của Tehran, trong đó có Tổng tham mưu trưởng Lực lượng Vũ trang Mohammad Bagheri, tư lệnh IRGC Hossein Salami, lãnh đạo Bộ tư lệnh Trung tâm Khatam al-Anbiya Gholam Ali Rashid và tướng Amir Ali Hajizadeh, tư lệnh lực lượng không quân IRGC.

Ít nhất 6 nhà khoa học hạt nhân Iran cũng thiệt mạng.

Đại sứ Iran tại Liên Hợp Quốc Saeid Iravani nói ít nhất 78 người đã bị sát hại và hơn 320 người bị thương, phần lớn là dân thường. Ông cáo buộc Mỹ đã chia sẻ thông tin tình báo và "hỗ trợ chính trị" cho đồng minh Israel.

Phạm Giang (Theo CNN, Reuters, AFP, IRNA)

Thông tin ông Trump bổ nhiệm Thomas Fugate - cử nhân 22 tuổi không có kinh nghiệm vào vị trí lãnh đạo chống khủng bố gây tranh cãi dữ dội trong dư luận Mỹ.

Theo Times of Israel, truyền thông Iran ngày 13/6 thông báo rằng quân đội nước này đã bắn "hàng trăm tên lửa đạn đạo khác nhau" về phía Israel, mô tả đây là sự mở đầu cho đòn đáp trả với các cuộc không kích trước đó của đối thủ.

"Tehran sẽ không đáp trả nửa vời, và Israel sẽ không tránh khỏi tổn thất. Lực lượng vũ trang của chúng tôi sẽ khiến đối phương bất lực", lãnh tụ tối cao Iran Ali Khamenei cho biết.

Truyền thông Israel tiết lộ, đã có nhiều tiếng nổ lớn được ghi nhận ở khu vực thủ đô Tel Aviv và Jerusalem. Dù Lực lượng phòng vệ Israel (IDF) đã đánh chặn hầu hết tên lửa của Iran, nhưng vẫn có một số quả lọt qua lưới phòng không.

Tên lửa của Iran vượt qua lưới phòng không của Israel. Video: RT

"Iran đã vượt lằn ranh đỏ khi bắn tên lửa vào các địa điểm dân sự. Tehran sẽ phải trả giá đắt cho hành động này", ông Israel Katz, Bộ trưởng Quốc phòng Israel nhấn mạnh.

Theo báo cáo của hãng truyền thông Channel 12, đã có 63 người bị thương trong cuộc tấn công tên lửa của Iran, bao gồm 1 người đang ở tình trạng nguy kịch.

Về phía Washington, Bộ Ngoại giao Mỹ cảnh báo rằng Iran sẽ phải hứng chịu hậu quả thảm khốc nếu nhắm vào công dân, căn cứ hoặc cơ sở hạ tầng của Mỹ. Lực lượng Mỹ ở Trung Đông cũng đang giúp đồng minh Israel đánh chặn tên lửa và UAV của Iran nhắm vào lãnh thổ của Tel Aviv.

Tên lửa của Iran vượt qua lưới phòng không của Israel. Video: RT

Lãnh tụ tối cao Iran Ali Khamenei tuyên bố, Tehran sẽ đáp trả các cuộc tấn công của Israel vào lãnh thổ nước này sáng 13/6, khiến các chỉ huy cấp cao và nhà khoa học Iran thiệt mạng.

Israel sáng sớm nay (13/6) đã tấn công các mục tiêu ở sâu trong lãnh thổ Iran. Chiến dịch này đánh dấu một giai đoạn mới, không chỉ về mặt quân sự mà còn về mặt chiến lược.

Lực lượng phòng vệ Israel (IDF) đã công bố đoạn video ghi lại cảnh không quân nước này sử dụng các máy bay chiến đấu do Mỹ sản xuất, để không kích Iran rạng sáng 13/6.