Từ Atlanta, thông tín viên Edward Maille tường trình :

Một biện pháp đặc biệt thể hiện rõ sự cứng rắn trong chính sách nhập cư của tổng thống Trump. Mong muốn của chính quyền tiến hành các chiến dịch trục xuất trong những ngày gần đây ở Los Angeles không phải là điều ngẫu nhiên : thành phố này đang nằm trong tầm ngắm của chính phủ, là ví dụ điển hình cho sự kháng cự đối với chính sách nhập cư của Donald Trump. Los Angeles là một “thành phố trú ẩn”, nơi mà các nguồn lực của chính quyền địa phương không được sử dụng để bắt giữ những người nhập cư không có giấy tờ hay hợp tác với cơ quan di trú liên bang.

Qua việc triển khai binh lính, Donald Trump tiếp tục đưa ra luận điệu mang tính bảo thủ, coi bang California, dưới sự lãnh đạo của thống đốc Gavin Newsom, theo đảng Dân Chủ và có tư tưởng cấp tiến, là một vùng lãnh thổ vô pháp.

Dù khuôn khổ pháp lý cho việc điều động binh lính vẫn chưa được nêu rõ, nhiều khả năng chủ nhân Nhà Trắng viện dẫn Đạo luật Chống nổi loạn (Insurrection Act) có từ thế kỷ XIX, một đạo luật cho phép chính phủ liên bang điều động quân đội mà không cần sự chấp thuận của thống đốc bang. Bước đi này thể hiện sự cứng rắn, cho thấy tổng thống muốn có tiếng nói quyết định.

Lần đầu tiên Donald Trump có đối thủ xứng tầm : Elon Musk

Le Figaro cuối tuần nhận định, liên minh độc đáo giữa Trump và Musk đã vỡ tan tành hôm thứ Năm với những lời thóa mạ và đe dọa lẫn nhau. Lần đầu tiên nhân vật quyền lực nhất hành tinh đã có được đối thủ xứng tầm là Musk, người giàu nhất thế giới.

Hầu như cũng nổi tiếng như Trump nhưng giàu hơn rất nhiều, Musk còn có mạng xã hội X để lan tỏa quan điểm. Cũng sân si như Trump, Musk lại năng động hơn trên các mạng xã hội – một kiểu gậy ông đập lưng ông đối với người từng rất mê Twitter. Căng thẳng đã diễn ra từ nhiều ngày qua, dù Musk chỉ trích đạo luật « lớn và đẹp », Trump tránh mọi ồn ào bằng cách dàn cảnh sự ra đi êm ái của Musk. Nhưng Trump không tự kềm chế được lâu.

Trong cuộc họp báo với thủ tướng Đức Friedrich Merz, Trump cho biết « thất vọng » về Musk. Chỉ vài phút sau, Musk đăng lên X : « Không có tôi, Trump đã thất cử, Dân Chủ kiểm soát Hạ Viện và Cộng Hòa có 51/49 ghế ở Thượng Viện. Thật vô ơn ! ». Trump đáp trả trên Truth Social, vì bị hủy bỏ trợ cấp mua xe điện, nên Musk trở nên « điên rồ » ; và đe dọa kết thúc các hợp đồng chính phủ. Musk tung ra quả bom lớn : Donald Trump có tên trong hồ sơ Epstein, và dọa không cho phi thuyền Dragon hoạt động.

Một liên minh dễ vỡ giữa hai cá tính mạnh 

Ngoài bất đồng cá nhân, đây còn là rạn nứt đầu tiên giữa phong trào MAGA - dân túy và bảo hộ, với giới công nghệ - chủ trương tự do mậu dịch. Musk còn muốn chiến đấu về chính trị khi loan báo sẽ trả đũa các dân biểu Cộng Hòa đã bỏ phiếu cho dự luật ngân sách của Trump, và lập đảng mới. Với gia tài to lớn và 220 triệu người theo dõi trên X, Musk có thể tạo ảnh hưởng trong cuộc bầu cử sơ bộ sắp tới của Cộng Hòa.

Sự nổi tiếng khiến Musk hầu như là đối thủ tự nhiên của Trump. Dù kết cuộc ra sao chưa rõ, Trump có sức mạnh của Nhà nước liên bang. Cổ phiếu Tesla đã sụt mất 14 % trong ngày thứ Năm, 150 tỉ đô la tan biến và Trump còn có thể đánh thuế hải quan hay hủy bỏ trợ cấp công. Hoặc đe dọa các đối tác thương mại của Musk, thậm chí quốc hữu hóa SpaceX – dù việc này khó khả thi. Nhưng nhiều khả năng là đôi bên sẽ làm hòa vì hiểu rằng cả hai đều thiệt, tuy nhiên sẽ không còn như xưa vì khi kể công trong chiến thắng của Trump và nói đến vụ Epstein, Musk đã đụng chạm đến lòng tự ái cao độ của Trump.

Theo Le Figaro, điều khiến người ta bất ngờ là tốc độ nhanh chóng, thô bạo của cuộc khẩu chiến, và đáng ngạc nhiên nhất là liên minh Trump-Musk có thể kéo dài như thế. Nếu lo cho gia tài và tương lai của mình ở nước Mỹ, nhà tỉ phú công nghệ sẽ phải quy phục Nhà Trắng, như đa số các nhà lãnh đạo thế giới. The Economist cũng cho rằng « Donald Trump có nhiều phương cách để gây tổn hại cho Elon Musk ».

« Chiều sâu chiến lược » trở thành điểm yếu của Nga

Về các chiến dịch thần tốc, táo bạo vừa qua của Ukraina, L’Express nhận xét, từ lâu người Nga vẫn tin vào « chiều sâu chiến lược », tức khoảng cách giữa tiền tuyến với các cơ sở kỹ nghệ và các thành phố lớn. Để đối phó với Đức quốc xã năm 1941, Liên Xô đã cho dời 1.500 nhà máy sang Xibêri, Trung Á và Ural. Nằm ngoài tầm oanh tạc, những nhà máy này còn sản xuất cả ngày lẫn đêm thép và vũ khí, cho đến chiến thắng cuối cùng bốn năm sau đó.

Khi bố trí các oanh tạc cơ chiến lược ở đông Xibêri hay Viễn Đông, bộ tham mưu Nga ngỡ rằng hỏa tiễn không với tới được. Nhưng cuộc không tập ly kỳ do tình báo Ukraina tổ chức : các drone giấu trong xe tải được điều khiển từ xa đã phá hủy nhiều phi cơ Nga, cho thấy « chiều sâu chiến lược » không còn là ưu thế của Matxcơva mà ngược lại.

Thâm nhập vào sâu lãnh thổ địch, Ukraina buộc đối thủ phải tự vệ trên chính đất mình. Nếu chỉ cần một ít drone giấu gần phi trường là đủ để tiêu diệt những vũ khí trị giá nhiều triệu đô la, quân đội Nga sẽ phải huy động đông đảo lính tráng để bảo vệ những địa điểm chiến lược về quân sự, năng lượng, kỹ nghệ. Với nguy cơ gây tâm lý sợ hãi trên toàn quốc, trong khi Vladimir Putin vốn muốn dân chúng ít biết đến « chiến dịch quân sự đặc biệt » bằng mọi giá.

Phiên bản Ukraina của vụ tấn công máy nhắn tin Israel

Le Point kể ra : Hàng trăm drone được bí mật đưa vào những vùng xa xôi của nước Nga cách hàng ngàn cây số từ một năm rưỡi qua. Chúng được xếp vào những xe tải với rờ-moọc có trần giả, giấu trong những két có nắp đậy điều khiển từ xa bởi những chiến sĩ hoạt động trong lòng địch nhưng dùng mạng điện thoại Nga, mở theo giờ đã định cho một đám mây drone bay ra. Và cả 41 mục tiêu đã được tình báo nghiên cứu kỹ lưỡng, cùng nổ tung một lượt, không gây thiệt hại cho thường dân…Phim khoa học giả tưởng hay kịch bản James Bond ? Nhưng không, đây chính là phiên bản Ukraina của vụ tấn công máy nhắn tin đã giúp Israel loại Hezbollah ra khỏi vòng chiến tháng 9/2024. Và là một chiến dịch thông minh, gan dạ chưa từng thấy, sẽ còn được giảng dạy lâu dài trong các trường quân sự.

Đây không phải là chiến tích đầu tiên. Soái hạm Moskva bị đánh chìm xuống đáy biển, hai cú đánh vào cầu Kerch, đẩy lùi Hạm đội Hắc Hải, cuộc đột kích bất ngờ vào Kursk…Trong khốn khó, quân đội Ukraina đã trở thành thiện chiến nhất châu Âu, và chiến dịch vừa qua là một bước tiến dần đến chiến thắng. Một bên là quân đội mất tinh thần, chỉ chiến đấu được với sự tăng viện của lính đánh thuê Bắc Triều Tiên, Trung Quốc, Ghana, Bangladesh, Iran. Bên kia là đội quân công dân yêu nước, biết rằng vì sao mình chiến đấu. Donald Trump nói rằng Volodymyr Zelensky « không có quân bài nào trong tay », nhưng lá bài này Kiev sẽ hạ xuống vào một lúc nào đó, để áp đặt một nền hòa bình công chính.

Những bài học cho châu Âu

Tương tự, Le Point đặt câu hỏi, phải chăng Ukraina đã đánh thức châu Âu ? Chỉ có thể ngã nón ngưỡng mộ trước chiến dịch Mạng nhện tuyệt vời, đã phá hủy các oanh tạc cơ chiến lược Nga ở cách xa có khi hơn 5.000 kilomet. Một cuộc tấn công táo bạo và khôn ngoan chưa từng thấy, đó chính là tinh thần mà châu Âu phải học hỏi.Vào sáng sớm ngày 24/02/2022, khi Vladimir Putin tung ra đoàn xe tăng rầm rộ hướng về Kiev, không ai tin rằng quốc gia mỏng manh do Volodymyr Zelensky lãnh đạo sẽ tồn tại. Nhưng vị tổng thống trẻ mà ít quan sát viên nào coi trọng đã từ chối lưu vong. « Tôi cần đạn dược chứ không phải một chuyến taxi » - câu nói đã đi vào lịch sử. Chính Ukraina đã tạo ra sức mạnh khiến châu Âu phải hỗ trợ chứ không phải ngược lại.

Viện trợ ban đầu rất ít để tránh « leo thang », phi cơ và hỏa tiễn tầm xa phải rất lâu sau mới được cung cấp, và một số còn đòi giới hạn tầm bắn. Bài học đầu tiên của Ukraina dành cho châu Âu là : Không xuất phát với tinh thần chủ bại. Ukraina chiến đấu cũng vì châu Âu : Chính vì Kiev muốn xích lại gần Liên Hiệp Châu Âu (EU) năm 2014 nên phải nhận lãnh cơn cuồng nộ của Matxcơva. Nhưng chỉ lòng can đảm thôi không thể đủ. Đây là bài học thứ hai của Ukraina, được chứng minh bằng chiến dịch Mạng nhện : cần phải sáng tạo.

Việc phát triển thường xuyên các drone mới, hệ thống gây nhiễu, robot tiếp tế cho chiến hào và nhiều thứ khác đã giúp bù đắp phần nào sự mất cân bằng về quân số và đạn dược. Hàng trăm công ty khởi nghiệp đã nổi lên chỉ trong vài tháng, hàng loạt kỹ nghệ được khai sinh từ lòng ái quốc và tự do hóa từng bước lãnh vực quốc phòng. Tư lệnh lục quân Pháp, tướng Schill nhận xét : « Đó là một quân đội rất phi tập trung, đã cho thấy tác động từ đầu cuộc chiến, với các đơn vị hết sức nhỏ có thể xâm nhập được từ phía sau và phát huy sáng kiến ».

Cách đánh mới khiến các đại cường phải xem lại chiến lược cũ

Trong tác phẩm « Ukraina : Sức mạnh của kẻ yếu », nhà xã hội học Anna Colin Lebedev giải thích, sự chuyển đổi của xã hội và chính quyền Ukraina – vốn kém hiệu quả và tham nhũng – đã bắt đầu từ 2014, khi Kremlin tấn công Donbass và chiếm Crimée. Mỗi người dân trong khả năng của mình đã chung tay giúp Nhà nước mạnh lên từ bên trong. Theo Le Point, châu Âu có lý do để không bao giờ bỏ rơi Ukraina, vì tính nguyên tắc, và vì an ninh châu lục bị đe dọa.

Đối với The Economist, bài học lớn nhất từ cuộc đột kích ngoạn mục của Ukraina, là phương Tây phải suy nghĩ lại về cách tiến hành chiến tranh. Các quân đội châu Âu học hỏi được nhiều điều về vụ tập kích bằng drone lớn nhất trong lịch sử.

Chiến dịch phối hợp giữa phá hoại kiểu cổ điển và loại vũ khí biểu tượng cho cuộc chiến ở Ukraina đã chứng tỏ hai điều. Thứ nhất, công nghệ mới được vận dụng với óc sáng tạo, là vô cùng nguy hiểm cho địch. Thứ hai, ngay cả các đại cường cũng dễ tổn thương trước các vụ tấn công vào cơ sở hạ tầng quan trọng trên lãnh thổ mình. Công nghệ mới đã thay đổi sâu sắc bản chất chiến tranh, nhưng phương Tây đã chậm thích nghi.

« Chủ nghĩa tử thần » : Putin tiếp tục vung tiền mua mạng lính

The Economist cũng cho rằng cửa sổ ngoại giao đang khép lại. Phái đoàn Nga đến Istanbul hôm 02/06 chỉ để trao « bản ghi nhớ », thực chất là yêu cầu Ukraina đầu hàng : nhượng đất, trung lập và trói tay quân đội.  Kiev đưa ra danh sách hàng trăm trẻ em bị bắt cóc ở những vùng tạm chiếm, Kremlin chế giễu là « màn kịch dành cho những bà già châu Âu không con và giàu tình cảm ». Phát ngôn viên bộ ngoại giao Ukraina nói : « Người Nga quá tự tin và ngạo mạn ». Matxcơva tiếp tục thí quân để dấn lên ở Sumy và Kursk.

Tháng Sáu là tháng đen tối cho quân Nga. Chiến dịch Mạng nhện được cho là đã phá hủy 1/3 phi đội ném bom chiến lược của Nga. Nhưng có một con số thống kê quan trọng khác : trước cuối tháng này, số thương vong của Nga lên đến 1 triệu kể từ đầu cuộc xâm lăng – dựa theo tốc độ hiện nay là 1.000-1.200 binh sĩ thiệt mạng hay bị thương mỗi ngày. Những tổn thất kinh hoàng, vượt xa tất cả những cuộc chiến khác kể từ Đệ nhị Thế chiến, nhưng Putin tiếp tục xua quân vào chỗ chết.

Các nước dân chủ vốn tôn trọng con người phải tự hỏi, làm thế nào ngăn chặn một đối thủ quá vô cảm trước sinh mạng người lính, năm này qua năm khác, trong một cuộc chiến tiêu hao kinh khiếp như vậy ? Chiến lược gia Anh, Sir Lawrence Freedman tuyên bố chiến thuật biển người của Nga phần lớn là vô dụng, nhưng họ vẫn không từ bỏ. Sau khi đã mất phần lớn lực lượng chủ lực, Vladimir Putin đã nghĩ ra cách để bổ sung quân mà không gây bất ổn xã hội. Kremlin thuyết phục người dân Nga là họ đang phải chống lại NATO đế quốc, tử trận là vinh quang, với những hợp đồng hậu hĩnh.

Tiền thưởng khi đầu quân và tử tuất đã thay đổi cuộc sống của nhiều gia đình người lính, đa số nghèo khổ và ở vùng sâu vùng xa. Tại những thị trấn nhỏ ở Nga, nơi việc tuyển quân sôi nổi nhất, những ngôi nhà mới đang được xây dựng, những chiếc xe đẹp xuất hiện trên đường phố. Chuyên gia Aleksandr Golts cho rằng Putin đã làm một cuộc cách mạng về tư tưởng quân sự Nga, mà ông gọi là « động viên theo kinh tế thị trường », còn những người khác coi là « deathonomics », tạm dịch « chủ nghĩa tử thần ».

Gần 200 vụ phá hoại châu Âu của Nga kể từ 2022

Trước một đối thủ ngoan cố như Vladimir Putin, L’Express dành hồ sơ tuần này để phân tích « Nga muốn tấn công châu Âu như thế nào ». Dùng drone xâm nhập thám sát, phá hoại, bom thư…từ nhiều tháng qua, Matxcơva trắc nghiệm phản ứng đồng thời tăng cường vũ khí và quân đội. Phải chăng đây là khúc dạo đầu của một cuộc xâm lăng quy mô lớn ?

Tuần báo đưa ví dụ, trong đêm tối 23/05/2024, một tàu tuần duyên Nga vượt qua ranh giới với Estonia, tháo gỡ 24 phao nổi phân ranh mang đi. Estonia, một thành viên NATO, một năm qua đòi lại tài sản để khẳng định toàn vẹn lãnh thổ nhưng chỉ là tiếng kêu trong sa mạc. Ngày 13/05/2025, một chiếc Su-35 vi phạm không phận Estonia để giải cứu một tàu dầu thuộc đội tàu ma của Nga. Chuyên gia James Sherr cảnh báo, với hành động này Matxcơva chấp nhận đối đầu với NATO hay ít nhất một nước thành viên, nhưng phương Tây chỉ phản ứng yếu ớt.

Từ đầu năm 2022, Nga được cho là đã gây ra gần 200 vụ phá hoại đủ kiểu ở châu Âu. Các cơ quan tình báo lo ngại một khi chiến tranh Ukraina kết thúc hay đóng băng, Nga sẽ giải phóng được nguồn lực quân sự nhằm đe dọa trực tiếp. Theo ước tính, Matxcơva có thể tấn công một nước láng giềng trong 6 tháng, hay khởi động một cuộc chiến khu vực với các nước Baltic trong 2 năm, và một cuộc chiến tranh quy mô tại châu Âu trong 5 năm tới, nếu Hoa Kỳ không can thiệp - như Donald Trump đã nhiều lần hàm ý. Giám đốc tình báo Phần Lan ước tính quân đội Nga mất ít nhất ba năm để phục hồi sức lực, và phải chuẩn bị cho mọi giả thiết.

Ba Lan và ba nước Baltic đã rút khỏi Công ước về mìn chống cá nhân để củng cố các phòng tuyến « răng rồng ». Vacxava tăng gấp đôi ngân sách quốc phòng, tại Litva, huấn luyện quân sự là bắt buộc đối với học sinh trung học còn ở Ba Lan là từ tiểu học đã được dạy sử dụng súng. Các quốc gia này biết rằng họ không có thời gian để mất, khi bên kia biên giới Nga đang « mài gươm ». Từ tháng 6/2023, Matxcơva triển khai các đầu đạn nguyên tử sang Belarus, trang bị thêm chiến hạm, phi cơ và hỏa tiễn ở Kaliningrad. Trong nước, Nga cải tạo cơ sở hạ tầng hạt nhân, có những căn cứ được phá dỡ và xây dựng lại toàn bộ, nhiều cây số đường hầm được đào. Nga cũng tôn tạo nhiều căn cứ không quân ở Bắc Cực.

Một tuần sau khi dồn dập không kích Ukraina trong ba ngày với cường độ cao chưa từng có tính từ khi nổ ra chiến tranh, với hơn 900 drone và vài chục tên lửa, gây nhiều thiệt hại nhân mạng cho đối phương, tuần này đến lượt Nga liên tiếp hứng chịu tổn thất vật chất khi bị Ukraina tấn công trên nhiều mặt trận, từ các căn cứ không quân sau trong lãnh thổ, cầu Kerch nối sang Crimée, cho đến hãng chế tạo máy bay danh tiếng Tupolev.

Sau 1 năm rưỡi bí mật chuẩn bị, Ukraina hôm 01/06/2025 đã tiến hành chiến dịch táo bạo « Mạng nhện », phóng hơn 100 drone tiêu diệt 1/3 số chiến đấu cơ mang tên lửa hành trình của Nga đang đậu tại nhiều căn cứ quân sự xa xôi của Nga, từ vùng Mourmansk, gần Bắc Cực, cho đến tận miền đông Siberie. Đây được xem là chiến dịch tấn công sâu nhất của Kiev vào lãnh thổ của kẻ thù từ khi Ukraina bị Nga xâm lược.

Chỉ hai ngày sau, đến lượt cầu Kerch nối từ Nga sang bán đảo Crimée bị Ukraina tấn công với khoảng 1,1 tấn thuốc nổ cài dưới một trụ cầu. Dẫu cầu không sập, nhưng vụ tấn công vào cây cầu không chỉ là biểu tượng cho sự thâu tóm Crimée của Nga, mà còn là tuyến đường chiến lược của Matxcơva, một lần nữa cho thấy quân đội Ukraina có khả năng và nguồn lực để tiến hành các hoạt động làm suy yếu kẻ thù. Trả lời báo Pháp Le Monde qua điện thoại, dân biểu Oleksandr Merezhko, người đứng đầu Ủy ban đối ngoại của Quốc Hội Ukraina, khẳng định đây là một thông điệp Kiev gửi tới Putin, rằng Nga đang ở trong tình thế dễ bị tổn thương hơn họ nghĩ, nhằm gây áp lực khiến Matxcơva phải đàm phán nghiêm túc hơn với Kiev.

Từ Kiev, thông tín viên Emmanuelle Chaze ngày 03/06 giải thích thêm về ý nghĩa vụ tấn công cầu Kerch :

« Đây không phải là lần đầu tiên các lực lượng của Ukraina tìm cách phá hủy cây cầu này, mà là lần thứ 3 kể từ năm 2022. Tình báo Ukraina cho biết lần này hơn một tấn thuốc nổ TNT đã được đặt và kích nổ phía dưới trụ cầu.

Thách thức đặt ra cho Ukraina là rất lớn, bởi vì cây cầu này cho phép Matxcơva chuyển quân, thiết bị hạng nặng và đạn dược từ Nga đến bán đảo Crimée và sau đó đi dọc theo đường chiến tuyến tại vùng bị chiếm đóng ở miền đông lãnh thổ Ukraina. Phá hỏng cầu Crimée sẽ ngăn chặn việc vận chuyển này của quân Nga và khiến các đội quân Nga ở miền đông giảm các cuộc tấn công chống quân đội Ukraina.

Trong khi Nga mô tả hành động phá cầu là khủng bố, Kiev khẳng định đã hoạt động đúng theo khuôn khổ luật của luật chiến tranh, không gây ra thương vong cho dân thường.

Cây cầu vẫn còn đó, nhưng vụ tấn công này của Ukraina cho Nga và các đồng minh của Ukraina thấy rằng, kể cả sau hơn 3 năm chống chọi với cuộc chiến xâm lược trên mọi mặt trận và đang phải chịu áp lực rất lớn dọc theo chiến tuyến, Kiev vẫn có thể chứng tỏ họ có nhiều sáng kiến ​​về quân sự ».

Chưa dừng ở đó, hôm 04/06, tình báo Ukraina lại thông báo đã tấn công tin tặc vào hãng chế tạo máy bay nổi tiếng Tupolev của Nga và lấy được nhiều dữ liệu quan trọng của nhà sản xuất này. Hãng Tupolev đặc biệt nổi tiếng với các oanh tạc cơ tầm xa có thể mang theo vũ khí hạt nhân, ví dụ Tupolev-95 và Tupolev-160, thuộc lực lượng răn đe hạt nhân trên không của Nga. Nhiều thông tin mật của Tupolev đã bị Kiev đăng tải lên các mạng xã hội.

Đến ngày 06/06, quân đội Ukraina khẳng định trong đêm đã oanh tạc thành công 2 căn cứ không quân của Nga, nhắm trúng ít nhất 3 kho nhiên liệu của đối thủ.

Có lẽ khi có những hành động tấn công táo bạo làm Nga « mất mặt » như vậy, Kiev cũng hiểu sẽ sớm phải hứng chịu đòn trả đũa gay gắt của đối phương. Quả thực, không phải chờ lâu, trong đêm 05 rạng sáng 06/06, Nga đã ồ ạt oanh tạc Ukraina bằng drone và tên lửa đạn đạo. AFP cho biết tại Kiev, ít nhất 4 người thiệt mạng. Ngoài thủ đô Kiev, có 9 vùng khác trên cả nước bị Nga tấn công (Volyn, Lviv, Ternopil, Kiev, Soumy, Poltava, Tcherkassy, Tcherniguiv, Khmelnytsky). Tổng cộng, theo Phòng không Ukraina, Nga đã phóng 407 drone tấn công và drone mồi bẫy, cùng 45 tên lửa.

Sau 3 năm điều quân đi xâm lược nước láng giềng, giờ đây chính quyền Nga xem chiến tranh Ukraina là « một vấn đề liên quan đến sự tồn vong, một vấn đề liên quan đến lợi ích quốc gia, an ninh, tương lai của chúng tôi và con cháu chúng tôi ».

Tân tổng thống Ba Lan : Nhân tố gây bất ổn mới cho Liên Hiệp Châu Âu

Điều mà cả Liên Hiệp Châu Âu, NATO và Ukraina không mong muốn đã xảy ra ở Ba Lan : Người đắc cử tổng thống Ba Lan là sử gia theo chủ nghĩa dân tộc Karol Nawrocki, 42 tuổi … Với khẩu hiệu « Nước Ba Lan, người Ba Lan trước tiên », Karol Nawrocki, hoài nghi châu Âu, đòi quyền tự quyết cao hơn cho đất nước trong Liên Âu, ngưỡng mộ tổng thống Mỹ Donald Trump, phản đối việc để Ukraina gia nhập NATO, dĩ nhiên khiến Liên Âu và Liên Minh Bắc Đại Tây Dương phải đề phòng.  

Từ Bruxelles, thông tín viên Pierre Benazet ngày 02/06 tóm lược phản ứng của các lãnh đạo nước ngoài sau khi Karol Nawrocki đắc cử tổng thống Ba Lan :

« Chủ tịch Ủy Ban Châu Âu Ursula von der Leyen cho biết bà tin tưởng là một sự hợp tác tốt đẹp với Ba Lan sẽ vẫn được duy trì, nhưng phản ứng của thủ tướng Hungary Viktor Orbán và lãnh đạo đảng cực hữu Tập Hợp Dân Tộc của Pháp, bà Marine Le Pen, thì lại cho thấy rõ ràng là mối quan hệ giữa Vacxava và Bruxelles sẽ trở nên phức tạp hơn.

Tổng thống Đức kêu gọi tân tổng thống Ba Lan Karol Nawrocki tôn trọng Nhà nước pháp quyền, điều này phản ánh những lo ngại của các nước châu Âu đang dè chừng nỗ lực của tổng thống Mỹ Donald Trump. Họ muốn Ba Lan trở lại phù hợp với các giá trị châu Âu.

Về phần mình, tổng thư ký Liên Minh Bắc Đại Tây Dương NATO chỉ ra rằng cần phải tiếp tục hỗ trợ Ukraina. Mark Rutte phát biểu : « Tất nhiên là tôi đã theo dõi cuộc bầu cử tổng thống Ba Lan. Tôi xin chúc mừng người thắng cử và mong muốn chúng ta sẽ hợp tác với nhau về mọi vấn đề, để rồi cùng với Ba Lan, NATO sẽ trở nên mạnh mẽ hơn hiện giờ. Quý vị biết đấy, liên quan đến Ukraina, 32 nước đồng minh đã cam kết rõ ràng về việc Ukraina sẽ gia nhập NATO và điều này là không thể đảo ngược. Đây là cam kết dài hạn của 32 nước đồng minh của Kiev ».

Tổng thống Ukraina, Volodymyr Zelensky, hy vọng có « một sự hợp tác hiệu quả » với Ba Lan, thế nhưng vị tân tổng thống Ba Lan lại khiến mọi người hoài nghi về thiện chí hỗ trợ người tị nạn Ukraina. Karol Nawrocki tự nhận mình là người ngưỡng mộ tổng thống Mỹ Donald Trump, và hiện giờ các nước châu Âu chỉ có thể hy vọng là Ba Lan vẫn sẽ đi đầu trong các nỗ lực để đối phó với Nga ».

Chiếc khăn burqa trùm kín mặt của phụ nữ Hồi giáo và những tranh cãi về giá trị truyền thống Anh

Tuần qua ở Anh lại nổ ra cuộc tranh cãi về « giá trị truyền thống Anh » và sự phân hóa của phe hữu, nhân câu chuyện về chiếc khăn burqa trùm kín mặt của phụ nữ Hồi giáo. Chủ tịch đảng cánh hữu dân túy Reform, triệu phú Muhammad Zia Yusuf, tuyên bố từ chức và phê phán đảng của mình sau khi nữ dân biểu Quốc Hội đầu tiên của đảng yêu cầu chính phủ ra luật cấm loại khăn đó.

Thông tín viên Nguyễn Giang tường thuật từ Luân Đôn :

« Triệu phú 38 tuổi của đảng này, ông Zia Yusuf, một người Hồi giáo gốc Sri Lanka nhưng sinh ra và lớn lên ở Scotland, đã tuyên bố từ chức và phê phán đảng của mình là “ngu dốt” ngay sau khi nữ dân biểu Quốc Hội đầu tiên của đảng Reform, một người Anh da trắng, bà Sarah Pochin, đòi chính phủ cấm khăn trùm kín mặt của phụ nữ Hồi giáo.

Diễn biến mới nhất làm phân hóa đảng Reform, vốn có chiến thuật tuyển các thành viên từ cộng đồng sắc tộc không phải Ki Tô giáo để tỏ ra là “không phân biệt chủng tộc”.

Thế nhưng, trên mạng xã hội và ở phần bình luận của nhiều tờ báo cánh hữu tại Anh, đã có hàng trăm hàng nghìn lời bình luận hả hê trước việc ông Zia Yusuf từ chức. Họ nói “giờ thì ông ta lộ mặt là không đủ chất Anh", rằng “thích khăn burqa thì hãy biến khỏi đây”. Lãnh đạo đảng Reform, ông Nigel Farage chỉ tỏ ra lấy làm tiếc về vụ ông Yusuf từ chức, nhưng không ít cử tri Anh chính gốc nói đảng này cần nhân đây “dọn sạch cỏ dại” và bầu người công khai chống di dân làm tân chủ tịch. Những người phản đối Reform thì nói đảng này không nghiêm túc, “để xảy ra nội chiến” và "lộ diện bài ngoại" hoàn toàn.

Đây không phải là lần đầu tiên chủ đề chiếc khăn choàng kín mặt của phụ nữ Hồi giáo, tức burqa (và phiên bản cổ điển hơn là niqab với khăn và mũ, áo gắn liền nhau, chỉ hở mắt người phụ nữ mang trang phục) đã gây ra tranh cãi nghiêm trọng ở Anh.

Năm 2014, một số nghị sĩ Anh muốn làm theo Pháp, đề xuất luật cấm đeo khăn burqa nơi công cộng, nhưng không được Quốc Hội thông qua. Câu chuyện nay bùng trở lại sau hơn 10 năm yên ắng. Trang The Spectator của phe trung hữu có bài hôm 06/06 nói rằng “cấm khăn trùm mặt Hồi giáo không phải là phân biệt đối xử”.

Có các ý kiến nói đừng nhầm lẫn giữa tự do tôn giáo (và yêu sách đòi quyền tự do mang trang phục của đạo Hồi ở Anh) với nhu cầu bảo vệ phụ nữ theo tiêu chuẩn văn hóa hiện đại.

Chính phủ Anh, qua lời thủ tướng Keir Starmer, đang cố gắng hàn gắn các xu hướng tiềm ẩn xung khắc, để làm sao các công dân với nhau “không thành kẻ xa lạ” (strangers). Nhưng vụ khăn Hồi giáo làm lộ ra các chia rẽ vẫn rất sâu sắc trong lòng xã hội Anh. Đà phân hóa chắc sẽ còn gia tăng, khi mà gần như tất cả các chính trị gia nổi tiếng đều nghiêng về phía dân túy, chống di dân và đề cao văn hóa Anh trong mấy năm vừa qua ».

Tại Pháp, năm nay là năm thứ 15 luật cấm trùm khăn toàn thân của người Hồi giáo tại các nơi công cộng có hiệu lực. Theo đạo luật được thông qua vào ngày 11/10/2010, có hiệu lực từ 11/04/2011, Pháp trở thành nước đầu tiên ở châu Âu cấm phụ nữ trùm khăn choàng kín mặt (burqa và niqab) tại nơi công cộng (như trường học, công viên, thư viện, tòa thị chính, nhà ga, trung tâm thương mại, rạp phim …). Những ai vi phạm có thể phải nộp phạt tới 150 euro, hoặc phải tham gia khóa học công dân, ép người khác trùm khăn toàn thân cũng có thể bị tù hay nộp phạt nặng.

Gần đây, chủ đề mạng che mặt lại gây tranh cãi trở lại, khi Gabriel Attal, tổng thư ký đảng Phục Hưng (Renaissance), của tổng thống Emmanuel Macron, cũng là người đứng đầu nhóm dân biểu Đồng Hành Vì nền Cộng Hòa (Ensemble pour la République/EPR tại Hạ Viện, muốn Pháp cấm trẻ dưới 15 tuổi đeo mạng che mặt tại nơi công cộng. Theo vị cựu thủ tướng, cựu bộ trưởng Giáo Dục Pháp, Gabriel Attal, việc đeo mạng che mặt « làm suy yếu nghiêm trọng sự bình đẳng giữa nam và nữ cũng như việc bảo vệ trẻ em ».

Đăng ngày: 07/06/2025 - 11:40Sửa đổi ngày: 07/06/2025 - 16:08

2 phút Thời gian đọc

Bộ trưởng Quốc Phòng kiêm phó thủ tướng Thái Lan Phumtham Wechayachai tuyên bố trong các cuộc đàm phán song phương hôm 06/06, rằng Cam Bốt đã từ chối đề xuất giảm căng thẳng từ phía Thái Lan. Đồng thời phía Cam Bốt “tăng cường hiện diện quân sự, làm trầm trọng thêm căng thẳng dọc biên giới”, buộc Bangkok phải thực hiện các biện pháp bổ sung và củng cố quân sự. Hôm nay Thái Lan đã đóng cửa đối với khách du lịch tại hai cửa khẩu trong khu vực đang có căng thẳng.

Quân đội Thái Lan cáo buộc binh sĩ và dân thường Cam Bốt nhiều lần xâm nhập lãnh thổ và cho biết sẽ kiểm soát toàn bộ các chốt biên giới. Cam Bốt bác bỏ ý định khơi mào xung đột, khẳng định chỉ phòng vệ và sẵn sàng đáp trả nếu bị tấn công.

Dù thủ tướng Malaysia, nước chủ tịch luân phiên ASEAN và Trung Quốc đã cố gắng làm dịu căng thẳng, tình hình vẫn leo thang. Hai nước đã tranh chấp biên giới hơn một thế kỷ và từng có xung đột vào năm 2008–2011 quanh khu đền cổ Preah Vihear.

Vẫn theo Reuters, mối quan hệ giữa hai chính phủ hiện vẫn tốt. Cựu lãnh đạo Thaksin Shinawatra của Thái Lan và Hun Sen của Cam Bốt có mối quan hệ thân thiết, và con gái của Thaksin và con trai của Hun Sen hiện là thủ tướng đương nhiệm của hai nước.

Nhưng chủ nghĩa dân tộc gia tăng ở Thái Lan khiến quân đội nước này bị áp lực phải có hành động cứng rắn. Cam Bốt tuyên bố sẽ đưa tranh chấp ra Tòa án Công lý Quốc tế, nhưng Thái Lan không công nhận thẩm quyền của tòa và đề xuất tiếp tục đàm phán song phương để giải quyết bất đồng.