« Chỉ có Chúa mới biết » ai sẽ là tân Giáo hoàng

Le Figaro chạy tít lớn « Giáo hội bước vào mật nghị để bầu giáo hoàng ». Trang nhất của Libération và La Croix cùng một sắc đỏ phẩm phục Hồng y, nhấn mạnh « Giờ của chọn lựa ». Hôm nay 133 Hồng y bắt đầu chọn người kế vị Đức giáo hoàng Phanxicô.

Từ hôm 21/04 đến nay đã có vô số tin đồn, các nhà cá cược liên tục hoạt động. Những cái tên nhiều hy vọng nhất được đưa ra, nhưng không có một cuộc thăm dò nào đánh giá chính xác được cơ hội bước lên ngôi vị do Thánh Phêrô truyền lại. Thậm chí tương truyền còn có câu « Ai bước vào mật nghị với tâm thế Giáo hoàng, sẽ trở ra với tư cách Hồng y ». Thế thì ai ?« Chỉ có Chúa mới biết » - theo tựa bài xã luận của Le Figaro.

Giữa cánh cửa đóng kín và sự bí mật tuyệt đối đòi hỏi nơi các Hồng y trước, trong và sau mật nghị, hệ thống bầu cử này có vẻ là một sự khiêu khích trong thời đại siêu truyền thông và minh bạch. Nhưng yêu cầu cô lập không phải để che giấu điều gì, mà nhằm tạo ra không khí thuận lợi để tự do chọn lựa.

Nếu hồi xưa cử tri có thể bị ảnh hưởng bởi các gia tộc Roma và cường quốc châu Âu, thì nay vẫn phải lo đến sự can thiệp của các thế lực bên ngoài trong thời đại kỹ thuật số. Trong những giờ sắp tới, một rừng camera và ống kính cùng nhắm vào một ống khói nhỏ, theo truyền thống ngàn năm. Tin tức mới nhất cho hay khói đen đã bốc lên từ nhà nguyện Sixtine : hôm nay chưa có Giáo hoàng.

Trọng trách chọn ra nhà lãnh đạo 1,4 tỉ giáo dân  

La Croix thắc mắc: Khi bước vào mật nghị ở nhà nguyện Sixtine hôm nay, các Hồng y nghĩ gì ? Có lẽ họ hướng mắt về bức tranh nổi tiếng của Michel-Ange, với ngón tay Thượng đế hướng về Adam tuy không đụng vào nhau, một dấu hiệu liên kết giữa loài người và Đấng sáng tạo, mà các Hồng y tìm cách tái hiện thông qua cuộc bỏ phiếu này. Bởi vì theo giáo lý Công giáo, chính là Chúa Thánh thần hướng dẫn họ chọn lựa, và tự do dành cho con người là hết sức lớn lao.

Những cuộc thảo luận tại Roma những ngày gần đây cho thấy nhiệm vụ bầu cử là vô cùng khó khăn. Giáo hội cần một Giáo hoàng bảo đảm sự đoàn kết của định chế, biết cách nói chuyện với các nước phương Nam, với các nhà lãnh đạo của một thế giới đang đảo lộn. Giáo hoàng phải là một nhân vật nhạy cảm, có sức thu hút, một nhà thần học, giỏi về truyền thông, tiếp thu được di sản của Đức giáo hoàng Phanxicô. Một nhiệm vụ có vẻ là bất khả thi.

Tuy vậy các Hồng y tham gia mật nghị ở Roma lại tỏ ra thanh thản một cách kỳ lạ. Nhiều người nhìn nhận không một ứng cử viên nào hội đủ tất cả các phẩm chất cần thiết, nhưng họ phải chọn ra một nhà lãnh đạo 1,4 tỉ giáo dân trong ít nhất một thập niên tới. Một Hồng y khi được hỏi sau những cuộc thảo luận vừa qua, cuộc bầu cử sẽ diễn ra một cách tự nhiên chăng ? Câu trả lời : « Tôi hy vọng sẽ là siêu nhiên ».

Giáo hoàng, tiếng nói quan trọng trên trường quốc tế

Libération cho rằng nhiệm vụ Giáo hoàng chưa bao giờ mang tính chiến lược như vậy, trong một thế giới đầy căng thẳng. Tổng thống Emmanuel Macron bị báo chí Ý cáo buộc là thao túng để bầu ra một Giáo hoàng người Pháp, một điều chưa từng có kể từ thế kỷ 14 đến nay. Viktor Orbán vận động cho ứng cử viên của mình, bà Giorgia Meloni tất nhiên là mơ có một Giáo hoàng người Ý, Donald Trump đăng ảnh chế Giáo hoàng...Trước sự quan tâm của nguyên thủ các nước về Mật nghị bắt đầu hôm nay ở Roma, người ta tự hỏi thực sự có lợi gì hay không khi có Giáo hoàng là người nước mình.

Vị Giáo hoàng quá cố Phanxicô đã thận trọng tránh quay về nguyên quán để khỏi bị lợi dụng về chính trị. Nhưng rõ ràng nguồn gốc « phương Nam » của ông tạo được ảnh hưởng ngoại giao trong nhiệm kỳ. Nhà lãnh đạo giáo hội Công giáo rõ ràng muốn làm nổi bật các nước « ngoại vi », chọn đến thăm Papua-New-Guinea, hay đảo Corse, thay vì Paris.

Cũng như Đức giáo hoàng Gioan Phaolô II, Phanxicô là một Giáo hoàng đặc biệt nổi bật về ngoại giao. Năm 2014 ngài đã giúp Cuba và Hoa Kỳ xích lại gần nhau, vận động cho thỏa thuận hòa bình Colombia. Gần đây, Đức giáo hoàng Phanxicô bị chỉ trích vì sự can dự khá chậm chạp vào chiến tranh ở Ukraina, hay hòa hoãn với Trung Quốc, nơi giáo dân đang bị đàn áp ; nhưng lại được ca ngợi do là nhà đối lập hàng đầu với Donald Trump. Ai có thể gánh vác tiếp trách nhiệm ?

Trong thời buổi nhiễu nhương này, với những cuộc xung đột quy mô lớn có nguy cơ xảy ra, Giáo hoàng có thể mang lại tiếng vọng hòa bình ? Vị Giáo hoàng do hơn 100 Hồng y bầu ra sẽ đại diện cho 1,4 tỉ người trên khắp các châu lục. Dù vai trò trước hết chỉ mang tính biểu tượng, Giáo hoàng tương lai còn là nguyên thủ của gần 1.000 cư dân, sẽ thảo luận với Donald Trump và những nhân vật tai to mặt lớn của thế giới. Người ta hiểu được vì sao châu Âu - đang chật vật khẳng định vị thế trên trường quốc tế - lại hy vọng có được một sự trợ lực ngoại giao thần thánh.

Vì sao có những lá phiếu chắn đường ông Friedrich Merz ?

Báo chí cũng bàn luận nhiều về cuộc bỏ phiếu bầu thủ tướng Đức đầy kịch tính hôm qua. Libération nhận xét sự kiện ông Friedrich Merz đến vòng hai mới đắc cử gây lo sợ ở Đức. La Croix, Le Figaro và Les Echos nói về sự khởi đầu vất vả của thủ tướng một nước lớn châu Âu.

Libération thắc mắc, kẻ phản bội là ai ? Những dân biểu nào trong phe đa số đã muốn sỉ nhục ông Merz, khiến cực hữu rất hài lòng ? Tân thủ tướng, rốt cuộc đã được bầu trong vòng hai, phải chăng là nạn nhân của một âm mưu chính trị, sự thiếu kỷ luật của đảng, hay đơn giản là sự vô ý thức của một số dân biểu ?

Do bỏ phiếu kín, các giả thiết nở rộ, xung quanh một nhân vật mà cả châu Âu đang chờ đợi. La Croix dẫn ý kiến của nhà chính trị học Tilman Mayer, nghi ngờ phải chăng có vài dân biểu bất mãn vì không được chọn vào nội các mới, hoặc không đồng tình về nội dung thỏa thuận liên minh. Trong khi không khí lúc bắt đầu buổi sáng hôm đó rất vui tươi, bà Angela Merkel cũng đến để ủng hộ đối thủ cũ.

Một khởi đầu khó khăn cho tân thủ tướng Đức

Chưa bao giờ trong lịch sử Liên bang Đức kể từ 1949, một thủ tướng thất bại trong vòng một, trên lý thuyết chỉ là một cuộc bỏ phiếu mang tính hình thức. Cuộc khởi đầu gay go này khiến cả nước Đức lo sợ, dù ông Merz hứa hẹn mang lại sự ổn định. Đây là cuộc khủng hoảng chính trị thứ hai trong vòng sáu tháng qua, sau khi chính phủ Scholz sụp đổ, một tình trạng rất không bình thường ở Đức. Cú sốc mạnh đến nỗi thị trường chứng khoán Frankfurt sụt ngay 2,5 %. Ông Olaf Scholz, trong những giờ phút cuối cùng còn làm thủ tướng, lắc đầu rời nghị trường, bàng hoàng trước tình cảnh.

Đối với ông Merz, đây là một thất bại không nhỏ, trước sự chống đối trong chính phe mình, cho thấy một liên minh khá mong manh. Chỉ hơn được 12 phiếu, ông khó thể cải cách như ý muốn. Le Figaro trích bình luận của nhật báo Đức Bild, so sánh ông Friedrich Merz với một sinh viên thi rớt vòng đầu.

Cả hai đảng trong liên minh đều đổ lỗi cho nhau về vụ hôm qua. Thủ lãnh nhóm SPD khẳng định các dân biểu phe mình đều tuân thủ khuyến cáo. Phe bảo thủ nghi ngờ có vài người chống đối, nên giữa hai vòng bỏ phiếu đã nhấn mạnh cuộc bầu cử không phải để « giải quyết ân oán », mà nhằm bảo đảm sự ổn định của liên bang. 

Ấn Độ-Pakistan : Xung đột triền miên từ 80 năm

Tại châu Á, Le Monde phân tích về cuộc xung đột giữa hai quốc gia dân tộc chủ nghĩa Ấn Độ và Pakistan. Lịch sử vẫn lặp lại từ 8 thập niên qua trong khi cộng đồng quốc tế tương đối thờ ơ. Sau vụ tấn công đẫm máu vào thường dân Ấn Độ ở Kashmir hôm 22/04, hai nước láng giềng một lần nữa đang trên bờ vực chiến tranh.

Nhìn lại lịch sử, thực dân Anh trước khi rời đi đã chia vương quốc Raj làm hai : Ấn Độ có đa số dân theo Ấn giáo và Pakistan đa số người Hồi giáo. Cuộc chiến tranh đầu tiên giữa Ấn Độ và Pakistan xảy ra ngay sau đó. Kashmir được yêu cầu chọn lựa giữa độc lập và trực thuộc một trong hai nước. Với dân số hầu hết theo đạo Hồi nhưng do một ông hoàng Ấn giáo là Hari Singh lãnh đạo, Kashmir chọn tự trị, nhưng sau đó ông Singh đề nghị Ấn Độ bảo hộ do các bộ lạc được Pakistan vũ trang toan chiếm khu vực này.

Cuộc chiến thứ nhất kết thúc bằng ngưng bắn dưới sự bảo trợ của Liên Hiệp Quốc, ngày 01/01/1949. Ấn Độ mất một phần lãnh thổ vào tay Pakistan, được đặt tên là Azad Kashmir. Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc thông qua nghị quyết liên quan đến trưng cầu dân ý về quyền tự quyết của Kashmir, nhưng việc này không bao giờ được thực hiện.

Vấn đề Kashmir mang tính chiến lược, giúp Ấn Độ kiểm soát vị trí trên cao phía tây Himalaya và nguồn nước cần thiết cho đất nông nghiệp vùng Penjab của Pakistan. Đây còn là vấn đề lãnh thổ, vì Ấn Độ muốn bảo vệ chủ quyền bằng mọi giá, do Trung Quốc cũng yêu sách một phần Himalaya. Năm 1962 quân đội Trung Quốc tiến hành một cuộc chiến chớp nhoáng để chiếm một phần Ladakh, đặt lại tên là Aksai Chin. Theo nhà chính trị học Christophe Jaffrelot, Kashmir còn là vấn đề bản sắc, giữa Pakistan Hồi giáo và Ấn Độ thế tục, đa văn hóa.

Chiến tranh tiếp tục xảy ra năm 1948, 1965, 1971 và 1999 mà không giải quyết được gì. Kể từ 1989, ngoài tranh chấp trực tiếp biên giới, New Delhi còn phải đối phó với cuộc nổi dậy ly khai ở Kashmir có sự trợ giúp của tình báo Pakistan. Đây là cuộc chiến ủy nhiệm, Pakistan huấn luyện và vũ trang cho quân nổi dậy.

Bối cảnh quốc tế có vẻ bất lợi cho Pakistan

Kashmir trở thành khu vực quân sự hóa nhất thế giới, các cuộc xung đột làm gần 100.000 người chết. Vùng này không được các nước quan tâm vì ở phương Đông xa xôi, không trực tiếp đe dọa lợi ích các cường quốc. Ấn Độ coi là chuyện nội bộ, không chấp nhận sự can thiệp của bên thứ ba, dù là xung đột giữa hai quốc gia đông dân có vũ khí nguyên tử.

Có một nước vẫn để mắt đến số phận Pakistan do chiến tranh Afghanistan, đó là Hoa Kỳ. Trong cuộc xung đột mới nhất tháng 2/2019, Nhà Trắng đã can thiệp để tránh leo thang, nhưng sau đó thủ tướng Narendra Modi đã hủy bỏ quyền tự trị của Kashmir, một điều mà Pakistan không thể chấp nhận.

Bối cảnh quốc tế từ đó đến nay đã hoàn toàn thay đổi. Mỹ đã rút quân khỏi Afghanistan và ít cần đến đồng minh Pakistan hơn, trong khi nước này ngày càng bị cô lập, đang chịu khủng hoảng chính trị, kinh tế, tài chánh và an ninh. Ngược lại, Ấn Độ khẳng định được vị trí trên trường quốc tế và thuận thảo với Donald Trump. Le Monde đặt câu hỏi, với nhà tỉ phú ở Nhà Trắng, Nga xâm lăng Ukraina, cuộc chiến của Israel ở Gaza, luật pháp quốc tế yếu đi, chính phủ Ấn Độ có sẽ đi xa hơn để thu hồi Kashmir do Pakistan kiểm soát từ 1949 hay không ?

Chuyên gia Paul Staniland của Carnegie Endowment for International Peace nhắc nhở, muốn đạt mục đích này Ấn Đọ cần có một « chiến dịch quân sự đại quy mô và khởi động một cuộc chiến tranh quy ước lớn » - một kịch bản theo ông là khó xảy ra. Nhưng làm thế nào tin rằng « hiệu ứng Trump » không ảnh hưởng đến những kẻ thù từ 80 năm qua ? Libération lo ngại cuộc khủng hoảng trở thành một cuộc chiến tranh giành nguồn nước, ảnh hưởng đến đời sống hàng triệu nông dân, nhất là ở vùng Penjab.

Đăng ngày: 08/05/2025 - 12:12

5 phút

Theo AFP, Cơ quan phụ trách tình trạng khẩn cấp của Ukraina cho biết bom chính xác đã được quân Nga sử dụng để tấn công một khu dân cư thuộc khu vực Bilopillia, tỉnh Sumy. Người phát ngôn trung tâm của chính phủ phụ trách chống tin giả, Andriï Kovalenko, thông báo Nga cũng vi phạm lệnh ngừng bắn tại các vùng chiến tuyến ở Donbass và tỉnh đông bắc Kharkiv.

Tuy nhiên, Không quân Ukraina trong một thông báo khác cũng thừa nhận kể từ 21 giờ hôm qua, giờ quốc tế, đến 5 giờ sáng nay đã « không ghi nhận bất cứ một cuộc tấn công bằng tên lửa và drone nào trong không phận Ukraina ».

Ngay từ khi tổng thống Nga Vladimir Putin thông báo đơn phương ngừng bắn 3 ngày nhân dịp kỉ niệm Chiến thắng phát xít Đức, chính quyền Ukraina đã nhấn mạnh đây là một thủ đoạn tuyên truyền của Matxcơva, đồng thời kêu gọi Nga đình chiến 30 ngày « không điều kiện tiên quyết ».

Ngày mai, tại Matxcơva, Nga sẽ tổ chức lễ duyệt binh kỷ niệm niệm 80 năm chiến thắng phát xít Đức với sự tham gia của lãnh đạo nhiều nước. Trong lúc Nga khẳng định sẽ làm mọi cách để bảo đảm an ninh chống lại nguy cơ bị Ukraina phá hoại, tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky hôm nay lên án một « cuộc duyệt binh giả dối » và kêu gọi « đoàn kết đánh bại » quốc gia đang  xâm lăng Ukraina từ hơn 3 năm nay.

Pháp – Đức tái khẳng định vai trò “đầu tàu” châu Âu

Tân thủ tướng Đức Friedrich Merz hôm qua, 07/05, đã chọn Paris trong chuyến công du nước ngoài đầu tiên, với mục tiêu khôi phục và củng cố quan hệ với các đồng minh chính, đặc biệt là Pháp.

Theo hãng tin Anh Reuters, lãnh đạo chính phủ Đức và tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã nhấn mạnh đến sự cần thiết của việc tái khởi động mối quan hệ Pháp – Đức, đóng vai trò trọng tâm trong quá trình định hình tương lai của châu Âu.

Hai nhà lãnh đạo nhất trí tăng cường hợp tác quốc phòng với việc thành lập Hội đồng quốc phòng và an ninh Pháp – Đức, sẽ họp định kỳ để đối phó với các thách thức chiến lược. Hai nước cũng sẽ chia sẻ với nhau những phân tích và cập nhật chiến lược, đồng thời tiếp tục hợp tác về năng lượng và không gian.

Về hồ sơ nhập cư, hai nhà lãnh đạo kêu gọi áp dụng sớm nhất có thể Hiệp ước Di cư và Tị nạn châu Âu, kèm theo một cơ chế hồi hương hiệu quả.

Về chiến tranh Ukraina, cả hai kêu gọi một lệnh ngưng bắn 30 ngày do Mỹ hậu thuẫn, nhằm chuẩn bị cho một nền hòa bình lâu dài. Thủ tướng Merz cũng thông báo sẽ thăm Ba Lan trong thời gian tới, cho thấy tiếng nói của Vacxava ngày càng có trọng lượng trong các chính sách của châu Âu. Trong khi đó, tổng thống Pháp Macron sẽ ký Hiệp ước Hữu nghị với thủ tướng Ba Lan Donald Tusk tại Nancy vào ngày mai, 09/05.

Berlin kỷ niệm ngày Đức quốc xã đầu hàng vô điều kiện

Kỷ niệm 80 năm kết thúc Đệ Nhị Thế Chiến tại châu Âu sau khi Đức quốc xã đầu hàng vô điều kiện ngày 08/05/1945, chính quyền Berlin đã quyết định không mời bất kỳ quốc gia nào dự buổi lễ tưởng niệm tại Quốc Hội, theo tường thuật của thông tín viên Pascal Thibaut từ Berlin : 

« Bên cạnh bảo tàng Berlin-Karlshorst, vốn là tòa nhà được xây dựng cho quân đội Đức vào cuối những năm 1930, một chiếc xe tăng Liên Xô nổi bật trong khu vườn như một lời nhắc nhở về việc Hồng quân đã giải phóng đất nước vào năm 1945. Sau chiến tranh, tòa nhà này trở thành tổng hành dinh của lực lượng Liên Xô tại Đức với một căn phòng mang tính lịch sử ở tầng trệt vẫn được giữ nguyên trạng, nơi Đức đã ký văn kiện đầu hàng vô điều kiện vào ngày 08/05/1945, sau khi ký văn kiện tương tự tại Reims một ngày trước đó.

Giám đốc bảo tàng, ông Jörg Morré, không cấm người Nga đến thăm nơi này, nhưng ông muốn tránh việc bảo tàng bị lợi dụng vì mục đích chính trị. Tuy nhiên, nhà sử học này vẫn chỉ trích quyết định của chính quyền Berlin không mời các nhà ngoại giao Nga tham dự lễ tưởng niệm hôm nay.

Jörg Morré nói : “Tôi cho rằng đó là một vấn đề, bởi vì nước Nga hoàn toàn có quyền tưởng niệm những người lính của họ đã ngã xuống trong Đệ Nhị Thế Chiến. Cuộc chiến hiện nay mà Nga tiến hành chống lại Ukraina không thay đổi điều đó.”

Buổi lễ hôm nay ở Quốc Hội Đức (Bundestag) có sự tham dự của tân thủ tướng Friedrich Merz, nhưng không một nhà ngoại giao nước ngoài nào được mời nhằm tránh làm nổi bật việc Nga bị loại trừ. Tuy nhiên, chính sách này, được biện minh bởi hành động xâm lược Ukraina của Điện Kremlin, lại bị nhiều chỉ trích. Câu hỏi đặt ra là một quốc gia bại trận trong Đệ Nhị Thế Chiến có quyền quyết định nước nào trong số các quốc gia chiến thắng được phép tham dự các lễ tưởng niệm này hay không ? »

Ông Trump đề nghị giúp Ấn Độ - Pakistan chấm dứt giao tranh

Ngày 7-5, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã kêu gọi Ấn Độ và Pakistan ngay lập tức ngừng giao tranh và đề nghị giúp chấm dứt tình trạng bạo lực tồi tệ nhất trong hai thập niên qua giữa hai quốc gia Nam Á sở hữu vũ khí hạt nhân này, theo Hãng tin AFP.

"Thật khủng khiếp! Tôi có mối quan hệ tốt với cả hai bên, tôi biết rất rõ về họ, và tôi muốn thấy họ giải quyết vấn đề. Tôi muốn thấy họ dừng lại" - ông Trump phát biểu tại Nhà Trắng.

Ông nói thêm: "Họ đang ăn miếng trả miếng, vì vậy hy vọng rằng họ có thể dừng lại ngay bây giờ".

Bình luận của ông Trump được đưa ra trong bối cảnh Ấn Độ và Pakistan giao tranh dữ dội dọc tuyến biên giới tranh chấp, sau khi New Delhi phóng tên lửa gây chết chóc vào lãnh thổ Pakistan.

Ông Trump nói Mỹ có quan hệ tốt với cả hai nước và "nếu tôi có thể làm bất cứ điều gì để giúp, tôi sẽ có mặt ở đó".

Truyền thông Nga: Lệnh ngừng bắn kéo dài ba ngày với Ukraine bắt đầu có hiệu lực

Truyền thông Nga đưa tin lệnh ngừng bắn ba ngày do Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố, trùng với dịp kỷ niệm 80 năm Ngày Chiến thắng, đã chính thức có hiệu lực vào ngày 8-5. Tuy nhiên, Ukraine không đồng ý với đề xuất ngừng bắn này.

Theo Điện Kremlin, lệnh ngừng bắn bắt đầu vào lúc nửa đêm và dự kiến kéo dài đến hết ngày 10-5. "Lệnh ngừng bắn nhân kỷ niệm 80 năm Ngày Chiến thắng đã bắt đầu" - Hãng tin RIA đăng.

Chỉ vài giờ trước khi lệnh ngừng bắn có hiệu lực, cả Matxcơva và Kiev đều tấn công nhau, khiến một số sân bay tại Nga phải đóng cửa và ít nhất hai người thiệt mạng tại Ukraine.

Điện Kremlin khẳng định các lực lượng Nga sẽ ngừng bắn theo lệnh của Tổng thống Putin, nhưng sẽ "ngay lập tức" đáp trả nếu Ukraine tấn công.

Ông Trump tuyên bố ngày 8-5 tại Mỹ là ngày kỷ niệm chiến thắng trước Đức Quốc xã

Ngày 7-5, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã hạ thấp vai trò của các quốc gia châu Âu trong Thế chiến 2 khi chính thức tuyên bố ngày 8-5 tại Mỹ là ngày kỷ niệm chiến thắng của phe đồng minh trước Đức Quốc xã, theo Hãng tin AFP.

"Chiến thắng chủ yếu là nhờ chúng ta" - ông Trump phát biểu tại Nhà Trắng sau khi ra tuyên bố "Ngày Chiến thắng trong Thế chiến 2".

Nhà lãnh đạo Mỹ nói: "Chính những chiếc xe tăng, tàu, xe tải, máy bay và binh sĩ Mỹ đã đánh bại kẻ thù vào đúng tuần này cách đây 80 năm. Nếu không có nước Mỹ, cuộc giải phóng đã không bao giờ xảy ra".

Ngày Chiến thắng được Liên minh châu Âu (EU) kỷ niệm vào ngày 8-5 và các nước từng thuộc Liên Xô kỷ niệm vào ngày 9-5. Tại Mỹ, thời gian qua ngày 8-5 không phải là ngày lễ quốc gia và cũng không được tổ chức rộng rãi như ở châu Âu.

Fed tiếp tục tạm dừng cắt giảm lãi suất và cảnh báo rủi ro về lạm phát, thất nghiệp

Ngày 7-5, Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) thông báo tiếp tục tạm dừng việc cắt giảm lãi suất và cảnh báo về rủi ro cao hơn đối với các mục tiêu kiểm soát lạm phát và thất nghiệp, theo Hãng tin AFP.

Trong tuyên bố chính thức, Fed cho biết các nhà hoạch định chính sách đã bỏ phiếu nhất trí giữ nguyên lãi suất cho vay chủ chốt của ngân hàng trung ương Mỹ ở mức từ 4,25 - 4,5%.

Phát biểu trước báo giới tại Washington sau khi quyết định được công bố, Chủ tịch Fed Jerome Powell bình luận hiện có "rất nhiều sự bất định" về việc chính sách thuế quan của chính quyền Tổng thống Trump sẽ đi theo hướng nào.

Houthi: Thỏa thuận ngừng bắn giữa Mỹ - Houthi không bao gồm Israel

Ngày 7-5, lực lượng Houthi ở Yemen nói rằng thỏa thuận ngừng bắn giữa họ và Mỹ không bao gồm việc "tha" cho Israel. 

Tuyên bố này cho thấy các cuộc tấn công của Houthi vào tàu thuyền trong khu vực - vốn đã làm gián đoạn thương mại toàn cầu và thách thức các cường quốc - sẽ không hoàn toàn chấm dứt, theo Hãng tin Reuters.

Trước đó Tổng thống Trump cho biết Mỹ sẽ ngừng các cuộc không kích nhằm vào lực lượng Houthi được Iran hậu thuẫn ở Yemen, cho biết nhóm này đã đồng ý dừng tấn công tàu thuyền Mỹ.

Các chuyên gia Liên hợp quốc cảnh báo nguy cơ "hủy diệt" ở Gaza

Theo Hãng tin AFP, ngày 7-5, các chuyên gia Liên hợp quốc đã kêu gọi hành động nhằm ngăn chặn nguy cơ "hủy diệt" người Palestine tại Dải Gaza, trong bối cảnh lực lượng cứu hộ cho biết các cuộc tấn công của Israel trên khắp dải đất này đã khiến thêm hàng chục người thiệt mạng.

Kế hoạch mở rộng cuộc tấn công của quân đội Israel tại đây đã khiến cộng đồng quốc tế lên án mạnh mẽ. Các cơ quan Liên hợp quốc trước đó đã cảnh báo về thảm họa nhân đạo tại dải đất này, nơi đã bị tàn phá do cuộc chiến 19 tháng qua.

Đăng ngày: 07/05/2025 - 14:03Sửa đổi ngày: 07/05/2025 - 15:39

4 phút

Năm 2021, trước khi xảy ra chiến tranh Ukraina, 45% khí đốt nhập khẩu của Liên Hiệp Châu Âu đến từ Nga, qua đường ống dẫn khí và khí hóa lỏng (LNG) được vận chuyển bằng tàu biển. Sau năm 2022, từ vị trí số 1, Nga lùi xuống số 2 năm 2024 : cung cấp 18% khí đốt qua đường ống dẫn khí, chỉ đứng sau Na Uy và cung cấp 20% khí hóa lỏng LNG, chỉ sau Mỹ.

Kế hoạch được Ủy Ban Châu Âu công bố ngày 06/05 thể hiện mong muốn « cai nghiện » khí đốt Nga, theo phát biểu của ủy viên châu Âu về năng lượng Dan Jørgensen : « Nằm trong tay người kiểm soát nguồn cung cấp năng lượng của chúng ta là điều không hề tốt. Thứ hai, kể từ ngày 22/02/2022, chúng ta đã chi tiền mua nhiên liệu hóa thạch từ Nga trong Liên Âu còn nhiều hơn số tiền viện trợ cho Ukraina. Nói cách khác, tổng giá trị chúng ta mua nhiên liệu hóa thạch tương đương với 2.400 chiến đấu cơ F-35 mới ».

Liên Hiệp Châu Âu đã thành công phần nào trong việc cắt giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch Nga, như ngừng nhập than đá hoặc khối lượng nhập khẩu dầu lửa từ 27% năm 2022 xuống còn 3% hiện nay. Tuy nhiên, vấn đề khí đốt cũng sẽ không dễ dàng và cần thời gian, theo thừa nhận của chủ tịch Ủy Ban Châu Âu Ursula von der Leyen vào cuối tháng 04 là « còn rất nhiều việc phải làm ».

Đa dạng nguồn cung nhưng « cung » chưa sẵn sàng

Châu Âu hoàn toàn bỏ qua được khí đốt của Nga. Nhưng cần có thời gian. Điều này giải thích vì sao kế hoạch đề ra ngày 31/12/2027. Trước mắt, Liên Âu có thể trông cậy vào một số nước ngay tại châu Âu, như Na Uy - nhà cung cấp số 1 hiện nay « có thể mở rộng khả năng sản xuất khí tự nhiên », theo khẳng định của bộ trưởng Năng Lượng Pháp Marc Ferracci.

Tiếp theo, Bruxelles vẫn trông cậy vào Mỹ, nhà cung cấp LNG lớn nhất, để cân bằng thương mại và tạo thiện chí đàm phán thuế quan với chính quyền Trump. Nhưng về lâu dài, rút kinh nghiệm bài học lệ thuộc Nga, Liên Hiêp Châu Âu « không muốn phụ thuộc vào nguồn cung ứng năng lượng của bất kỳ cường quốc thù nghịch nào ». Dù không nêu đích danh nhưng phát biểu của bà Ursula von der Leyen khiến nghĩ ngay đến chính quyền Mỹ với chính sách thuế quan hung hăng và thái độ ghét Liên Âu của tổng thống Trump và buộc Bruxelles phải « dè chừng » đồng minh thân cận lâu năm.

Trong khi đó, các nguồn cung ứng khác chưa hoàn toàn sẵn sàng, thị trường khí hóa lỏng hiện cạnh tranh căng thẳng. Những dự án mới chỉ đi vào hoạt động từ năm 2026 hoặc 2027. Và từ năm 2028 sẽ là « giai đoạn thặng dự nguồn cung LNG trên quy mô toàn cầu ». Nhà phân tích Jan-Eric Fähnrich, Viện Rystad Energy, nhận định với AFP : « Bắc Mỹ, Qatar sẽ ồ ạt tăng năng suất nhưng châu Phi cũng sẽ bước vào cạnh tranh để cung cấp cho châu Âu, nhất là nếu Mozambique xoa dịu được một số quan ngại về an ninh ».

Đối phó với khó khăn ngay trong nội bộ

Để « cai » được khí đốt Nga, Liên Hiệp Châu Âu cũng phải đối phó với những khó khăn nội bộ. Trước tiên là xu hướng phản đối bất kỳ đề xuất nào của Liên Âu liên quan đến Nga, đứng đầu là Hungary, nước công khai ủng hộ tổng thống Putin. Thủ tướng Viktor Orban đã chỉ trích kế hoạch của Ủy Ban Châu Âu là « một sai lầm ». Trong khi cấm vận khí đốt Nga, giống như than và dầu lửa, cần phải được cả 27 nước chấp thuận.

Tiếp theo là nhiều nước bị phụ thuộc nặng nề vào ngành công nghiệp LNG. Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế, 85% khối lượng khí hóa lỏng nhập khẩu vào châu Âu đi qua Bỉ, Pháp và Tây Ban Nha. Thêm vào đó, rất nhiều tập đoàn khai thác dầu khí châu Âu tham gia khai thác ở Nga, ví dụ như dự án LNG Yamal ở Siberi, trong đó tập đoàn Pháp TotalEnergies nắm 20% cổ phần. Theo cảnh báo của tổng giám TotalEnergies Patrick Pouyanné, « giá khí hóa lỏng sẽ tăng chóng mặt » và châu Âu chưa muốn trải qua thêm một cuộc khủng hoảng mới.

Theo viện Rystad Energy, một trong những chiếc bẫy chính đối với Liên Âu là phải làm sao « xử lý được những hợp đồng hiện có với Shell, Total, SEFE và Naturgye ». Đó là những hợp đồng dài hạn khó tháo gỡ hơn

Gandhi, nhân vật kiệt xuất của dân tộc Ấn Độ, đã tiên đoán sự phân chia tiểu lục địa Ấn Độ thành một quốc gia Hồi giáo và một quốc gia Hindu sẽ để lại di sản khủng khiếp? có thể sẽ dẫn đến nhiều cuộc chiến tranh. Trong gần 80 năm qua, cuộc ly hôn đẫm máu năm 1947 giữa Ấn Độ và Pakistan sau khi giành độc lập từ Đế quốc Anh đã để lại sự hiềm khích không nguôi và chính điều đó đã dẫn đến nhiều cuộc chiến tranh.

Hai nước đã rơi vào cuộc khủng hoảng mới từ vụ tấn công khiến 26 người thiệt mạng hôm 22 tháng 4 vừa qua tại Kashmir của Ấn Độ, đây là vụ tấn công chết chóc nhất nhằm vào dân thường trong khu vực từ hơn hai mươi năm qua. New Delhi cáo buộc nước láng giềng, Pakistan phủ nhận ngay lập tức. Các lệnh trừng phạt đã được đưa ra và các vụ đấu súng giữa quân đội hai nước tại biên giới vẫn xảy ra. Sự leo thang có thể trở nên nghiêm trọng gây nhiều lo ngại về một cuộc xung đột vũ trang giữa hai nước láng giềng có vũ khí hạt nhân.

Ngược lại lịch sử, vào những năm 1930, hy vọng về nền độc lập đã dấy lên trong một dân tộc, đang bị chia rẽ, được dẫn dắt bởi một nhân vật thần thánh nuôi dưỡng giấc mơ về một quốc gia thống nhất: Đó là Mahatma Gandhi. Các phong trào đấu tranh thành hình cho đến khi Đảng Quốc Đại phát động chiến dịch “Quit India” ( Rời khỏi Ấn Độ)  vào năm 1942.

Để loại bỏ Đế chế Anh, đế quốc đã xây dựng công trình thuộc địa lớn nhất trong lịch sử trên tiểu lục địa Ấn Độ trong hơn hai thế kỷ, Gandhi đã cố gắng hết sức để đưa tất cả các phe phái đi đến thống nhất.

Nhưng tham vọng lịch sử của Grandhi đã gặp phải trở ngại lớn. Đó là   Muhammad Ali Jinnah, một luật sư kiên định ở Bombay. Ông đòi hỏi một Nhà nước riêng cho người Hồi giáo. Cùng với Liên đoàn Hồi giáo nhiều thế lực, ông bảo vệ việc thành lập Pakistan tức  " xứ sở thuần khiết", chống lại những người theo chủ nghĩa dân tộc cực đoan Hindu, đang hy vọng áp đặt một quốc gia mà ở đó chủng tộc Hindu chiếm vị thế là siêu đẳng.

Nhân danh chủ nghĩa dân tộc Hinduva, một nhà chính trị tên là Savarkar phản đối đường lối đoàn kết và bất bạo động do Gandhi cổ vũ. “Ông ta ấp ủ giấc mơ xây dựng lại một đế chế vĩ đại trải dài từ nguồn sông Indus đến sông Brahmaputra, từ dãy Himalaya tuyết phủ đến mũi Comorin. Ông căm ghét người Hồi giáo; trong xã hội Hindu mà ông hình dung, ông không để cho họ có một vị trí nào”, Dominique Lapierre và Larry Collin, hai nhà văn, nhà báo Pháp kể lại trong một ký sự lịch sử Đêm Tự Do, mà họ viết về sự kiện lớn này của thế kỷ 20.

Trước năm 1947, không hề có quốc gia "Ấn Độ" hay "Pakistan" độc lập như ngày nay. Cả hai đều nằm trong một đơn vị hành chính chung do Anh kiểm soát, gọi là Ấn Độ thuộc Anh. Việc phân chia năm 1947 mới tạo ra hai quốc gia riêng biệt lần đầu tiên trong lịch sử hiện đại.

Việc phân chia không dựa trên các ranh giới tự nhiên, ngôn ngữ hay lịch sử mà dựa chủ yếu vào tôn giáo, và được chính quyền thực dân Anh công bố vào ngày 3 tháng 6 năm 1947. Vùng có đa số dân là người Hindu được giữ lại trong nước Ấn Độ mới.  Phần đất có đa số dân Hồi Giáo được tách ra thành một nước mới gọi là Pakistan, gồm hai phần:  tây Pakistan (Pakistan hiện tại) và đông Pakistan nay là Bangladesh (tách khỏi Pakistan từ năm 1971). Hai vùng này cách nhau 1600 km, ngăn cách bởi lãnh thổ Ấn Độ

Vào ngày 15 tháng 8 năm 1947, chính phủ đầu tiên của Ấn Độ độc lập đã tuyên thệ nhậm chức. Về phần mình, Muhammad Ali Jinnah ăn mừng quốc gia Hồi giáo mới và lễ đăng quang của ông với tư cách là toàn quyền. Ván cược của Gandhi đã không thành công. Trong khi đám đông khổng lồ ăn mừng ngày độc lập thì những cuộc thảm sát khủng khiếp đang được chuẩn bị.

Những tuần tiếp theo thật là bi thảm. Cuộc chia cắt trong độc lập đã đẩy gần 15 triệu người ra đường, tạo nên một trong những cuộc di cư lớn nhất trong lịch sử thế giới. Người Hồi giáo hướng về lãnh thổ Pakistan, người Hindu và người Sikh đi về phía ngược lại. Làn sóng di cư này đã gây ra các cuộc bạo loạn và thảm sát khiến một triệu người thiệt mạng.

Punjab, vùng đất máu

Có một vùng lãnh thổ tang tóc trong thảm kịch này đó là Punjab. Hòn ngọc quý trên phần lãnh thổ  Ấn Độ.  "Là vùng đất có những dòng sông lấp lánh, những đồng bằng trù phú phủ đầy hoa màu, một ốc đảo được các vị thần ban phước giữa bán đảo khô cằn", Dominique Lapierre và Larry Collins viết.

Trong số các con sông cung cấp nước cho nơi này, sông Indus, được lấy tên gọi cho tiểu lục địa Ấn Độ. Lưu vực con sông này trong lịch sử đã từng là một trong những tuyến đường xâm lược lớn nhất vào  Ấn Độ, của các đội quân Macedonia của Alexander Đại đế,  quân đoàn Ba Tư của Darius đến các vị lãnh chúa đạo Hồi và sau đó là các đoàn quân chinh phục Trung Á đã thiết lập sự thống trị của đế chế Hồi giáo Mughal trong nhiều thế kỷ.

Là ngã tư của nhiều vùng ở Ấn Độ, Punjab đã chứng kiến ​​một số vụ tàn sát bạo lực nhất vào năm 1947. Khi đó, lực lượng dân quân Hồi giáo đã san bằng các ngôi làng của người Sikh (tôn giáo độc thần của khu vực này), giết hại phụ nữ và trẻ em trong trận càn. Những chuyến tàu chở người tị nạn Hồi giáo đến đất nước Pakistan mới chất đầy hàng ngàn xác chết.

Liên tiếp chiến tranh

Sau khi giành được độc lập, cùng với hàng trăm ngàn người chết, một cuộc chiến đã nổ ra vào mùa thu năm 1947 giữa hai quốc gia mới để giành quyền kiểm soát Kashmir, nơi đã được sáp nhập vào Ấn Độ. Một lệnh ngừng bắn được tuyên bố vào ngày 1 tháng 1 năm 1949 dọc theo "Đường kiểm soát" dài 770 km chia Kashmir thành hai phần: 37% thuộc về Pakistan (Azad-Kashmir) và 63% thuộc về Ấn Độ (Bang Jammu và Kashmir). Bất chấp thỏa thuận này, cả hai quốc gia vẫn tuyên bố chủ quyền đối với toàn bộ lãnh thổ. Năm 1948, Liên Hiệp Quốc đã ra nghị quyết về việc tổ chức trưng cầu dân ý về quyền tự quyết, tuy nhiên, nghị quyết này vẫn chỉ là chứng thư chết vì New Delhi phủ nhận.

Sau đó, Ấn Độ và Pakistan lại đụng độ nhau trên chiến trường hai lần. Năm 1965, một ngàn quân ly khai được Pakistan hậu thuẫn đã xâm lược Kashmir của Ấn Độ. Liên Xô đã nhảy vào đứng làm trung gian sau cuộc giao tranh đẫm máu và hàng nghìn người chết. Sau đó, vào năm 1971, Pakistan đã đưa quân vào phía đông lãnh thổ của mình, Đông Bengal, để đàn áp phong trào ly khai tại đó. Quân đội Ấn Độ can thiệp. Cuộc chiến kết thúc chín tháng sau đó với nền độc lập của vùng đất mang tên gọi Bangladesh, với cái giá phải trả là ba triệu người thiệt mạng.

Năm 1989, Ấn Độ phải đối mặt với một cuộc nổi dậy ly khai mới khiến cộng đồng người Hindu ở Kashmir thuộc Ấn Độ phải chạy trốn đến các khu vực khác. Năm 1999, New Delhi cáo buộc Islamabad đã đưa các chiến binh Hồi giáo và binh lính Pakistan xâm nhập vào khu vực Kashmir của mình để kiểm soát sông băng Siachen, ở độ cao hơn 5.000 m. Cuộc giao tranh ác liệt đã khiến hơn một nghìn người thiệt mạng.

Kể từ đó, các vụ tấn công diễn ra thường xuyên, chẳng hạn năm 2001, một cuộc tấn công xảy ra trước Hội đồng vùng  Kashmir của Ấn Độ ở Srinagar khiến 38 người thiệt mạng. Sau đó vào năm 2008 tại Bombay, các chiến binh thánh chiến đã gây ra cái chết của 166 người. Những nỗ lực đối thoại và con đường hướng tới hòa bình liên tục bị phá hoại. Cuộc đụng độ gần đây nhất là vụ tấn công năm 2019 khiến 40 lính bán quân sự Ấn Độ thiệt mạng, khiến New Delhi phải  mở các cuộc không kích trên lãnh thổ Pakistan để đáp trả.

(Theo Le Figaro)

Trên kênh Fox News hôm qua, 07/05/2025, bộ trưởng Thương Mại Mỹ Scott Bessent thông báo Mỹ và Trung Quốc sẽ họp trong hai ngày 10 và 11/05, với mục tiêu trước mắt là « xuống thang căng thẳng ». Ông Scott Bessent cho biết « nóng lòng có các trao đổi mang tính xây dựng với Trung Quốc nhằm tái cân bằng hệ thống kinh tế quốc tế để phục vụ tốt hơn cho lợi ích của nước Mỹ ».

Trong khi đó, phát ngôn viên bộ Ngoại Giao Trung Quốc Lâm Kiếm (Lin Jian) cảnh báo « mọi áp lực với Trung Quốc sẽ không mang lại kết quả ». Theo bộ Thương Mại Trung Quốc, Trung Quốc sẽ « kiên quyết bảo vệ lập trường » trong cuộc họp sắp tới tại Thụy Sĩ giữa phó thủ tướng Hà Lập Phong (He Lifeng) và bộ trưởng Tài Chính cùng đại diện Thương Mại Mỹ Jamieson Greer. Theo phía Trung Quốc, cuộc họp được tổ chức « theo yêu cầu của phía Mỹ ».

Ngân hàng Trung Quốc giảm lãi suất chỉ đạo, bơm tiền ồ ạt

Theo Reuters, trước thềm cuộc họp tại Thụy Sĩ, hôm nay, Ngân hàng Trung ương Trung Quốc tung ra một loạt biện pháp để giảm thiểu các tổn thất về kinh tế do cuộc chiến thương mại với Mỹ, trong đó có việc hạ lãi suất chỉ đạo 0,5%, và bơm thêm tiền mặt với biện pháp giảm tỉ lệ dự trữ bắt buộc (RRR) xuống 50 điểm đối với các ngân hàng kể từ ngày 15/05.

Theo thống đốc Ngân hàng Trung ương Phan Công Thắng (Pan Gongsheng), đợt giảm tỉ lệ dự trữ bắt buộc đầu tiên, từ tháng 9/2024, đã cho phép bơm ra thị trường khoảng 1.000 tỉ nhân dân tệ tiền mặt, tương đương 138 tỉ đô la. Lãi suất tiền cho vay mua bất động sản lần đầu với thời hạn hơn 5 năm cũng sẽ được giảm từ 2,85% xuống còn 2,6%.

FED dự kiến giữ nguyên lãi suất chỉ đạo

Về phía Mỹ, Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ (FED) hôm nay dự kiến vẫn giữ nguyên lãi suất chỉ đạo và tiếp tục theo dõi các hậu quả của cuộc chiến tranh thuế quan do tổng thống Donald Trump phát động. Thông báo chính thức sẽ được đưa ra vào 14 giờ chiều nay giờ Hoa Kỳ. Theo AFP, hiện tại, các chỉ số chính thức căn bản của nền kinh tế Mỹ về cơ bản vẫn ổn định : thất nghiệp 4,2% vào tháng 4, lạm phát 2,3% vào tháng 3, cao hơn một chút so với mục tiêu FED đề ra.