Đăng ngày: 08/03/2025 - 11:32Sửa đổi ngày: 08/03/2025 - 14:14

3 phút

Theo AFP, trên mạng Truth Social đêm hôm qua, tổng thống Mỹ tuyên bố, do Nga tiếp tục tấn công Ukraina « trên chiến trường », « tôi sẽ đưa ra các biện pháp trừng phạt về ngân hàng, về thuế quan trên quy mô lớn chống Nga cho đến khi nào đạt được lệnh ngừng bắn, và khi nào một thỏa thuận hòa bình dứt điểm được ký kết ». Tuy nhiên, tổng thống Trump tiếp tục khẳng định tin tưởng là tổng thống Nga Putin « có thiện chí muốn chấm dứt chiến tranh », đồng thời cho rằng « xử sự với phía Ukraina khó khăn hơn » với Nga.

Cuộc tấn công lớn đầu tiên của Nga sau khi Mỹ ngừng viện trợ quân sự

Tuyên bố của tổng thống Mỹ được đưa ra sau khi Matxcơva tiến hành loạt tấn công đêm thứ Sáu, với hơn 60 tên lửa và khoảng 200 drone, nhắm vào nhiều cơ sở hạ tầng điện lực và dầu khí của Ukraina. Đây là đợt tấn công quy mô lớn đầu tiên của Nga kể từ khi Mỹ đình chỉ viện trợ quân sự cho Ukraina hôm 03/03 để gây áp lực, buộc Kiev đàm phán chấm dứt chiến tranh.

Kiev nỗ lực phối hợp với Mỹ để chuẩn bị cuộc họp ở Ả Rập Xê Út

Trong phát biểu tối qua, tổng thống Ukraina cho biết nước này đang « nỗ lực làm việc với các cộng sự của tổng thống Trump » để sớm đạt được một thỏa thuận hòa bình. Ngày thứ Hai, 10/03, tổng thống Zelensky sẽ tới Ryad gặp thái tử Mohammed ben Salmane, lãnh đạo Ả Rập Xê Út, trước cuộc gặp dự kiến giữa hai phái đoàn Mỹ và Ukraina, với mục tiêu « xác lập một khuôn khổ cho thỏa thuận hòa bình và lệnh ngừng bắn sơ bộ », theo đặc phái viên Mỹ về Trung Đông, Steve Witkoff.

Tổng thống Ukraina nhấn mạnh : « Giai đoạn đầu tiên để xác lập một nền hòa bình thực sự là buộc Nga, nguồn gốc duy nhất gây nên cuộc chiến tranh này, phải chấm dứt các cuộc tấn công như vậy ».

Ngày hôm qua 07/03, tổng thống Ukraina một lần nữa nhắc lại đề nghị với Nga « ngừng các cuộc tấn công trên biển và trên không ». Đề nghị được đưa ra lần đầu tiên ngày 04/03.

Drone Ukraina tấn công trả đũa một trong hai nhà máy lọc lớn nhất của Nga

Hôm nay, theo thống đốc tỉnh Leningrad miền tây bắc Nga, một bể chứa của nhà máy lọc dầu đã bị hư hại do mảnh vỡ rơi xuống trong một cuộc tấn công bằng drona của Ukraina. Theo France 24, nhà máy lọc dầu Kirishinefteorgsintez (KINEF) là một trong hai nhà máy lọc dầu hàng đầu của Nga, với công suất 17,7 triệu tấn mỗi năm, tương đương 6,4% tổng sản lượng quốc gia.

Đài Loan đang cân nhắc cảnh báo công dân về những rủi ro khi đi du lịch đến các quốc gia có quan hệ chặt chẽ với Trung Quốc, chẳng hạn như Lào và Campuchia, vì họ có thể bị rơi vào chiến dịch của Bắc Kinh chống lại những người ủng hộ Đài Loan giành độc lập, theo một quan chức cấp cao của Đài Loan và một bản ghi nhớ nội bộ.

Trung Quốc, quốc gia luôn tuyên bố Đài Loan là của mình bất chấp sự phản đối của hòn đảo này, đã ban hành các hướng dẫn vào năm ngoái nhằm trừng phạt những nhà hoạt động đòi độc lập “cứng đầu” của Đài Loan, bao gồm cả án tử hình, mặc dù tòa án Trung Quốc không có thẩm quyền đối với hòn đảo này.

Cuối tháng trước, một quan chức cấp cao của Trung Quốc đã đưa ra chỉ thị kín cho các đơn vị an ninh nhà nước “thực thi” các hướng dẫn ở các quốc gia thân thiện với Trung Quốc, theo một bản ghi nhớ của chính phủ mà Reuters và một quan chức an ninh cấp cao của Đài Loan đã xem. Cả hai đều trích dẫn thông tin tình báo mà Đài Bắc thu thập được để đánh giá.

Văn phòng Sự vụ Đài Loan và Bộ ngoại giao Trung Quốc không trả lời ngay lập tức yêu cầu bình luận.

Trong một tuyên bố, Bộ ngoại giao Đài Loan nói với Reuters rằng Trung Quốc đã cố gắng sử dụng các hướng dẫn để “trói buộc” nền dân chủ và tự do của Đài Loan. Bộ này cho biết họ đã yêu cầu các văn phòng ở nước ngoài theo dõi và đánh giá các rủi ro liên quan và sẽ nâng cao nhận thức của công chúng về an toàn khi đi du lịch.

Các cơ quan an ninh Đài Loan đã xem xét liệu có nên nâng mức cảnh báo về việc đi du lịch đến một số quốc gia nhất định đối với công dân của mình hay không, vị quan chức này cho biết. Reuters không thể xác định liệu có bất kỳ quyết định cảnh báo nào được đưa ra hay các quốc gia mà quá trình đánh giá này đang xem xét hay không.

Người Đài Loan ở Campuchia, Lào và một số quốc gia châu Phi không xác định có thể có nguy cơ bị đưa đi điều tra vì nghi ngờ ủng hộ độc lập, vị quan chức này cho biết, trích dẫn đánh giá của Đài Loan về diễn biến này và nói với điều kiện giấu tên.

“Họ có thể bị cảnh sát địa phương hoặc công an Trung Quốc ở đó thẩm vấn, ít nhất là để đe dọa họ về mặt tâm lý”, vị quan chức này nói với Reuters.

Các bộ ngoại giao ở Campuchia và Lào không trả lời lập tức các yêu cầu bình luận.

Vị quan chức này cho biết Đài Loan đã kết luận rằng một số quốc gia, bao gồm một số quốc gia ở Đông Nam Á, đã từ chối hợp tác với yêu cầu của Trung Quốc.

Đài Loan đã lên tiếng về việc Trung Quốc gia tăng áp lực trong những năm gần đây, bao gồm các hành động quân sự, lệnh trừng phạt thương mại và tuần tra của lực lượng hải cảnh xung quanh các đảo do Đài Loan kiểm soát gần Trung Quốc.

Các hướng dẫn của Bắc Kinh ban hành vào tháng 6 đã chỉ thị cho tòa án, công tố viên và các nhân viên an ninh nhà nước Trung Quốc “trừng phạt nghiêm khắc những người cứng đầu đòi độc lập cho Đài Loan” vì cái mà họ gọi là “ly khai”.

Bản ghi nhớ cho biết chỉ thị này được đưa ra trong cuộc họp kéo dài hai ngày về Đài Loan bắt đầu từ ngày 25/2, trích dẫn thông tin tình báo của Đài Loan. Cuộc họp do ông Vương Hỗ Ninh, một thành viên của Ủy ban Thường vụ Bộ Chính trị tinh nhuệ của Đảng Cộng sản và là một trong những cố vấn thân cận nhất của Chủ tịch Tập Cận Bình, chủ trì, bản ghi nhớ cho biết thêm.

Trong cuộc họp, các đại sứ quán và đồn công an ở nước ngoài của Bắc Kinh tại các quốc gia có “mức độ tin cậy cao” với Trung Quốc đã được yêu cầu thực hiện các hướng dẫn bằng cách nhắm mục tiêu vào khách du lịch, sinh viên và cư dân Đài Loan, bản ghi nhớ của chính phủ Đài Loan cho biết.

Chính phủ Trung Quốc trước đây đã phủ nhận việc duy trì các đồn công an ở nước ngoài nhưng cho biết có các trung tâm do tình nguyện viên điều hành bên ngoài Trung Quốc giúp công dân Trung Quốc gia hạn giấy tờ và cung cấp các dịch vụ khác.

Chính phủ Đài Loan đã đưa ra cảnh báo du lịch đối với Trung Quốc vào tháng 6 năm ngoái sau đe dọa từ Bắc Kinh, vốn bị Đài Bắc và Washington lên án.

Bộ ngoại giao Đài Loan hiện đang đưa ra cảnh báo du lịch “màu cam”, mức độ cao thứ hai, đối với cả Campuchia và Lào, yêu cầu công dân không đi tới đó trừ khi thực sự cần thiết vì các trung tâm lừa đảo giam giữ và đưa người nói tiếng Trung đến làm việc tại đó.

Luật chống ly khai 20 năm tuổi của Trung Quốc trao cho quốc gia này cơ sở pháp lý để hành động quân sự chống lại Đài Loan nếu Đài Loan ly khai hoặc khả năng “thống nhất” hòa bình đã cạn kiệt. Luật này không rõ ràng về những gì cấu thành nên nền độc lập của Đài Loan.

Chính phủ Đài Loan bác bỏ các tuyên bố về chủ quyền của Bắc Kinh và nói rằng chỉ có người dân hòn đảo này mới có thể quyết định tương lai của họ.

Đài Loan, nơi có quân đội, hộ chiếu và tiền tệ riêng, được quản lý độc lập với tên gọi chính thức là Trung Hoa Dân Quốc. Chính phủ Cộng hòa đã chạy sang Đài Loan vào năm 1949 sau khi thua trong cuộc nội chiến với những người cộng sản của Mao Trạch Đông, những người đã thành lập Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa (Trung Quốc).

Le Monde chạy tựa chính, trích phát biểu của tổng thống «Macron : Mối đe dọa Nga ở đây ».  Tựa chính của La Croix « Nước Nga đe dọa chúng ta như thế nào », Libération thì ghi nhận : «  Nhóm 27 nước (EU) sẵn sàng rút gươm »,  trong khi đó Le Figaro đi vào trọng tâm của vấn đề : «  Chủ trương tái vũ trang của Pháp, đau đầu vì tài chính ».

Với bài xã luận mang tiêu đề : « Sự thức tỉnh đau đớn với các nước châu Âu », Le Monde ghi nhận trong bài phát biểu trên truyền hình hôm 05/03, Emmanuel Macron đã khẳng định nước Pháp cần chuẩn bị tăng cường đáng kể khả năng phòng thủ cho chính mình cũng như cho cả lục địa già, khi Putin và Trump đang xích lại gần nhau.

Le Monde nhận thấy, những tuần qua, tổng thống Pháp rất năng nổ trên trường quốc tế. Ông đã tuyên bố sẵn sàng mở cuộc tranh luận chiến lược về việc bảo vệ các đồng minh trên lục địa châu Âu bằng khả năng răn đe hạt nhân của Pháp. Ông Macron đang cố gắng khẳng định vai trò lãnh đạo của Pháp trong bối cảnh tương lai của châu Âu đang bị đe dọa sau thái độ quay ngoắt của Donald Trump.

Nhưng cốt lõi của vấn đề vẫn là tiền, nhất là vào lúc nước Pháp cũng như cả châu Âu đang trong khó khăn phải tìm cách cắt giảm chi tiêu ngân sách.

Vấn đề « đầu tiên - tiền đâu »

Với châu Âu  tái vũ trang, tự chủ quốc phòng rõ ràng là cấp bách nhưng vấn đề « tiền đâu » mới là tiên quyết.  Nhật báo Le Figaro trong bài : « Các nước châu Âu sẵn sàng gia tăng tái vũ trang và thảo luận về mở rộng răn đe hạt nhân Pháp » ghi nhận, tại hội nghị thượng đỉnh đặc biệt ở Bruxelles, các lãnh đạo châu Âu đã thông qua kế hoạch của Ủy Ban Châu Âu nhằm tài trợ cho chi tiêu quân sự.

Xã luận tờ báo nhấn mạnh : « Mặc dù tính cấp thiết của việc tái vũ trang toàn diện ở châu Âu không còn là vấn đề gây tranh cãi nữa…  nhưng việc này vẫn đòi hỏi những khoản đầu tư khổng lồ.  Kế hoạch trị giá 800 tỷ euro mà bà Ursula von der Leyen đưa ra không dự báo một cơn mưa euro từ trên trời rơi xuống: Thực tế là chúng ta sẽ phải vay rất nhiều để đáp ứng nhu cầu ».

Ngân sách : Pháp cũng không khá hơn

Chính phủ Pháp đang cố gắng tìm kiếm nguồn tiền từ mọi hướng mọi cách, nhưng tình hình có vẻ như không có gì sáng sủa. Cùng chung mối quan tâm, nhật báo Công Giáo La Croix đặt câu hỏi : « Nỗ lực quốc phòng, tìm tiền ở đâu ? ». Bài viết đưa ra nhiều số liệu để cho thấy, tài chính công của Pháp đang gặp  khó khăn để có thể cấp thêm ngân sách cho quốc phòng.

Ngân sách quốc phòng của Pháp dự kiến là 51 tỷ euro vào năm 2025 và 67 tỷ euro vào năm 2030, nhưng tổng thống Emmanuel Macron muốn tăng lên 3 đến 3,5% GDP, tương đương khoảng 90 tỷ euro. Liên Âu đã nới lỏng một số quy định ngân sách liên quan đến chi tiêu quốc phòng, nhưng vì Pháp đang trong tình trạng thâm hụt nghiêm trọng (5,4% GDP vào năm 2025), việc tăng thuế gần như không khả thi, trong khi cắt giảm chi tiêu ngân sách đang còn gặp nhiều khó khăn. Ngân sách của Pháp cho năm 2025 đã phải chật vật mới được thông qua, giờ tính chuyện chi thêm thì quả là quá khó cho chính phủ. Trong khi đó Les Echos cho biết, theo một thăm dò dư luận do viện Elabe thực hiện theo yêu cầu của tờ báo thì đa số người dân Pháp ( trên 60%) không sẵn sàng dành ưu tiên tăng ngân sách quốc phòng bằng mọi giá cho dù phần đông vẫn ủng hộ nỗ lực xây dựng một nền quốc phòng chung của châu Âu.

Mối đe dọa Nga không phải giờ mới có

Về chủ đề mối đe dọa từ Nga, La Croix có bài : « Với Paris, chiến tuyến với Nga đang xích gần ». Theo tờ báo , dưới cái nhìn của chính quyền Pháp, Matxcơva sẽ có thể xâm lược các nước châu Âu khác sau khi đạt mục tiêu tại Ukraina. Cuộc đối đầu với châu Âu hiện tại đã bắt đầu theo nhiều cách khác ngoài quân sự. Nhưng ngày mai sẽ ra sao mới là điều quan trọng.

La Croix lưu ý, tổng thống Emmanuel Macron cảnh báo rằng Nga hiện là mối đe dọa "sống còn " đối với Pháp và châu Âu, không chỉ qua cuộc chiến ở Ukraina mà còn qua các hành động tấn công mạng, can thiệp vào bầu cử, và sử dụng chiến tranh thông tin. Ông cảnh báo nếu không chặn lại, Nga có thể tiếp tục tiến vào Moldova và Rumani, thậm chí xa hơn.

Tờ báo trích dẫn nhận định của nhiều chuyên gia cho rằng mặc dù quân đội Nga gặp khó khăn ở Ukraina, nhưng nguy cơ họ mở rộng chiến tranh sang các nước láng giềng là có thật, do mục tiêu của Putin là hồi sinh một đế chế "Nga hùng cường" và xóa đi thất bại trong Chiến tranh Lạnh, đẩy lùi NATO và phá hoại Liên minh châu Âu. Chính sách ôn hòa sẽ chỉ làm tăng cường sự hung hãn của Nga, và các quốc gia châu Âu cần hành động để bảo vệ chủ quyền Ukraina và tạo ra một sức mạnh răn đe đáng tin cậy.

Hậu quả nhãn tiền khi Hoa Kỳ rút hỗ trợ Ukraina

Việc Washington đình chỉ hỗ trợ quân sự cho Kiev và các hệ lụy ngay lập tức đối với cuộc chiến của Ukraina cũng là đề tài của nhiều tờ báo.  Vẫn trên Le Figaro có bài : « Việc đóng băng viện trợ quân sự của Hoa Kỳ có thể gây khó khăn cho quân đội Ukraina ngay từ mùa hè »

Theo bài báo, quyết định của Donald Trump Mỹ đình chỉ viện trợ quân sự cho Ukraina, gồm 3,85 tỷ đô la, ngừng cung cấp vũ khí và thông tin tình báo, không khiến quân đội Ukraine sụp đổ ngay lập tức, nhưng có thể gây khó khăn nghiêm trọng cho họ từ mùa hè. Ukraina cần có khoảng sáu tháng để thích nghi và hy vọng trông cậy vào sự hỗ trợ của châu Âu nhằm bù đắp những tổn thất này, theo các chuyên gia .

Vẫn theo Le Figaro, mặc dù Kiev đã giảm sự phụ thuộc vào Mỹ kể từ khi xung đột bắt đầu năm 2022, nhưng một số trang thiết bị quan trọng vẫn rất khó thay thế. Ukraina đã tăng cường sản xuất đạn dược và drone, vốn trở thành yếu tố then chốt trên chiến trường. Tuy nhiên, việc mất các hệ thống phòng không của Mỹ như Patriot có thể khiến cơ sở hạ tầng của Ukraina dễ bị tấn công bởi các cuộc không kích của Nga. Ngoài ra, vũ khí tầm xa như tên lửa Atacms gần như không thể thay thế.

Việc Mỹ ngừng chia sẻ thông tin tình báo càng làm tình hình trở nên phức tạp, khiến Ukraina gặp khó khăn hơn trong việc phòng thủ trước các cuộc tấn công của Nga và xác định mục tiêu tấn công.

Cũng về chủ đề này, báo Libération có bài giải thích rõ hơn với tựa đề : « Tình báo : Không có Washington Kiev lâm vào thế khó ». Về bản chất của hợp tác tình báo giữa Hoa Kỳ và Ukraina, Libération dẫn lời chuyên gia về lĩnh vực tình báo Jonathan Guiffard, thuộc viện nghiên cứu địa chính trị Pháp cho biết : « Đây là sự hợp tác rất quan trọng bắt đầu sau khi Crimée bị chiếm năm 2014 và mang tầm mức hoàn toàn khác với cuộc xâm lược Ukraina vào năm 2022. Chính điều này đã giúp Ukraina không sụp đổ chỉ trong ba ngày khi chiến tranh nổ ra, sau đó giành lại quyền kiểm soát và thể hiện khả năng tấn công ». Cụ thể, tình báo Mỹ chia sẻ các hình ảnh vệ tinh, cung cấp hệ thống chặn thông tin liên lạc và dữ liệu mạng, cũng như các hoạt động đào tạo. Thông tin tình báo Mỹ cung cấp dữ liệu chung về chiến lược quân sự của Nga và tọa độ mục tiêu để Kiev có thể tấn công các mục tiêu tầm xa của kẻ thù.

Như vậy quyết định trên của Washington gây hậu quả quân sự như thế nào cho Kiev ? 

Theo Libération, những hậu quả của việc cắt nguồn thông tin tình báo đến nhanh hơn nhiều so với việc ngừng cung cấp vũ khí đạn dược. Không có tin tình báo, chiến trường trở nên mù mờ do thiếu thông tin vệ tinh, quân đội Ukraina sẽ không còn có thể lập kế hoạch tấn công sâu, đặc biệt là vào các mục tiêu chiến lược khác. Họ cũng sẽ không thể phát hiện bất kỳ hành động nào đến từ xa, như các cuộc không kích. Ukraina cũng có thể lo ngại Matxcơva sẽ tận dụng tình hình tình báo của đối phương suy yếu để di chuyển vũ khí đến gần tiền tuyến hơn và đạt được những đột phá mới. Câu hỏi đặt ra là các nước châu Âu có thể bù đắp vào sự thiếu hụt của tình báo Mỹ. Các chuyên gia được Libération trích dẫn đều có chung câu trả lời là « Không ».  Bao nhiều năm nay châu Âu vẫn ủy thác, dựa vào khả năng tình báo Mỹ, giờ mới ý thức được sự chậm trễ, muốn bắt kịp thì phải mất cả chục năm nữa. 

Donald Trump-Vladimir Putin, mối quan hệ nguy hiểm ?

Liên quan đến quan hệ Nga Mỹ và cụ thể là giữa tổng thống hai nước, Les  Echos có bài : « Putin ngày càng chi phối mạnh Trump ».

Bài báo nhận thấy, từ khi nhậm chức, Donald Trump đã thay đổi hoàn toàn chính sách đối ngoại của Mỹ, coi Vladimir Putin là đối tác chính để chấm dứt chiến tranh Ukraina. Điều này thể hiện sự thực dụng chính trị (realpolitik), nhưng cũng có tình cảm ngưỡng mộ của Trump dành cho nhà lãnh đạo Nga từ lâu nay. Putin nhận thức rõ ảnh hưởng của mình đối với Trump và đã khai thác điều này một cách hiệu quả. Trong những ngày gần đây, Mỹ đã đưa ra hàng loạt nhượng bộ đáng kể với Nga, bao gồm việc phản đối một nghị quyết của Liên Hợp Quốc lên án cuộc xâm lược Ukraina, cắt viện trợ quân sự cho Kiev, ngừng cung cấp thông tin tình báo và đình chỉ các hoạt động tấn công mạng nhằm vào Matxcơva. Thậm chí, chính quyền Trump còn dự tính xem xét nới lỏng các lệnh trừng phạt đối với Nga.

Chiến lược của Trump là thúc đẩy một nền hòa bình, với mục tiêu tách Nga khỏi liên minh với Trung Quốc, quốc gia mà ông coi là đối thủ địa chính trị thực sự. Điều này đồng nghĩa với việc Mỹ sẵn sàng từ bỏ Ukraina và châu Âu, chấp nhận yêu cầu của Matxcơva  đòi Ukraina phải nhượng lãnh thổ, không gia nhập NATO và không được Mỹ bảo đảm an ninh.