KIEV, Ukraine (NV) – Ông Volodymyr Zelensky, tổng thống Ukraine, loan báo ông có cuộc điện đàm “lâu và có ý nghĩa” với ông Tập Cận Bình, chủ tịch Trung Quốc, hôm Thứ Tư, 26 Tháng Tư, theo BBC.

Đây là lần đầu tiên hai nhà lãnh đạo này liên lạc với nhau kể từ khi Nga xâm lược Ukraine.

Trên Twitter, Tổng Thống Zelensky cho hay ông tin rằng cuộc điện đàm, cùng với việc bổ nhiệm đại sứ Ukraine ở Trung Quốc, sẽ “tạo động lực mạnh mẽ cho mối quan hệ song phương của chúng tôi phát triển.”

Trung Quốc xác nhận cuộc điện đàm, cho biết thêm rằng nước này “luôn luôn đứng về phía hòa bình.”

Không như Tây phương, Trung Quốc cố gắng tỏ ra trung lập đối với cuộc xâm lược của Nga. Tuy nhiên, Bắc Kinh chưa bao giờ che giấu mối quan hệ thân thiết với Moscow, hay lên án cuộc xâm lược. Tháng trước, ông Tập còn đi thăm Nga hai ngày.

Trong chuyến công du tới Nga, ông Tập gọi ông Vladimir Putin, tổng thống Nga, là “bạn yêu quý,” đề nghị kế hoạch hòa bình mơ hồ 12 điểm và khẳng định Trung Quốc đứng về phía chân lý của lịch sử, nhưng không cam kết cung cấp vũ khí cho Nga.

Vài ngày sau khi ông Tập thăm Nga, tổng thống Ukraine mời ông Tập tới Kiev hội đàm, lưu ý rằng họ từng liên lạc với nhau trước khi cuộc chiến nổ ra nhưng không nói chuyện gì với nhau kể từ khi cuộc xâm lược của Nga bắt đầu hồi Tháng Hai, 2022.

Trong thông báo về cuộc điện đàm hôm Thứ Tư, Trung Quốc trích lời ông Tập cho hay, “với tư cách là nước lớn có trách nhiệm,” Trung Quốc sẽ “không đứng bên này nhìn lửa cháy, mà cũng không đổ thêm dầu vô lửa, huống hồ gì lợi dụng cuộc khủng hoảng để làm lợi.”

Thông báo đó có vẻ nhằm “chửi xéo” Mỹ, đối thủ lớn nhất của Trung Quốc. Tới nay, Mỹ là quốc gia viện trợ nhiều nhất cho Ukraine trong cuộc chiến chống Nga xâm lược.

Tuy nhiên, Trung Quốc dường như khó có thể giúp kết thúc cuộc chiến, không chỉ vì Nga chưa chứng tỏ sẵn sàng rút quân khỏi lãnh thổ mà họ chiếm đóng của Ukraine, và đây là yêu cầu chính của Kiev.

Giới phân tích cũng hoài nghi vai trò trung gian của Trung Quốc, nêu lý do rằng không những ông Tập thân thiết với ông Putin, mà thương mại giữa Trung Quốc với Nga đang tăng mạnh, và Bắc Kinh thậm chí chưa chịu dùng từ “xâm lược.”

Nhưng thời gian qua, tổng thống Ukraine liên tục tìm cách liên lạc với ông Tập như để thừa nhận tài sản dồi dào và sức ảnh hưởng toàn cầu của Trung Quốc có thể làm thay đổi kết quả cuộc chiến.

Hôm Thứ Tư, ông Zelensky bổ nhiệm ông Pavlo Ryabikin, cựu bộ trưởng Ukraine, làm đại sứ ở Trung Quốc.

Cùng ngày, tại Mỹ, Tòa Bạch Ốc hoan nghênh tin hai nhà lãnh đạo Ukraine và Trung Quốc điện đàm với nhau lần đầu tiên kể từ cuộc xâm lược của Nga, theo CNN.

Tuy nhiên, Tòa Bạch Ốc tỏ ra thận trọng về việc cuộc điện đàm có thể dẫn tới “tiến bộ hoặc kế hoạch hòa bình nào có ý nghĩa” hay không. (Th.Long) [kn]

Sau cuộc xâm lược của Tổng thống Nga Vladimir Putin vào Ukraine năm ngoái, thái độ toàn cầu đối với sự lãnh đạo của Nga đã thay đổi đáng kể, với phần lớn dân số ở hàng chục quốc gia bày tỏ sự không tán thành đối với Điện Kremlin.

Dữ liệu được tổng hợp từ các cuộc khảo sát hàng nghìn người ở 137 quốc gia và khu vực cho thấy tỷ lệ ủng hộ Điện Kremlin giảm rõ rệt, theo một phúc trình do tổ chức Gallup công bố ngày 25/4. Trên toàn cầu, 57% số người được hỏi cho biết họ không tán thành sự lãnh đạo của Nga vào năm 2022, tăng từ mức 38% của năm trước.

Chỉ 21% số người được hỏi nói rằng họ tán thành sự lãnh đạo của Nga, giảm từ 33% vào năm 2021. Cả hai con số tán thành và không tán thành đều là mức cực đoan nhất mà Gallup đo lường được kể từ khi bắt đầu đặt câu hỏi như một phần của cuộc khảo sát hàng năm theo dõi thái độ đối với các nhà lãnh đạo toàn cầu vào năm 2007.

“Thật không thể tin được,” ông Zacc Ritter, một nhà nghiên cứu cấp cao của Viện Gallup và là tác giả chính của phúc trình, nói với VOA. “Tôi không nghĩ rằng chúng ta đã từng chứng kiến sự thay đổi như thế này trước đây trong dữ liệu của Gallup đối với bất kỳ quốc gia nào.”

Sự thay đổi tiêu cực ở khắp mọi nơi

Mặc dù ấn tượng của mọi người về sự lãnh đạo của Nga khác nhau giữa các quốc gia riêng lẻ trong cuộc khảo sát, nhưng kết quả bao trùm là ấn tượng của công chúng về sự lãnh đạo của nước này ngày càng xấu đi trên toàn diện.

Sự thay đổi này nổi bật nhất ở Châu Mỹ Latinh và Caribe, nơi tỷ lệ tán thành trung bình giảm 21 điểm phần trăm, xuống còn 16%, trong khi tỷ lệ không tán thành trung bình tăng 30 điểm, lên 61%.

Ngay cả ở các khu vực của Châu Phi và Châu Á nơi ảnh hưởng của Nga vẫn còn mạnh mẽ, sự thay đổi là tiêu cực. Ở Bắc Phi và Trung Đông, tỷ lệ không tán thành tăng 12 điểm, lên 55%. Ở tiểu vùng Sahara châu Phi, nơi Nga duy trì các hoạt động gây ảnh hưởng tích cực, tỷ lệ không tán thành vẫn tăng vọt từ 21% lên 32%, thậm chí còn tồi tệ hơn ở những quốc gia mà các nhà lãnh đạo đã từ chối lên án chiến tranh.

Tuy nhiên, tiểu vùng Sahara châu Phi là khu vực duy nhất được thăm dò bởi Gallup trong đó tỷ lệ tán thành trung bình đối với lãnh đạo Nga (35%) vẫn cao hơn tỷ lệ không tán thành trung bình.

Sự khác biệt cấp nhà nước

Dữ liệu do Gallup thu thập cho thấy sự khác biệt đáng kể trong khu vực về thái độ đối với sự lãnh đạo của Nga, với sự không tán thành tập trung nhiều nhất ở Châu Âu, Bắc Mỹ, Úc, Hàn Quốc và Nhật Bản. Cảm xúc đối với Nga có nhiều mâu thuẫn hơn ở Châu Phi, Châu Á và Trung Đông.

Không ngạc nhiên khi Ukraine có tỷ lệ không đồng ý cao nhất, ở mức 96%, theo sát là Ba Lan, ở mức 95%. Hoa Kỳ, Canada và 10 quốc gia châu Âu khác xếp hạng không chấp thuận từ 90% trở lên.

Tại Đài Loan, hòn đảo tự trị bị Trung Quốc tuyên bố là sở hữu và thường xuyên bị đe dọa xâm lược, sự chuyển hướng chống lại Nga là rất lớn. Vào năm 2021, chỉ 26% người Đài Loan được khảo sát bày tỏ không đồng tình với sự lãnh đạo của Nga. Đến năm 2022, con số đó đã tăng lên 72%.

Một ngoại lệ khác là Kazakhstan, nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ ở biên giới phía đông của Nga. Thường là một đồng minh đáng tin cậy của Moscow, Kazakhstan đã cho thấy một sự thay đổi lớn trong thái độ từ năm 2021 đến năm 2022. Sự tán thành dành cho sự lãnh đạo của Nga đã giảm từ 55% xuống 29% và tỷ lệ không tán thành tăng lên 50% từ mức chỉ 20%.

Chút ngạc nhiên

Steven Pifer, cựu quan chức cấp cao của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ, từng là đại sứ tại Ukraine, nói với VOA rằng không có gì bí mật rằng Nga đã làm tổn hại nghiêm trọng đến vị thế quốc tế của mình, đặc biệt là ở châu Âu.

Ông Pifer, người hiện là thành viên của Trung tâm Hợp tác và An ninh Quốc tế của Đại học Stanford, cho biết: “Chắc chắn khi bạn nhìn vào cách người châu Âu nhìn Nga hiện nay, tôi nghĩ đó là một hình ảnh tiêu cực hơn nhiều so với trước khi cuộc chiến này bắt đầu.” “Các hành động của Nga rất mâu thuẫn với các nguyên tắc cơ bản mà chúng tôi nghĩ là nền tảng cho an ninh châu Âu… đến nỗi giờ đây, khi họ nói về an ninh ở châu Âu, đó không phải là vấn đề an ninh liên quan đến Nga. Đó là về an ninh chống lại Nga.”

Ông nói, trên phạm vi toàn cầu rộng lớn hơn, hầu hết các nhà lãnh đạo thế giới sẽ khó giao tiếp một cách có ý nghĩa với các quan chức cấp cao của Nga và khó tin tưởng họ trong những trường hợp có thể giao tiếp.

“Bắt đầu từ phía trên. Ông Vladimir Putin bị truy tố tội ác chiến tranh. Thật khó để thấy bất kỳ nhà lãnh đạo phương Tây nào có thể ngồi xuống với ông ấy vào thời điểm này. Sẽ mất uy tín để làm điều đó,” ông Pifer nói.

Ông cho biết việc các nhà ngoại giao cấp cao của Nga sẵn sàng lặp đi lặp lại những lời dối trá và xuyên tạc rõ ràng về cuộc chiến do Điện Kremlin đưa ra sẽ khiến việc tái giao thiệp trở nên khó khăn hơn.

Ông Pifer nói: “Các nhà ngoại giao Nga mà tôi từng có chút kính trọng giờ chỉ ở ngoài đó, về cơ bản họ nói những điều kỳ lạ nhất.” “Điều đó sẽ quật lại họ. Những người này đã đánh mất rất nhiều uy tín và sẽ rất khó để biết làm thế nào họ lấy lại được.”

Phát hiện tương tự

Mặc dù quy mô mẫu khảo sát làm cho cuộc khảo sát của Gallup trở nên nổi bật, nhưng những phát hiện của viện lặp lại kết quả của một số công ty nghiên cứu lớn khác đã khám phá sự suy giảm vị thế toàn cầu của Nga, bao gồm Trung tâm nghiên cứu Pew và Ipsos.

Tháng trước, Brand Finance, công ty tư vấn có trụ sở tại Vương quốc Anh đưa ra chỉ số Quyền lực mềm toàn cầu hàng năm, đã báo cáo rằng trong năm trước, Nga là quốc gia duy nhất chứng kiến quyền lực mềm của mình suy giảm so với năm trước.

Quyền lực mềm, đề cập đến khả năng của một quốc gia ảnh hưởng đến hành vi của các quốc gia khác mà không cần dùng đến vũ lực, bắt nguồn từ nhiều thứ, bao gồm các mối quan hệ kinh tế và ảnh hưởng văn hóa.

“Trong khi các quốc gia chuyển sang sử dụng quyền lực mềm để khôi phục thương mại và du lịch sau cuộc khủng hoảng sức khỏe nghiêm trọng, thì trật tự thế giới đã bị phá vỡ bởi quyền lực cứng của cuộc xâm lược Ukraine của Nga,” David Haigh, Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành của Brand Finance, cho biết trong một tuyên bố. “Một sự kiện khó có thể tin được nếu không phải vì cường độ của những hình ảnh mà chúng ta đã thấy trong nhiều tháng và những hậu quả mà cuộc xung đột đang gây ra đối với chính trị cũng như nền kinh tế.”

Theo CNN, tàu đổ bộ mặt trăng Hakuto-R do công ty Nhật Bản Ispace chế tạo đã mất liên lạc khi đang cố gắng hạ cánh xuống mặt trăng ngày 26.4. Công ty đã tuyên bố mất Hakuto-R.

"Chúng tôi chưa thể xác nhận hạ cánh thành công. Chúng tôi phải chấp nhận rằng chúng tôi không thể hoàn thành việc hạ cánh trên bề mặt mặt trăng. Các kỹ sư của chúng tôi đang tiếp tục tìm hiểu tình hình", Giám đốc điều hành Takeshi Hakamada của Ispace thông báo 20 phút sau thời gian hạ cánh theo kế hoạch.

Hakuto-R dự kiến hạ cánh xuống mặt trăng vào 1 giờ 40 phút ngày 26.4 (giờ Nhật Bản). Tuy nhiên, nhóm điều khiển ở trái đất đã mất liên lạc với tàu và vẫn đang cố gắng khắc phục vấn đề.

Hakuto-R do Ispace chế tạo đã được phóng lên vũ trụ bằng tên lửa của SpaceX ở Cape Canaveral, bang Florida (Mỹ) vào ngày 11.12.2022. Hakuto-R sau đó đã thực hiện hành trình kéo dài 3 tháng để đi vào quỹ đạo mặt trăng, nằm cách trái đất 383.000 km. Nếu thành công, Hakuto-R sẽ đánh dấu lần đầu tiên trên thế giới một tàu vũ trụ thương mại hạ cánh trên mặt trăng.

Hakuto-R mang theo xe tự hành mặt trăng Rashid do Trung tâm vũ trụ Mohammed bin Rashid ở Dubai, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) chế tạo.

Giám đốc Hakamada nói thêm rằng đội ngũ của công ty đã thu thập dữ liệu từ tàu vũ trụ cho đến khi cố gắng hạ cánh. Đây là một "thành tích tuyệt vời" sẽ giúp cung cấp thông tin cho các nhiệm vụ của Ispace trong tương lai.

Trong lịch sử, chỉ có 3 nước từng hạ cánh có kiểm soát lên mặt trăng Mỹ, Liên Xô và Trung Quốc. Mỹ vẫn là quốc gia duy nhất đưa con người lên mặt trăng.

Khác với các sứ mệnh mặt trăng trước đó, Ispace không đưa tàu lên mặt trăng dưới danh nghĩa một quốc gia mà mong muốn biến đây thành hoạt động kinh doanh vì lợi nhuận.

Công ty đã thường xuyên cập nhật về sứ mệnh mặt trăng trên tài khoản Twitter của mình và chuẩn bị cho những rủi ro. "Nhận thấy khả năng xảy ra sự bất thường trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, kết quả sẽ được cân nhắc và đánh giá theo các tiêu chí và đưa vào các nhiệm vụ trong tương lai đã được phát triển từ nay đến năm 2025," công ty cho biết trong một bài đăng ngày 11.12.2022.

Nếu sứ mệnh thành công, xe tự hành Rashid nặng 10 kg sẽ rời tàu đổ bộ mặt trăng và dành "phần lớn thời gian khám phá miệng hố Atlas ở phía đông bắc của mặt trăng," theo Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA), bên đã giúp thiết kế các bánh xe của Rashid.

Công ty Nhật Bản Ispace là một trong số các bên tham gia cuộc thi Google Lunar XPrize. Cuộc thi đưa ra phần thưởng trị giá 20 triệu USD cho công ty có thể đưa xe tự hành lên mặt trăng, di chuyển vài ngàn mét và truyền dữ liệu về Trái đất.

Cuộc thi do Google tài trợ đã bị hủy bỏ vào năm 2018. Tuy nhiên, Ispace vẫn chọn tiếp tục theo đuổi sứ mệnh này.

Trong khi giới phân tích quân sự cho rằng Ukraine sẽ phản công trong vài tuần tới, có thể là vào giữa tháng 5 nếu thời tiết thuận lợi, hoặc chậm hơn là đầu tháng 6, các lực lượng của Kyiv được cho là đang cùng lúc thực hiện nhiều chiến lược để đánh lừa quân Nga.

Chiến lược giữ im lặng của Ukraine

Theo đài CNN, Kyiv dường như ngày càng kín tiếng hơn về hoạt động quân sự. Thứ trưởng Quốc phòng Ukraine Hanna Maliar tuần trước nhấn mạnh rằng thông tin về các cuộc phản công sẽ không được công bố. Hiện các phóng viên cũng bị hạn chế tiếp cận các tiền tuyến chính.

Bộ Tư lệnh miền Nam Ukraine cũng kêu gọi “kiên nhẫn” trước thông tin về đợt phản công. “Các điều kiện của hoạt động quân sự đòi hỏi thông tin phải được giữ kín cho đến khi nó đủ an toàn cho quân đội”, người phát ngôn Natalia Humeniuk nói.

Các tính toán nói trên được cho là hợp lý trong thời chiến. Tuy nhiên, theo CNN, việc các lực lượng của Kyiv im lặng ở toàn bộ tỉnh Zaporizhzhia trong suốt 10 ngày qua là một điều đáng ngờ. 

CNN dẫn phân tích của giới chuyên gia cho rằng đây là một dấu hiệu bất thường bởi Zaporizhzhia được dự đoán là mặt trận phản công của Ukraine. Chỉ khi giành lại được tỉnh này, Kyiv mới có thể chia cắt bán đảo Crimea (Moscow tuyên bố sáp nhập từ Ukraine năm 2014) với đất liền Nga.

Xét về ý nghĩa chiến lược lớn hơn, việc giành lại Zaporizhzhia, vốn nằm ở trung tâm "hành lang trên bộ" nối từ lãnh thổ Nga, đi qua 4 vùng ở Ukraine mà Moscow tuyên bố sáp nhập nhưng bị Kyiv lên án (Donetsk, Luhansk, Zaporizhzhia và Kherson) để đến bán đảo Crimea, sẽ tạo điều kiện cho Kyiv giành lại những lãnh thổ Moscow đang kiểm soát.

Theo trang Politico, Nga cũng hiểu được ý nghĩa chiến lược của Zaporizhzhia. Các hình ảnh vệ tinh và thông tin từ các chỉ huy Ukraine cho thấy Nga đã củng cố các lực lượng và xây dựng hệ thống phòng thủ ở tỉnh này trong những tuần gần đây. Ngoài ra, Moscow cũng đẩy mạnh hoạt động phòng thủ ở khu vực phía bắc Crimea trong nhiều tháng qua.

Giương đông, kích tây?

Theo Politico, các động thái mới cho thấy Ukraine có thể đang tiến hành một chiến dịch song song nhằm đánh lạc hướng quân Nga.

Những ngày gần đây, Ukraine tập trung vào chiến trường Donbass phía đông (gồm Donetsk và Luhansk). Trong đó, giao tranh ác liệt nhất diễn ra ở TP.Bakhmut (Donetsk) bất chấp việc phương Tây kêu gọi Kyiv nên rút khỏi một thành phố vốn đã tan hoang sau nhiều tháng hứng chịu pháo kích từ cả hai bên, nhằm bảo vệ quân số cho Ukraine.

Tuy nhiên, theo Politico, đây có thể là chiêu thức "giương đông, kích tây" của Ukraine nhằm giữ chân và tiêu hao lực lượng Nga càng nhiều càng tốt. Trước đó, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã lập luận rằng điều cần thiết lúc này là “gây thiệt hại tối đa có thể cho Nga” nhằm tạo điều kiện cho cuộc phản công sắp tới, vào bất cứ khi nào có thể.

Bên cạnh đó, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Ukraine Hanna Maliar cũng gây nhiễu thông tin về "một cuộc phản công lớn duy nhất" của Ukraine. Trước đó đã xuất hiện nhiều thông tin cho rằng Ukraine sẽ dồn toàn lực vào một cuộc phản công Nga.

Trên Telegram, bà nói rằng "một cuộc phản công là không đúng". Theo bà, đây là "một tổ hợp lớn các hành động và biện pháp được lực lượng vũ trang thực hiện".

Bà nói thêm rằng lực lượng vũ trang "không chỉ chuẩn bị một thứ, chỉ một thời điểm cụ thể hoặc chỉ theo một hướng cụ thể", thay vào đó là toàn bộ tổ hợp các biện pháp phòng thủ và phản công mỗi ngày.

Politico dẫn nhận định của giới phân tích quân sự đồng ý rằng rất có thể Ukraine sẽ tung ra một đòn tấn công lớn và một đòn nhử, vì nước này không có đủ xe tăng và thiết giáp để phản công theo nhiều hướng.

Thời điểm then chốt của Ukraine

Ukraine cần phải đạt được nhiều thành công trong khoảng thời gian này. Nếu không, mục tiêu giành lại toàn bộ lãnh thổ sẽ ngày càng xa tầm với. Theo CNN, Ukraine phải phản công thành công, hoặc ít nhất đạt một số thành tựu để làm các đồng minh thuộc Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) hài lòng.

Kể từ những ngày đầu xung đột, NATO đã đoàn kết hỗ trợ Ukraine, bất chấp sự phản đối từ người dân trong nước và nguy cơ đẩy nền kinh tế các nước này đến bờ vực khủng hoảng sau hàng loạt biện pháp trừng phạt Nga.

Nếu như Ukraine không chứng minh được hiệu quả chiến đấu, mức hỗ trợ của phương Tây trong thời gian tới sẽ giảm và ảnh hưởng đến bất kỳ kế hoạch quân sự tiềm năng nào trong tương lai.

Mới chỉ xuất hiện từ năm 2020, Paramount DMCC đã là nhà buôn dầu lửa Nga bán lại cho châu Á lớn hàng thứ tư từ sau khi có lệnh trừng phạt năng lượng Nga hồi tháng 12/2022 , theo thông tin của nhiều cơ quan truyền thông và tổ chức phi chính phủ trong đó có Global Witness. Khác với ba công ty kia, Paramount DMCC đóng trụ sở tại Dubai  không phải là công ty của Nga. Tên gọi của nó gần với tên một nhà « buôn » dầu khác là Paramount SA, trụ sở tại Thụy Sĩ.

Thụy Sĩ còn là nơi có Open Mineral AG, một công ty chuyên mua bán vàng, nhưng không phải vàng của Nga vì như vậy là làm trái lệnh trừng phạt của châu Âu thông qua hồi tháng 08/2022 về buôn bán kim loại quý. Tuy nhiên, vàng của Nga lại được thu mua bởi Open Mineral Ltd, một chi nhánh có 100% vốn thuộc công ty mẹ của Thụy Sĩ nhưng đóng tại Abu Dhabi, theo như phát giác của nhật báo Financial Times.

"Luân Đôn mới cho giới nhà giàu Nga"

Có một điểm chung  trong các vụ việc trên : trục Thụy Sĩ – Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất (UAE) dường như đang là một trong những lựa chọn của những người tìm cách lách lệnh trừng phạt Nga.  

Các nước phương Tây, đứng đầu là Hoa Kỳ đã không nhầm. Từ đầu tháng Ba năm nay, Thụy Sĩ và Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất đã nhận được những lời trách cứ từ các cường quốc phương Tây, những nước đang nỗ lực để các lệnh cấm Nga có hiệu quả hơn.

Người ta vẫn nói đến các trường hợp cố tình phớt lờ trừng phạt là Trung Quốc và Ấn Độ. Nhưng Thụy Sĩ và Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất lại ngày càng đóng vai trò quan trọng trong  lĩnh vực lách trừng phạt. « Đặc biệt là các quốc gia vùng Vịnh ương quốc đang trở thành một nhân tố sống còn đối với Matxcơva trong nỗ lực tránh lệnh trừng phạt », Maria Shagina, chuyên gia về trừng phạt quốc tế thuộc Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế có trụ sở tại Luân Đôn nhận định.

Chuyên gia kinh tế về những nước vùng Vịnh tại Open University Vương Quốc Anh, Emilie Rutledge khẳng định, từ đầu cuộc chiến tranh xâm lược Ukraina, « Dubai đã trở thành một Luân Đôn mới cho dân nhà giàu Nga, những người có liên hệ với Vladimir Putin ». Trước tháng 2/2022, Luân Đôn vẫn nổi tiếng là nơi giới nhà giàu Nga đầu tư vào các bất động sản xa xỉ.

Từ đầu cuộc chiến tranh Ukraina, hàng nghìn người giàu có Nga đã đóng đô tại Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập. Họ tìm đến nơi đấy không chỉ vì thích ánh nắng mặt trời và những khu nhà ở sang trọng hướng mặt ra biển.

Sébastien Boussois, chuyên gia về quan hệ Châu Âu và các nước Trung Đông tại Đại học Tự do Bruxelles khẳng định trong vòng hơn một năm qua, người Nga ở Dubai hau Abu Dhabi đã « thành lập lại khoảng 300 công ty để tiếp tục công việc làm ăn của họ », tại vùng đất bình yên mới.

Matxcơva hoàn toàn ủng hộ tạo điều kiện cho mối quan hệ mật thiết này với các Tiểu Vương Quốc Ả Rập.  Emilie Rutledge cho biết : «  Đầu tư của các doanh nghiệp Nhà nước, của các nhà tài phiệt hay đơn giản là các công dân nga trong vùng này đã tăng lên đáng kể ». Tổng thống Vladimir Putin thậm chí đã chứng tỏ ông rất quan tâm đến mối quan hệ này. Trong chuyến thăm Saint- Petersbourg hồi tháng 10/2022, của tổng thống Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất, hoàng thân Mohammed ben Zayed al-Nahyane, ông Putin đã có động thái ngoại giao là ngồi bên cạnh chứ không đối diện trước bàn như ông vẫn thường làm khi tiếp hầu hết các khách đến Nga từ đầu cuộc chiến tranh hiện nay.

Và các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất tỏ ra nhạy cảm. Emilie Rutledge nhấn mạnh quốc gia này đã chính thức trung lập về cuộc xung đột tại Ukrana và " cũng không nên quên rằng Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất đã cung cấp hơn 100 triệu đô la viện trợ nhân đạo cho Ukraine". Nhưng UAE từ chối áp dụng các biện pháp trừng phạt Nga vì cuộc xâm lược Ukraina. Một thái độ lập trường không gây ngạc nhiên cho giới chuyên gia trong khu vực. Andreas Krieg, một chuyên gia về Trung Đông tại King's College cho biết: "UAE đã sử dụng các thế mạnh hải cảng, tài chính và hậu cần một cách rất chiến lược trong nhiều năm để tạo thuận lợi buôn bán giữa các tác nhân Nhà nước với phi Nhà nước cho dù họ có bị trừng phạt hay không".

Tái xuất sang Nga

Với những chế độ bị cộng đồng quốc tế cô lập kinh tế, vũ khí lôi kéo của chính quyền UAE là sự thuận tiện cho tái xuất hàng hóa qua cảng Jebel Ali tại Dubai. Đây là nguồn lợi lớn cho Matxcova. Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất đã xuất khẩu thiết bị điện tử sang Nga nhiều gấp 10 lần so với một năm trước, Financial Times ghi nhận. Các sản phẩm, ban đầu có thể đến từ các công ty ở các quốc gia đã cấm buôn bán với Nga kể từ khi chiến tranh nổ ra. James O'Brien, người đứng đầu Văn phòng Điều phối các lệnh trừng phạt quốc tế của Hoa Kỳ, trong chuyến đi đến Dubai hồi tháng Ba vừa qua đã cho biết: "Yêu cầu chính của chúng tôi là việc tái xuất khẩu này (sang Nga) phải dừng lại".

UAE bị tố cáo nhắm mắt làm ngơ trước hoạt động buôn bán nguyên vật liệu cơ bản và dầu lửa Nga. Và ở trong việc này có Thụy Sĩ nhảy vào cuộc chơi.

Trong lịch sử, các nhà kinh doanh nguyên liệu cơ bản hoặc dầu mỏ chính – chẳng hạn như Glencore hoặc Vitol – đã đăng ký trụ sở trên đất Thụy Sĩ. Vì vậy, khi Thụy Sĩ quyết định theo Châu Âu áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với việc nhập khẩu dầu mỏ và nguyên liệu thô của Nga, như vàng, "đã gây một làn gió hoảng loạn ở Genève", tổ chức phi chính phủ Global Witness viết trong báo cáo về tình trạng lách lệnh trừng phạt đối với Nga.

Các chi nhánh « độc lập »

Nhưng một số nhà buôn dầu này đã nhanh chóng xác định được một kẽ hở: Lệnh cấm này chỉ áp dụng cho các công ty có trụ sở tại Thụy Sĩ. Tại sao không sử dụng các công ty con được mở ở một quốc gia không tham gia trừng phạt quốc tế… như ở Dubai hay Abu Dhabi?

Đó là lý do để các công ty con của công ty mẹ Thụy Sĩ như Paramount DMCC hoặc Open Mineral Ltd sự xuất hiện tại Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất.  Đây là sự khác biệt lớn giữa các biện pháp trừng phạt theo cách Thụy Sĩ với trừng phạt được Bruxelles thông qua.

Nghĩa vụ duy nhất được quy định trong luật Thụy Sĩ là công ty con phải độc lập 100% với công ty mẹ. Maria Shagina, người đã làm việc lâu năm ở Geneva, lưu ý: “Toàn bộ vấn đề xuất phát từ việc chính quyền Thụy Sĩ từ chối định nghĩa chính xác khái niệm công ty con độc lập và sự mơ hồ này có thể bị lợi dụng”.

Chính quyền Thụy Sĩ vẫn giữ quan điểm cho rằng  các biện pháp được Thụy Sĩ thông qua hoàn toàn phù hợp với các quyết định có hiệu lực ở Châu Âu, cho dù chúng không được diễn giải theo cùng một cách. Tuy nhiên đó là những sắc thái diễn giải dường như đã giúp cho Paramount  DMCC bán dầu Nga cao hơn mức giá trần là 60 đô la một thùng, theo trừng phạt của Liên Âu, trong khi Paramout SA, đặt tại Thụy Sĩ không thể làm điều này. Còn nhà buôn vàng Open Mineral Ltd thì lại có thể mua vàng Nga với hàng chục triệu đô la trong khi Open Mineral AG không được phép.

Những kẽ hở trên cho thấy hạn chế của cơ chế trừng phạt được triển khai từ một năm nay nhằm cố gắng bóp nghẹt Nga về mặt kinh tế.  Chuyên gia về các trừng phạt kinh tế của Đại học Harvard và Đại học Nottingham, ông Tyler Kustra nhận định : «  Người ta đáng ra phải hành động nhanh ngay từ đầu. Bây giờ chỉ có cách buộc các nước tuân thủ các quy định tốt hơn. »

Còn lại là để xem liệu Washington có thể gây áp lực đủ với những nước đó để họ sết chặt thêm các quy định riêng. Trong trường hợp của Thụy Sĩ, giới tài chính sợ rằng nếu làm gắt quá, các khách hàng giàu có của những nước khác,  như Trung Quốc chẳng hạn, sẽ bỏ chạy.

Còn đối với Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất, «  đe dọa sự tồn vong duy nhất đối với họ là từ Iran. Nói một cách đơn giản, Hoa Kỳ hay Israel sẽ không ngần ngại bảo Vệ Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất dù có bao nhiêu nhà tài phiệt Nga ở đó », theo chuyên gia Maria Shagina. Tóm lại, không dễ gì tìm đượ