Cuộc họp thượng đỉnh châu Âu lần này ban đầu dự trù sẽ bàn về một hồ sơ nóng khác, đó là tình trạng giá năng lượng tăng vọt. Ngoài ra, các lãnh đạo 27 nước thành viên Liên Âu sẽ thảo luận về việc đẩy mạnh chích ngừa Covid-19, chuẩn bị cho hội nghị khí hậu COP26 và những căng thẳng với Belarus, đặc biệt trên vấn đề di dân.

Nhưng theo yêu cầu của một số nước thành viên, thượng đỉnh Bruxelles sẽ bàn về khủng hoảng giữa Liên Âu với Ba Lan. Khủng hoảng này bắt đầu từ phán quyết của Tòa Bảo Hiến Ba Lan, một định chế được xem là thân cận với đảng bảo thủ đang cầm quyền, hôm 7/10 ra phán quyết rằng một số điều khoản của các hiệp ước châu Âu là không tương hợp với Hiến Pháp Ba Lan.

Đối với Bruxelles, phán quyết này là một đòn tấn công chưa từng có vào tính tối thượng của luật châu Âu và vào thẩm quyền của Tòa án Công lý Liên Hiệp Châu Âu, những nguyên tắc căn bản của khối này.

Từ Bruxeles, thông tín viên Pierre Benazet tường trình :

« Ngoài khu vực Trung Âu, nơi mà Ba Lan có sự ủng hộ rất mạnh, đa số các nước châu Âu đều đồng ý cho rằng Tòa Bảo Hiến của Ba Lan đang phá hủy ngay chính các nền móng của Liên Hiệp Châu Âu. Ai cũng nhận thấy điều đó, thế nhưng các nước lại bất đồng với nhau về phương cách xử lý.

Một số quốc gia thành viên muốn ra ngay một quyết định về việc đình chỉ các khoản tín dụng của châu Âu cho Ba Lan. Nhưng những nước khác thì chủ trương là nên chờ phán quyết của Tòa án Công lý Liên Hiệp Châu Âu .

Bất đồng giữa các nước thành viên Liên Âu càng rõ nét hơn trên vấn đề giá năng lượng. Một số quốc gia thất vọng về các công cụ mà Ủy Ban Châu Âu đệ trình cách đây một tuần. Một lần nữa họ yêu cầu phải có biện pháp mạnh hơn. Tây Ban Nha lại đòi 27 thành viên Liên Âu ký hợp đồng mua chung, nhưng các nước tây bắc châu Âu đáp lại rằng vấn đề chính là do Liên Âu không có những hợp đồng dài hạn.

Một số quốc gia xem tình trạng giá năng lượng tăng vọt là một vấn đề nhất thời. Các nước Đức, Bỉ, Hà Lan, Luxembourg hay các nước Bắc Âu cho rằng giá năng lượng sẽ tự điều chỉnh vào mùa xuân tới. Những nước này không chấp nhận việc cải tổ thị trường năng lượng nội địa châu Âu và như vậy không tán đồng đề nghị của Pháp xóa bỏ việc điều chỉnh giá điện theo giá khí đốt. »