Kế hoạch hòa bình cho Gaza, thắng lợi ngoại giao lớn của Donald Trump
Thanh Hà
Đón phái đoàn Hamas và Israel cùng đại diện của hai nước chủ chốt trong vai trò trung gian hòa giải là Mỹ và Qatar, tổng thống Ai Cập Abdel Fattah al-Siss bày tỏ lòng « biết ơn sâu sắc tổng thống Hoa Kỳ » trong nỗ lực ngừng bắn tại Gaza. Đại sứ Ai Cập bên cạnh Liên Hiệp Quốc mạnh mẽ tuyên bố Donald Trump là nhà lãnh đạo « đem lại hòa bình ».
Trong vài tháng ở Nhà Trắng, Donald Trump đã ép được đồng minh Israel chấp nhận kế hoạch vãn hồi hòa bình cho Gaza, huy động nhiều đối tác trong thế giới Ả Rập Hồi Giáo, thuyết phục được Thổ Nhĩ Kỳ gây áp lực, đưa phái đoàn của phong trào Hồi Giáo Palestine Hamas vào vòng đàm phán. Kế hoạch của Donald Trump vãn hồi hòa bình cho Gaza sau một vài lần được điều chỉnh, phía Hamas hôm 03/10 tuyên bố « sẵn sàng chấp nhận một phần kế hoạch do Mỹ đề xuất nhằm chấm dứt xung đột tại Gaza ». Quan trọng hơn nữa là tổ chức này chấp thuận trả tự do cho tất cả các con tin, hiện còn khoảng 50 người sống sót, và thi thể các nạn nhân đang bị giữ trên lãnh thổ Palestine ở Gaza.
Hiện tại, chưa ai dám khẳng định là kế hoạch vãn hồi hòa bình cho Gaza sẽ thành công, nhưng chỉ riêng việc hai phái đoàn Hamas và Israel bắt đầu đàm phán về một kế hoạch cho Gaza đã là một thắng lợi lớn về ngoại giao của tổng thống Hoa Kỳ. Trước hết là hai bên đồng ý đến thành phố biển Charm El Cheikl - Ai Cập để đàm phán chấm dứt xung đột Gaza, trong bối cảnh kỷ niệm tròn 2 năm ngày Hamas tấn công lãnh thổ Israel sát hại và bắt giữ hàng trăm con tin Do Thái, 2 năm qua, toàn bộ dải Gaza bị phong tỏa và phải đối mặt hàng ngày với các đợt oanh kích, tấn công của quân đội Israel, buộc 2 triệu dân Palestine hứng chịu một cuộc khủng hoảng nhân đạo chưa từng thấy và tình trạng ổn định mong manh tại Trung Cận Đông bị đe dọa hơn bao giờ hết.
Chấp nhận (có điều kiện) kế hoạch hòa bình của Donald Trump, tổ chức Hamas đã chính thức cam kết trả tự do cho tất cả các con tin Israel còn bị bắt giữ ở Gaza, trả lại thi thể những người quá cố về cho gia đình. Đây là một điểm hết sức quan trọng đối với công luận Israel và quốc tế.
Hiện nay, tất cả mọi chú ý đều hướng về kế hoạch 20 điểm được hai người thân tín của tổng thống Trump là đặc sứ Mỹ là Steve Witkoff và con rể ông, Jared Kushner, bảo vệ và thúc đẩy thực hiện. Cả thế giới đều tán đồng, ủng hộ kế hoạch Donald Trump và biết ơn tổng thống Hoa Kỳ về những nỗ lực của ông tại Trung Đông. Tổng thống Mỹ xây dựng hình ảnh của một nhà lãnh đạo « mang lại hòa bình » cho thế giới.
Cuối cùng và đây cũng là điểm quan trọng không kém : Donald Trump tạm thời « thuần phục được một con ngựa bất kham » là thủ tướng Israel, Benjamin Netanyahu, tuy là đồng minh của Washington, nhưng đã đi quá đà nhất là trong quyết định oanh kích vào Doha, Qatar, truy nã một thành viên cao cấp của phe Hamas hồi đầu tháng 9/2025. Chính dưới áp lực của Donald Trump mà Benjamin Netanyahu đã phải xin lỗi Qatar về vụ oanh kích vào thủ đô Doha. Động tới Qatar xuýt khiến quốc gia vùng Vịnh này ngừng đóng vai trò trung gian để Israel đối thoại với Hamas.
Tái lập ổn định tại Trung Đông giúp cho Hoa Kỳ « nhẹ gánh » cả về tài chính lẫn chính trị.
Đương nhiên viễn cảnh im tiếng súng tại Gaza và hòa bình được vãn hồi trên vùng đất này còn đầy bất trắc vì rất nhiều lý do không phụ thuộc vào ông Trump hay ngay cả các bên trực tiếp liên quan là Palestine và Israel, nhưng rõ ràng là « kế hoạch của Washington về Gaza » là một lực đẩy cho một tiến trình không thể đảo ngược. Hơn nữa cả Israel lẫn Hamas cùng muốn tránh để bị mang tiếng là bên đã lãng phí, đánh mất cơ hội hòa bình.
Không một ai quên rằng trong suốt nhiệm kỳ đầu và trong hơn 9 tháng cầm quyền từ đầu năm đến nay, tổng thống Trump có thói quen xóa nhà ranh giới giữa sự thật và những điều bịa đặt và đổi trắng thay đen trên rất nhiều vấn đề cả đối ngoại lẫn đối nội. Dư luận quốc tế đã phải làm quen với những tuyên bố đao to búa lớn và gây sốc của chủ nhân Nhà Trắng như là khi ông đề nghị trục xuất toàn bộ người Palestine khỏi Gaza, biến dải đất tan hoang sau hai năm chiến tranh nay này thành một khu nghỉ mát giàu có và sang trọng như những thành phố ven biển khác trên thế giới. Nhưng biết đâu giấc mơ đó của ông chủ địa ốc Donald Trump rồi cũng có thể trở được thực hiện một khi vãn hồi hòa bình cho vùng đất chưa đầy 50 cây số vuông này.
**********
Kế hoạch hòa bình tại Gaza : Hamas cam kết trả tự do « ngay lập tức » cho tất cả các con tin Israel
Thanh Hà
Đại diện của Hamas và Israel họp tại Charm El Cheikh- dưới sự chủ tọa của các đặc sứ Mỹ và hai nước trung gian là Qatar và Ai Cập - bắt đầu đàm phán hôm nay 06/10/2025. Trái với những thông tin trước đây, hai phái đoàn của Hamas và Israel không trao đổi trực tiếp mà qua các trung gian hòa giải là Qatar và nước chủ nhà Ai Cập. Kể từ ngày mai sẽ có thêm sự hiện diện của phái đoàn Mỹ.
Đăng ngày: Sửa đổi ngày:
2 phút Thời gian đọc
Quân đội Israel oanh kích một tòa nhà cao tầng tại thành phố Gaza, ngày 05/10/2025, trong lúc tổ chức Hamas và Israel chuẩn bị đàm phán gián tiếp tại Ai Cập, về kế hoạch chấm dứt chiến tranh.AP - Yousef Al Zanoun
Quảng cáo
Đứng đầu phái đoàn của phong trào Hồi Giáo Palestine là ông Khalil Al-Hayya. Nhân vật này khẳng định mong muốn « một cuộc trao đổi ngay lập tức cho tất cả các con tin Israel » và đòi Nhà nước Do Thái trả tự do cho nhiều tù nhân Palestine. Về phía Israel, trường đoàn là Ron Dermer, một nhân vật thân tín với thủ tướng Benjamin Netanyahu và mang hai quốc tịch Israel và Mỹ.
Tại Washington, tổng thống Donald Trump lạc quan cho biết trong hai ngày cuối tuần qua Hoa Kỳ đã có các cuộc trao đổi « rất tích cực » cả với phong trào Hamas và các nước Ả Rập Hồi Giáo…
Thông tín viên RFI từ Cairo, Alexandre Buccianti cho biết thêm thông tin về cuộc họp đầu tiên hôm nay bàn về kế hoạch tổng thống Donald Trump đề xuất nhằm vãn hồi hòa bình tại Gaza
« Phái đoàn đầu tiên đến Ai Cập là Hamas và do Khalil al Haya dẫn đầu. Chính nhân vật này từng bị Israel mưu sát trong đợt oanh kích nhắm vào trụ sở của Hamas ở Qatar.
Hai phái đoàn Hamas và Israel ở hai nơi riêng biệt, nhưng gần nhau. Các bên trung gian là Ai Cập và Qatar sẽ đóng vai trò con thoi giữa hai phái đoàn.
Ngày mai, thứ Ba, đặc sứ Mỹ về Trung Đông, Steve Witkoff sẽ đến Charm El Cheikh. Theo các nguồn tin từ phía Hamas, Hoa Kỳ đã được thông báo là thi thể các con tin Israel đang được thu thập lại. Nhưng điều này đòi hỏi thời gian và Washington đã chấp thuận. Ngoài ra, phong trào Hamas cho biết sẽ trả tự do cùng một lượt cho tất cả các con tin còn sống. Vẫn theo các nguồn tin từ phong trào Hồi Giáo Palestine này, Hamas đồng ý nộp vũ khí cho một tổ chức đặt dưới sự điều hành của Palestine và Ai Cập và dưới sự giám sát của cộng đồng quốc tế. Qua trung gian của Qatar, tổ chức Hamas cũng được phía Mỹ bảo đảm là Israel vĩnh viễn rút khỏi Gaza ».
********
Nobel Y Học 2025 được trao cho ba nhà khoa học Mỹ-Nhật do những khám phá về miễn dịch ngoại biên
Minh Phương
2–3 minutes
Giải Nobel Y học đã được công bố vào sáng nay, 06/10/2025. Theo đó, bộ ba nhà khoa học đến từ Mỹ và Nhật Bản đã đoạt được giải thưởng danh giá này nhờ những khám phá liên quan đến khả năng dung nạp miễn dịch ngoại biên. Đây là cơ chế giúp cơ thể ngăn hệ miễn dịch không bị rối loạn và tấn công nhầm vào các mô của chính mình thay vì tấn công các tác nhân gây bệnh từ bên ngoài.
Theo Ủy ban Nobel, ba nhà khoa học này bao gồm Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell và Shimon Sakaguchi. Hãng tin AFP dẫn thông cáo cho biết công trình nghiên cứu của họ đã "đặt nền móng cho một lĩnh vực nghiên cứu mới và thúc đẩy việc phát triển các phương pháp điều trị mới, chẳng hạn như trong điều trị ung thư và các bệnh tự miễn."
Mỗi giải Nobel bao gồm phần thưởng trị giá 11 triệu krona Thụy Điển (tương đương 1,2 triệu đô la Mỹ), và một huy chương vàng do Vua Thụy Điển trao tặng. Giải Nobel Y học năm ngoái được trao cho các nhà khoa học Mỹ Victor Ambros và Gary Ruvkun vì những khám phá về microRNA và vai trò then chốt của nó trong cách các sinh vật đa bào phát triển và tồn tại.
Theo truyền thống, giải Nobel Y học mở đầu cho chuỗi các giải Nobel hàng năm. Các giải còn lại sẽ lần lượt được công bố từ nay đến thứ Hai tuần sau, bao gồm giải Nobel Vật lý (thứ Ba), Hóa học (thứ Tư), Văn học (thứ Năm), Hòa bình (thứ Sáu) và Kinh tế (thứ Hai 13/10). Lễ trao giải sẽ được tổ chức vào ngày 10/12, đúng dịp kỷ niệm ngày mất của Alfred Nobel, người sáng lập các giải thưởng này.
**********
Pháp : Ngay sau khi lập chính phủ, thủ tướng Lecornu từ chức
Thu Hằng
3–4 minutes
Chính trường Pháp lún sâu vào khủng hoảng. Tân chính phủ vừa lập xong đã bị đổ. Ngày 06/10/2025, chỉ chưa đầy một ngày sau khi thông báo một phần thành phần nội các, thủ tướng Sébastien Lecornu đã đệ đơn từ chức do bị chỉ trích ngay từ trong nội bộ. Đơn từ chức đã được tổng thống Emmanuel Macron chấp nhận.
Quảng cáo
Ông Sébastien Lecornu được bổ nhiệm làm thủ tướng ngày 09/09/2025. Tân chính phủ được thành lập hôm qua, 05/10, chỉ tồn tài chưa đầy 14 tiếng, ngắn nhất trong nền Đệ Ngũ Cộng Hòa. Ông cũng là thủ tướng thứ ba phải từ chức trong vòng 1 năm, kể từ khi Hạ Viện bị giải tán tháng 06/2024.
Theo AFP, đơn từ chức đưa ra sau cuộc họp hơn một tiếng với tổng thống Pháp.
Trước đó, tối 05/10, phủ tổng thống Pháp thông báo thành phần nội các « thu hẹp » với 18 bộ trưởng. Tuy nhiên, hai nhân vật gây tranh cãi nhiều nhất, được coi là nguyên nhân khiến chính phủ sụp đổ nhanh chóng, là ông Roland Lescure của đảng Phục Hưng được bổ nhiệm làm bộ trưởng Kinh Tế và ông Bruno Le Maire, từng giữ chức bộ trưởng Kinh Tế, được bổ nhiệm làm bộ trưởng Quân Lực.
Trong bài phát biểu lúc 10 giờ 45, ông Lecornu giải thích « thủ tướng là một chức vụ khó khăn và càng khó khăn hơn khi không hội đủ điều kiện » vì ba lý do. Thứ nhất, chính « những ham muốn trong nội bộ các đảng phái » đã dẫn đến việc ông từ chức. Các « chính đảng đã vờ như không thấy sự đoạn tuyệt và lấy cớ để đòi giải tán Hạ Viện », ví dụ ông đã tuyên bố không sử dụng Điều 49.3 cho phép ban hành luật bằng sắc lệnh.
Thứ hai, các chính đảng hành xử như họ có đa số tuyệt đối ở Hạ Viện, cho dù ông đã cố tìm cách thỏa hiệp. Thứ ba là thành phần nội các mới đã gây bực bội trong nội bộ các đảng có thành viên được bầu làm bộ trưởng.
Ngay sau khi thủ tướng từ chức, bà Marine Le Pen và Jordan Bardella, hai lãnh đạo đảng cực hữu Tập Hợp Dân Tộc (RN) đã kêu gọi giải tán và bầu lại Hạ Viện. Hai lãnh đạo đảng cực tả Nước Pháp Bất Khuất (LFI) Mathilde Panot và Jean-Luc Mélenchon đòi truất phế tổng thống Emmanuel Macron. Phát biểu trên đài phát thanh France Inter, phó chủ tịch đảng cánh hữu Những Người Cộng Hòa (LR) François-Xavier Bellamy cho biết đảng của ông không lo về việc giải tán Hạ Viện, đồng thời bác mọi trách nhiệm của đảng LR nếu tổng thống Macron tổ chức bầu cử lập pháp trước thời hạn.
Ngay sau thông báo thủ tướng Lecornu từ chức, chỉ số chứng khoán CAC 40 bị giảm 2%.
***********
Bão Matmo gây mất điện diện rộng ở miền nam Trung Quốc, cây đổ, xe ngã la liệt
Bão Matmo đổ bộ tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc chiều 5-10 (giờ địa phương), mang theo sức gió mạnh vượt siêu bão Ragasa, gây thiệt hại nghiêm trọng cho mạng lưới điện cùng nhiều khu dân cư ven biển.
Một người đàn ông lội qua đoạn đường ngập do mưa to từ bão Matmo ở thành phố Hải Khẩu, tỉnh Hải Nam ngày 5-10 - Ảnh: REUTERS
Theo China News Service ngày 6-10, mạng lưới điện thị trấn Trạm Giang (Quảng Đông) chịu ảnh hưởng trực tiếp từ bão Matmo và chịu thiệt hại nặng nề. Tại Cục Cung cấp điện Toại Khê, nhiều cột điện và đường dây bị gãy đổ.
Đặc biệt, trục chính và cột điện của đường dây 10kV Thành Lĩnh tại thị trấn Thành Nguyệt bị tê liệt sau khi giàn giáo từ công trình xây dựng gần đó đổ trúng, dẫn đến mất điện diện rộng.
Toàn tỉnh Quảng Đông đã huy động gần 40.000 người, khoảng 170 xe phát điện khẩn cấp và 550 máy phát điện dự phòng để ứng phó với bão.
Ngoài ra, nhiều địa phương khác như Dương Giang, Ngô Xuyên, Văn Xương ghi nhận tình trạng nước biển dâng tràn vào khu dân cư.
Chính quyền tỉnh Quảng Đông đã phát cảnh báo khẩn, yêu cầu người dân tránh xa khu vực ven biển và đề phòng lốc xoáy.
Theo báo Nam quốc Đô thị, tại thị trấn Phố Tiền (thành phố Văn Xương, tỉnh Hải Nam), nước biển vượt đê tràn sâu vào đường phố, khiến nhiều nhà dân và cửa hàng ngập tới nửa mét.
Nhiều thiết bị điện tử, đồ dùng bị hư hại, một số khu vực mất điện và nước sinh hoạt. Đồn cảnh sát bờ biển Phố Tiền cũng bị ngập tầng trệt, buộc cán bộ phải chuyển lên tầng hai làm việc.
Tại cảng cá trung tâm Phố Tiền, sóng lớn làm hư hại hàng loạt lồng nuôi thủy sản, gây thiệt hại nặng cho ngư dân. Lực lượng cứu hỏa và công an nhanh chóng triển khai kiểm tra, sơ tán người dân và dọn dẹp chướng ngại vật nhằm giảm thiểu rủi ro.
Sau khi đổ bộ, bão Matmo nhanh chóng suy yếu. Đến 5h sáng ngày 6-10, tâm bão đã di chuyển vào thành phố Phòng Thành Cảng (tỉnh Quảng Tây), với sức gió mạnh nhất cấp 9 (23 m/s, tương đương bão nhiệt đới).
Dự báo bão sẽ tiếp tục đi theo hướng tây - tây bắc với tốc độ 15-20km/h và dần tan.
Trong hôm nay và ngày mai, hoàn lưu bão Matmo vẫn có thể gây mưa to đến rất to tại một số khu vực thuộc Quảng Tây và Vân Nam, tiềm ẩn nguy cơ sạt lở và ngập úng cục bộ.
Nước dâng cao tràn vào nhà dân ở huyện Điện Bạch (Quảng Đông) - Video: DOUYIN
Nhiều người dân di chuyển bằng xe máy điện ở Hải Nam bị gió thổi bay - Ảnh: REUTERS
Bão Matmo đổ bộ vào Quảng Đông gây mưa lớn - Ảnh: CCTV
Nhân viên tại các trạm cung cấp điện thị trấn Trạm Giang đang điều tra thiệt hại và triển khai các biện pháp ứng phó khẩn cấp để chuẩn bị cho việc khôi phục sau thiên tai - Ảnh: QUẢNG CHÂU NHẬT BÁO
Gió lớn làm cây bật gốc, ngã đè lên xe - Ảnh: CHINA NEWS SERVICE
Bão Matmo khiến nước biển dâng cao đột ngột, sóng lớn tràn vào nhà dân - Ảnh: THỜI TIẾT QUẢNG ĐÔNG
*************
Hy vọng xen hoài nghi của người Gaza về kế hoạch hòa bình
Nhiều người dân Gaza mong muốn kế hoạch hòa bình do Tổng thống Trump đề xuất có thể thành hiện thực nhưng họ hoài nghi Hamas và Israel sẽ thực sự tuân thủ nó.
Khi Arij al-Farra, giáo viên dạy tiếng Anh 23 tuổi, hôm 3/10 nghe tin Hamas đã đồng ý một phần kế hoạch hòa bình do Tổng thống Donald Trump đề xuất và ông Trump đã yêu cầu Israel ngừng ném bom Gaza, tia hy vọng vụt lóe lên trong tâm trí cô. Nhưng sau đó lại là một vụ nổ. Máy bay Israel tập kích gần lều của Farra ở Khan Younis, miền nam Gaza.
Farra thoát chết nhưng cô xem cuộc tấn công là điềm xấu cho triển vọng hòa bình ở Gaza. "Tôi cảm thấy như chúng tôi đang rơi vào một cái bẫy. Dù Hamas có đồng ý hay không, chúng tôi cũng sẽ không được an toàn. Cường độ các cuộc tập kích không hề giảm bớt, không có chiến đấu cơ Israel nào rút khỏi bầu trời Gaza", cô nói.
Một khu lều trại cho người tị nạn ở Khan Younis, miền nam Dải Gaza. Ảnh: AP
Tổng thống Trump đầu tuần trước công bố kế hoạch hòa bình 20 điểm trong cuộc gặp Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tại Nhà Trắng. Ông cảnh báo nếu Hamas không chấp nhận các điều khoản, ông sẽ bật đèn xanh để Israel "hoàn thành nốt công việc" tiêu diệt nhóm vũ trang này.
Kế hoạch yêu cầu Hamas thả tất cả con tin còn lại bị nhóm bắt sau cuộc đột kích lãnh thổ Israel ngày 7/10/2023 trong vòng 72 giờ kể từ khi đề xuất có hiệu lực. Con số gồm ước tính 20 người được cho là còn sống và thi thể của khoảng 25 con tin khác.
Đáp lại, Israel sẽ trả tự do cho khoảng 250 tù nhân Palestine đang thụ án chung thân ở nước này, thêm 1.700 người Gaza bị bắt trong xung đột và đổi thi thể của 15 tù nhân Gaza cho mỗi thi thể con tin Israel được trao trả.
Phản hồi với đề xuất, Hamas cho biết họ mong muốn hướng tới "hòa bình lâu dài", đánh giá cao nỗ lực của cộng đồng quốc tế và cá nhân Tổng thống Trump.
Hamas "phê duyệt việc thả tất cả các tù binh của phía chiếm đóng, cả còn sống và đã chết, theo công thức trong đề xuất". Nhóm đồng thời bày tỏ sẵn sàng chuyển giao quyền lực ở Gaza cho một nhóm các nhà kỹ trị Palestine, song nhấn mạnh họ vẫn sẽ "tham gia và đóng góp có trách nhiệm" vào các cuộc thảo luận của Palestine về tương lai dải đất.
Việc Hamas đồng ý thả tất cả con tin và từ bỏ quyền lực đã được Tổng thống Trump cùng phần lớn cộng đồng quốc tế ca ngợi là một bước tiến quan trọng dẫn tới hòa bình.
Nhưng người dân Gaza từng trải qua điều này trước đây.
Ông Trump đã vài lần hứa hẹn rằng Gaza chỉ còn cách lệnh ngừng bắn vài ngày nữa, nhưng các cuộc đàm phán lại đột ngột đổ vỡ. Israel hồi tháng ba phá vỡ lệnh ngừng bắn kéo dài 6 tuần sau khi đơn phương tuyên bố tiếp tục chiến dịch tấn công Gaza và bao vây dải đất, gây ra nạn đói ở nhiều khu vực.
"Tôi đặt rất ít hy vọng vào thỏa thuận này vì cứ mỗi lần chúng tôi sắp đạt được lệnh ngừng bắn lại có chuyện xảy ra làm thay đổi hướng đi của kế hoạch", Farra cho hay.
Tuy nhiên, những người khác không thể không hy vọng rằng kế hoạch hòa bình của Tổng thống Trump cuối cùng sẽ chấm dứt được cuộc xung đột đã giết hơn 67.000 người Palestine, làm bị thương khoảng 170.000 người khác và khiến hầu hết Gaza trở thành đống hoang tàn.
"Tôi mong thỏa thuận lần này sẽ nghiêm túc hơn những lần trước", Abu Faris, biên tập viên video 43 tuổi sống ở miền bắc Gaza, nói. "Một đột phá trong thỏa thuận ngừng bắn sẽ là điều tốt. Nó đáp ứng niềm mong mỏi của người dân Palestine, mang lại niềm hy vọng và cảm giác an toàn cho dân thường ở miền bắc Gaza".
Nhưng nếu được thực hiện đầy đủ, kế hoạch của ông Trump sẽ rất bất lợi cho Hamas và các phe phái Palestine khác. "Kế hoạch rõ ràng phục vụ lợi ích của Israel và không chứa bất cứ điều khoản nào có ý nghĩa đối với người Palestine", Ashraf Maghari, 48 tuổi, giáo sư tại Đại học Hồi giáo ở Gaza, nhận xét.
Song đối với đa phần cư dân Gaza đã kiệt quệ, chính trị hay tồn vong của Hamas không phải ưu tiên hàng đầu. "Ưu tiên của tôi bây giờ là chấm dứt hoàn toàn chiến sự", Faris nói. "Nếu Hamas phải hy sinh bản thân, họ cũng nên chấp nhận vì đó là hậu quả do hành động của họ".
Faris đã mất nhiều người thân trong cuộc xung đột, phải di tản 4 lần và sau mỗi lần trở về, nhà cửa của ông càng bị tàn phá nặng nề hơn. Faris có thể mất nhiều hơn nữa nếu giao tranh không sớm kết thúc vì ông đang ở miền bắc Gaza, nơi các cuộc oanh tạc từ Israel diễn ra dữ dội nhất.
Người dân chạy khỏi miền bắc Gaza hôm 1/10. Ảnh: AP
Phó thủ lĩnh Hamas hôm 5/10 đã đến Ai Cập để bàn thảo với các bên về kế hoạch. Tuy nhiên, một số người dân Gaza đang lo ngại Hamas cuối cùng sẽ không đồng ý với thỏa thuận, vì họ không tin Hamas sẽ đặt lợi ích của người dân Palestine lên trên lợi ích bản thân.
"Hamas phải đồng ý với đề xuất đó, chúng tôi đã chán cảnh sống trong địa ngục rồi", Mahmoud Bolbol, 43 tuổi, công nhân xây dựng đã bám trụ tại Gaza City cùng 6 người con trong căn nhà tan hoang suốt cuộc xung đột, nói.
Bolbol kể nhiều ngày qua những người hàng xóm của ông hầu như chỉ nói về kế hoạch ngừng bắn. Nếu Hamas từ chối, gia đình ông cuối cùng sẽ phải rời khỏi Gaza City và đi về phía nam, nơi ông hy vọng có được "an toàn tương đối".
"Hamas cần phải hiểu rằng mọi chuyện đã quá đủ rồi", Bolbol. "Hầu hết người dân Gaza không phải thành viên Hamas, vậy tại sao lại kéo chúng tôi vào?".
"Chúng tôi đang bỏ mạng một cách vô nghĩa và không ai quan tâm đến chúng tôi", Nasayem Muqat, 30 tuổi, người phụ nữ đã cùng con gái sơ tán khỏi Gaza City, nói. "Hamas cần nghĩ nhiều hơn đến chúng tôi và những gì chúng tôi đã trải qua".
Abdelhalim Awad, 57 tuổi, quản lý một tiệm bánh ở Deir al Balah, miền trung Gaza, cho hay ông chấp nhận "bất kỳ giá nào" để xung đột có thể chấm dứt. Tuy nhiên, đến tận bây giờ, ông vẫn khó tin Hamas sẽ thực hiện điều tương tự.
"Họ không quan tâm đến người dân nghĩ gì hay ý kiến của công chúng ra sao", Awad nói. "Nếu họ quan tâm, chúng tôi đã không phải lâm vào cảnh này".
Khói đen bốc lên sau một cuộc tập kích của Israel vào Gaza City hôm 1/10. Ảnh: AP
Tại Khan Younis, Mahmoud Abu Mattar, 35 tuổi, cho biết ông hy vọng Mỹ bằng cách nào đó có thể buộc Hamas chấp nhận thỏa thuận và sau đó khiến cả Hamas lẫn Israel tuân thủ mọi điều khoản.
"Tôi ước ông Trump trực tiếp áp đặt thỏa thuận với cả đôi bên mà không cho họ quyền lựa chọn", Mattar, cựu kế toán ở Gaza City, nói.
Cả Faris lẫn Farra cũng không tin Israel sẽ đàm phán chấm dứt xung đột một cách thiện chí hay thỏa thuận cuối cùng sẽ giúp người dân Palestine có quyền tự quyết. Đặc biệt đối với Farra, viễn cảnh Hamas giải giáp vũ khí là một điều thực sự khó tin.
Tuy nhiên, cả hai đều nói rằng thỏa thuận vẫn đáng giá nếu nó giúp chấm dứt các cuộc ném bom gần như không ngừng nghỉ vào nhà cửa của họ.
"Đối với tôi, chấm dứt giao tranh không đồng nghĩa với việc dập tắt quyền lợi của chúng tôi. Đó là để chúng tôi có thể hít một hơi thật sâu, sắp xếp lại bản thân, cuộc sống, các ưu tiên và suy nghĩ của mình", Farra nói.
Vũ Hoàng (Theo Guardian, AP, AFP)
***********
Ukraina cáo buộc Trung Quốc chia sẻ tin tình báo cho Nga
Minh Anh
~2 minutes
Trả lời hãng thông tấn nhà nước Ukrinform, ông Oleh Aleksandrov, một quan chức của Cơ quan Tình báo Đối ngoại Ukraina, hôm 04/10/2025, cho biết Bắc Kinh đang chuyển các thông tin tình báo vệ tinh cho Matxcơva về các mục tiêu, bao gồm cả những vị trí được hưởng lợi từ đầu tư nước ngoài.
Đăng ngày:
1 phút Thời gian đọc
Quảng cáo
Theo Reuters, quan chức này khẳng định, Ukraina « có bằng chứng về mức độ hợp tác cấp cao giữa Nga và Trung Quốc trong việc tiến hành dọ thám qua vệ tinh trên lãnh thổ Ukraina nhằm xác định và thăm dò sâu để nhắm bắn các mục tiêu chiến lược ». Cũng theo ông Aleksandrov, những mục tiêu này cũng có thể thuộc về các nhà đầu tư nước ngoài.
Tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky và nhiều quan chức địa phương cho biết, một cuộc tấn công tên lửa của Nga hồi tháng 8/2025 nhắm vào một nhà máy sản xuất thiết bị gia dụng do Mỹ sở hữu ở vùng Zakarpattia ở phía Tây Ukraina, đã làm ít nhất 15 người bị thương.
Tháng 4/2025, ông Zelensky từng cáo buộc Trung Quốc cung cấp vũ khí và thuốc súng cho Nga. Tổng thống Ukraina khẳng định chính phủ ông có thông tin tình báo rằng Trung Quốc đang sản xuất vũ khí trên lãnh thổ Nga.
***********
TIN TỔNG HỢP
RFI
4–5 minutes
(AFP) – Thể thao : Ở môn bóng bàn Pháp vẫn chưa vượt được qua « bức tường thành » Trung Quốc. Vận động viên Pháp Félix Lebrun đã đầu hàng trước nhà vô địch Vương Sở Khâm (Wang Chuqin) ở trận chung kết sau 4 hiệp đấu vào trưa Chủ Nhật 05/10/2025. Vương Sở Khâm đang ngự trị trên đỉnh cao kim tự tháp môn bóng bàn thế giới. Như vậy là tay vợt số 1 Trung Quốc này đã cứu vãn thể diện trước các khán giả trên sân nhà : trong trận bán kết, hôm qua, vận động viên Pháp, Félix Lebrun, 19 tuổi, hiện đứng hạng 7 trên thế giới ở môn bóng bàn lại vượt qua tay vợt số 2 Trung Quốc Lâm Thi Đống (Lin Shidong) sau 6 hiệp đấu. Giải đấu Grand Smash Bắc Kinh là lần thứ nhì cầu thủ tóc vàng với đôi kính cận, Félix Lebrun vào được đến chung kết ở một trong những cuộc tranh tài uy tín nhất thế giới. Từ lâu nay anh đã chinh phục cảm tình của nhiều khán giả Á Châu, đứng đầu là giới hâm mộ Trung Quốc và Nhật Bản.
(AFP) – Syria bắt đầu bổ nhiệm thành viên Quốc Hội. Ngày 05/10/2025 lần đầu tiên sau khi chế độ của Bachar al Assad sụp đổ cử tri bầu lại Quốc Hội. Ủy ban bầu cử địa phương, gồm 6000 thành viên, sẽ chỉ định ra hai phần ba nghị sĩ trong tổng số 210 ghế, với nhiệm kỳ 2 năm rưỡi và có thể tái nhiệm. 70 thành viên khác được tổng thống lâm thời chỉ định. Chính quyền cho biết thực thi quyền bầu cử hạn chế, thay vì phổ thông đầu phiếu, do thiếu dữ liệu nhân khẩu học đáng tin cậy, và hàng triệu người Syria đã phải di dời do chiến tranh. Vì lý do an ninh và chính trị, hai tỉnh ở phía đông bắc Syria, hiện do người Kurd kiểm soát, không được tham gia vào tiến trình này, hiện bị chỉ trích vì thiếu tính dân chủ.
(AFP) – Hoa Kỳ : Nhà Trắng điều 300 vệ binh quốc gia đến Chicago. Hôm qua, 04/10/2025, tổng thống Donald Trump đã ký sắc lệnh, cho phép gửi 300 vệ binh quốc gia đến Chicago, thành phố theo phe Dân Chủ. Từ nhiều tháng qua, Nhà Trắng đã có hành động tương tự, điều vệ binh quốc gia đến Los Angeles, Memphis, Washington, lấy lý do là để chống các hoạt động tội phạm. Phe đối lập chỉ trích, cho rằng tổng thống lấy cớ để gieo rắc nỗi sợ hãi tại những bang Dân Chủ.
(AFP) – Hàng chục người thiệt mạng vì lũ lụt và lở đất ở Nam Á. Chính quyền Nepal, hôm nay 05/10/2025, cho biết mưa lớn gây lũ lụt và lở đất đã khiến 32 người thiệt mạng, 5 người vẫn mất tích. Đường xá bị hư hại, cô lập nhiều khu vực, cản trở việc cứu hộ. Còn tại Ấn Độ, 20 người cũng thiệt mạng trong cuối tuần qua vì sạt lở đất ở vùng Darjeeling. Tại khu vực này, giai đoạn cuối hè đầu thu, do gió mùa, lượng mưa gia tăng hàng năm, nhưng ngày càng trầm trọng hơn trong những năm qua do biến đổi khí hậu, gây ra thiệt hại lớn, nhất là tại Ấn Độ và Pakistan.
(AFP) – Indonesia khôi phục giấy phép hoạt động của Tik Tok. Bộ Truyền Thông và Kỹ Thuật Số của Indonesia hôm nay, 05/10/2025 giải thích lệnh cấm được dỡ bỏ sau khi nền tảng ứng dụng này đã chấp nhận cung cấp một số dữ liệu liên quan đến cuộc biểu tình chống chính phủ gần đây. Hôm thứ Sáu, 03/10, chính phủ Jakarta đã « tạm thời đình chỉ » hoạt động của ứng dụng do việc Tik Tok đã không cung cấp các dữ liệu có liên quan đên việc sử dụng nền tảng trực tiếp trong các cuộc biểu tình chống chính phủ hồi tháng 8/2025.
(AFP) – Thái Lan : Một cậu bé phải nhập viện vì bị sư tử tấn công. Cơ quan quản lý động vật hoang dã Thái Lan hôm nay, 05/10/2025 cho biết, một con sư tử cái, được nuôi trong một nhà riêng tại tỉnh Kanchanaburi, đã tấn công, khiến một cậu bé bị thương và phải nhập viện. Truyền thông Thái Lan cho biết cậu bé này đang chơi cùng bạn ở ngoài đường thì bị sư tử vồ. Sư tử hiện đã chính quyền bắt lại. Thái Lan cho phép các cá nhân sở hữu sư tử, với điều kiện phải đăng ký, gắn vi mạch để truy vết và một số yêu cầu khác. Chủ của con sư tử nói trên, ông Parinya, đã xin lỗi về « tai nạn » và khẳng định sẽ chi trả chi phí y tế cho cậu bé. Ông Parinya hiện đã bị cáo buộc vi phạm luật bảo vệ động vật hoang dã và có thể phải lãnh 6 tháng tù và trả 50 ngàn baht tiền phạt, nếu bị kết tội
****************
Tin tức thế giới sáng 6-10: Ông Trump bình luận về đề xuất kiểm soát vũ khí hạt nhân của ông Putin
BÌNH AN
7–9 minutes
Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu trước các phóng viên khi ông đến Nhà Trắng ở Washington D.C, Mỹ ngày 5-10 - Ảnh: REUTERS
Ông Trump: Đàm phán về Gaza đang tiến triển nhanh, xong giai đoạn đầu tiên trong tuần này
Ngày 5-10, Tổng thống Mỹ Donald Trump đánh giá các cuộc đàm phán với Hamas nhằm chấm dứt cuộc chiến của Israel ở Dải Gaza và trả tự do cho các con tin đang tiến triển nhanh chóng.
"Các cuộc đàm phán này rất thành công và đang diễn ra nhanh chóng. Các nhóm kỹ thuật sẽ họp lại vào thứ hai (6-10), tại Ai Cập, để thảo luận và làm rõ các chi tiết cuối cùng. Tôi được thông báo rằng giai đoạn đầu tiên sẽ hoàn tất trong tuần này, và tôi yêu cầu mọi người hãy hành động nhanh chóng" - ông Trump viết trên mạng xã hội.
Theo Hãng tin Tass, một phái đoàn Hamas do người đứng đầu văn phòng Hamas tại Gaza Khalil al-Hayya dẫn đầu đã đến Ai Cập để nối lại các cuộc đàm phán gián tiếp với Israel về "ngừng bắn ở Gaza, việc rút quân của Israel và việc trao đổi con tin Israel lấy tù nhân Palestine".
Lầu Năm Góc thông báo triển khai Vệ binh quốc gia California tới thành phố Portland
Ngày 5-10, quân đội Mỹ thông báo họ sẽ triển khai khoảng 200 thành viên liên bang của lực lượng Vệ binh quốc gia bang California từ khu vực Los Angeles đến thành phố Portland, bang Oregon - một chiến thuật mới nhằm thực hiện kế hoạch do Tổng thống Trump công bố.
Theo Hãng tin Reuters, thông báo này được đưa ra sau khi một thẩm phán liên bang vào cuối hôm 4-10 ra phán quyết tạm thời ngăn chặn ông Trump triển khai 200 lính Vệ binh quốc gia bang Oregon đến thành phố Portland, với lý do thiếu bằng chứng cho thấy các cuộc biểu tình gần đây đòi hỏi phải có động thái này.
"Dưới sự chỉ đạo của Tổng thống, khoảng 200 thành viên đã được liên bang hóa của lực lượng Vệ binh quốc gia bang California sẽ được điều động từ khu vực Los Angeles đến Portland, bang Oregon, để hỗ trợ Cơ quan Thực thi di trú và hải quan Mỹ (ICE) cùng các nhân viên liên bang khác trong việc thực hiện nhiệm vụ chính thức, bao gồm thi hành luật liên bang và bảo vệ tài sản liên bang" - người phát ngôn Lầu Năm Góc Sean Parnell cho biết.
Ông Trump nói Mỹ tấn công thêm một tàu nghi chở ma túy ngoài khơi Venezuela
Ngày 5-10, Tổng thống Trump thông tin các lực lượng Mỹ đã tấn công thêm một tàu khác bị cáo buộc chở ma túy bất hợp pháp ngoài khơi Venezuela vào tối 4-10. Ông chủ Nhà Trắng nói thêm Mỹ cũng sẽ bắt đầu xem xét hoạt động buôn lậu ma túy diễn ra trên đất liền.
Theo Hãng tin Reuters, ông Trump cho biết như trên trong bài phát biểu tại căn cứ hải quân Norfolk, bên cạnh tàu sân bay Harry S. Truman. Hiện chưa rõ liệu ông có đang đề cập đến cuộc tấn công đã được Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth công bố vào hôm 3-10 hay không.
"Trong vài tuần gần đây, Hải quân Mỹ đã hỗ trợ sứ mệnh của chúng ta nhằm thổi bay bọn khủng bố khỏi mặt biển. Đêm qua (4-10), chúng ta lại làm thêm một vụ nữa. Giờ thì chẳng còn tìm thấy chiếc tàu nào. Giờ chúng không còn đến bằng đường biển nữa, vì vậy giờ chúng ta sẽ phải bắt đầu chú ý đến đường bộ, vì chúng sẽ buộc phải đi bằng đường đó" - ông Trump nói vào hôm 5-10.
Ông Trump bình luận về đề xuất tự nguyện kiểm soát vũ khí hạt nhân của ông Putin
Ngày 5-10, Tổng thống Mỹ Donald Trump bình luận rằng đề xuất của Tổng thống Nga Vladimir Putin về việc tự nguyện duy trì giới hạn đối với các vũ khí hạt nhân chiến lược được triển khai "nghe có vẻ là một ý tưởng hay", theo Hãng tin Reuters.
Tháng trước, ông Putin đã đề xuất tự nguyện duy trì các giới hạn về quy mô của hai kho vũ khí hạt nhân lớn nhất thế giới - vốn được quy định trong Hiệp ước Cắt giảm vũ khí tấn công chiến lược mới (New START) năm 2010, sẽ hết hạn vào tháng 2 năm tới - với điều kiện Mỹ cũng làm điều tương tự.
"Với tôi thì nghe có vẻ là một ý tưởng hay" - ông Trump nói với các phóng viên khi được hỏi về đề xuất của ông Putin.
Đại sứ Nga tại Liên hợp quốc Vassily Nebenzia cho biết Matxcơva vẫn đang chờ phản hồi từ ông Trump về đề xuất tự nguyện duy trì giới hạn đối với các vũ khí hạt nhân chiến lược được triển khai, khi hiệp ước kiểm soát vũ khí quan trọng nói trên sắp hết hạn.
Bão tuyết tại khu vực núi Everest ở Tây Tạng ảnh hưởng tới hàng trăm người
Ảnh chụp màn hình từ video cho thấy những người đi bộ đường dài rời khỏi khu cắm trại khi tuyết và mưa lớn bất thường trút xuống dãy Himalaya ở khu vực Tây Tạng, Trung Quốc ngày 5-10 - Ảnh: REUTERS
Ngày 5-10, truyền thông Trung Quốc đưa tin hàng trăm người đi trekking (đi bộ đường dài) bị mắc kẹt do bão tuyết gần sườn phía đông của đỉnh Everest ở Tây Tạng đã được lực lượng cứu hộ hướng dẫn đến nơi an toàn, trong bối cảnh tuyết và mưa lớn bất thường trút xuống dãy Himalaya.
Theo Đài truyền hình trung ương Trung Quốc (CCTV), tính đến ngày 5-10, có 350 người đi trekking đã đến được thị trấn Qudang. Lực lượng cứu hộ cũng đã thiết lập được liên lạc với hơn 200 người còn lại.
Trong tuần này, hàng trăm khách đã đến thung lũng Karma hẻo lánh, nơi dẫn đến Mặt Kangshung ở phía đông đỉnh Everest (Kangshung là một trong ba sườn chính của núi Everest), nhân dịp kỳ nghỉ Quốc khánh kéo dài 8 ngày tại Trung Quốc.
"Trên núi ẩm ướt và lạnh buốt, hạ thân nhiệt thực sự là nguy cơ. Thời tiết năm nay thật bất thường. Người hướng dẫn nói rằng anh ấy chưa từng gặp kiểu thời tiết như vậy vào tháng 10. Và mọi chuyện xảy ra quá đột ngột" - Chen Geshuang, thành viên của nhóm 18 người trekking đã đến được Qudang, chia sẻ với Hãng tin Reuters.
Lăng mộ Pharaoh lớn bậc nhất mở cửa đón khách tham quan
Theo phóng viên TTXVN tại Cairo, lăng mộ của Pharaoh Amenhotep III mới đây chính thức mở cửa đón công chúng sau nhiều năm trùng tu. Đây là một trong những lăng mộ lớn nhất tại Thung lũng các vị vua và hoàng hậu ở miền nam Ai Cập.
Bộ trưởng Du lịch và Cổ vật Ai Cập, Sherif Fathy, cho biết ngôi mộ có niên đại hơn 3.000 năm và được ghi chép lại vào năm 1799 trong cuộc chinh phạt Ai Cập của Napoleon. Trải qua một thời gian dài bị khai quật, cướp bóc và hư hại nặng nề, công trình này đã được trùng tu với sự hỗ trợ của chính phủ Nhật Bản và UNESCO.
Lăng mộ nằm trên sườn đồi ở bờ Tây sông Nile đối diện thành phố Luxor. Theo phái đoàn UNESCO của Nhật Bản, lăng mộ nổi bật với những bức tranh tường thuộc hàng tinh xảo nhất còn sót lại trong các lăng mộ hoàng gia của Vương triều thứ 18.
Thu hoạch bí ngô
Anh nông dân Tom Spilman cùng hai con trai Freddie (trái) và Olek (phải) thu hoạch hơn 150.000 quả bí tại trang trại Spilman ở Sessay, gần Thirsk, North Yorkshire, chuẩn bị cho lễ hội Pumpkin Fest 2025 khai mạc hôm 24-9 vừa qua. (Danny Lawson/PA Images)
**************
Ukraine tuyên bố hạ tên lửa siêu vượt âm Kinzhal của Nga
Ukraine tuyên bố đánh chặn gần 480 vũ khí các loại, trong đó có một tên lửa Kinzhal, khi đối phó đòn tập kích quy mô lớn của Nga.
Bộ tư lệnh không quân Ukraine cho biết quân đội Nga đã sử dụng 496 máy bay không người lái (UAV) tự sát và mồi bẫy, hai tên lửa siêu vượt âm Kinzhal, 42 tên lửa hành trình Kh-101 và Iskander-K, cùng 9 quả đạn Kalibr phóng từ Biển Đen trong đòn tập kích hiệp đồng rạng sáng nay.
"Các đơn vị phòng không bắn hạ và gây nhiễu 439 UAV, một tên lửa Kinzhal, 38 tên lửa hành trình Kalibr, Kh-101 và Iskander-K. 6 tên lửa không đến được mục tiêu, vị trí rơi đang được xác minh. Tổng cộng 8 tên lửa và 57 UAV đã đánh trúng 20 địa điểm, mảnh vỡ rơi xuống 6 khu vực", cơ quan này cho hay.
Đường bay của hai quả đạn Kinzhal (xanh dương), UAV (vàng) và tên lửa hành trình Nga trong trận tập kích ngày 5/10. Đồ họa: X/The Informant
Bộ Quốc phòng Nga cùng ngày thông báo đã tiến hành cuộc tập kích quy mô lớn bằng UAV và vũ khí tầm xa chính xác cao phóng từ mặt đất, chiến hạm và máy bay.
"Mục tiêu là các doanh nghiệp quốc phòng, cũng như hạ tầng năng lượng và khí đốt hỗ trợ hoạt động của quân đội Ukraine. Cuộc tấn công đã hoàn thành nhiệm vụ đề ra, các mục tiêu đều bị đánh trúng", bản tin của quân đội Nga có đoạn viết.
Dữ liệu tình báo nguồn mở cho thấy UAV Nga nhằm vào hàng loạt tỉnh trên khắp Ukraine, trong khi toàn bộ tên lửa đều hướng đến những tỉnh miền tây như Lviv, Ivano-Frankivsk.
"Thủ phủ Lviv đã hứng chịu 21 tên lửa và hàng chục UAV Geran-2, đánh dấu một trong những cuộc tập kích lớn nhất vào địa phương này kể từ đầu chiến sự. Hàng loạt đám cháy lớn đã bùng phát", AMK Mapping, tài khoản X chuyên theo dõi dữ liệu tình báo nguồn mở về chiến sự Ukraine, cho hay.
Theo giới chức Ukraine, đợt tập kích khiến 5 người thiệt mạng, trong đó có 4 người ở gần thủ phủ Lviv và một người ở tỉnh Zaporizhzhia. Công ty khí đốt nhà nước Ukraine Naftogaz cho biết mạng lưới của họ bị hư hại, song không nêu chi tiết.
Hơn 110.000 hộ tiêu dùng tại Ukraine cũng mất điện sau vụ tập kích, trong đó tỉnh Zaporizhzhia bị ảnh hưởng nặng nề nhất.
Tiêm kích MiG-31 mang tên lửa siêu vượt âm Kinzhal tháng 5/2018. Ảnh: BQP Nga
Nga gần đây tăng cường tập kích hạ tầng trọng yếu của Ukraine, trong đó có các cơ sở năng lượng, khí đốt và đường sắt. Ukraine cũng nhiều lần tấn công hạ tầng dầu khí Nga, nhằm gây tổn hại cho huyết mạch năng lượng của đối phương.
Hai bên cáo buộc nhau tấn công mục tiêu dân sự, đồng thời tuyên bố chỉ nhắm vào cơ sở quân sự đối phương. Các cuộc tập kích diễn ra trong lúc Nga và Ukraine chưa đạt tiến triển trong đàm phán hòa bình.
Nguyễn Tiến (Theo AFP, AP, RIA Novosti)
*************
********
Iran cắt 4 số 0 khỏi đồng nội tệ: 10.000 đồng cũ đổi 1 đồng mới
NGỌC ĐỨC
4–5 minutes
Sau khi quá trình đổi tiền hoàn toàn, tờ 100.000 rial cũ sẽ có giá trị bằng 10 rial mới - Ảnh: SHAFAQ
Theo Hãng thông tấn WANA, ngày 5-10, Quốc hội Iran đã thông qua quyết định cắt bỏ 4 số 0 khỏi đồng nội tệ rial. Mỗi đồng "rial mới" sẽ có giá trị tương đương 10.000 rial cũ, đồng thời bổ sung thêm đơn vị tiền tệ phụ "qeran" dưới rial.
Lộ trình 5 năm
Động thái được đưa ra trong bối cảnh đồng rial là một trong những đồng tiền yếu nhất thế giới. Chủ tịch Ủy ban Kinh tế Quốc hội Iran Seyed Shamseddin Hosseini cho biết Tehran quyết định cắt số 0 nhằm "đơn giản hóa giao dịch" và "giảm chi phí in tiền".
Theo WANA, Chính phủ Iran đã đề ra năm mục tiêu chính cho "cuộc phẫu thuật tiền tệ", trong đó có khôi phục uy tín đồng nội tệ và tạo thuận lợi cho hoạt động kinh tế.
Theo quyết định, Quốc hội Iran cho ngân hàng trung ương hai năm để chuẩn bị các cơ sở cho việc đổi tiền. Sau đó sẽ là giai đoạn chuyển đổi kéo dài ba năm.
Trong giai đoạn chuyển đổi, đồng rial cũ và rial mới sẽ lưu hành song song. Tehran đồng thời tiến hành soạn thảo quy định mới, in tiền mới, thông tin công chúng và quản lý thu hồi tiền cũ.
Sau giai đoạn chuyển tiếp, mọi nghĩa vụ tài chính sẽ được tính toán hoàn toàn bằng rial mới và qeran.
Không phải "viên đạn bạc"
Zimbabwe là ví dụ tiêu biểu nhất cho việc không phải cứ cắt số 0 khỏi tiền là giúp nền kinh tế. Ngày nay tại đây, người dân vẫn chuộng dùng đồng USD hơn tờ nội tệ - Ảnh: REUTERS
Trong vài năm qua, một số nước đã cắt bỏ số 0 trong đồng nội tệ để kích thích tăng trưởng kinh tế, nhưng kết quả rất khác nhau.
Thổ Nhĩ Kỳ được xem là câu chuyện thành công tiêu biểu. Năm 2005, nước này cắt 6 số 0 khỏi đồng lira, đồng thời thực hiện cải cách toàn diện, từ đó hồi sinh đồng tiền và kiềm chế lạm phát.
Tuy nhiên các nhà kinh tế cảnh báo việc cắt số 0 không phải "viên đạn bạc" luôn mang lại hiệu quả.
Nếu không có cải cách cơ cấu, việc cắt số 0 chỉ mang tính biểu tượng hơn là chính sách bền vững. Lạm phát kéo dài và thâm hụt ngân sách có thể nhanh chóng xói mòn giá trị đồng tiền mới và xóa bỏ những lợi ích từ việc cắt số 0.
Venezuela là ví dụ điển hình về thất bại khi liên tục cắt số 0, nhưng không tái cấu trúc chính trị và chính sách tài khóa. Kết quả, lạm phát phi mã quay trở lại với sức tàn phá còn mạnh mẽ hơn.
Zimbabwe là trường hợp nổi tiếng và cực đoan nhất khi phải cắt tổng cộng 25 số 0 qua ba lần định giá lại (2006, 2008 và 2009) nhưng vẫn không kiềm chế được lạm phát.
Thậm chí tờ tiền mệnh giá 100.000 tỉ dollar Zimbabwe đã được in, với giá trị chỉ tương đương 0,4 USD vào thời điểm ngừng phát hành năm 2008.
Cuối cùng, Zimbabwe phải từ bỏ đồng nội tệ vào tháng 4-2009 và chuyển sang dùng ngoại tệ như USD. Nhờ đó, kinh tế tiền tệ Zimbabwe trải qua giai đoạn ổn định. Tuy nhiên chỉ sau vài năm, ngân hàng dự trữ nhà nước đã không thể đáp ứng nhu cầu đồng USD.
Đầu năm 2019, Ngân hàng Trung ương Zimbabwe quyết định tái phát hành đồng đô la Zimbabwe, quy đổi mọi khoản tiền gửi ngân hàng từ USD sang đô la Zimbabwe.
Đồng tiền mới lập tức mất giá không phanh. Theo số liệu của Ngân hàng Thế giới, lạm phát năm 2019 của Zimbabwe đạt 255%, đến năm 2020 tăng vọt lên 557%. Đến tháng 3-2020, Chính phủ Zimbabwe buộc phải cho phép sử dụng ngoại tệ trong giao dịch hằng ngày trở lại.
Từ những bài học đó, WANA bình luận Iran hiện đứng giữa ngã ba đường: nếu kết hợp với cải cách như tăng cường độc lập cho Ngân hàng Trung ương, kiểm soát thâm hụt ngân sách và thu hút đầu tư, đây có thể là bước ngoặt trong phục hồi kinh tế.
Nhưng nếu chỉ dừng ở việc xóa số 0, đó sẽ chỉ là "phẫu thuật thẩm mỹ" cho tờ tiền thay vì chữa trị căn bệnh kinh tế.
*********
Hàng trăm ngàn người sơ tán vì bão Matmo đổ bộ miền nam Trung Quốc
Cơn bão Matmo đã đổ bộ vào tỉnh Quảng Đông của Trung Quốc chiều 5-10, khiến hàng trăm ngàn người phải rời bỏ nhà cửa, nhiều thành phố ven biển phải tạm ngưng hoạt động.
Nhân viên cảng đặt bao cát bên ngoài khu vực chờ ở tỉnh Hải Nam, Trung Quốc, ngày 5-10 - Ảnh: XINHUA
Đài truyền hình trung ương CCTV cho biết bão Matmo cập bờ lúc 14h50 (giờ địa phương) với sức gió vượt 150km/h. Trung tâm Khí tượng quốc gia cảnh báo đây là một trong những cơn bão mạnh nhất trong năm tại miền nam Trung Quốc.
Trước khi bão đổ bộ, chính quyền đã sơ tán 197.000 người ở đảo Hải Nam, và 150.000 người tại Quảng Đông.
Tại các thành phố ven biển như Hải Khẩu, Văn Xương, Trạm Giang và Mậu Danh, toàn bộ giao thông công cộng, công trình xây dựng và hoạt động kinh doanh đều bị đình chỉ.
Thành phố Bắc Hải (khu tự trị Quảng Tây) cũng thông báo tạm dừng làm việc, học tập và giao thông để đảm bảo an toàn.
Hình ảnh thành phố ven biển Mậu Danh, tỉnh Quảng Đông, trước khi bão Matmo đổ bộ - Ảnh: CCTV
Bão Matmo xuất hiện đúng giữa kỳ nghỉ lễ Quốc khánh kéo dài 8 ngày, bắt đầu từ ngày 1-10. Theo ước tính của truyền thông nhà nước, giai đoạn này người dân Trung Quốc thường thực hiện hơn 2,36 tỉ lượt di chuyển.
Tuy nhiên từ tối 4-10, các chuyến bay và phà đến đảo du lịch Hải Nam - một điểm đến nổi tiếng trong kỳ nghỉ - đã bị hủy toàn bộ để đề phòng gió mạnh và mưa lớn.
Sáng 5-10, mực nước biển tại cảng Mậu Danh dâng cao bất thường, gây nguy cơ ngập lụt lớn.
Trung tâm khí tượng cho biết sau khi đổ bộ, bão sẽ dần suy yếu, song mưa to và gió mạnh sẽ kéo dài đến hết ngày 6-10 ở Hải Nam, Quảng Đông và Quảng Tây.
Các nhà khoa học cho rằng biến đổi khí hậu đang khiến các hiện tượng thời tiết cực đoan như bão, lũ trở nên thường xuyên và dữ dội hơn.
Trung Quốc - nước phát thải khí nhà kính lớn nhất thế giới - đang nỗ lực chuyển đổi sang năng lượng tái tạo, và đặt mục tiêu đạt trung hòa carbon vào năm 2060.
***********
Ukraine ổn định tình hình tiền tuyến ở Donetsk, nhận thêm khí tài từ Hy Lạp
Tuấn Trần
~3 minutes
Trong bài đăng trên mạng xã hội đêm 4/10, Tổng tư lệnh Các lực lượng vũ trang Ukraine Oleksandr Syrskyi cho hay, ông vừa nhận được báo cáo về tình hình giao tranh ở các mặt trận Dobropillia, Siversk và Lyman ở tỉnh Donetsk.
Các binh sĩ Ukraine và súng phóng lựu. Ảnh: Bộ Tổng tham mưu các lực lượng vũ trang Ukraine
“Tình hình khu định cư Yampil thuộc mặt trận Siversk đã đi vào ổn định. Các đơn vị đặc nhiệm, lục quân và vệ binh quốc gia Ukraine đang tiến hành nhiều chiến dịch ‘tìm và diệt’ để phát hiện và vô hiệu hóa các nhóm phá hoại của đối phương tại đó. Ở hướng Dobropillia, các đơn vị Kiev đã tăng cường tấn công binh sĩ Nga cũng như phá hủy chuỗi hậu cần của đối phương”, ông Syrskyi viết.
Theo bản đồ cập nhật tình hình chiến sự của trang Deep State, vùng xám, tức nơi nổ ra giao tranh giữa quân Nga và nhiều đơn vị phòng thủ Ukraine, đã lan tới khu vực đông bắc làng Yampil.
Bản đồ tình hình chiến sự ở làng Yampil thuộc mặt trận Siversk, Ukraine. Ảnh: Deep State
Ukraine nhận thêm khí tài từ Hy Lạp
Báo Pravda đưa tin, Chính phủ Hy Lạp gần đây đã phê chuẩn kế hoạch chuyển giao một lượng lớn khí tài quân sự cho Ukraine, gồm 60 khẩu pháo tự hành M110A2, 150.000 viên đạn pháo và các rocket không dẫn đường Zuni với 2 kích cỡ lần lượt là 70mm và 127mm.
“Gói viện trợ trên sẽ được chuyển đến Ukraine thông qua Cộng hòa Séc theo thỏa thuận liên chính phủ. Những trang thiết bị đó hiện không còn đáp ứng đủ yêu cầu do các lực lượng vũ trang Athens đề ra”, trích thông cáo của quân đội Hy Lạp.
Theo trang Army Recognition, M110 là pháo tự hành được Mỹ đưa vào trang bị cho quân đội từ năm 1963. Pháo nặng 28,3 tấn; phần khung gầm dài 10,8m; rộng 3,1m; cao 3,1m. Kíp chiến đấu có 13 người.
Pháo M110. Ảnh: Army Recognition
M110 có tốc độ bắn khá chậm, khi chỉ đạt 1 phát bắn/2 phút. Trong tình huống khẩn cấp, kíp pháo thủ có thể nâng tốc độ bắn lên 3 phát bắn/2 phút. Pháo sử dụng loại đạn pháo cỡ 203mm, tầm bắn tối đa với đạn thông thường và đạn tăng tầm lần lượt là 25km và 30km.
************
Bước đi chưa từng có của ông Trump khi ký sắc lệnh bảo vệ Qatar
6–7 minutes
Sắc lệnh bảo vệ Qatar của ông Trump được cho là đi ngược chính sách "nước Mỹ trên hết" và tiềm ẩn nguy cơ kéo Washington vào xung đột, điều Tổng thống luôn muốn tránh.
Trong sắc lệnh hành pháp công bố ngày 1/10, Tổng thống Trump khẳng định Mỹ sẽ xem mọi cuộc tấn công vào lãnh thổ, chủ quyền hoặc cơ sở hạ tầng trọng yếu của Qatar là "mối đe dọa đối với hòa bình và an ninh của chính Mỹ".
Sắc lệnh còn ngụ ý Mỹ có thể bảo vệ Qatar bằng hành động quân sự. "Trong trường hợp xảy ra một cuộc tấn công, Mỹ sẽ thực hiện mọi biện pháp hợp pháp và thích hợp về ngoại giao, kinh tế và thậm chí cả quân sự nếu cần thiết, nhằm bảo vệ lợi ích của Mỹ và Qatar, cũng như khôi phục hòa bình, ổn định", sắc lệnh có đoạn.
Giới chuyên gia nhận định đây là một diễn biến đặc biệt, xét đến mối quan hệ nhiều tranh cãi giữa Tổng thống Trump với Qatar.
Tổng thống Donald Trump tại phòng Bầu dục, Nhà Trắng, ngày 19/9. Ảnh: AP
Điểm gây chú ý đầu tiên là ngôn ngữ trong sắc lệnh hành pháp này rất giống với đảm bảo an ninh mà Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) dành cho các nước thành viên. Qatar không phải thành viên NATO, dù chính quyền cựu tổng thống Joe Biden năm 2022 từng gọi họ là đồng minh lớn của Mỹ ngoài NATO.
Điều 5 hiệp ước NATO quy định bất cứ cuộc tấn công nào nhằm vào một thành viên của khối cũng được coi là đòn tấn công nhằm vào cả liên minh và NATO sẽ phối hợp đáp trả. Tổng thống Trump từng chê bai ý tưởng đảm bảo an ninh kiểu NATO và thậm chí còn gợi ý Mỹ có thể không cần tuân thủ Điều 5.
Sắc lệnh hành pháp của Tổng thống Trump không cam kết mạnh mẽ đến mức phải đáp trả quân sự nếu Qatar bị tấn công. Nhưng việc coi cuộc tấn công vào Qatar về cơ bản là mối đe dọa với Mỹ đã đẩy mối quan hệ với đồng minh Arab này lên một tầm cao mới.
Thực tế, sắc lệnh không phải hiệp ước ràng buộc về mặt pháp lý được Thượng viện chấp thuận. Thực tế, đây chỉ là một lời hứa mà ông Trump đưa ra dựa trên quyền hạn của chức vụ Tổng thống và nó không phải là điều mà những tổng thống tương lai bắt buộc phải tuân theo.
Sắc lệnh cũng gây chú ý vì Qatar vốn bị nhiều người Mỹ nghi ngờ. Một cuộc thăm dò vào năm 2023 do Washington Post và Đại học Maryland thực hiện cho thấy người Mỹ nói chung, và ngay cả đảng Cộng hòa, có cái nhìn tiêu cực về Qatar.
Nhiều năm qua, phe Cộng hòa đã phàn nàn về những cáo buộc Qatar vi phạm nhân quyền và có quan hệ với các nhóm mà họ coi là khủng bố, trong đó có lực lượng Anh em Hồi giáo và Hamas. Những mối lo ngại đó lại nổi lên vào đầu năm nay khi ông Trump nhận một chiếc máy bay trị giá 400 triệu USD từ Qatar để chuyển đổi thành chuyên cơ Không lực Một mới.
"Tôi sẽ không bay trên máy bay của Qatar", thượng nghị sĩ Cộng hòa Rick Scott lúc bấy giờ phát biểu. "Họ ủng hộ Hamas".
"Tôi sẽ kiểm tra xem có thiết bị nghe lén không, đó là điều tôi sẽ làm", thượng nghị sĩ Cộng hòa Shelley Moore nói.
Nhà hoạt động cánh hữu Laura Loomer chỉ trích mạnh mẽ thỏa thuận này, cho rằng ông Trump tốt hơn hết nên tập trung vào việc liệt nhóm Anh em Hồi giáo vào danh sách khủng bố. Thượng nghị sĩ Cộng hòa Ted Cruz mới đây còn ám chỉ rằng Qatar có thể ngầm tài trợ cho phong trào cánh tả Antifa tại Mỹ.
Tổng thống Trump hồi tháng 9 ký sắc lệnh coi Antifa là "tổ chức khủng bố nội địa" sau vụ ám sát nhà hoạt động bảo thủ Charlie Kirk, yêu cầu điều tra các hoạt động của phong trào này.
Tổng thống Trump (trái) và Quốc vương Qatar Tamim bin Hamad al-Thani ở Cung điện Hoàng gia, Doha, ngày 14/5. Ảnh: AFP
Chính Tổng thống Trump cũng từng bày tỏ hoài nghi sâu sắc về Doha. "Qatar từ lâu đã là bên tài trợ khủng bố ở mức độ rất cao", ông nói vào năm 2017, đồng thời thúc giục họ "chấm dứt việc tài trợ" cho "hệ tư tưởng cực đoan".
Nhà sản xuất podcast Ben Shapiro, một trong những tiếng nói bảo thủ chỉ trích chiếc máy bay do Qatar tặng, từng nói rằng hành động này giống như chấp nhận "món quà từ những kẻ ủng hộ Hamas, Anh em Hồi giáo...".
"Đó không phải chính sách 'nước Mỹ trên hết'", ông nhấn mạnh.
Nhận định này chỉ ra nghịch lý trong cam kết bảo vệ Qatar: việc đảm bảo an ninh cho một quốc gia từng bị chính ông Trump cáo buộc tài trợ khủng bố rõ ràng khó có thể dung hòa với khẩu hiệu "Nước Mỹ trên hết" mà ông luôn đề cao.
Theo chuyên gia phân tích Aaron Blake từ CNN, một điểm gây quan ngại trong sắc lệnh bảo vệ Qatar là nước này nằm tại khu vực có nguy cơ bùng phát xung đột cao.
Israel đã không kích thủ đô Doha gần một tháng trước, nhằm vào các lãnh đạo Hamas. Iran cũng đã bắn tên lửa vào căn cứ Mỹ ở Qatar khoảng ba tháng trước. Thực tế cho thấy Qatar thường xuyên bị cuốn vào các xung đột ở Trung Đông.
Năm 2017, Qatar lâm vào cuộc khủng hoảng ngoại giao tồi tệ nhất ở Trung Đông trong nhiều thập kỷ. Thời điểm đó, các quốc gia lớn trong khu vực cắt đứt quan hệ với Qatar vì cáo buộc nước này "ủng hộ khủng bố" và gây mất ổn định khu vực trên diện rộng.
Giới chuyên gia nhận định vẫn có những lý do địa chính trị để Mỹ duy trì mối quan hệ đồng minh thân cận với Qatar, nơi đặt căn cứ quân sự lớn nhất của Washington ở khu vực. Sân bay Al-Udeid là sở chỉ huy tiền phương của Bộ tư lệnh Trung tâm (CENTCOM), đơn vị đặc trách hoạt động của quân đội Mỹ ở Trung Đông. Doha cũng đóng vai trò quan trọng đối với nỗ lực của Tổng thống Trump nhằm xây dựng thỏa thuận hòa bình ở Gaza.
Mặt khác, sắc lệnh một lần nữa khiến người ta chú ý tới mối quan hệ giữa gia đình Tổng thống Trump với Qatar. Hồi tháng 4, tập đoàn Trump Organization thông báo kế hoạch xây dựng khu nghỉ dưỡng golf tại Qatar, được hỗ trợ bởi một công ty có vốn được cấp từ quỹ tài sản quốc gia của nước này.
"Sắc lệnh hành pháp về Qatar đã đặt ra câu hỏi về mối liên hệ giữa lợi ích cá nhân tiềm tàng và các hành động chính thức của chính phủ", Blake nhận xét. "Phải chăng vì Qatar đã trao cho Tổng thống một số món quà phi thường nên giờ đây ông phải đáp lại bằng món quà tương tự?".
Chúng tôi sử dụng cookie để cung cấp cho bạn trải nghiệm tốt nhất trên trang web của chúng tôi. Nếu tiếp tục, chúng tôi cho rằng bạn đã chấp thuận cookie cho mục đích này.