Sau Axios, nhiều báo đài lớn của Mỹ cũng đưa tin Iran đã mở đợt tập kích căn cứ của Mỹ tại Qatar. Chiến dịch mang tên “Basharat al-Fath”. Đài CNN dẫn các nguồn tin cho biết Iran còn tấn công một số địa điểm có binh sĩ Mỹ tại Iraq trong cùng thời gian.

Một số hình ảnh được các blogger quân sự uy tín chia sẻ trên mạng xã hội X cho thấy nhiều tên lửa đánh chặn đã được phóng đi từ căn cứ không quân Al-Udeid của Mỹ tại Qatar. Theo Reuters, tiếng nổ đã vang lên trên thủ đô Doha của Qatar trong đêm 23-6 theo giờ địa phương.

Iran tuyên bố mở chiến dịch tên lửa nhắm vào căn cứ quân sự Mỹ

Theo Reuter và Đài Al Jazeera, Hãng tin Tasnim của Iran cho biết nước này vừa tuyên bố đã bắt đầu chiến dịch tên lửa có tên "Công bố chiến thắng" (Annunciation of Victory) nhắm vào các căn cứ của Mỹ tại Iraq và Qatar.

Không lâu sau đó, Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giao Iran (IRGC) chính thức xác nhận đã tiến hành một cuộc tấn công tên lửa trả đũa nhằm vào Căn cứ Không quân Al Udeid của Mỹ tại Qatar.

Trang Axios dẫn lời giới chức Israel cho biết ít nhất 10 tên lửa đã được phóng về phía Qatar và ít nhất 1 quả đã phóng về phía Iraq.

Căn cứ Không quân Al-Udeid tại Qatar là cơ sở quân sự lớn nhất của Mỹ trong khu vực. Những tuần gần đây, nhiều máy bay và nhân sự của căn cứ này đã được sơ tán.

Các video trên Internet dường như cho thấy hệ thống phòng không đã được kích hoạt trên bầu trời Doha của Qatar. 

Trước đó, nước này đã thông báo tạm thời đóng cửa không phận do căng thẳng khu vực leo thang. Bộ Ngoại giao Qatar nhấn mạnh việc đómg cửa là một phần trong loạt biện pháp phòng ngừa rộng hơn.

Đúng như dự đoán

Trước đó, nhiều nước đã cảnh báo công dân nước mình tại Qatar tìm nơi trú ẩn, tránh xa căn cứ Al-Udeid của Mỹ.

"Nhà Trắng và Bộ Quốc phòng đã biết và đang theo dõi chặt chẽ các mối đe dọa tiềm tàng đối với Căn cứ không quân Al-Udeid ở Qatar", một quan chức cấp cao của Nhà Trắng nói với Axios.

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã lên lịch họp với nhóm an ninh quốc gia của mình lúc 13h ngày 23-6 theo giờ bờ Đông tại Nhà Trắng để thảo luận về mối đe dọa này.

Ngay trước khi tên lửa Iran bị phát hiện, Đài Fox News dẫn các nguồn tin cho hay quân đội Mỹ đang chuẩn bị cho mối đe dọa "sắp xảy ra", nhiều khả năng là một cuộc tấn công của Iran vào căn cứ không quân của nước này tại Qatar.

Các cảnh báo tình báo quan trọng tập trung vào căn cứ không quân Al-Udeid ở Qatar, căn cứ lớn nhất của Mỹ tại Trung Đông.

Mỹ đã di chuyển phần lớn máy bay ra khỏi căn cứ vào tuần trước, ngay trước cuộc tấn công Iran theo lệnh của Tổng thống Trump. Fox News dẫn các nguồn tin cho biết có khả năng Iran sẽ nhắm vào căn cứ này bằng tên lửa hành trình tầm ngắn, tầm trung hoặc máy bay không người lái theo kiểu bầy đàn.

Căn cứ không quân Al-Udeid hiện đóng vai trò là trụ sở và căn cứ hậu cần cho các hoạt động của Mỹ tại Iraq, có đường băng dài nhất trong vùng Vịnh. Bản thân ông Trump đã phát biểu trước các binh sĩ Mỹ tại Al-Udeid vào tháng 5 vừa qua.

Hãng tin AFP trích dẫn phát ngôn viên quân đội Iran, Ebrahim Zolfaghari, tuyên bố hành động của Mỹ đã "mở rộng phạm vi mục tiêu hợp pháp của các lực lượng vũ trang Iran" và có thể dẫn đến "sự mở rộng của chiến tranh trong khu vực". Trước đó Akbar Velayati, cố vấn cấp cao của Lãnh tụ tối cao Ali Khamenei, tuyên bố Hoa Kỳ "không còn chỗ đứng ở Trung Đông" và dọa sẽ tấn công các căn cứ quân sự Mỹ trong khu vực.

Tehran cảnh báo khả năng trả đũa, không chỉ nhắm vào Israel mà còn nhắm vào lực lượng Mỹ tại khu vực.

Hiện nay quân đội Mỹ có hơn 40.000 binh sĩ được triển khai tại ít nhất 19 địa điểm trên khắp Trung Đông, phần lớn được tăng cường từ sau cuộc tấn công của Hamas vào Israel hôm 7/10. Theo Teheran, toàn bộ các căn cứ và binh sĩ này có thể trở thành mục tiêu cho một cuộc tấn công đáp trả sắp tới. Tình hình tiếp tục đẩy khu vực vào nguy cơ xung đột lan rộng nghiêm trọng.

Trong khi đó, quân đội Israel xác nhận đã tấn công một số cơ sở hạ tầng quân sự tại Kermanshah, phía tây Iran, vào sáng nay, đánh dấu ngày thứ 11 của cuộc xung đột trực tiếp giữa hai quốc gia.

Hôm nay, quân đội Nhà nước Do Thái còn đã thực hiện một cuộc tấn công với quy mô chưa từng có nhắm vào các mục tiêu ở Teheran, trong đó có trụ sở an ninh nội bộ của Lực lượng Vệ binh Cách mạng và trụ sở của Basij (lực lượng dân quân tình nguyện Hồi giáo)" và nhà tù Evin.

Phía Iran đã báo cáo thiệt hại tại một số khu vực của nhà tù Evin, nơi giam giữ người phương Tây, tù nhân chính trị và các nhân vật đối lập.

Sáng nay, Israel cũng cho biết đã tiếp tục tấn công vào cơ sở làm giàu chất uranium  của Iran ở Fordo, vốn đã bị Hoa Kỳ oanh kích vào đêm thứ Bảy. Truyền thông Israel đưa tin các cuộc tấn công này chỉ gây hư hại đến con đường dẫn tới nhà máy, nhằm ngăn chặn việc tiếp cận cơ sở này:

Thông tín viên Shiavos Gazhi tại Teheran cho biết thêm chi tiết:

Từ sáng nay, Israel tiến hành nhiều chiến dịch tấn công vào thành phố Kermanshah ở phía tây Iran, gần biên giới Irak. Đây là nơi có các căn cứ quân sự. Trong đêm, quân đội Israel cũng đã tiến hành các cuộc không kích vào những khu phố phía đông Teheran và cả một căn cứ của Vệ Binh Cách Mang Iran, nằm cách thủ đô vài chục cây số về phía đông.Các cuộc tấn công cũng nhắm vào các cơ sở quân sự, đặc biệt là các căn cứ tên lửa ở Tabriz, Dezful và Ahvaz .

Đây là lần đâu tiên Israel tấn công vào các vị trí xa như vậy trên lãnh thổ Iran, tức là ở cách Israel 2200 cây số.

Từ khi Mỹ mở cuộc tấn công, cách nay hơn một ngày, Teheran chưa có hành động đáp trả nào, dù họ liên tục đưa ra lời đe dọa. Đặc biệt, lãnh tụ tối cao Iran, giáo chủ Ali Khamenei, không có phát biểu nào. Tất nhiên mọi quyết định đáp trả đều phải được nhân vật lãnh đạo số một này thông qua. 

Ngoài ra, chỉ huy quân đội Iran tuyên bố liên tục rằng Iran sẽ đáp trả tội ác của Israel và Mỹ, chẳng hạn như đóng eo biển Ormuz, như Quốc Hội đã yêu cầu, hoặc đánh vào các lợi ích của Mỹ trong vùng. Nhưng từ 24 giờ qua, không có cuộc tấn công mới nào của Iran nhắm vào Israel, trong khi từ đầu các cuộc tấn công của Israel, Iran vẫn đều đặn mỗi ngày tiến hành 2 cuộc oanh kích đáp trả. 

Bất chấp cuộc không kích của Hoa Kỳ nhằm vào ba cơ sở hạt nhân tại Iran, chính quyền Iran khẳng định các bộ phận thiết yếu của chương trình hạt nhân của họ vẫn nguyên vẹn. Ali Shamkhani, cố vấn của lãnh tụ tối cao Ali Khamenei, hôm qua cho biết Iran vẫn đang giữ được kho dự trữ uranium làm giàu, nhưng nhấn mạnh cuộc chiến vẫn chưa kết thúc, đồng thời nói bóng gió đến những bất ngờ mới có thể xảy ra trong những ngày tới.

Chiến dịch « Búa Đêm » của Hoa Kỳ  

Trong một cuộc họp báo hôm qua, lãnh đạo Lầu Năm Góc Pete Hegseth đã trình bày rõ về chiến dịch quân sự mang tên “Búa Đêm” của Hoa Kỳ, tấn công vào các cơ sở hạt nhân của Iran. Chiến dịch này được giữ bí mật và chỉ có những người tham gia được biết.

Cụ thể, quân đội  Hoa Kỳ đã huy động 125 máy bay, trong đó 7 oanh tạc cơ tàng hình B-2, từ các căn cứ ở Hoa Kỳ, bay trong 18 giờ, với nhiều lần được tiếp nhiên liệu, để đến được Iran. Ngoài ra, một tàu ngầm mang tên lửa dẫn đường và các loại máy bay tình báo, giám sát và trinh sát cũng được triển khai.

Để thực hiện chiến dịch này, Hoa Kỳ đã dùng chiến thuật đánh lạc hướng. Lầu Năm Góc nhấn mạnh “hệ thống tên lửa phòng không của Iran” không phát hiện được máy bay Mỹ trong suốt thời gian thực hiện nhiệm vụ.

Cuộc tấn công, được tổng thống Donald Trump phê duyệt, diễn ra vào đêm thứ bảy sáng Chủ Nhật vào khoảng 2 giờ sáng ở Iran. Máy bay B-2 dẫn đầu phi đội và thả hai quả bom phá boongke GBU-57 xuống nhà máy làm giàu uranium Fordo, nằm sâu trong lòng đất dưới một ngọn núi. Lực lượng Hoa Kỳ đã thả xuống Iran tổng cộng 14 quả bom GBU-57, mỗi quả nặng 13 tấn. Quan chức Hoa Kỳ cho biết đây là lần tiên loại vũ khí này được sử dụng trong một chiến dịch quân sự. Quân đội Mỹ cũng sử dụng một tàu ngầm phóng hơn hai chục tên lửa hành trình Tomahawk vào các cơ sở hạ tầng quan trọng ở Ispahan.

Trong cuộc họp báo, bộ trưởng Quốc Phòng Hoa Kỳ Hegseth nhấn mạnh tổng thống Trump muốn hòa bình và Iran nên chọn con đường này. Trả lời báo giới, ông Hegseth cảnh báo Teheran “không nên trả đũa Hoa Kỳ”, “lực lượng Mỹ đã vào vị trí để tự vệ và sẽ hành động nếu cần thiết”. Ông Hegseth cũng khẳng định chiến dịch này không nhằm “thay đổi chế độ ở Iran”, mà là “xóa bỏ các đe dọa từ chương trình hạt nhân của Iran. »

Tuy nhiên, trên mạng xã hội Truth Social của ông hôm qua, tổng thống Trump đã đề cập đến khả năng “thay đổi chế độ ở Iran », nếu như chế độ thần quyền ở Teheran không còn khả năng “ làm cho Iran vĩ đại trở lại”.

Tổng thư ký LHQ cảnh báo « bước ngoặt nguy hiểm » với khu vực 

Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc hôm qua, 22/06/2025, đã họp khẩn về tình hình chiến tranh tại Trung Đông. Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Antonio Guterres cảnh báo « một bước ngoặt nguy hiểm » với khu vực, và « một vòng xoáy trả thù không có lối thoát ».

Theo AFP, Nga, Trung Quốc và Pakistan vận động cho một dự thảo nghị quyết kêu gọi « ngừng bắn », « lên án với những lời lẽ mạnh mẽ nhất các cuộc tấn công nhắm vào các cơ sở hạt nhân dân sự » tại Iran. Tuy nhiên, nghị quyết chắc chắn sẽ không được thông qua, chủ yếu do lá phiếu phủ quyết của Mỹ, thành viên thường trực Hội đồng Bảo an. 

Thông tín viên Carrie Nooteen từ New York tường trình:

« Tại Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc, trong họp phiên họp khẩn hôm qua, đại sứ Iran đã cáo buộc Hoa Kỳ phát động một ‘‘cuộc chiến’’ chống lại Iran ‘‘với những lý do vô lý và bịa đặt’’. Tương tự như đại sứ Iran, các đồng cấp Nga, Trung Quốc, Pakistan và Algerie  đều tức giận trước sự can thiệp của Mỹ vào Iran với chiến dịch ‘‘Midnight Hammer’’. 

Các nhà lãnh đạo Pháp, Đức và Anh đã kêu gọi Iran ‘‘không thực hiện thêm các hành động có thể gây bất ổn cho khu vực’’. Trong cuộc họp tại New York, đại sứ các nước nói trên đã nhắc lại quan điểm này, đồng thời gợi ý Iran nên tuân thủ các quy định quốc tế liên quan đến chương trình làm giàu hạt nhân của nước này. 

Vài phút trước đó, tổng thư ký Antonio Guterres đã cảnh báo về ‘‘vòng xoáy trả đũa không lối thoát’’ và mô tả cuộc không kích của Mỹ là một ‘‘bước ngoặt nguy hiểm’’. Liên Hiệp Quốc dự kiến ​​sẽ có hành động trả đũa từ các lực lượng ủy nhiệm của Iran, như quân Houthi ở Yemen, hoặc các nhóm vũ trang ở Irak. 

Tổng giám đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế AIEA Rafael Grossi xác nhận ông không thể đánh giá mức độ thiệt hại do các cuộc không kích của Mỹ gây ra, nhưng cũng nhắc lại Hội đồng Bảo an có thể yêu cầu AIEA cử các thanh tra viên mới đến các địa điểm này. »

Hôm nay, trong cuộc họp khẩn tại Áo sau vụ tấn công của Hoa Kỳ, lãnh đạo AIEA, Rafael Grossi đã kêu gọi cho phép các thanh tra của cơ quan này quay trở lại Iran để đánh giá tình hình về kho uranium của nước này, đặc biệt là liên quan đến 400 kg uranium được làm giàu đến 60 %.

Về cơ sở hạt nhân ở Fordo, ông Grossi cho biết có thể nhìn thấy hố bom tại đó, « do lượng thuốc nổ được sử dụng » và do độ nhạy cực cao của máy ly tâm với các rung chấn, có thể đã có những thiệt hại đáng kể, nhưng hiện không ai có thể đánh giá đầy đủ tình hình thực tế.

Còn cơ sở ở Ispahan trước khi bị Hoa Kỳ tấn công cũng đã chịu thiệt hại từ các cuộc oanh kích của Israel, các lối vào đường hầm, nơi chứa uranium làm giàu, đã bị hư hại. Ông Grossi cũng cho biết Iran đã gửi cho cơ quan này một báo cáo về các biện pháp đặc biệt nhằm bảo vệ các thiết bị và vật liệu hạt nhân vào ngày 13/06, khi Israel tấn công.

Ngoại trưởng Iran đến Matxcơva gặp tổng thống Nga

Hôm nay, ngoại trưởng Iran Abbas Araghchi gặp tổng thống Nga Vladimir Putin. Teheran hy vọng đối tác chiến lược toàn diện Nga sẽ có phản ứng khi đồng minh bị Hoa Kỳ tấn công vào cơ sở hạt nhân.

Tiếp ngoại trưởng Iran tại Matxcơva, tổng thống Nga Putin đã chỉ trích các cuộc không kích của Hoa Kỳ là “hành động xâm lược vô cớ” và cho biết Nga sẽ “nỗ lực giúp đỡ người dân Iran”.

Về phần mình, ông Araghchi nói với tổng thống Nga rằng “Iran đang tự vệ hợp pháp và gửi lời chào của lãnh tụ tối cao Ali Khamenei đến ông Putin ”. Lãnh đạo ngoại giao Iran cũng khẳng định “Nga hiện đang ở phía lẽ phải của lịch sử và luật pháp quốc tế”.

Đang “bận rộn” với cuộc chiến ở Ukraina, lãnh đạo Nga không nói cụ thể là sẽ giúp đỡ Iran như thế nào. Phát ngôn viên của điện Kremkin Dmitri Peskov chỉ nói rằng “tùy thuộc vào việc Iran cần gì, chúng tôi đã đề xuất làm trung gian đàm phán”. Ông Peskov cũng nói thêm là cuộc tấn công của Hoa Kỳ vào Iran không ảnh hưởng đến quan hệ song phương giữa Matxcơva và Washington.

Iran kỳ vọng nhiều vào đồng minh Nga. Hai bên đã ký thỏa thuận đối tác chiến lược toàn diện từ tháng 01/2025, nhưng thỏa thuận này không bao gồm hiệp ước phòng thủ chung. Nga thân Iran nhưng cũng là đối tác của Irael.

Ông Putin đã đề xuất làm trung gian đàm phán trong chương trình hạt nhân Iran, nhưng tổng thống Hoa Kỳ đã bác bỏ đề xuất đó.

Thông tín viên RFI ở Matxcơva cho biết truyền thông Nga đưa tin rộng rãi về diễn biến ở Trung Đông, nhưng lập trường ngoại giao của điện Kremlin khá cẩn trọng, dường như Nga vẫn muốn làm trung gian đàm phán để giải quyết căng thẳng tại Trung Đông.

Đăng ngày: 23/06/2025 - 15:26

6 phút Thời gian đọc

Sau chiến dịch oanh kích bất ngờ, tổng thống Mỹ, cùng giới thân cận, tỏ ra hoan hỉ. Vào lúc 21 giờ, trên kênh Fox News, nhà báo dẫn chương trình Sean Hannity, nhà tuyên truyền số một của Nhà Trắng, cho biết vừa nói chuyện với tổng thống Mỹ ít phút trước đó, và được biết là tham vọng hạt nhân của Iran đã « chính thức bị khai tử ». Trong bài phát biểu vào lúc 22 giờ, tổng thống Mỹ kêu gọi chế độ Hồi giáo Iran đàm phán về các điều kiện đầu hàng, bởi nếu không, « các cuộc tấn công mới sẽ còn tàn khốc hơn ». Trump nhấn mạnh : Nếu hòa bình không trở lại « nhanh chóng », Mỹ « sẽ tiếp tục tấn công vào các mục tiêu mới, với độ chính xác cao, mau lẹ ».

Theo một số nhà quan sát, chính quyền Trump, thoạt tiên để ngỏ cho khả năng đạt được một giải pháp ngoại giao, đã quyết định tận dụng bối cảnh thuận lợi hiếm có nhờ chiến dịch tấn công của Israel để hủy diệt năng lực hạt nhân của Iran và dùng hành động tấn công chưa từng có này để răn đe các đối thủ của nước Mỹ. Chế độ Hồi giáo Iran có thể bị lật đổ cũng là điều được ông Trump khẳng định công khai. 

Can thiệp quân sự của Mỹ tại Iran trong thời gian tới ra sao phụ thuộc nhiều vào phản ứng từ phía Iran, phản ứng về quân sự cũng như về chính trị. Hai mươi bốn giờ sau cuộc tấn công của Mỹ, khác hẳn với từ đầu chiến tranh, Teheran vẫn chưa đáp trả về quân sự. Trong bối cảnh các lực lượng đồng minh của Iran trong khu vực bị suy yếu nghiêm trọng, nước Nga đồng minh giữ khoảng cách, khả năng Iran trả đũa mạnh khiến chiến tranh lan rộng được coi là có xác suất tương đối thấp. 

Thúc đẩy tham vọng hạt nhân của Iran

Ngược lại, theo nhiều nhà quan sát, nếu chế độ Hồi giáo Iran không bị lật đổ, Teheran có thể sẽ kiên quyết hơn trong tham vọng sở hữu vũ khí nguyên tử, và như vậy đây sẽ là hậu quả lợi bất cập hại của chiến dịch tấn công của Trump. Sự can thiệp của Mỹ có thể sẽ đặt chế độ Hồi giáo trước thách thức sống còn, hoặc là có vũ khí hạt nhân, hoặc là tiêu vong. Theo chuyên gia Trita Parsi, phó chủ tịch điều hành viện tư vấn Quincy, trong một nhận định được France 24 dẫn lại, « cần phân biệt giữa thành công chiến thuật và thành công chiến lược » - chiến tranh Irak do tổng thống Bush con phát động thoạt tiên cũng từng được coi là thành công -, có nhiều khả năng Iran sẽ « trở thành một quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân trong từ 5 đến 10 năm tới ». Kenneth Pollack, phó chủ tịch Viện Trung Đông Middle East Institute, một cựu chuyên gia CIA, cũng tỏ ra thận trọng, đánh giá là phải từ 3 đến 5 năm tới, nếu Iran không sở hữu được vũ khí hạt nhân, thì mới có thể coi chiến dịch này là thành công. 

Chiến thuật dùng vũ lực để áp đặt hòa bình, buộc đối phương phải ngồi vào bàn đàm phán của Trump, cũng được coi là khó có triển vọng giúp đạt được một giải pháp ngoại giao với Iran về vấn đề hạt nhân. Nhà phân tích Jennifer Kavanagh, phụ trách bộ phận phân tích quân sự của Defense Priorities, nhấn mạnh là « về trung hạn và dài hạn », trong bối cảnh hiện nay, chế độ Iran « hoàn toàn không có lý do gì để tin vào Trump và vào một thỏa hiệp có lợi cho Cộng hòa Hồi giáo. »

Nguy cơ chế độ Iran gia tăng đàn áp

Cuộc tấn công của Mỹ vào các cơ sở hạt nhân Iran và những can thiệp quân sự có thể có trong thời gian tới, cùng với chiến dịch của Israel để ngỏ hai khả năng, hoặc là khiến chế độ Hồi giáo Iran sụp đổ, hoặc ngược lại làm cho chế độ này trở nên mạnh hơn, theo chuyên gia Karim Sadjadpour, thuộc Quỹ hòa bình quốc tế Carnegie Endowment for International Peace.

Cho dù tình báo Israel thâm nhập sâu rộng tại Iran và đóng góp nhiều vào chiến dịch quân sự đang diễn ra, nhưng dường như chế độ Hồi giáo vẫn là « một hộp đen » kể cả với nhiều chuyên gia phương Tây kỳ cựu nhất, theo Le Monde. Trả lời RFI, nhà tranh đấu Iran Mahmood Amiry-Moghaddam, giám đốc Iran Human Rights, ghi nhận chế độ Hồi giáo đang sử dụng bối cảnh hiện nay để gia tăng đàn áp, bóp nghẹt mọi tiếng nói đối lập trong nội bộ.

Luật pháp quốc tế tiếp tục bị chà đạp : Nguy cơ Iran hỗn loạn

Việc chế độ Hồi giáo Iran sụp đổ có thể dẫn đến tình trạng hỗn loạn tại Iran trong bối cảnh dường như không tồn tại lực lượng đối lập trong nước đủ sức  thiết lập một chính quyền mới và nước Mỹ của Donald Trump « không hề có dự án chính trị hay tầm nhìn nào cho Trung Đông », theo nhà chính trị học Bertrand Badie, trả lời phỏng vấn báo Le Monde. Hỗn loạn tại Iran gây một làn sóng người tị nạn tràn ngập khu vực, cũng như vùng đất màu mỡ cho các lực lượng khủng bố, như tại Libya, sau khi chế độ Kadhafi sụp đổ năm 2011, là điều mà nhiều chính trị gia, nhà quan sát cảnh báo.

Một trong những hậu quả rõ ràng nhất từ cuộc can thiệp của Mỹ là có thêm một hành động xâm phạm ngang nhiên luật pháp quốc tế, xâm phạm nguyên tắc toàn vẹn lãnh thổ của một quốc gia, bởi chính một thành viên thường trực Hội Đồng Bảo An. Theo nhà chính trị học Bertrand Badie, cuộc can thiệp của Mỹ có nguy cơ khiến đa số « các nước Nam Bán Cầu » đứng về phía Iran, khiến uy tín của phương Tây với các nước phương Nam sụt giảm nghiêm trọng. Nếu Israel và Mỹ tiếp tục dấn sâu vào cuộc chiến tại Iran, nước Nga của Putin có thể rảnh tay hành động hơn trong cuộc xâm lăng Ukraina. Việc nước Mỹ thời Donald Trump trở lại trong vai trò « sen đầm » của khu vực Trung Đông ẩn chứa nhiều hiểm họa khó lường. 

Thùng thuốc súng Trung Đông đã được châm ngòi, trang bìa các tuần báo kỳ này đều được dành cho cuộc chiến tranh tại đây. Courrier International dùng màu đỏ làm nền với cuộn khói đen bốc lên ở giữa, hai bên là Netanyahou và Khomenei mặt đối mặt, chạy tít « Israel-Iran : Cuộc chiến tranh được tuyên bố ». Le Nouvel Obs đăng chân dung thủ tướng Israel với dòng tựa lớn « Iran, Gaza, Liban…Kế hoạch chiến tranh của Netanyahou », Le Point chọn đăng ảnh giáo chủ Khomenei và nhận định « Iran : Buổi hoàng hôn của các giáo sĩ ».

Cũng với nền đỏ rực, trang bìa L’Express đưa ảnh lớn khuôn mặt nghiêm nghị của ông Benjamin Netanyahou, phía sau là đám khói đen và phía trước là giáo sĩ có kích thước nhỏ hơn rất nhiều, nói về « Israel-Iran : Hậu trường một cuộc chiến tranh tổng lực ». The Economist băn khoăn « Chuyện này sẽ kết thúc như thế nào ? »

Israel : Từ tiêu diệt các lực lượng tay sai đến trực tiếp tấn công Iran

Theo The Economist, 20 tháng sau khi Hamas thảm sát 1.200 người Do Thái, Israel đã chiến đấu ở Gaza, Liban, Syria, Yemen và kể từ ngày 13/06, rõ ràng là chiến dịch chống lại các phe nhóm tay sai của Iran nay đã dẫn đến đối đầu trực tiếp giữa Nhà nước Do Thái và Cộng hòa Hồi giáo. Cuộc chiến tranh Israel-Iran sẽ định hình lại Trung Đông, cũng như những cuộc chiến giữa Nhà nước Do Thái và khối Ả Rập từ 1948 đến 1973.  

Mới hơn một tháng trước, Donald Trump có mặt ở Ả Rập Xê Út để tố cáo « chủ nghĩa can thiệp », không ghé ngang Israel khi trở về cho thấy đang căng thẳng với Benjamin Netanyahou. Trump nóng lòng thương lượng với Iran, mà ông hy vọng sẽ trở thành một quốc gia « thực sự thịnh vượng ». Tổng thống Mỹ chia sẻ một video của một cố vấn cao cấp thân thiết với Ali Khamenei, đề nghị một thỏa thuận về chương trình nguyên tử Iran. Một hoạt cảnh như từ thế giới khác : nay Israel đánh phủ đầu Teheran, ông Trump kêu gọi Iran đầu hàng vô điều kiện, còn Ali Shamkhani, người cố vấn trong video đã chết hay trọng thương.

Trong khi Donald Trump còn do dự giữa việc đối thoại với Teheran và gởi oanh tạc cơ đến, vấn đề là cuộc chiến trực tiếp đầu tiên giữa Iran và Israel có phải là cuộc chiến cuối cùng hay không ? Sẽ mở ra một viễn cảnh tươi sáng hơn trong khu vực, dựa trên phát triển kinh tế, hay đưa đến một loạt xung đột Iran-Israel khiến Trung Đông sa lầy trong bạo lực nhiều năm thậm chí nhiều thập niên ?

Một Iran sở hữu vũ khí nguyên tử sẽ là thảm họa cho Israel và thế giới. Nhưng ngay cả nếu Israel phá hủy được cơ sở hạ tầng hạt nhân của Teheran, thì kỹ năng chế tạo bom nguyên tử vẫn còn đó. Giải pháp của ông Benjamin Netanyahou là khuyến khích người dân nổi dậy lật đổ chế độ Hồi giáo. Tuy nhiên Israel chỉ có thể tạo điều kiện có lợi cho việc chống lại các giáo sĩ độc tài chứ không thể áp đặt một cuộc đảo chánh. Bên cạnh đó, khó thể biết được chính phủ mới có sẵn sàng hòa giải với Israel, từ bỏ giấc mơ nguyên tử hay không. 

Trump « wait and see » trước khi quyết định

Như vậy điều duy nhất nằm trong tầm tay Israel là làm chậm lại việc Teheran chế tạo được quả bom. Ngoại giao, nếu hiệu quả, vẫn là giải pháp tốt nhất, nhưng một thỏa thuận khó thể đạt được. Iran phải từ bỏ hẳn việc làm giàu uranium, chịu sự kiểm tra nghiêm ngặt, liệu Teheran một ngày nào đó có thể chấp nhận những điều kiện tiên quyết này không ? Chỉ khi nào cảm thấy nguy cơ diệt vong mà thôi. Có lẽ vì vậy mà ông Trump đòi Iran phải « đầu hàng vô điều kiện ».

Phe diều hâu cho rằng nên hoãn lại đàm phán, chuyển từ việc bảo vệ Israel sang tấn công chương trình nguyên tử Iran. Tuy vậy theo The Economist, đây là thử thách đầy rủi ro. Donald Trump được bầu lên để Mỹ tránh né những xung đột ở Trung Đông. Iran có thể còn giữ lại nhiều hỏa tiễn và giựt dây được những tổ chức khủng bố trên khắp thế giới. Thử hình dung Teheran bắt đầu sát hại quân nhân và thường dân Mỹ, làm giá dầu tăng vọt bằng cách phá hủy kỹ nghệ dầu lửa Ả Rập Xê Út và phong tỏa eo biển Ormuz, hoặc oanh kích các tòa nhà ở Dubai hay Qatar.

Ông Trump sẽ phải trả đũa, Mỹ phải liên tục tham chiến ở Trung Đông. Nếu giúp Israel tấn công hiệu quả hơn, Hoa Kỳ có thể buộc được chế độ Teheran đàm phán nghiêm túc thậm chí sụp đổ, nhưng phải đối mặt với nguy cơ xung đột khu vực. Trong bối cảnh đó, Trump muốn chờ xem chiến dịch của Israel sẽ đi đến đâu, Iran có sẵn sàng thương lượng, và sự can thiệp của Mỹ có làm thay đổi cán cân hay không.

Bernard-Henri Lévy : Trung Đông không thể hỗn loạn hơn so với trước

Nhà văn, đạo diễn nổi tiếng Pháp Bernard-Henri Lévy (BHL) không đồng ý với luận điểm rằng cuộc tấn công bất ngờ của Israel sẽ làm khu vực « rơi vào hỗn loạn ». Ông lấy làm lạ khi ai cũng nói về điều này. Có gì hỗn loạn hơn là sự hiện diện của một Hamas có thể tổ chức một tội ác kinh khủng như vụ thảm sát ngày 07/10 ? Hay một Hezbollah bắn hỏa tiễn cả ngày lẫn đêm sang nước lánh giềng. Hoặc một lực lượng Houthi treo trên eo biển Ormuz lưỡi gươm Damoclès của các drone « made in Iran ». Hay một Iran khiến tất cả phải sống dưới mối đe dọa thường trực.

Chính sự hỗn loạn tiềm ẩn này là điều Israel cố gắng chấm dứt. Khamenei cung cấp drone cho Putin, Putin hoan nghênh Hamas vì « thành tích » khủng bố… Một ngày nào đó, những người chiến đấu cho Ukraina, người yêu nước Kurdistan, phụ nữ Iran, Afghanistan hay những người Duy Ngô Nhĩ sẽ phải cám ơn Israel vì đã chặt đứt những mắt xích của chuỗi độc tài đẫm máu.

Nga-Iran-Trung Quốc : Một liên minh lỏng lẻo

Le Point nhận xét, cuộc tấn công của Israel đã làm bộc lộ những điểm yếu của trục Matxcơva- Teheran-Bắc Kinh, cho thấy phe chống phương Tây cũng đang bất ổn, và đây là điều mới mẻ.

Trung Quốc từ nhiều năm qua vẫn ủng hộ nước Cộng hòa Hồi giáo, mua đến 90 % lượng dầu lửa của Iran, nhờ đó chế độ của các giáo sĩ có thể tồn tại trước các trừng phạt của Hoa Kỳ và châu Âu. Tuy nhiên ngoài việc lên án cuộc tấn công của Israel ngày 13/06, Bắc Kinh làm mọi cách để không bị liên can. Phía Nga lại còn tệ hại hơn. Dù hồi tháng Giêng đã ký kết một hiệp ước đối tác chính trị-quân sự dài 20 năm với Iran, Kremlin bỏ rơi Teheran ngay từ khi những quả bom đầu tiên của Tsahal rơi xuống.

Vladimir Putin nói rằng sẵn sàng làm trung gian hòa giải, nhưng không có việc ông ta hỗ trợ quân sự cho đồng minh. Trong khi Iran đã trợ giúp Matxcơva rất nhiều qua việc cung cấp hàng ngàn drone tự sát Shahed và hỏa tiễn đạn đạo cho cuộc xâm lăng Ukraina. Bộ ba Trung Quốc-Nga-Iran, có thể kể thêm Bắc Triều Tiên đã gởi hàng ngàn binh sĩ đến chiến đấu cho Nga ở Ukraina cấu kết chặt chẽ với nhau trong những năm gần đây. Cộng sản, dân tộc chủ nghĩa và Hồi giáo cực đoan có cùng sự thù ghét các nền dân chủ, vì coi phương Tây là mối đe dọa cho chế độ độc tài của họ. Nhưng liên minh này lại có những lợi ích khác biệt.

Putin bỏ rơi Teheran ngay từ ngày đầu, Tập giữ khoảng cách

Vladimir Putin thích ve vãn Donald Trump hơn là giúp đỡ các giáo sĩ, nhất là chiến tranh khiến dầu lửa lên giá, làm lợi cho Nga. Về ngoại giao, ưu tiên của Matxcơva là làm thế nào tránh bị Mỹ trừng phạt thêm. Và dù có muốn giúp đi nữa, nguồn lực của Kremlin có hạn vì cuộc xâm lăng Ukraina cho thấy những hạn chế của quân đội Nga, trong khi Putin cần phô trương sức mạnh chứ không phải bộc lộ sự yếu kém.

Về phía Tập Cận Bình giữ khoảng cách với Teheran vì không muốn ảnh hưởng đến cơ hội nuốt chửng Đài Loan ngay khi có thể. Đối với ông Tập, Iran chỉ là thứ yếu, sẽ bị bất lợi nếu dính vào. Đang so găng với Washington về thuế quan, lao vào cuộc chạy đua vũ trang với tốc độ nhanh chóng chưa từng thấy, Bắc Kinh tập trung cạnh tranh với Hoa Kỳ trong việc thống trị hành tinh. Cuộc chiến quyết định là ở Đài Loan chứ không phải Teheran.

Tập Cận Bình cùng với Vladimir Putin đang chờ đợi thời cơ. Họ thấy rằng khả năng răn đe của Mỹ đang yếu đi. Joe Biden không ngăn được cuộc xâm lăng Ukraina năm 2022 lẫn vụ tấn công khủng bố của Hamas năm 2023 đã nhấn chìm Cận Đông vào vòng xoáy. Donald Trump dù tuyên bố đao to búa lớn, vẫn không áp đặt được ngưng bắn ở Ukraina hay ngăn Israel tấn công Iran. Nhưng Israel đã chứng tỏ với sự kiên nhẫn chiến lược, táo bạo chiến thuật và quyết tâm chính trị, một quốc gia nhỏ bé có thể làm đảo lộn vận mệnh.

Nếu trục độc tài hiện nay đang phải ở thế thủ tại Cận Đông, đó là nhờ Israel đã làm Hezbollah và đánh tan tành Hamas, tạo ra động lực dẫn đến sự sụp đổ của độc tài Syria được Matxcơva và Teheran chống lưng, và nay đến lượt Iran chao đảo. Hiện chưa thể biết được cuộc chiến tranh giữa Jerusalem và Teheran sẽ đi đến đâu, chỉ biết rằng uy tín của phương Tây bắt đầu được tái lập nhờ công lao của Nhà nước Do Thái.

Thế giới Ả Rập chỉ ủng hộ Iran bằng miệng

Những quốc gia Ả Rập khác đang đóng vai khán giả. Thế giới Ả Rập Sunni thích thú khi Iran Shia bị yếu đi, nhưng cũng lo ngại sự hỗn loạn trong khu vực và khủng hoảng di dân. Chế độ Hồi giáo Teheran, với « trục kháng chiến chống chủ nghĩa xi-on-nit » hứa sẽ chiến đấu cho tới giọt máu Ả Rập cuối cùng trừ dân tộc mình, nay phải đổ máu của giới lãnh đạo Iran, Vệ binh Cách mạng và kỹ sư nguyên tử.

Theo Le Point, thực tế này đào sâu thêm cuộc khủng hoảng tính chính danh của một thể chế già cỗi, tham nhũng, cơ sở hạ tầng xuống cấp. Mối đe dọa quân sự từ Iran và các mạng lưới khủng bố liên quan nay biến mất khiến các nước vùng Vịnh thở phào nhẹ nhõm. Nhưng viễn cảnh một Iran hậu Khomenei không còn bị cấm vận, có năng lực xuất khẩu dầu khí khổng lồ, xã hội dân sự đông đảo và trình độ cao, sẽ tạo ra một hình thức thống trị khu vực khác, cạnh tranh với các nước thành viên Hội đồng Hợp tác Vùng Vịnh.

Đối với các láng giềng Ả Rập khác, Iran yếu đi chỉ có lợi ở một số điểm. Tại Liban, chẳng ai khóc thương cho sự tan rã của Hezbollah, không chỉ người Công giáo hay Sunni, vì phe này sát hại cả giới trí thức Shia. Tại Syria, chế độ Sunni của Ahmed Al-Chareh lên nắm quyền được là nhờ Israel trừ khử các tướng Iran và sĩ quan Hezbollah chỉ huy quân đội của Bachar Al-Assad. Sau khi chế độ Damas sụp đổ, đại sứ quán Iran bị cướp phá và những tấm chân dung Khamenei bị quăng vào toa-lét. Thổ Nhĩ Kỳ thì lo ngại làn sóng di tản.

Về nội tình Iran, liệu chế độ bị dân chúng căm ghét sẽ sụp đổ hay không ? The Economist đặt câu hỏi. Trên mạng xã hội, một số người Iran ăn mừng việc các tướng lãnh bị ám sát với biểu tượng thịt nướng. Tuy nhiên một cuộc chiến tranh kéo dài với thiệt hại nặng nề cho thường dân có thể tập hợp công luận trong một đất nước dân tộc chủ nghĩa, giúp chế độ sống sót và gia tăng nguy cơ bom nguyên tử. L’Express cũng cho rằng khó thể đánh bại một chế độ chuyên đàn áp thẳng tay với lực lượng 125.000 Vệ binh Cách mạng, chỉ bằng những quả bom của Israel.

Nobel Hòa bình cho Donald Trump : Vẫn là mơ

Tổng thống Mỹ Donald Trump bỗng bị rơi vào chiếc bẫy một cuộc chiến tranh mới, tuy muốn đưa Hoa Kỳ vào một kỷ nguyên « Nước Mỹ trước hết », không can dự vào một cuộc xung đột nào. Trong bài « Donald Trump, thất bại của người kiến tạo hòa bình », Le Nouvel Obs cho rằng ông Trump đang học được sự phũ phàng của thực tế. Không mấy quan tâm đến các quy tắc ngoại giao và sự phức tạp của địa chính trị, doanh nhân Donald Trump tin rằng thương lượng đi kèm với bắt bí, đe dọa sẽ giải quyết được tất cả.

Nhưng năm tháng sau khi ông nhậm chức, chiến tranh ở Ukraina vẫn ác liệt, Gaza vẫn chưa biến thành « Riviera », và cuộc tấn công quy mô của Israel còn mở thêm một mặt trận mới khiến Hoa Kỳ có thể phải liên can ở Trung Đông. Khẳng định là tổng thống của hòa bình, Donald Trump rốt cuộc sẽ trở thành tổng thống của chiến tranh chăng ? Nhà cựu ngoại giao Mỹ Aaron David Miller nhận xét, Trump đang nhận ra ảnh hưởng Mỹ và tài năng thương thuyết mà ông tự nhận có những hạn chế đáng kể.

L’Express chế giễu, đâu rồi lời hứa « hòa bình cho Ukraina trong vòng 24 giờ » ? Tại Trung Đông, Benjamin Netanyahou cứ dấn tới, trong chiến tranh thương mại, Tập Cận Bình vẫn cứng rắn khiến Washington phải lùi bước trước. Giải thưởng Nobel hòa bình mà Donald Trump khao khát để ngang bằng với Barack Obama sẽ còn phải chờ đợi lâu.

Quan chức Nga chính thức thừa nhận kinh tế đang trên bờ vực suy thoái

Liên quan đến một cuộc chiến khác là Ukraina, Courrier International cho biết sau ba năm chiến tranh, kinh tế Nga - được thúc đẩy bằng đầu tư vào kỹ nghệ quốc phòng và tận dụng nguồn lực dự trữ của Nhà nước - đã thực sự chạm đến giới hạn. Chính các quan chức Nga đã gióng lên tiếng chuông cảnh báo tại Diễn đàn Kinh tế Saint-Pétersbourg.

Hãng tin Tass dẫn lời Guerman Gref, ông chủ ngân hàng Sberbank lớn nhất ở Nga đánh giá, đất nước đang phải đối mặt với một loạt vấn đề có thể ví như « trong một trận bão ». Đặc biệt hối suất hiện nay không phù hợp với thực tế. Bộ trưởng bộ Phát triển Kinh tế Maxime Rechetnikov báo động Nga đang ở bờ vực suy thoái. Thận trọng hơn, bộ trưởng Tài chánh Anton Silouanov nhấn mạnh kinh tế đang « nguội lạnh ».

Theo hãng tin Tasnim, đợt tấn công thứ 20 này là một phần trong chiến dịch "Lời hứa chân thật III" của Iran. Các tên lửa phóng đi gồm cả tên lửa đạn đạo tầm xa chạy bằng nhiên liệu rắn và lỏng, được trang bị đầu đạn mạnh nhằm đánh bại hệ thống phòng không của Israel. 

Truyền thông Israel đưa tin, Iran đã bắn khoảng 30 tên lửa vào các mục tiêu ở các thành phố Haifa và Tel Aviv của nước đối địch. 

Các mục tiêu chính trong những đợt tấn công gần đây của Iran là sân bay Ben Gurion, trung tâm nghiên cứu sinh học, các căn cứ hậu cần cũng như hàng loạt trung tâm chỉ huy và kiểm soát của Israel. 

Theo tờ Times of Israel, truyền hình Iran đã chiếu cảnh quay dường như là vụ thử nghiệm tên lửa Khorramshahr-4 cùng chú thích rằng tên lửa này đã được sử dụng trong một loạt vụ tập kích vào Israel hôm nay (22/6). 

Tên lửa Khorramshahr-4 có tải trọng nặng nhất trong số các tên lửa đạn đạo của Iran. Tên lửa có thể mang theo đầu đạn nặng 1.500kg và có tầm bắn 2.000km. Khorramshahr-4 có thể đạt tốc độ Mach 16 (tương đương 19.756 km/h) ở bên ngoài khí quyển và Mach 8 (gần 9.900km/h) trong quá trình tái nhập, khiến tên lửa trở thành mối đe dọa lớn. 

Hệ thống đẩy của tên lửa này sử dụng nhiên liệu dễ cháy, do đó việc chuẩn bị phóng sẽ rất nhanh, chưa đầy 12 phút. Đặc điểm đó khiến tên lửa khó bị phát hiện và phá hủy hơn. 

Khorramshahr-4 được đặt theo tên một thành phố của Iran, nơi diễn ra giao tranh ác liệt trong chiến tranh Iran - Iraq vào những năm 1980. Tên lửa còn được gọi là Kheibar theo tên một pháo đài của người Do Thái bị người Hồi giáo đánh chiếm vào thế kỷ thứ 7. 

Theo các chuyên gia, Khorramshahr-4 là mối đe dọa thực sự đối với các hệ thống phòng không của Israel. Hệ thống phòng không tầm ngắn Vòm Sắt của Israel có thể không đánh chặn được tên lửa này. Các hệ thống phòng không tầm cao Arrow 2 và Arrow 3 của Israel được đánh giá sở hữu khả năng đánh chặn hiệu quả nhất, nhưng cũng khó vô hiệu hóa vô số đầu đạn bắn ra từ tên lửa Khorramashahr-4. 

Kho tên lửa Iran của Iran hiện nay là "vô địch" ở Trung Đông, thậm chí lớn hơn cả của Israel.

Các quan chức Iran đã hạ thấp tác động từ cuộc tấn công của Mỹ vào các cơ sở hạt nhân của nước này, đặc biệt là nhà máy sản xuất uranium nằm sâu dưới lòng đất Fordow.

Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố, nước này đã sử dụng 6 quả bom phá boongke, mỗi quả nặng 15 tấn để tấn công cơ sở hạt nhân Fordow của Iran.