Đăng ngày: 22/06/2024 - 11:32

2 phút

Hãng tin Yonhap dẫn nguồn tin hải quân Hàn Quốc cho biết, đi cùng hàng không mẫu hạm USS Theodore Roosevelt là hai tàu khu trục USS Halsey và USS Daniel Inouye, có trang bị hệ thống chiến đấu tiên tiến Aegis.

Đây là lần thứ hai một hàng không mẫu hạm Mỹ đến Hàn Quốc, bảy tháng sau lần xuất hiện của USS Carl Vinson hồi tháng 11/2023.

Theo dự kiến, USS Theodore Roosevelt sẽ tham gia cuộc tập trận đa lĩnh vực ba bên đầu tiên có tên gọi Freedom Edge vào cuối tháng Sáu này nhằm tăng cường hợp tác an ninh, nâng cao năng lực chiến thuật, cải thiện khả năng tương tác và khả năng ứng phó với các tình huống bất ngờ trong khu vực, theo tuyên bố của chuẩn đô đốc Christopher Alexander, chỉ huy nhóm tàu tấn công sân bay số 9.

Tuy nhiên, vị chỉ huy Mỹ này cũng nêu rõ, chiến dịch quân sự không nhằm mục đích gởi đi một thông điệp nào có liên quan đến những rủi ro an ninh ngày càng tăng trong bối cảnh quan hệ giữa Nga và Bắc Triều Tiên gần đây được siết chặt hơn nữa. Ông khẳng định đây là một phần của các cuộc tập trận thường xuyên và định kỳ.

Yonhap nhắc lại, Hàn Quốc, Nhật Bản và Hoa Kỳ đã đồng ý khởi động cuộc tập trận trong cuộc đàm phán ba bên được tổ chức bên lề Hội nghị Đối thoại An ninh Shangri – La, diễn ra tại Singapore hồi đầu tháng Sáu này. Chương trình được lấy tên từ các cuộc tập trận song phương quan trọng mà Mỹ tổ chức với các nước châu Á – Lá chắn tự do với Hàn Quốc và Keen Edge với Nhật Bản.

Theo thỏa thuận, cuộc tập trận diễn ra trong nhiều lĩnh vực khác nhau, bao gồm trên không, ngoài biển và mạng tin học.

Cuộc diễn tập này diễn ra trong bối cảnh Bình Nhưỡng và Matxcơva vừa ký kết hiệp ước cam kết hỗ tương trong trường hợp xảy ra chiến tranh tại cuộc gặp thượng đỉnh Vladimir Putin – Kim Jong Un, tổ chức ở Bình Nhưỡng hôm thứ Tư 19/06.

Trong hai bình luận riêng rẽ mới đây, East Asia Forum cho rằng ông Tô Lâm, Chủ tịch nước Việt Nam, đã tận dụng được cuộc chiến chống tham nhũng để thăng tiến, thậm chí có cơ hội để nắm vị trí quyền lực nhất là Tổng bí thư Đảng Cộng sản, còn Al Jazeera cảnh báo rằng tình hình nhân quyền có thể sẽ xấu thêm ở Việt Nam khi ông Tô Lâm nắm chắc quyền lực hơn.

Diễn đàn về Đông Á East Asia Forum có trụ sở ở Úc đăng bài bình luận có nhan đề “Sự thăng tiến đầy tham vọng của ông Tô Lâm ở Việt Nam” của tác giả David Brown hôm 21/6.

Ông Brown, cựu nhà ngoại giao Mỹ với bề dày kinh nghiệm về Đông Nam Á và đặc biệt là Việt Nam, viết rằng Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng đã nắm 3 nhiệm kỳ, điều chưa từng có tiền lệ, và nhiều khả năng ông sẽ nghỉ hưu khi đảng họp đại hội thứ 14 vào đầu năm 2026.

Dấu ấn của ông Trọng là công cuộc chống tham nhũng, còn gọi là “đốt lò”, trong đó 17.000 trường hợp cán bộ, đảng viên tham nhũng hoặc lạm dụng chức vụ, quyền hạn đã bị kỷ luật trong giai đoạn từ năm 2016 đến tháng 6/2022.

Nhưng theo ông Brown, chiến dịch này đã bị cấp dưới của ông Trọng là ông Lâm, trước đây là Bộ trưởng Công an và nay là Chủ tịch nước, biến thành một thứ vũ khí và bẻ cong luật lệ để tiêu diệt các đối thủ, dường như để phục vụ mục tiêu là ông Tô Lâm sẽ kế nhiệm ông Nguyễn Phú Trọng.

Bộ Chính trị của đảng từng có 15 ủy viên, bao gồm cả ông Trọng và ông Lâm, nhưng từ đầu năm 2023 đến nay, có tới 6 vị - tức 40% - đã bị loại.

Lần lượt theo thời gian, đó là các ông Phạm Bình Minh, Phó Thủ tướng; Vũ Đức Đam, Phó Thủ tướng; Nguyễn Xuân Phúc, Chủ tịch nước, nguyên Thủ tướng; Võ Văn Thưởng, Chủ tịch nước, từng được cho là có nhiều khả năng sẽ kế nhiệm ông Trọng; Vương Đình Huệ, Chủ tịch Quốc hội, cũng được cho là một người được ông Trọng quý mến, ủng hộ; và bà Trương Thị Mai, Thường trực Ban Bí thư.

Với những diễn biến đó, nhà bình luận David Brown viết rằng ông Nguyễn Phú Trọng đang gặp khó trong việc tìm ra người kế nhiệm xứng đáng. Giờ đây, sự chú ý dồn vào ông Tô Lâm, từng là Bộ trưởng Công an từ năm 2016, người đã và đang hưởng lợi từ việc các đối thủ bị loại bỏ trong cuộc đua đến chức vụ lãnh đạo đảng.

Dưới góc nhìn của mình, ông Brown cho rằng ông Lâm có đặc quyền tiếp cận với các hồ sơ mà công an các cấp thu thập về tội lỗi, khuyết điểm của các quan chức, từ đó làm cho các đối thủ phải bỏ cuộc.

Mặc dù vậy, theo quan sát của ông Brown, vẫn còn có một người cạnh tranh với ông Tô Lâm về chức lãnh đạo đảng, đó là Thủ tướng Phạm Minh Chính. Một người khác cũng có khả năng xa xôi sẽ trở thành đối thủ là Đại tướng Lương Cường, Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư.

Hiện tại, nắm chức Chủ tịch nước dù được cho là không nhiều thực quyền lắm, ông Tô Lâm vẫn là một đối thủ đáng gờm cho chức Tổng Bí thư Đảng, ông Brown nhận xét, và cho rằng “Hiển nhiên phần lớn tình hình tùy thuộc vào việc liệu ông Lâm có tiếp tục chỉ huy được sự trung thành của các quan chức cấp cao trong Bộ Công an cho đến Đại hội Đảng lần thứ 14 vào tháng 1/2026 hay không”.

Hồi đầu tháng 6, Thượng tướng Lương Tam Quang được bổ nhiệm làm Bộ trưởng Công an thay ông Tô Lâm. Ông Quang từng là thứ trưởng thường trực dưới quyền ông Lâm ở bộ này kể từ năm 2019. Việc ông Quang được thăng chức được xem là vẫn bảo đảm cho ông Lâm có sự ảnh hưởng đối với bộ, nơi ông là lãnh đạo lâu năm, ông David Brown bình luận.

Cựu nhà ngoại giao Mỹ am hiểu Việt Nam này nhận định rằng ông Tô Lâm đã loại bỏ các đối thủ bằng bộ máy an ninh trong tay cộng với việc thăng tiến lên chức Chủ tịch nước đặt ông ấy vào một vị trí vững chắc trong cuộc đua đến chức lãnh đạo đảng, và kết luận: “Có thể là ông Nguyễn Phú Trọng chưa có được người kế nhiệm chính thức, nhưng không thể phủ nhận tham vọng của ông Tô Lâm”.

Ở một góc nhìn khác, bà Elaine Pearson, Giám đốc châu Á của tổ chức theo dõi nhân quyền Human Rights Watch có trụ sở ở Mỹ, đăng bài trên trang tin tức Al Jazeera hôm 19/6 cho rằng việc thăng tiến của ông Tô Lâm là chỉ dấu xấu về nạn trấn áp của chính quyền Việt Nam đối với các nhà hoạt động, về việc chính quyền không dung thứ những lời chỉ trích và thù địch với các quyền dân sự, chính trị cơ bản.

Bà Pearson điểm lại chuỗi các vụ bắt bớ, trấn áp, sách nhiễu hàng loạt nhà hoạt động vì tiến bộ xã hội, nhà báo tự do, luật sư và các nhân vật đối lập trong nhiều năm trải dài từ 2016 đến gần đây, khi ông Tô Lâm đứng đầu Bộ Công an.

“Dưới thời ông Lâm, cơ quan an ninh đầy quyền lực của Việt Nam đã gần như xóa sổ phong trào nhân quyền non trẻ của đất nước. Các nhân viên an ninh đã bắt giữ hầu như tất cả những ai cố gắng thúc đẩy dân chủ và nhân quyền ở trong nước”, bà Pearson viết.

Khép lại bài bình luận của mình, bà Pearson nhắn nhủ: “Giờ đây, ở cương vị nguyên thủ quốc gia, ông Lâm sẽ tiếp nhiều phái đoàn quốc tế trong các dịp nghi lễ chính thức và đàm phán ngoại giao. Khi họ bắt tay ông ấy, những nhà ngoại giao chớ có quên rằng trên con đường đi lên nắm quyền, ông ấy đã để lại phía sau rất nhiều sự tàn phá, và cả những tổn hại mà ông ấy đã gây ra đối với nhân quyền ở Việt Nam”.

VOA cố gắng liên lạc với văn phòng của ông Tô Lâm để tìm hiểu phản ứng của họ về hai bài bình luận trên các trang nước ngoài nêu trên nhưng không có hồi đáp.

Trong nhiều dịp khác nhau, các nhà lãnh đạo và Bộ Ngoại giao Việt Nam bác bỏ những lời chỉ trích của các nước phương Tây và những tổ chức nhân quyền quốc tế về tình hình nhân quyền Việt Nam. Chính quyền của đất nước Đông Nam Á này thường xuyên khẳng định họ tôn trọng, bảo đảm và thúc đẩy các quyền tự do cơ bản của người dân nêu trong Hiến pháp Việt Nam và phù hợp với các công ước quốc tế.

Tại Hà Nội, tổng thống Nga gặp tất cả các nhà lãnh đạo chủ chốt của Việt Nam, bày tỏ mong muốn tăng cường trao đổi thương mại với « đối tác chiến lược toàn diện » - đang xây dựng một « nền ngoại giao cây tre » từ nhiều năm nay, có nghĩa là, « đủ mềm dẻo để ký những thỏa thuận với cả Matxcơva, Bắc Kinh hay Washington ». Theo nhật báo kinh tế Pháp Les Echos, « Putin trắc nghiệm « ngoại giao cây tre » của chính quyền Việt Nam ». Còn Le Figaro cho rằng « Ở Việt Nam, Putin thách thức vòng vây của phương Tây ».

Trong diễn đàn đăng trên báo Nhân Dân, cơ quan ngôn luận của đảng Cộng sản Việt Nam, tổng thống Nga ca ngợi những nỗ lực của Hà Nội « để bảo vệ một trật tự thế giới công minh dựa trên những nguyên tắc về công bằng cho tất cả các nước và cho khối phi liên kết trong công việc nội bộ của họ ». Ông Putin cũng cảm ơn Việt Nam đã thể hiện trung lập về chiến tranh Ukraina. Les Echos nhắc lại là Hà Nội chưa bao giờ cắt đứt mối quan hệ với đối tác truyền thống đã giúp đỡ, ủng hộ Việt Nam trong các cuộc chiến chống Pháp, chống Mỹ và trong thời gian chống Khmer Đỏ ở Cam Bốt.

Tuy nhiên, khối lượng vũ khí Nga giao cho Việt Nam đã giảm hẳn từ khi Matxcơva gây chiến ở Ukraina và bị phương Tây cấm vận. Giáo sư Carl Thayer, chuyên gia về Việt Nam, Đại học New South Wales ở Úc, được Les Echos trích dẫn, cho rằng « Việt Nam và Nga đã nghiên cứu nhiều cách để tránh các lệnh trừng phạt của phương Tây bằng cách rửa tiền thông qua VietSovPetro, liên doanh đầy lợi nhuận của hai nước trong lĩnh vực dầu khí. Cả hai nước đều có lợi ích chung là nối lại việc mua bán vũ khí nhưng Việt Nam đã bị tê liệt vì đe dọa trừng phạt của Hoa Kỳ ».

Washington đã cảnh cáo Hà Nội về việc đón tiếp nguyên thủ Nga vì coi đó là cơ hội để « ông Putin ca ngợi cuộc xâm lược (Ukraina) và cho phép ông ta bình thường hóa những tội ác gây ra ». Tuy nhiên, Hoa Kỳ cũng không thể ép Việt Nam chọn họ hay đồng minh truyền thống. Còn Hà Nội cũng phải cân nhắc giữa lợi ích kinh tế và chiến lược. Trao đổi thương mại với Nga chỉ còn 3,6 tỉ đô la năm 2023 trong khi với Mỹ là 110 tỉ đô la và với Trung Quốc là 170 tỉ đô la. Giáo sư Carl Thayer cho rằng « dù sao, Việt Nam không muốn nhìn thấy Nga suy yếu hay bị gạt sang bên lề trên trường quốc tế. Nga là một đối trọng có lợi cho những áp lực từ phía Trung Quốc và Hoa Kỳ ».

Nga - Bắc Triều Tiên trong « trục ma quỷ » ?

Trước khi đến Việt Nam, tổng thống Nga thăm Bắc Triều Tiên cấp Nhà nước, tăng cường « liên minh từ giờ mang rõ tính quân sự », theo nhận định của Le Monde.

Sau những ca ngợi hết lời về quan hệ song phương, dù ông Putin không đặt chân đến Bắc Triều Tiên từ gần 1/4 thế kỷ qua, nguyên thủ Nga ký với lãnh đạo Bắc Triều Tiên một thỏa thuận đối tác chiến lược toàn diện - nội dung được giữ bí mật nhưng có tầm quan trọng hơn những thỏa thuận được ký năm 1961, 2000 và 2001 - đặc biệt là có điều khoản về « tương trợ trong trường hợp bị tấn công ». Nga ký một thỏa thuận tương tự năm 2019 với Mông Cổ nhưng chỉ dừng ở bước « tham vấn » trong trường hợp một trong hai nước bị tấn công.

Le Monde nhận định « thỏa thuận được hình thành trong cấp bách trên chiến trường Ukraina » do Nga đang cần Bắc Triều Tiên hơn bao giờ hết để có được vũ khí, đạn dược tiếp tục cuộc chiến ở Ukraina. Từ giờ, thỏa thuận « được kéo dài và theo tinh thần đối đầu giữa các khối, đang biến phương Tây thành kẻ thù chung ». Tổng thống Putin « không loại trừ khả năng phát triển hợp tác kỹ thuật quốc phòng với CHND Triều Tiên ». Đây là điều mà theo Le Monde, Matxcơva vẫn tránh nhắc công khai vì đi ngược với những biện pháp trừng phạt của Liên Hiệp Quốc và cũng là lời thú nhận yếu kém. 

Hoa Kỳ và các đồng minh trong vùng quan ngại về những hệ quả từ việc Nga và Bắc Triều Tiên xích lại gần nhau, không chỉ trên chiến trường Ukraina mà còn đối với thế cân bằng ở Đông Á. Khái niệm « trục ma quỷ », có từ thời tổng thống Mỹ George W. Bush, đã xuất hiện trở lại trong các trung tâm tư vấn ở Washington, ngay khi Iran, thậm chí là Trung Quốc, bị đưa thêm vào trục này. Tuy nhiên, nhìn từ Matxcơva và Bình Nhưỡng, « một cấu trúc an ninh Á-Âu » mới đang được hình thành để thúc đẩy hình thành « một thế giới đa cực mới », chứ không phải là một liên minh tình thế giữa hai nước bị phương Tây « ruồng bỏ ».

Ngoài nhận được tiền bán vũ khí cho Nga, Bình Nhưỡng sẽ được giao dầu lửa, lương thực. Hai nước sẽ xây một cây cầu trên sông Tumen nối biên giới và hợp tác trong lĩnh vực y tế. Các doanh nghiệp Nga quan tâm tới nguồn nhân lực dồi dào và rẻ từ Bắc Triều Tiên để bổ sung cho thiếu hụt trên thị trường lao động, vì bị được huy động ra chiến trường.

Tuy nhiên, Le Monde cũng nêu một số hạn chế về mối quan hệ nồng ấm hơn giữa Nga và Bắc Triều Tiên. Thứ nhất, tại diễn đàn Kinh Tế Saint-Peterburg ngày 06/06, tổng thống Nga đã « đánh giá cao » việc « Seoul không giao vũ khí đến vùng xung đột » dù Hàn quốc bán hàng loạt vũ khí cho các nước phương Tây để được giao cho Kiev. Nga cũng muốn nối lại đường bay với Hàn Quốc. Tiếp theo, nếu như Trung Quốc thở phào trút được phần nào gánh nặng hỗ trợ kinh tế Bắc Triều Tiên, thì Bắc Kinh cũng quan ngại rằng sự năng nổ của Nga sẽ chỉ khuyến khích thêm những hành động leo thang gây bất ổn của Bình Nhưỡng. Thêm vào đó, Bắc Kinh cũng nhiều lần bày tỏ quan ngại về việc Nga coi nhẹ vì luôn mang hạt nhân ra dọa.

Liên Hiệp Châu Âu trừng phạt khí hỏa lỏng của Nga

Đúng lúc tổng thống Nga công du hai nước đối tác châu Á, tối 20/06, « Khối 27 nước trừng phạt ngành công nghiệp khí hỏa lỏng Nga », theo nhật báo Les Echos. Đây là loạt trừng phạt thứ 14 kể từ khi Matxcơva xâm lược Ukraina tháng 02/2022 và là lần đầu tiên nhắm vào ngành công nghiệp khí đốt Nga thông qua việc cấm trung chuyển khí hỏa lỏng (GNL) Nga trên lãnh thổ Liên Âu.

Cụ thể, khí hỏa lỏng Nga vẫn được nhập vào châu Âu nhưng từ giờ Nga không được sử dụng các cảng của châu Âu (Zeebruges ở Bỉ, Montoir-de-Bretagne ở Pháp) để chuyển GNL sang các nước khác như Thổ Nhĩ Kỳ, Trung Quốc, Đài Loan. Nga sẽ phải sử dụng tuyến đường Bắc Cực nhưng lại bị hạn chế về đội tàu phá băng. Bruxelles dự kiến giảm được 1/4 thu nhập từ nguồn này của Nga. Biện pháp trừng phạt mới dự kiến được ngoại trưởng các nước Liên Âu thông qua ngày 24/06.

Hải quan Pháp « giăng bẫy » tài sản của các nhà tài phiệt Nga

Ngay từ những ngày đầu Nga xâm lược Ukraina, hải quan Pháp cũng khẩn trương điều tra để tài sản của các nhà tài phiệt Nga không « bốc hơi » nhằm lách trừng phạt. Vấn đề được báo Le Figaro nêu trong phóng sự : « Bercy (bộ Tài Chính Pháp) và Hải quan bẫy tài sản của tài phiệt Nga như thế nào ? »

Điều 459 của luật hải quan Pháp quy định việc lách các lệnh trừng phạt cũng bị xử lý như hành vi buôn bán vũ khí và ma túy. Theo tổng kết mới nhất, 7 máy bay trực thăng và 9 du thuyến sang trọng đã bị phong tỏa hoặc bị tịch thu trong năm 2023. Đây cũng là năm Liên Hiệp Châu Âu ban hành 3 loạt trừng phạt nhắm vào Nga. Để lập được danh sách và xác định những tài sản « bị nhắm đến », một đội phản ứng nhanh gồm nhiều cơ quan trực thuộc kho bạc, hải quan… có nhiệm vụ tìm nguồn gốc của những tòa nhà, biệt thự, đất đai liên quan đến những cá nhân bị trừng phạt thông qua « mạng lưới cảnh báo chống rửa tiền gồm các ngân hàng, các nhà môi giới bất động sản, công ty bảo hiểm… ».

Pháp đang phong tỏa khoảng 1 tỉ euro tiền trong ngân hàng và khoảng 750 triệu euro bất động sản khác. Vụ án được phá vỡ gần đây nhất là một công ty ở Seine-Saint-Denis đã ngụy trang giấy tờ để chuyển các loại linh kiện điện tử, phụ tùng ô tô, xe tải… sang Nga.

10 ngày trước bầu cử Hạ Viện Pháp : Các chính đảng đôn đáo vận động

Càng gần đến ngày bầu cử vòng 1, chủ đề bầu cử Hạ Viện Pháp tiếp tục được đề cập sôi nổi trên các nhật báo Pháp. Le Monde nêu những giả thuyết về liên minh giữa các đảng phái, cùng với bài viết về « Macron chủ yếu nhắm đến cánh tả ». Dù các đồng minh tha thiết kêu gọi đừng phát biểu nhưng tổng thống Pháp vẫn quyết định chỉ trích chương trình của cánh tả, đặc biệt là liên minh Mặt Trận Bình Dân mới. « Đâu là những giải pháp nào để điều tiết khủng hoảng nhà ở ? » cũng là câu hỏi lớn được Le Monde nêu lên.

Chủ đề này cũng được Les Echos phân tích trong bài viết « các tỉnh chịu sức ép vì bị giảm thu nhập bất động sản » sau khi các khoản thuế, phí trước bạ bị giảm đến 23,4% trong 5 tháng đầu năm 2024 so với cùng kỳ năm 2023. Nhìn rộng hơn, một bài phân tích được đăng trên nhật báo kinh tế cho rằng « Kỳ bầu cử lập pháp là cuộc trưng cầu dân ý về nợ » trong bối cảnh Pháp vừa bị Liên Hiệp Châu Âu « kỷ luật » về khối lượng nợ vượt quá giới hạn 3% GDP theo quy định của khối, thế nhưng rất nhiều đảng vẫn hứa « bạt mạng » tăng các loại phúc lợi xã hội.

Trang nhất và hồ sơ lớn của nhật báo Libération chỉ trích đảng cực hữu « Tập Hợp Dân Tộc (RN) : Lá phiếu chống thiên nhiên » vì với chương trình chống điện gió, cổ vũ cho năng lượng hóa thạch, bảo vệ thuốc trừ sâu… của cực hữu, nếu được áp dụng, sẽ là thảm họa cho môi trường.

Còn nhật báo La Croix băn khoăn với câu hỏi trên trang nhất : « Bầu cử lập pháp : Thanh niên đâu hết rồi ? ». Chỉ 1/3 trong số họ tham gia cuộc bầu cử châu Âu, tỉ lệ này có thể cao hơn trong kỳ bầu cử lập pháp trước thời hạn. Tuy nhiên, một thực tế được nhật báo Công giáo ghi nhận là « cả một thế hệ trẻ bị phân tán trước cực hữu », trong đó phải kể đến tâm lý « mất niềm tin » vào lá phiếu « vì cha mẹ chúng tôi đi bỏ phiếu cả đời mà chẳng có gì thay đổi ».

Le Figaro quan tâm đến câu hỏi : « Ai sẽ được lợi nếu tỉ lệ tham gia bầu cử lập pháp tăng cao ? ». Theo thăm dò của IFOP-Fiducial cho Le Figaro, khoảng 64% cử tri dự định đi bầu cử ngày 30/06, tăng 16,5% so với năm 2022. Và « ba phe hy vọng hưởng lợi từ việc cử tri được huy động đông đảo », gồm đảng Tập Hợp Dân Tộc (RN) chiếm ưu thế, với khoảng 34% số phiếu và tiếp tục là lực lượng chính trị lớn nhất, tiếp theo là cánh tả trỗi dậy với khoảng 29% số phiếu và phe của tổng thống Macron kháng cự với 22% ý định bỏ phiếu. Theo Le Figaro, thủ tướng Gabriel Attal đang cố thể hiện bản thân « để duy trì vị trí ở điện Matignon và tập trung vào lĩnh vực kinh tế ».

Hoa Kỳ hôm 20/6 kêu gọi Việt Nam ủng hộ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine sau chuyến thăm của ông Vladimir Putin tới Hà Nội, một phần trong chuyến công du châu Á ngắn ngày của Tổng thống Nga nhằm tìm cách củng cố các liên minh trước các chế tài ngày càng gia tăng của phương Tây nhắm vào Moscow.

“Chúng tôi hy vọng rằng bất kỳ quốc gia nào, khi tham gia đối thoại với chính phủ Nga, và đặc biệt là khi tiếp đón các nhà lãnh đạo từ chính phủ Nga, sẽ thể hiện rõ sự tôn trọng của họ đối với các nguyên tắc của Hiến chương Liên hiệp quốc, bao gồm chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, và truyền đạt rằng những nguyên tắc đó phải được duy trì trên toàn thế giới,” phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Matthew Miller nói với đài VOA trong cuộc họp báo hôm 20/6.

Nhà ngoại giao Mỹ tới Hà Nội

Trong khi đó, nhà ngoại giao hàng đầu của Bộ Ngoại giao Mỹ về châu Á đang tới Hà Nội để tái khẳng định mối quan hệ sau khi Mỹ và Việt Nam nâng cấp mối quan hệ song phương vào năm ngoái.

Theo thông cáo báo chí của Bộ Ngoại giao, ông Daniel J. Kritenbrink, phụ tá ngoại trưởng đặc trách các vấn đề Đông Á và Thái Bình Dương, sẽ tới Hà Nội từ ngày 21 đến 22 tháng 6.

Ông Kritenbrink sẽ gặp các quan chức cấp cao của chính phủ Việt Nam “để nhấn mạnh cam kết mạnh mẽ của Hoa Kỳ trong việc thực hiện Quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện Hoa Kỳ-Việt Nam và hợp tác với Việt Nam để hỗ trợ một khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương tự do và rộng mở,” thông cáo cho biết.

Ông Miller nói chuyến đi của ông Kritenbrink đã được lên kế hoạch “rất lâu trước” chuyến thăm Hà Nội của ông Putin.

Việt Nam duy trì ba cấp độ quan hệ ngoại giao với các nước: Quan hệ đối tác toàn diện; Quan hệ đối tác chiến lược; và Quan hệ đối tác chiến lược toàn diện.

Hoa Kỳ, Trung Quốc và Nga nằm trong số những quốc gia duy trì quan hệ cấp cao với Việt Nam.

Các quan chức Mỹ không có đánh giá, khi được các phóng viên hỏi, liệu có dấu hiệu nào cho thấy các công ty hoặc người Việt Nam đang hỗ trợ vật chất cho Moscow trong cuộc chiến với Ukraine hay không, hoặc liệu Washington có cảnh cáo Hà Nội chớ có làm điều đó hay không.

Tại Toà Bạch Ốc, ông John Kirby, cố vấn truyền thông của Hội đồng An ninh Quốc gia, nói với các phóng viên rằng Hoa Kỳ sẽ “tập trung vào việc tiếp tục làm sâu sắc hơn” Quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện với Việt Nam và “mở rộng, cải thiện mối quan hệ này vì lợi ích chung của chúng ta đối với mỗi bên và với khu vực.”

Chuyến thăm Triều Tiên của ông Putin

Hôm 20/6, Nga và Việt Nam đã cam kết tăng cường quan hệ trong chuyến thăm cấp nhà nước của ông Putin nhằm củng cố các liên minh của ông để chống lại những nỗ lực của phương Tây hầu cô lập Moscow trong cuộc chiến ở Ukraine.

Chủ tịch nước Việt Nam Tô Lâm nói với các phóng viên sau cuộc hội đàm với ông Putin rằng Nga và Việt Nam “mong muốn thúc đẩy hợp tác về quốc phòng, an ninh, giải quyết các thách thức an ninh phi truyền thống trên cơ sở luật pháp quốc tế, vì hòa bình, an ninh trong khu vực và trên thế giới”.

Ông Putin đã tới Việt Nam, một đồng minh thân cận của Moscow kể từ Chiến tranh Lạnh, sau cuộc hội đàm ở Bình Nhưỡng với nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un. Nga-Triều đã ký một hiệp ước phòng thủ chung.

Ông William Courtney, thành viên cấp cao của tổ chức Rand Research, nói về chuyến đi của ông Putin tới Việt Nam trong bối cảnh Nga đang có cuộc chiến ở Ukraine và Nga ngày càng bị cô lập vì cuộc chiến đó.

Ông Courtney nói: “Chắc chắn Việt Nam phụ thuộc vào Nga về dầu mỏ, thiết bị quân sự và một số công nghệ”. “Tuy nhiên, Việt Nam dường như đang cố gắng có khoảng mở rộng của mình để tìm kiếm các hướng khác cho thiết bị quân sự. Một lý do có thể là Việt Nam nhận thấy nhiều thiết bị quân sự của Nga hoạt động kém ở Ukraine”.

Tại Washington, Dân biểu Đảng Cộng hòa Mike Turner, chủ tịch Ủy ban Tình báo Thường trực của Hạ viện Hoa Kỳ, bày tỏ quan ngại về khả năng Nga cung cấp cho Triều Tiên hỗ trợ công nghệ để cải thiện phi đạn đạn đạo tầm xa và khả năng tấn công trực tiếp nhắm vào Hoa Kỳ.

“Tôi nghĩ tất cả chúng ta đều trực giác cảm nhận được rằng Trung Quốc, Nga, Triều Tiên, Iran đang hợp tác cùng nhau trong việc phát triển năng lực cũng như trong việc đe dọa Hoa Kỳ. Tôi nghĩ những cuộc gặp mang tính biểu tượng này sẽ cho phép chúng ta tập trung vào vấn đề này như một mối đe dọa đã và đang xảy ra”, ông Turner nói trong một sự kiện tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế có trụ sở tại Washington.

Không có lựa chọn rõ ràng nào, Trung Quốc dường như đang giữ khoảng cách khi Nga và Triều Tiên xích lại gần nhau hơn với một hiệp ước quốc phòng mới có thể làm nghiêng cán cân quyền lực giữa ba quốc gia độc tài này.

Các chuyên gia cho rằng các nhà lãnh đạo Trung Quốc có thể đang lo lắng về khả năng mất ảnh hưởng đối với Triều Tiên sau khi nhà lãnh đạo Kim Jong Un và Tổng thống Nga Vladimir Putin ký thỏa thuận trong tuần này, và điều đó có thể làm tăng sự bất ổn trên Bán đảo Triều Tiên như thế nào.

Bắc Kinh cũng có thể đang gặp khó khăn trong việc đưa ra phản ứng trước mối quan hệ đối tác Nga-Triều có thể là mạnh mẽ nhất kể từ Chiến tranh Lạnh vì họ có các mục tiêu mâu thuẫn nhau: giữ hòa bình trên bán đảo Triều Tiên trong khi chống lại Mỹ và các đồng minh phương Tây trên sân khấu toàn cầu.

Bắc Kinh cho đến nay vẫn chưa bình luận về thỏa thuận Nga-Triều vốn quy định cả hai nước cung cấp hỗ trợ quốc phòng cho nhau nếu bên kia bị tấn công. Trung Quốc chỉ nhắc lại các tuyên bố soạn sẵn rằng họ tìm cách duy trì hòa bình và ổn định trên Bán đảo Triều Tiên và thúc đẩy một giải pháp chính trị cho vấn đề Nam-Bắc Triều Tiên bị chia cắt.

Ông Victor Cha, phó chủ tịch cấp cao phụ trách châu Á và Hàn Quốc tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, cho biết phản ứng của Trung Quốc là “rất yếu”, đồng thời cho biết thêm rằng đó có thể là dấu hiệu cho thấy Bắc Kinh vẫn chưa biết phải làm gì.

Ông nói: “Mọi lựa chọn đều là một lựa chọn tồi.” “Bạn không thể đưa ra quyết định vì có quan điểm cạnh tranh rất mạnh mẽ hoặc… bạn không thể đưa ra quyết định vì bạn không biết cách đánh giá tình hình.”

Một số người ở Bắc Kinh có thể hoan nghênh quan hệ đối tác Nga-Triều như một cách để đẩy lùi sự thống trị của Mỹ trong các vấn đề thế giới, nhưng ông Cha nói rằng “cũng có rất nhiều khó chịu” ở Trung Quốc, nước không muốn mất đi ảnh hưởng đối với người hàng xóm của mình cho Nga, không muốn chứng kiến một cường quốc hạt nhân gây bất ổn ngay trước cửa nhà mình và không muốn đưa xung đột ở châu Âu sang châu Á.

Nhưng Trung Quốc không công khai nêu lên những lo ngại này. “Họ không muốn đẩy ông Kim Jong Un sâu hơn vào vòng tay của ông Vladimir Putin,” ông Cha nói, đề cập đến lãnh đạo hai nước.

Ông Lâm Kiếm, phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Trung Quốc, từ chối bình luận về thỏa thuận mới. “Hợp tác giữa Nga và Cộng hoà Dân chủ Nhân dân Triều Tiên là vấn đề giữa hai quốc gia có chủ quyền. Chúng tôi không có thông tin về vấn đề liên quan”, ông nói.

Ông John Kirby, phát ngôn viên an ninh quốc gia của Tòa Bạch Ốc, nói với các phóng viên rằng hiệp ước giữa Nga và Triều Tiên “nên là mối lo ngại đối với bất kỳ quốc gia nào tin rằng các nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc phải được tuân thủ”. Hội đồng Bảo an đã áp đặt các chế tài đối với Triều Tiên nhằm cố gắng ngăn chặn nước này phát triển vũ khí hạt nhân.

Ông Kirby cũng cho biết thỏa thuận này “nên là mối quan tâm của bất kỳ ai cho rằng hỗ trợ người dân Ukraine là điều quan trọng cần làm. Và chúng tôi nghĩ rằng mối quan ngại đó sẽ được chia sẻ bởi Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa.”

Ông Alexander Gabuev, giám đốc Trung tâm Carnegie Nga Eurasia, cho biết: Một lĩnh vực mà Trung Quốc có thể lo ngại là liệu Nga có giúp đỡ chương trình vũ khí của Triều Tiên bằng cách chia sẻ công nghệ tiên tiến hay không.

Ông nói: “Nếu Trung Quốc thực sự lo ngại, họ có đòn bẩy ở cả Nga và Triều Tiên và có thể họ sẽ cố gắng đặt ra một số hạn chế cho mối quan hệ đó”.

Cuộc gặp giữa ông Putin và ông Kim tuần này là chương mới nhất trong nhiều thập niên của mối quan hệ chính trị và quân sự phức tạp ở Đông Á, nơi Đảng Cộng sản Trung Quốc, từng là kẻ yếu thế, đã nổi lên như một cường quốc hàng đầu có ảnh hưởng đối với cả Triều Tiên và Nga.

Điều đó và những diễn biến khác đã làm dấy lên báo động ở Mỹ rằng Bắc Kinh, hiện là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, có thể thách thức trật tự thế giới do Mỹ dẫn đầu bằng cách liên kết với các nước như Nga, Triều Tiên và Iran. Bắc Kinh đã bác bỏ cáo buộc đó.

Bà Sun Yun, giám đốc chương trình Trung Quốc tại Trung tâm Stimson, cho biết Bắc Kinh không muốn thành lập liên minh ba bên với Triều Tiên và Nga, bởi vì họ “cần để ngỏ các lựa chọn của mình”.

Bà nói, một liên minh như vậy có thể đồng nghĩa với một cuộc Chiến tranh Lạnh mới, điều mà Bắc Kinh cho rằng họ quyết tâm tránh, và việc tự khóa mình với Bình Nhưỡng và Moscow sẽ đi ngược lại mục tiêu của Trung Quốc là duy trì mối quan hệ với châu Âu và cải thiện quan hệ với Nhật Bản và Hàn Quốc.

Bà Sun nói thêm rằng việc xích lại gần nhau giữa Triều Tiên và Moscow “mở ra những khả năng và tiềm ẩn sự không chắc chắn, nhưng dựa trên những gì đã xảy ra cho đến nay, tôi không nghĩ rằng lợi ích quốc gia của Trung Quốc đã bị tổn hại bởi điều này”.

Ông Danny Russel, nhà ngoại giao hàng đầu của Mỹ về châu Á trong chính quyền Obama, cho biết mối quan hệ chặt chẽ hơn giữa ông Putin và ông Kim có thể làm suy yếu ảnh hưởng của Bắc Kinh và khiến nước này trở thành “kẻ thua cuộc lớn nhất”.

Ông nói: “Ngoài sự khó chịu trước việc ông Putin xâm nhập vào khu vực mà hầu hết người Trung Quốc coi là phạm vi ảnh hưởng của họ, cái giá thực sự mà Trung Quốc phải trả là sự bao bọc của Nga mang lại cho Triều Tiên quyền miễn trừ lớn hơn và có cơ hội hành động mà không tính đến lợi ích của Bắc Kinh”.

Ông Russel, hiện là phó chủ tịch phụ trách an ninh quốc tế và ngoại giao tại Viện Chính sách Xã hội Châu Á, cho biết ông Kim rất mong muốn giảm sự phụ thuộc của đất nước mình vào Trung Quốc.

Ông nói: “Việc làm suy yếu đòn bẩy của Trung Quốc có nghĩa là ông Kim Jong Un có thể coi thường những lời kêu gọi kiềm chế của Bắc Kinh và điều đó có nhiều khả năng tạo ra hỗn loạn vào thời điểm (lãnh đạo Trung Quốc) Tập Cận Bình rất muốn ổn định”.

Theo ông Putin, Nga sẽ nâng cấp kho vũ khí hạt nhân và xem đây như một nhân tố chính trong việc bảo vệ an ninh quốc gia.

Ông Putin muốn nâng cấp kho vũ khí hạt nhân

Bình luận này được đưa ra khi căng thẳng leo thang giữa Nga và phương Tây về cuộc xung đột ở Ukraine, vốn đang trong năm thứ ba từ lúc ông Putin phát động "chiến dịch quân sự đặc biệt" ở Ukraine.

Các nước phương Tây đã phản đối chiến dịch này và chi tiền viện trợ vũ khí cho Ukraine. Trước đây, ông Putin cảnh báo Nga có thể sử dụng mọi phương cách đang có để tự vệ, khi sự tồn vong của nước này gặp nguy cơ.

Tháng trước, Nga cho rằng cần phải gửi một thông điệp tới phương Tây và đã tiến hành tập trận triển khai vũ khí hạt nhân phi chiến thuật.

Nga muốn đối thoại hạt nhân với Mỹ nhưng phải bàn về Ukraine

Hôm 21-6, Điện Kremlin khẳng định Nga cảm thấy cần phải thảo luận với Mỹ về an ninh, tuy nhiên các thảo luận này phải "toàn diện" và bao gồm chủ đề về Ukraine.

Theo phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov, việc đàm phán về rủi ro hạt nhân sẽ không thể tách rời khỏi các vấn đề riêng lẻ được tích lũy lâu nay.

"Vì vậy chúng tôi cởi mở với đối thoại, nhưng một cuộc đối thoại toàn diệnnhư vậy phải đề cập tới tất cả các khía cạnh, bao gồm khía cạnh liên quan tới cuộc xung đột Ukraine, liên quan trực tiếp tới sự tham gia trực tiếp của Mỹ trong cuộc xung đột", ông Peskov nói.

Mỹ là nước viện trợ vũ khí mạnh mẽ nhất cho Ukraine, và Nga thường tố cáo Washington đóng vai trò "trực tiếp" trong cuộc xung đột với Nga. 

Matxcơva cho rằng việc viện trợ này là một phần trong âm mưu thổi lửa vào xung đột, và mục tiêu cuối cùng của Mỹ và phương Tây không gì khác ngoài mang tới một "thất bại chiến lược" cho Nga. Mỹ luôn bác bỏ lập luận này.

Liên Hiệp Quốc cảnh báo cướp bóc ở Dải Gaza

Ngày 21-6, Liên Hiệp Quốc khẳng định trách nhiệm của Israel - với tư cách những người chiếm đóng Dải Gaza - là khôi phục trật tự công cộng và sự an toàn tại lãnh thổ Palestine, nhằm giúp tạo điều kiện cho viện trợ nhân đạo.

Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Antonio Guterres mô tả tình trạng "hoàn toàn vô pháp" ở Gaza, nơi nạn đói đang đe dọa 2,3 triệu dân sau hơn 8 tháng chiến tranh giữa Israel và tổ chức Hồi giáo Hamas của người Palestine. Ông nhắc lại chuyện "hầu hết các xe tải chở hàng nhân đạo ở Gaza đang bị cướp phá".

Israel và Hamas "giáp lá cà", hàng chục người Palestine chết

Cuộc chiến giữa Israel và Hamas tiếp tục diễn ra khốc liệt trên thực địa. Hôm 21-6, các lực lượng Israel tấn công thành phố Rafah miền nam Dải Gaza và các nơi khác, làm chết ít nhất 45 người Palestine khi quân đội giao tranh.

Reuters dẫn lời người dân và quân đội Israel xác nhận thương vong do giao tranh cận chiến nêu trên.

Israel đang cố gắng việc kiểm soát hoàn toàn Rafah, khu vực trú ẩn an toàn cuối cùng của số đông người Palestine giáp biên giới với Ai Cập. Từ tháng 5 tới nay, Rafah trở thành mục tiêu của Israel khi nước này cho rằng Hamas đang lẩn trốn tại đây.

Mỹ phá hủy thiết bị của Houthi trên Biển Đỏ

Hôm 21-6, quân đội Mỹ thông báo đã phá hủy 4 tàu và 2 máy bay không người lái của lực lượng Houthi tại Yemen.

Đây là diễn biến tiếp theo trong các nỗ lực ngăn chặn Houthi, tổ chức đã tiến hành một loạt vụ tấn công tàu thuyền trên Biển Đỏ trong thời gian qua. Houthi đã hành động với danh nghĩa phản đối Israel, đồng thời ủng hộ người Palestine ở Dải Gaza.

Trên mạng xã hội X (Twitter), Bộ Chỉ huy Trung tâm Mỹ (CENTCOM) thông tin rằng việc phá hủy tàu và máy bay nêu trên không gây ra thương vong hay thiệt hại đối với tàu thuyền qua lại trên Biển Đỏ.

Hoạt động của quân đội Mỹ diễn ra sau khi tàu chở hàng Tutor của Hy Lạp đã bị tấn công 2 lần hôm 12-6 và bị chìm ở Biển Đỏ ngày 18-6.

Yoga trên toàn cầu