'Lằn ranh đỏ' ngăn Nga - Ukraine đàm phán hòa bình

Thứ Ba, 27 Tháng Mười Hai 20225:00 CH(Xem: 1402)
'Lằn ranh đỏ' ngăn Nga - Ukraine đàm phán hòa bình

Sau hơn 9 tháng xung đột, giao tranh giữa Nga với Ukraine vẫn diễn ra khốc liệt và chưa có dấu hiệu hạ nhiệt. Nhiều lời kêu gọi hai bên ngồi vào bàn đàm phán để thảo luận về một thỏa thuận hòa bình đã được đưa ra, song triển vọng về con đường hòa bình để chấm dứt xung đột vẫn rơi vào bế tắc.

Nút thắt lớn nhất hiện nay nằm ở Crimea, bán đảo trên Biển Đen mà Nga đã sáp nhập vào lãnh thổ từ năm 2014 và trở thành "lằn ranh đỏ" mà hai bên đều coi là vấn đề không thể nhân nhượng trong xung đột hiện nay. Tổng thống Volodymyr Zelensky từng tuyên bố chiến sự chỉ có thể kết thúc khi Crimea trở về với Ukraine, trong khi Moskva khẳng định không bao giờ từ bỏ bán đảo này.

"Chỉ khi nào Crimea trở lại, điều đó mới đồng nghĩa hòa bình được khôi phục thực sự", ông Zelensky nói hồi tháng 10. "Khả năng tiến công của Nga sẽ hoàn toàn bị vô hiệu hóa khi lá cờ Ukraine trở lại đúng vị trí của nó, tại các thành phố và làng mạc ở Crimea".

Khách du lịch đi dọc bờ kè của Vịnh Sevastopol gần Đài tưởng niệm Tàu đắm ở Crimea hồi tháng 5. Ảnh: AP.

Khách du lịch đi dọc bờ kè của Vịnh Sevastopol ở Crimea hồi tháng 5. Ảnh: AP.

Nhưng trong 8 năm qua, sáp nhập Crimea đã trở thành một thành tựu quan trọng của Tổng thống Nga Vladimir Putin. Ông đã nhiều lần khẳng định rằng sẽ không dung thứ bất kỳ nỗ lực nào của Ukraine nhằm giành lại bán đảo này.

Đà phản công gần đây của quân đội Ukraine trên chiến trường miền nam đang khiến mục tiêu tái chiếm Crimea trở nên khả thi hơn, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Phương Tây lo ngại một chiến dịch tấn công của Ukraine vào Crimea có thể kích động Nga thực hiện những hành động quyết liệt, đặc biệt là khi Điện Kremlin từng ám chỉ khả năng sử dụng vũ khí hạt nhân để bảo vệ "toàn vẹn lãnh thổ".

Một số quan chức phương Tây từng hy vọng rằng một thỏa thuận trong đó Ukraine chấp nhận từ bỏ Crimea sẽ là cơ sở để hai bên hướng tới chấm dứt xung đột bằng con đường ngoại giao. Nhưng người Ukraine lại coi ý tưởng đó là "ngây thơ một cách nguy hiểm", trong khi Nga nói rằng họ sẽ không đàm phán về những gì đã là của mình.

Theo giới chuyên gia, những tuyên bố đầy cứng rắn từ cả đôi bên đối với Crimea cho thấy tính chất khó giải quyết của cuộc xung đột. Nếu giao tranh thực sự nổ ra trên bán đảo, hệ lụy sẽ rất khủng khiếp.

Hồi tháng 10, sau vụ nổ gây hư hại cây cầu Crimea mà Moskva cáo buộc do Kiev thực hiện, Nga đã phát động chiến dịch không kích liên tục nhằm vào các cơ sở hạ tầng năng lượng thiết yếu của Ukraine, có nguy cơ đẩy nước này vào một thảm họa nhân đạo trong mùa đông.

Cầu Crimea sau vụ nổ ngày 8/10. Ảnh: Reuters.

Cầu Crimea sau vụ nổ ngày 8/10. Ảnh: Reuters.

Sau khi Ukraine giải phóng Kherson, nơi mà Moskva từng tuyên bố sẽ "thuộc về nước Nga mãi mãi", ông Dmitry Medvedev, phó chủ tịch Hội đồng An ninh Nga, tuyên bố sẽ có một "ngày phán xét" trong trường hợp xảy ra bất kỳ cuộc tấn công nào vào Crimea.

Trong khi đó, Ukraine đang lên phương án cho việc tái kiểm soát Crimea, thậm chí đã vạch kế hoạch trục xuất hàng nghìn công dân Nga chuyển đến bán đảo sinh sống sau năm 2014.

"Tất cả các công dân Nga đến Crimea, trừ một số trường hợp ngoại lệ hiếm hoi, đều tới đây một cách bất hợp pháp. Vì vậy, chúng tôi đề ra một phương án là tất cả những người này phải rời đi", Tamila Tasheva, người được chính quyền Tổng thống Zelensky bổ nhiệm làm đại diện thường trực tại Crimea, nói.

"Đây là vấn đề an ninh của chúng tôi", Tasheva nhấn mạnh. "Nếu tất cả những công dân Nga này vẫn ở trên lãnh thổ Crimea, họ sẽ luôn là mối đe dọa đối với toàn vẹn lãnh thổ của đất nước chúng tôi".

Nhưng Nga không có ý định từ bỏ quyền kiểm soát đối với Crimea, khiến các quan chức phương Tây lo ngại về những biện pháp quyết liệt mà Moskva có thể thực hiện nếu Ukraine tìm cách giành lại bán đảo.

Nikolay Petrov, nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Chatham House có trụ sở tại London, đánh giá ý tưởng rằng ông Putin sẽ từ bỏ Crimea là điều "hoàn toàn không thể xảy ra" và các chính sách tái kiểm soát được chính quyền Tổng thống Zelensky công bố từ năm 2021 có thể là một trong những yếu tố thúc đẩy Nga phát động chiến dịch quân sự.

Trong một cuộc phỏng vấn gần đây, David Richards, cựu tham mưu trưởng quân đội Anh, cho rằng nếu quyết giành lại Crimea, Ukraine có nguy cơ thổi bùng một cuộc xung đột hạt nhân.

"Ông Putin có thể sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật để ngăn chặn kịch bản đó", Richards cảnh báo.

Dù vậy, một số quan chức phương Tây vẫn hy vọng rằng thỏa thuận về Crimea có thể là chìa khóa để chấm dứt xung đột, lưu ý rằng Tổng thống Zelensky trên thực tế cởi mở với những nhượng bộ tiềm tàng hơn những gì ông nói.

Tổng thống Nga Putin (ngoài cùng bên phải) thăm cầu Crimea hôm 5/12. Ảnh: AFP.

Tổng thống Nga Putin (ngoài cùng bên phải) thăm cầu Crimea hôm 5/12. Ảnh: AFP.

Trong các cuộc đàm phán hòa bình hồi tháng 3, Kiev đã thể hiện họ sẵn sàng đàm phán riêng về tình trạng của Crimea, làm tăng cơ hội Tổng thống Zelensky có thể coi Crimea là lãnh thổ khác với 4 tỉnh mà Nga đang kiểm soát ở Ukraine. Kiev luôn khẳng định 4 tỉnh này phải được trả lại cho người Ukraine.

"Hai bên vẫn có thể đạt được một thỏa thuận nào đó, như cho phép Nga kiểm soát Crimea trong một khoảng thời gian nhất định", Richards nói.

Dù vậy, một số người ở cả Nga và Ukraine đều tin rằng xung đột bắt nguồn từ Crimea thì phải kết thúc ở Crimea.

"Trước xung đột, tôi cho rằng vấn đề Crimea sẽ mất nhiều thập kỷ để giải quyết, nhưng giờ nó đã trở nên rõ ràng hơn", Mikhail Khodorkovsky, cựu trùm dầu mỏ Nga, người thường xuyên phản đối chính sách của Tổng thống Putin, nói. "Thật khó tưởng tượng xung đột sẽ kết thúc mà Crimea không trở lại với Ukraine".

Vũ Hoàng (Theo Washington Post)

Gửi ý kiến của bạn
Tên của bạn
Email của bạn