• Bryan Lufkin
  • BBC Worklife
Getty Images

Nguồn hình ảnh, Getty Images

"Sau khi làm việc tại nhà hơn một năm, tôi cần thay đổi không khí," Vedika Bhaia, doanh nhân tiếp thị và nhà sáng tạo nội dung ở Kolkata, nói.

Hè năm ngoái, cô và một người bạn đã làm một chuyến du lịch bụi dài 15 ngày qua Thung lũng Parvati của Ấn Độ, đi trekking từ nhà nghỉ này đến nhà nghỉ kia, khám phá môi trường tự nhiên và chơi dù lượn - làm tất cả mọi thứ trong khi vẫn cân bằng toàn bộ khối lượng công việc trên laptop.

Bhaia nói tâm lý 'làm việc từ bất cứ đâu' do đại dịch tạo ra đã thúc đẩy cô làm chuyến đi kết hợp công việc và vui chơi này. "Tôi biết đi chơi là liều thuốc nhiệm màu cho sức khỏe tinh thần của tôi, giúp tôi vượt qua sự bế tắc sáng tạo mà tôi đang vấp phải," cô nói.

Không chỉ Bhaia mới vậy; 'Workcations', tức đi chơi kết hợp đi làm, đã trở nên xu thế mạnh mẽ ở nhiều nước.

Workcation là từ ghép work, tức làm việc, và vacation, tức đi chơi - chẳng hạn đặt nhà gỗ trên núi trong một tuần trong lúc làm việc từ xa toàn thời gian, đã trở nên phổ biến vào đầu dịch, khi nhiều nhân viên tháo chạy khỏi những căn hộ chen chúc trong thời gian phong tỏa.

Workcation là sự phát triển lên của bleisure: tức là kết hợp đi công tác với đi chơi; hãy nghĩ về cách làm quen thuộc là đi loanh quanh thành phố thêm một kỳ cuối tuần sau hội nghị, hoặc tranh thủ lấy vài ngày phép năm trong khi đi công tác.

Bây giờ, khi đại dịch bước vào năm thứ ba, ngay cả khi số ca nhiễm giảm trên toàn cầu thì vẫn không có dấu hiệu cho thấy workcation chững lại khi các công ty tiếp tục có chính sách làm việc từ xa.

Năm ngoái, có đến 85% trong số 3.000 nhân viên Ấn Độ nói trong một cuộc thăm dò rằng họ đã đi workcation vào năm 2021. Hơn 1/4 người lao động Canada cho biết họ muốn đi một lần trong năm nay; trong một nghiên cứu toàn cầu ở 8 nước, 65% trong số 5.500 người được vấn ý cho biết họ tính kéo dài chuyến đi làm việc thành đi chơi, hay ngược lại, vào năm 2022.

Workcation nghe có vẻ ngược đời - suy cho cùng, nhận thức tốt hơn về các yếu tố gây căng thẳng sức khỏe tâm lý do công việc đã khiến chúng ta có ý thức hơn bao giờ hết về tầm quan trọng của việc duy trì ranh giới giữa công việc và cuộc sống riêng.

Tuy nhiên, các chuyên gia lập luận rằng khả năng thích ứng mà chúng ta hình thành trong đại dịch đã đặt chúng ta ở vị trí tốt để tận hưởng xả hơi kết hợp làm việc với đi chơi.

Và do những lợi ích mà người đi làm nhìn thấy - chẳng hạn nhiều cơ hội hơn để khám phá những điểm đến mới trong khi vẫn thực hiện trách nhiệm hàng ngày - workcation dường như có thể thành tập quán kéo dài đến sau khi đại dịch kết thúc.

Nguồn hình ảnh, Getty Images

Chụp lại hình ảnh,

Những nhân viên làm việc từ xa chọn thuê nhà dịch vụ Airbnb và các căn nhà gỗ nhỏ trong thời kỳ phong tỏa chống Covid hồi 2020, và phong cách 'làm việc kết hợp nghỉ ngơi' vẫn rất được ưa thích trong những năm sau đó

'Tái tạo năng lượng và lấy lại hứng khởi'

Trước Covid-19, một số nhân viên văn phòng đã tận dụng lợi thế của đi công tác kết hợp xả hơi.

"Tôi thực sự ủng hộ hai tay hai chân. Tôi nghĩ điều đó tuyệt vời. Nó đem đến cho mọi người cơ hội trải nghiệm những gì mà họ thường không có cơ hội trải nghiệm," Martha Maznevski, giáo sư hành vi tổ chức tại Đại học Western, Canada, cho biết.

Bà thường xuyên lấy thêm ngày khi đi công tác, kết hợp du lịch và thư giãn với các hoạt động kết nối hoặc phát triển, như học lớp nấu ăn hay ngoại ngữ.

Cái khác bây giờ là những người có thể vừa đi chơi vừa đi làm đông hơn rất nhiều. Ngay cả khi bạn không đi công tác (và rất ít ai trong chúng ta làm vậy; đi công tác đã giảm mạnh trong đại dịch và dự kiến sẽ không phục hồi hoàn toàn cho đến năm 2024, một phần do các công ty tránh rủi ro về sức khỏe cho nhân viên), thực tế là làm việc từ xa và linh hoạt ngày càng ăn sâu có nghĩa là những người từng dành tất cả thời gian của họ tại bàn làm việc bây giờ có thêm khoảng không để tìm hiểu các lựa chọn khác trong khi vẫn hoàn thành trách nhiệm công việc.

Andy Drane, thành viên cao cấp nắm cổ phần tại một công ty luật chuyên về truyền thông và doanh nghiệp có trụ sở tại Edinburgh, cho biết ông hồi trước đại dịch "đã không xem workcation là chuyện khả dĩ".

"Đồng nghiệp, khách hàng và người môi giới mong tôi có mặt ở văn phòng 24/7 hoặc đến nơi làm việc của họ." Bây giờ, ông nói, mọi thứ đều đảo lộn. "Công việc đã có sự linh hoạt hơn nhiều so với tôi dự đoán."

Drane đã làm một chuyến workcation vào tháng trước đến vùng Lake District của Anh.

Ông đến đó để chăm sóc một người thân cao tuổi, nhưng cũng có thể tận hưởng vẻ đẹp của nơi này trong lúc làm việc từ xa.

"Tôi đã có thể có thời gian xả hơi giữa khung cảnh tuyệt diệu và thích ứng với thời gian trong ngày được sắp xếp lại; dành nhiều thời gian nhiều hơn cho bữa trưa, nghỉ sớm hơn và nấu bữa tối cho gia đình, đưa họ đi du lịch trong ngày một vài lần," ông nói. "Tôi chắc chắn sẽ quay lại đầy năng lượng và hứng khởi trở lại."

Nghiên cứu do một công ty dịch vụ du lịch Hoa Kỳ công bố vào tháng trước cho thấy trải nghiệm của Drane là phổ biến.

Trong một khảo sát với 1.000 người đã đi workcation, hơn 4/5 trong số họ cảm thấy chuyến đi đã giúp họ tăng hiệu suất và sáng tạo, và giúp họ đối phó với căng thẳng do công việc. Hơn 2/3 cho biết mục đích là để xốc lại năng lượng tinh thần và cảm xúc, trong khi khám phá những địa điểm mới cũng được đánh giá là một động lực lớn.

'Chúng ta đều được huấn luyện để thay đổi'

Sự phổ biến rõ ràng của workcation có vẻ mâu thuẫn với ý tưởng ăn sâu rằng chúng ta nên tách bạch giữa công việc và vui chơi - và cẩn thận dành thời gian cho mỗi việc.

Suy cho cùng, nỗ lực của các công ty nhằm đem 'niềm vui' vào công sở - hãy nghĩ về bàn bóng bàn, bàn bóng đá, ghế túi đậu - từ lâu đã bị coi là chiêu trò. Nhưng sức hút chính của workcation là nhân viên tận dụng sự linh hoạt mới có để kết hợp công việc và vui chơi theo cách ý nghĩa với họ.

Maznevski và các chuyên gia khác coi workcation là minh chứng cho sự tích hợp giữa công việc và cuộc sống, một khái niệm mà họ cho là thực tế hơn việc phấn đấu tìm 'cân bằng giữa công việc và cuộc sống', với công việc và vui chơi ở thế cạnh tranh nhau.

Chọn cách làm việc ở nhà nghỉ trên núi trong một tuần có nghĩa bạn quyết định mình muốn kết hợp giải lao vào công việc như thế nào, ở đâu và khi nào, thay vì cố giữ cho hai cái tách biệt nhau.

Maznevski chỉ ra rằng trong nhiều thế kỷ, mọi người sống và làm việc ngoài nhà; chỉ đến gần đây chúng ta mới "có thể có ý nghĩ về cái gì đó gọi là 'cân bằng' giữa những thứ đó". Workcation, theo bà, có thể là cách chúng ta nhận ra rằng "có những yếu tố của công việc và cuộc sống tích hợp với nhau".

Nguồn hình ảnh, Getty Images

Tất nhiên, cũng có thể có một số người thích toàn tâm toàn ý làm việc hay nghỉ ngơi, thay vì kết hợp cả hai.

Rachel Fu, giáo sư du lịch, khách sạn và quản lý sự kiện tại Đại học Florida, Hoa Kỳ, nói việc mọi người có thích trải nghiệm workcation hay không tùy thuộc vào "tính cách và lựa chọn hành vi cá nhân khác nhau"; chẳng hạn như một số người có thể cảm thấy họ chỉ đi chơi nếu họ hoàn toàn gác lại công việc.

Nhưng Fu không tin rằng nhân viên văn phòng đã hình thành các kỹ năng cần thiết để làm được workcation sau đại dịch.

"Hành vi của chúng ta đã bị buộc phải thay đổi," bà nói. "Nhà là trường học, nhà là nơi chúng ta làm việc. Tất cả chúng ta đều đã được đào tạo để chuyển đổi: 'Được rồi, bây giờ chúng ta họp qua Zoom.' Tôi nghĩ sau 2 năm, chúng ta có thể chuyển từ cái này sang cái khác rất hiệu quả."

Tuy nhiên, điều này không có nghĩa workcation sẽ thay thế ngày nghỉ thực sự. Mọi người cần thời gian nghỉ làm; workcation nên bổ túc cho nghỉ phép có lương, thay vì thay thế - nếu không, nguy cơ căng thẳng và kiệt sức do công việc có thể tăng.

Một khảo sát của Expedia được công bố hồi tháng 2 cho thấy mặc dù 78% người Mỹ muốn hưởng cảm giác 'không làm gì' trong kỳ nghỉ, một nửa đem theo máy tính xách tay và 41% gọi vào các cuộc họp Zoom.

Nhiều người không hài lòng về điều đó: 61% số người được hỏi cho biết họ không coi các chuyến đi chơi kết hợp làm việc đúng là đi nghỉ. Điều này cho thấy nhiều người vẫn coi trọng các kỳ nghỉ không dính đến công việc, nhưng phải chật vật mới thoát khỏi tình trạng vẫn làm việc khi đi nghỉ.

Workcation cũng làm tăng các vấn đề về bình đẳng, ngay cả sau khi đại dịch tiếp tục thoái trào; Không phải ai cũng có thể làm việc từ xa hoặc đủ khả năng thuê phòng một tuần. Việc gia tăng workcation "thực sự có thể dẫn đến sự phân cách trong công ty giữa những người phải làm việc ở một chỗ và những người không cần phải vậy", Maznevski cảnh báo.

Nhưng bà nói rằng xu hướng này cũng có thể mang lại cho mọi người cơ hội mà nếu không họ không thể có; cho dù đó là thêm một ngày cho chuyến đi công tác để khám phá thành phố mà bạn không bao giờ nghĩ mình sẽ đến thăm, hoặc tăng cường sự an lạc trong tâm bằng một tuần hòa mình vào thiên nhiên mặc dù bạn đã xài tất cả số ngày nghỉ phép có lương mà bạn có.

Quản lý kỳ vọng

Do mức độ quan tâm của các nhân viên vốn giờ đây đã quen với việc duy trì làm việc trong nhiều môi trường khác nhau, workcation có vẻ như là vẫn sẽ tiếp tục.

"Miễn là bạn vẫn đáp ứng được công việc, nhiều công ty không quan tâm bạn làm việc từ đâu," Fu nói. Đáp ứng nhân viên cũng vì lợi ích công ty; rõ ràng tính linh hoạt sẽ là chìa khóa để giữ chân người lao động trong thời gian tới, nhất là khi thế hệ nhân viên mới đánh giá cao khả năng làm việc ở bất cứ đâu.

Theo một khảo sát hồi tháng 1/2022 do Kayak và YouGov thực hiện, 38% nhân viên thế hệ Z của Canada tính đi workcation trong năm 2022, Kayak nói với BBC Worklife; tỷ lệ cao hơn các nhóm lớn tuổi hơn.

Cả Bhaia và Drane đều đang tính làm thêm mấy chuyến workcation nữa. Thật ra, Bhaia đã làm một chuyến workcation 20 ngày và định làm thêm một chuyến nữa vào tháng 3. Cô chỉ ra những ai muốn đi workcation cần lên đường với những tham vọng thực tế.

"Bạn không thể đi workcation và mong đợi được nghỉ ngơi và thư giãn giống như kỳ nghỉ thông thường," cô nói. "Bạn sẽ bận rộn nếu muốn khám phá xung quanh trong khi vẫn xử lý công việc cùng lúc." Cô khuyên lên kế hoạch trước, ở lâu hơn để có đủ thời gian làm việc và vui chơi, và nếu bạn có bạn đi cùng, hãy chọn người có cùng mục đích như bạn. "Đi nghỉ và đi chơi làm việc không thể nhập nhằng," cô cảnh báo.

Drane nói ông từng nghĩ công việc và đời sống riêng nên tách bạch. Nhưng khi những thay đổi về cách chúng ta làm việc trong đại dịch cho phép ông kết hợp làm việc với dành thời gian cho gia đình trong môi trường thôn quê, ông đã trở thành tín đồ workcation. "Đối với tôi vẻ đẹp của workcation," ông nói, là ông có thể hoàn thành công việc "trong khi có thể dành thời gian ý nghĩa bên gia đình".

Ông định sẽ có chuyến workcation kế tiếp trở lại Lake District vào tháng 10, và nói cả ông và nhân viên của ông sẽ tiếp tục hưởng lợi từ sự linh hoạt này.

"Trước đây, mọi người thường phải đợi đến khi nghỉ hưu để làm những điều họ mơ ước," ông nói. "Điều đó không nhất thiết phải đúng nữa, và tôi định tận dụng điều đó."