Mọi thứ dường như không tốt cho Napoleon Bonaparte vào đầu năm 1815.

Cựu hoàng đế Pháp đã sống lưu vong trên hòn đảo nhỏ Elba ở Địa Trung Hải trong gần một năm, ông bị tách khỏi gia đình trẻ của mình và tiền bạc giảm sút. Cũng có những tin đồn về việc ông sắp bị đưa đi an trí ở một hòn đảo thậm chí còn xa xôi hơn ở giữa Đại Tây Dương.

Thay vì ngồi chờ số phận, vị hoàng đế gốc đảo Corse này đã tự mình giải quyết vấn đề: trốn thoát bằng thuyền và đến Pháp.

Ông cập bến Golfe-Juan ở vùng biển Côte d'Azur vào ngày 28/2 với 700 người đàn ông trung thành và bắt đầu tiến về Paris trên địa hình trắc trở để tránh bị bắt.

Mặc dù bị tuyên bố là kẻ thù của đất nước và cái đầu ông được treo giá, ông đã đến nơi trong vòng chưa đầy hai tuần rưỡi. Không chỉ vậy, vào thời điểm ông đến thủ đô Pháp, ông đã huy động được một đội quân và giành lại quyền kiểm soát đất nước bất chấp mọi trở ngại.

Sự trở về này được nhớ đến là một trong những màn trở lại vĩ đại nhất mọi thời đại và con đường Bonaparte đã đi - xuyên qua dãy núi Alpes đến Grenoble - trước khi đến Paris - cũng có được tiếng tăm nhất định.

Được biết đến với cái tên Lộ Napoleon, con đường dài 325 km này đã thu hút du khách từ khắp nơi trên thế giới đến đây để theo bước chân của hoàng đế và theo dấu hành trình đã mãi thay đổi tiến trình lịch sử châu Âu.

Bảo vật quốc gia

"Lộ Napoleon là quốc bảo của Pháp," ông Jérôme Viaud, thị trưởng Grasse, thị trấn nổi tiếng với ngành công nghiệp nước hoa cũng như là một trong những điểm dừng chân chính trên hành trình của Napoleon, nói.

"Nó trải từ Địa Trung Hải đến tận dãy Alpes, với sự đa dạng đáng kinh ngạc về cảnh quan, kiến trúc, văn hóa và lịch sử. Không cách nào tốt hơn để có được bức tranh về đất nước phức tạp nhưng lôi cuốn của chúng tôi, và tôi mời du khách đến để tự mình trải nghiệm."

Viaud cũng là chủ tịch của A.N.E.R.N (Action Nationale des Elus pour la Route Napoleon - Hành động Quốc gia của các vị dân cử vì Lộ Napoleon), một hiệp hội kết nối 42 làng, thị trấn và thành phố mà tuyến đường lừng danh này băng qua.

Trong danh sách có những điểm nhấn như Valluris, khu nghỉ mát bên bờ biển được giới tay chơi nhà giàu và các nghệ sĩ như Pablo Picasso yêu thích; Cannes, thành phố thuộc vùng Riviera vốn là nơi tổ chức liên hoan phim quốc tế nổi tiếng; Castellane, điểm thả khách để đi xuống hẻm núi Gorges du Verdon; xã Sisteron, với một thành trì là hòn ngọc thời trung cổ; Gap, từng được bình chọn là thành phố thể thao nhất nước Pháp; và Grenoble, thủ phủ vùng Alpes thuộc Pháp.

"Mục đích của hiệp hội là liên kết tất cả những nơi này thông qua các phương tiện lịch sử và kể chuyện," Viaud nói. "Thay vì chạy xe trên xa lộ, chúng tôi muốn khuyến khích du khách đi sâu vào quá khứ của Pháp và châu Âu bằng cách đi chậm rãi theo con đường và khám phá những nơi tuyệt vời này. Điều tốt nhất là không phải đi y chang từng bước một; chúng tôi khuyên mọi người vào và ra theo ý mình - tận dụng cơ hội để lạc lối trong bối cảnh tuyệt vời này."

Còn lâu mới mờ nhạt, Viaud tin rằng sức hút của hoàng đế vẫn mạnh mẽ như trước giờ. Trong một cuộc khảo sát do hiệp hội của ông thực hiện gần đây, 74% du khách họ hỏi đã xếp Bonaparte là nhân vật quan trọng nhất trong lịch sử nước Pháp.

"Hình ảnh của hoàng đế vẫn còn rất đẹp ở Pháp ngày nay," ông nói thêm. "Ông vẫn là nhân vật được lòng dân và khơi dậy sự quan tâm, cũng như sự tôn trọng. Khi tôi nói chuyện với người dân, họ rất kính sợ Napoleon, tính cách, sức mạnh của ông và trật tự mà ông đại diện, vốn là điều mà có lẽ xã hội ngày nay đang thiếu."

"Đối với tôi, Napoleon rất cuốn hút bởi vì hành động của ông trái lẽ tự nhiên và làm được những điều người khác nghĩ là không thể - chẳng hạn như sự trở lại của ông. Ảnh hưởng chính trị của ông vẫn còn được cảm nhận trong toàn hệ thống Pháp, dù đó là tản quyền cho các hệ thống học thuật và công trạng. Ông thậm chí còn đặt nền móng cho mạng lưới cao tốc Route Nationale hiện đại mà ngày nay vẫn còn - vì vậy việc chúng ta tôn vinh con đường đặt theo tên của ông là phù hợp."

Ý nghĩa toàn cầu

Mặc dù là một nhân vật rất gây tranh cãi và có vấn đề (ví dụ, tái lập chế độ nô lệ và có quan điểm kị kết hôn), Bonaparte có sức hút lâu dài ảnh hưởng đến thế giới.

Hành trình trở lại nắm quyền của ông không chỉ thay đổi nước Pháp mà còn gây biến động rộng lớn hơn.

"Sự trở lại của Napoleon có tác động toàn cầu," Kate Astbury, giáo sư Pháp học tại Đại học Warwick, Anh quốc, vốn đã nghiên cứu sâu về ảnh hưởng của sự cai trị của ông đối với xã hội và văn hóa, nói. "Cuộc chiến chống lại ông trải ra khắp nơi chứ không chỉ là cuộc chiến giữa Anh và Pháp. Các quốc gia châu Âu khác cũng bị lôi vào, và nó cũng có ảnh hưởng rất trực tiếp đến những nơi như Caribbe, vốn trở thành lò lửa hành động trong thời đại đó."

Màn trở lại ấn tượng của Bonaparte cũng khuấy lên vấn đề chủ quyền - còn được gọi là thẩm quyền cai trị. Các nhà cai trị châu Âu khác đặc biệt lo lắng khi dân Pháp chào đón ông trở về. Ông không có huyết thống hoàng gia cũng như bất kỳ tính chính đáng thực sự nào để làm hoàng đế vào lúc mà các nhà quân chủ được cho được Chúa ban cho quyền lực.

"Ở Anh, các họa sỹ biếm họa cũng thích sự trở lại của ông, vì ông đang khiến các nhà quân chủ cũ trở thành trò hề," Astbury giải thích. "Nhiều người vui mừng thầm lặng khi ông quay lại phá vỡ hiện trạng nhàm chán. Sau đó, khi ông cuối cùng bị đánh bại trong trận Waterloo, vài tháng sau khi ông đào thoát, công chúng đổ xô đến xem triển lãm tài sản của ông và say mê bởi những gì mà ông đại diện. Ông nhanh chóng trở thành nhân vật được sùng bái."

Cảnh đẹp tự nhiên

Ngày nay, đường N85 hiện đại (tên chính thức của Lộ Napoleon) không hoàn toàn đi theo đúng con đường mà Bonaparte đã đi vào năm 1815.

Thời ông thực hiện hành trình, tuyến đường không có dù chỉ là một con đường nhựa để đi, mà là một loạt đường mòn và lối đi, cũng như một số cung đường du ngoạn xuyên quốc gia ở một số nơi.

Để có trải nghiệm chân thật hơn với những gì Bonaparte đã trải qua, cách tốt nhất là đi bộ. Có hàng ngàn lối đi và đường mòn để đi vốn đưa chúng ta qua những ngôi làng cổ kính, nông trang cổ xưa, kiến tạo địa chất ấn tượng và các công viên và rừng tự nhiên được Unesco bảo vệ. Khí hậu nói chung cũng rất ôn hòa, khiến việc lội bộ đường dài rất dễ chịu vào hầu hết các thời điểm trong năm.

"Miền đông nam nước Pháp là một nơi đa dạng tuyệt vời và thú vị của thế giới để khám phá bằng cách đi bộ," Andrea Bacher, hướng dẫn viên leo núi chuyên về hẻm núi Verdon Gorges và khu vực Castellane, giải thích. "Tôi đã làm việc ở đây hơn 30 năm, và tôi vẫn khám phá ra điều gì đó mới mẻ mỗi khi tôi ra ngoài."

Cảnh quan tự nhiên đặc biệt phong phú, và bởi phần lớn địa hình nơi này khó tiếp cận, nhiều thứ không thực sự thay đổi qua hàng ngàn năm.

Hẻm núi Gorges du Verdon là điểm đến đặc biệt được yêu thích đối với những người đi bộ đường dài, người leo núi, những người đam mê thể thao dưới nước và những người yêu thiên nhiên.

Đây là vết nứt hùng vĩ xuyên qua một cao nguyên, cắt xuống thành một dòng sông màu lam sáng, cho chúng ta nhìn sơ qua về địa chất hiện tại của khu vực được hình thành thế nào.

Đây cũng là nơi trú ẩn của động vật hoang dã với nhiều loài thực vật đặc hữu và một loạt các loài động vật hoang dã - nhiều loài quý hiếm.

"Nhiều du khách hào hứng khi nhìn thấy động vật hoang dã rất ngoạn mục - nhất là kền kền," Bacher giải thích. "Loài chim này đã được đưa trở lại khu vực vào thời thập niên 1990 và số lượng của chúng đã tăng lên nhanh chóng. Chúng bay lượn lên trên đầu là cảnh tượng khá ngoạn mục, cơ thể khổng lồ của chúng in bóng khá lớn, và do hình dáng và bộ lông của chúng mà mọi người thường nhầm lẫn chúng với đại bàng - vốn cũng sống ở đây và là điểm thu hút khách."

Đại bàng cũng là sự gợi nhắc về Bonaparte, vì đó là loài chim mà ông chọn để đại diện cho đế chế của mình, được gợi ý từ người La Mã.

Cờ hiệu vàng (cột cờ được một bức tượng nâng lên) khắc họa Đại bàng Đế chế Pháp đã được trao cho các trung đoàn để chiến đấu. Đáng buồn là sự yêu quý loài chim này và môi trường sống của chúng trong những tháng mùa hè được gắn với xung đột ngày nay. Tuy nhiên, Bacher nói những du khách thiếu suy nghĩ đang khiến dân địa phương cân nhắc lại hoạt động du lịch ồ ạt và tìm cách làm kinh doanh bền vững hơn.

"Kể từ đại dịch, chúng tôi đang gặp vấn đề trong mùa cao điểm," bà nói. "Số du khách, nhất là công dân Pháp, đã tăng lên rất nhiều vào giữa hè, và cơ sở hạ tầng ở đây phải vật lộn để đáp ứng. Những xe cắm trại lớn chắn ngang những đường làng hẹp là vấn đề thực sự, cũng như đậu xe, cắm trại và xả rác bất hợp pháp. Chúng tôi khuyên mọi người nên đi vào lúc thấp điểm nếu có thể - mọi thứ rẻ hơn, ít đông đúc hơn và hoàn toàn tốt hơn cho hệ sinh thái. Đi bằng phương tiện giao thông công cộng cũng là điều tốt."

Thiên đường cho người lái xe

Tuy nhiên, những người đam mê lái xe lập luận rằng lái xe vẫn là cách tốt nhất để trải nghiệm Lộ Napoleon, với đoạn đường trải nhựa hiện đại - chứ không phải là lịch sử hoàng gia của con đường - mới là điểm thu hút chính.

"Thực sự nó phải là con đường lái xe tuyệt nhất ở Pháp," Richard Pardon, nhiếp ảnh gia ô tô ở Anh chuyên về xe hiệu suất cao, giải thích. "Từ những góc kịch tính được cắt vào vách đá, đến những đoạn mở trải rộng chạy qua rừng, Lộ Napoleon có tất cả. Đó là cung đường nhất định phải đi một lần trong đời những đoạn cua dốc 180 độ, cua tay áo, đường hầm, cầu và làng cổ kính lý tưởng để dừng ăn trưa, đem đến tầm nhìn xuống hẻm núi sâu với nước lấp lánh."

Pardon lần đầu tiên đến thăm Lộ Napoleon vào năm 2015 và đã choáng váng trước con đường thách thức trọng lực mà ông phát hiện. Kể từ đó, ông đã thường xuyên đi xuống miền Nam nước Pháp để chụp những bức ảnh lái xe ấn tượng cho các tạp chí và các hãng xe hơi xa xỉ.

"Tôi đã chụp ở đây năm lần, nhưng nó vẫn không bao giờ cũ," ông nói. "Cảnh quan thay đổi từ bắc vào nam, khung cảnh nào cũng đẹp. Trong khi hầu hết các đường đèo thường ngặt và kỹ thuật, Lộ Napoleon đi suôn sẻ. Nó thể hiện các đặc điểm của một chiếc xe, trong khi ngắm nhìn khung cảnh đẹp ấn tượng. Điều đó không có nghĩa là dân địa phương lái chiếc Fiat Panda sẽ không khiến chiếc Lamborghini của bạn xấu hổ quanh một trong những đoạn đường hẹp uốn lượn."

Là nhiếp ảnh gia, Pardon thường tìm những cung đường đẹp, thấm đẫm ánh sáng và có tầm nhìn tốt, đủ yên tĩnh để làm việc an toàn. Đối với ông, Lộ Napoleon có tất cả và có thể cho thấy sự biến đổi cảnh quan trong khoảng cách ngắn, giúp truyền đạt cảm giác của hành trình qua hình ảnh. Với thời tiết tốt, nó có thể được đến thăm quanh năm.

"Có một cung đường đặc biệt ngay gần Lộ Napoleon chạy đến khu trượt tuyết nhỏ, và trong những tháng hè, nó gần như bị bỏ hoang với những con dốc dài trải rộng vươn lên phía trên núi đến khi đến một khu rừng. Cung đường lý tưởng để chụp ảnh xe này từ xe kia, đến nỗi màn rượt đuổi của chiếc Aston Martin DB5 biểu tượng với chiếc Ferrari 355 của James Bond trong tập GoldenEye đã được quay ở đây."

Điều thú vị là tác giả của James Bond, Ian Fleming, say mê hoàng đế Pháp và thường xuyên nhắc đến Bonaparte và đối thủ của ông, tướng Anh Arthur Wellesley, trong tác phẩm của mình. Hầu hết ác nhân trong phim Bond trên thực tế đều có hội chứng Napoleon - còn được gọi là mong muốn thống trị thế giới.

Cho dù bạn coi hoàng đế Pháp là người hùng hay kẻ ác, dễ hiểu tại sao việc đi lại cung đường này lại tiết lộ rất nhiều điều về Bonaparte và những người theo ông. Và cho dù bạn tìm đến nó vì lịch sử, văn hóa, thiên nhiên hay đường như: tất cả đều đáng để đi. Chỉ cần không có ý nghĩ muốn thống trị toàn cầu...