Vì sao chính trị gia thân Trung Quốc thất thủ ở Đài Loan?
Theo hãng Thông tấn Trung ương Đài Loan CNA, ngày 6/6, cử tri thành phố Cao Hùng đã bỏ phiếu bãi nhiệm ông Hàn Quốc Du khỏi chức thị trưởng. Theo quy định, nếu có 25% cử tri đồng ý bãi nhiệm thì ông Hàn sẽ phải rời nhiệm sở trong vòng 7 ngày. Kết quả bỏ phiếu đã có 42,14% cử tri đồng ý bãi nhiệm, vượt xa so với tỉ lệ cần thiết.
Đây là lần đầu tiên trong lịch sử Đài Loan (Trung Hoa Dân Quốc), có một thị trưởng bị bãi nhiệm. Tờ Bưu Điện Hoa Nam Buổi Sáng (SCMP) dẫn lời Wang Kung-yi, giáo sư chính trị đại học Trung Văn tại Đài Bắc cho rằng: “Bên cạnh bỏ phiếu bãi nhiệm Hàn Quốc Du, cử tri thực sự muốn cho Bắc Kinh biết rằng họ ngày càng phẫn nộ trước các động thái chính trị chĩa mũi vào Hồng Kông, cũng như đe dọa quân sự dai dẳng và sức ép chính trị với Đài Loan”.
Hàn Quốc Du đắc cử thị trưởng Cao Hùng – thành phố cảng phía nam Đài Loan ngày 24/11/2018. Sau đó tham gia tranh cử chức tổng thống Đài Loan tháng 11/01/2020. Hàn Quốc Du thuộc Quốc dân đảng (KMT), được coi là ứng viên thân Bắc Kinh trong cuộc tranh cử vị trí tổng thống Đài Loan với đương kim Tổng thống Thái Anh Văn. Cho đến trước khi chính quyền Hồng Kông ban hành dự luật dẫn độ vấp phải sự phản đối của người Hồng Kông, các cuộc thăm dò cho thấy tỷ lệ ủng hộ Hàn Quốc Du cao hơn nhiều so với Thái Anh Văn.
Chính phủ của bà Thái vốn chủ trương tự chủ và phản đối yêu cầu “một quốc gia, hai chế độ” từ chính quyền Trung Quốc, do vậy Đài Loan đã hứng chịu nhiều khó khăn kể từ khi bà Thái nhậm chức. Chính quyền Trung Quốc gây nhiều sức ép như cấm các đoàn khách du lịch từ Trung Quốc đại lục, “mua” quan hệ ngoại giao từ một số quốc gia đang có quan hệ chính thức với Đài Loan, gây sức ép rút tư cách của Đài Loan khỏi một số tổ chức quốc tế, như Tổ chức Y tế Thế giới…
Chính quyền Trung Quốc cũng được cho là mua chuộc nhiều kênh truyền thông tại Đài Loan, tung các chiến dịch trên internet, để hạ thấp uy tín của chính phủ Thái Anh Văn và hỗ trợ cho ứng viên Hàn Quốc Du.
Sau khi phong trào phản đối dự luật dẫn độ bị cảnh sát Hồng Kông đàn áp dưới tác động của chính quyền Trung Quốc đại lục, kết quả thăm dò dư luận cho thấy tỉ lệ ủng hộ Hàn Quốc Du và Thái Anh Văn đã xoay chuyển. Nó cho thấy rất rõ thái độ của người Đài Loan khi chứng kiến bối cảnh tại Hồng Kông. Họ hiểu rằng nếu xích lại quan hệ với Trung Quốc đại lục, tiến tới hình thức “một quốc gia, hai chế độ” như chính quyền Trung Quốc đang kêu gọi, thì tương lai tự do dân chủ của họ sẽ bị hủy hoại.
Kết quả cuối cùng của cuộc bầu cử tổng thống Đài Loan 11/01/2020, Bà Thái Anh Văn đã giành thắng lợi áp đảo trước Hàn Quốc Du với tỉ lệ 57,1/38,6% (4,3% thuộc về ông Tống Sở Du thuộc Thân dân đảng). Ông Hàn sau đó quay lại với vị trí Thị trưởng Cao Hùng, nhưng bất ngờ đối diện với yêu cầu tổ chức cuộc bỏ phiếu bãi nhiệm của cử tri của thành phố này, theo Luật Bầu cử và Bãi miễn công chức mới của Đài Loan.
Sau nhiều công đoạn theo Luật, ngày 6/6 như đã nói ở trên, Hàn Quốc Du bị bãi miễn với số cử tri bỏ phiếu đồng ý lên tới hơn 930.000, chỉ có 25.000 phiếu chống. Số phiếu bãi miễn này nhiều hơn số đã bầu cho ông Hàn năm 2018 là 890.000. Mặc dù theo một bài viết của tác giả David Spencer ngày 3/6 trên Taiwan News, ông Hàn Quốc Du đã sử dụng vai trò thị trưởng làm nhiều hành động nhằm tránh né và làm sai lệch kết quả bầu cử.
Bài viết cũng cho rằng ông Hàn đã sử dụng nhiều chiêu thức giống như của chính quyền Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ). Trong có gây sức ép với các trường học để họ không cung cấp điểm bỏ phiếu, đưa ra quy định cấm tụ họp trên 3 người vì lý do dịch bệnh. Đặc biệt là Hàn đề nghị cử tri từng ủng hộ mình không tham gia bỏ phiếu và yêu cầu lưu lại thông tin của tất cả những người đi bỏ phiếu. Hành động đó như ngầm đe dọa những người dám bỏ phiếu bãi nhiệm Hàn, một chiêu thức thường được ĐCSTQ dùng trong nhiều việc liên quan.
Tuy nhiên, Đài Loan là một quốc gia dân chủ pháp quyền thực sự. Do vậy, ngay cả khi lãnh đạo Ủy ban bầu cử Cao Hùng được giao cho một phó thị trưởng của ông Hàn, nhưng tỉ lệ cử tri bỏ phiếu bãi miễn Hàn Quốc Du cho thấy thái độ của công chúng Đài Loan rất mạnh mẽ và thể chế pháp trị không dễ bị thao túng. Thực tế, hàng ngàn người đã xuống đường biểu tình để cổ động công chúng Cao Hùng đi bỏ phiếu vào đêm trước cuộc bỏ phiếu.
Với kết quả chưa có tiền lệ này sẽ gửi một tín hiệu rất khó xử cho chính quyền ĐCSTQ khi vẫn đang thực hiện nhiều động thái gây sức ép với Đài Loan. Trong khi đó, chính phủ của Tổng thống Thái Anh Văn vẫn tiếp tục thể hiện thái độ rất cứng rắn với Trung Quốc. Sau khi chính quyền Trung Quốc thông báo sẽ ban hành Luật An ninh quốc gia Hồng Kông, chính phủ của bà Thái cho biết có kế hoạch hỗ trợ người dân Hồng Kông về cư trú và làm việc tại Đài Loan. Ngày 3/6, chính phủ Đài Loan đã cho đăng tải hình ảnh cuộc tập trận bắn đạn thật trên đảo Mã Tổ (Matsu), nơi từng bị pháo kích bởi chính quyền Trung Quốc trong hàng chục năm.
Theo một khảo sát của Viện Hàn lâm khoa học Đài Loan công bố ngày 2/6, có tới 73% người được hỏi không coi chính phủ Trung Quốc là bạn của Đài Loan. Tỉ lệ này tăng nhanh so với năm trước, đặc biệt những người trẻ từ 18 – 34 có tới 84% trả lời không với chính quyền Trung Quốc.
Đài Loan, nơi có 98% là người Hoa nhưng chỉ sau mấy chục năm thì sự khác biệt với Trung Quốc đại lục đã làm người ta không thể nhận ra họ từng cùng một nguồn gốc. Có thể nói, mặc dù ảnh hưởng của chính quyền Trung Quốc đến Đài Loan là rất lớn. Nhưng khi người Đài Loan nhận rõ bản chất của chính quyền ĐCSTQ thì thái độ phản kháng của họ trở nên rất mạnh mẽ. Ngay cả một chính trị gia đang lên như Hàn Quốc Du, sự lựa chọn xích lại với chính quyền Trung Quốc cũng đủ thể người dân Đài Loan loại bỏ ông này ra khỏi chính trường.
