Bế tắc thương mại Mỹ: Lỗi ở Donald Trump?

Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu tại một diễn đàn về thuế ở Hialeah (bang Florida), ngày 16/04/2018.REUTERS/Kevin Lamarque

Theo tác giả, kinh tế không phải là một môn khoa học chính xác. Có những điểm được cho là đúng vào ngày hôm nay lại không thể đứng vững sau vài thập niên. Nền kinh tế không hoạt động một cách máy móc. Các học thuyết kinh tế không phải luôn luôn đúng trong mọi hoàn cảnh.

Cách nay một năm, tổng thống Mỹ tiến hành một cuộc chiến tranh thương mại trên phạm vi toàn cầu nhằm làm giảm thâm hụt cán cân thương mại của Hoa Kỳ. Một năm sau, nhập siêu của Mỹ (không kể dịch vụ) lên tới 891 tỷ đô la, tăng 10%, mức kỷ lục. Thực ra, để làm hài lòng thành phần cử tri ủng hộ ông, tổng thống Mỹ đã phát động chiến tranh thương mại nhưng ông lại nhầm mục tiêu.

Báo Le Monde cho rằng, thâm hụt cán cân thương mại không phải do Trung Quốc cạnh tranh không lành mạnh, không phải do Mêhicô áp dụng chính sách phá giá, không phải do châu Âu không muốn mua hàng của Mỹ… Việc Hoa Kỳ nhập khẩu nhiều hơn xuất khẩu chủ yếu là do các mất cân đối kinh tế vĩ mô, trước tiên là vì mức tiết kiệm không đủ. Do chính quyền Trump không giải quyết các mất cân đối này, chính sách kinh tế hiện nay chỉ làm cho vấn đề trầm trọng hơn.

Những sai lầm của Donald Trump

Tác giả Stéphane Lauer nêu ra các sai lầm của chính quyền Trump. Để thúc đẩy kinh tế tăng trưởng, Washington đã tiến hành giảm thuế ồ ạt, kết hợp với việc tăng chi ngân sách mạnh. Biện pháp này đã kích thích tiêu thụ trong nước một cách giả tạo.

Trong khi đó, để làm tăng nhu cầu, lẽ ra, chính quyền phải kích thích sản xuất bởi vì nền kinh tế Mỹ đạt một mức độ chuyên môn hóa nhất định và đang trong tình trạng gần như toàn dụng nhân lực. Hậu quả là trong 15 năm vừa qua, nhập khẩu chỉ chiếm có 24% trong tổng chi tiêu thụ. Đến năm 2018, tỉ lệ này lên đến 27%.

Một sai lầm khác là Mỹ tiến hành tăng chi ngân sách để kích thích nền kinh tế quốc gia trong lúc kinh tế toàn thế giới đang bị chậm lại. Quyết định này gây tác động ngược lại, làm tăng giá trị đồng đô la, qua đó, làm giảm sức cạnh tranh trong xuất khẩu và thúc đẩy nhập khẩu.

Các biện pháp tăng thuế, bảo hộ mậu dịch cũng không có sức thuyết phục. Ví dụ, việc tăng mức thuế đối với thép nhập khẩu chỉ làm lợi cho các ngành sản xuất thép, nhưng không giúp tạo thêm việc làm. Ngược lại, việc tăng thuế nhập khẩu đã gây thiệt hại cho nhiều tập đoàn, như Ford 750 triệu đô la, Whirlpool 300 triệu… Nói tóm lại, chính những người tiêu dùng Mỹ phải hứng chịu hậu quả của việc tăng thuế nhập khẩu.

Le Monde kết luận, do không hiểu biết các nguyên tắc kinh tế cơ bản, Donald Trump ngoan cố leo thang căng thẳng thương mại, không giúp giải quyết được những vấn đề của nước Mỹ, làm cho hệ thống trao đổi thương mại toàn cầu chao đảo. Cách nay một năm, Donald Trump tuyên bố Mỹ dễ dàng giành chiến thắng trong các cuộc chiến. Một năm sau, nguy cơ tất cả mọi người đều thua thiệt lại càng hiện rõ.